Anders gaan werken Vrouwen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt D E V O O R L O P I G E C E N T R A L E B E V I N D I N G E N

Transcriptie

1 Anders gaan werken Vrouwen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt D E V O O R L O P I G E C E N T R A L E B E V I N D I N G E N

2 Focusgroepen In steden: Brussel Genk Sint-Niklaas Aalst Gent Mechelen Antwerpen Gemiddeld telkens rond de 8 à 10 vrouwen Via vrouwen uit netwerk ella vzw en vrouwenorganisaties

3 Interviews Met verscheidene sleutelactoren arbeidsmarkt- en activeringsbeleid: VDAB Commissie Werk Vlaams Parlement Vlaams kabinet Werk Werk en Sociale Economie Vlaanderen SERV Gelijke Kansen Vlaanderen Vlaamse administratie Integratie en Inburgering Interfederaal Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding Minderhedenforum VOKA ACV

4 Vrouwen met een migratieachtergrond Zowel uit andere EU-landen als buiten EU. Centrale focus actie-onderzoek: buiten EU (op basis van samenstelling focusgroepen) Vrouwelijke nieuwkomers Eerste generatie Tweede generatie Derde generatie Focusgroepen: overwegend nieuwkomers en vrouwen van eerste en tweede generatie

5 Vrouwen met een migratieachtergrond Parapluterm Veel interne diversiteit op basis van: Opleiding Sociaal-economische achtergrond Religie/levensbeschouwing Etc.

6 Enkele cijfers uit de socio-economische monitoring 2013 In België is 72% van inwoners tussen 18 en 60 jaar beroepsactief Dit percentage bedraagt 79% voor mensen van Belgische origine In Vlaanderen is 75% van de beroepsbevolking actief 81% van de Vlaamse beroepsbevolking van Belgische origine is actief

7 Enkele Belgische cijfers 67% van de vrouwen in België tussen de 18 en 60 jaar is actief 75% van de vrouwen van Belgische origine is beroepsactief 51% van de vrouwen van Zuid/Centraal-Amerikaanse origine is beroepsactief 45% van de vrouwen van Maghrebijnse origine is actief 40% van de vrouwen van andere Europese origine is actief

8 Activiteitsgraad De activiteitsgraad is bijzonder laag voor vrouwen en mannen met een niet-eu en EU-nationaliteit die minder dan 5 jaar zijn ingeschreven in België Dit geldt ook voor vrouwen en mannen met een niet- EU nationaliteit maar langer dan 5 jaar ingeschreven in het Belgisch Rijksregister Positie vrouwen vrijwel steeds precairder

9 Lage tewerkstellingsgraad vrouwen met een migratieachtergrond impliceert Socio-economische kwetsbaarheid Veel sociale rechten kunnen enkel volledig worden opgebouwd via betaalde arbeid Een lage tewerkstellingsgraad betekent een hoger armoederisico of effectieve armoede

10 Bevindingen focusgroepen Vrouwen wensen ofwel zo snel mogelijk een betaalde job, en zijn daar actief naar op zoek Wachten liever nog een aantal jaar met het zoeken naar betaald werk (in verband met de zorg voor jonge kinderen) Of zien de zoektocht naar werk als niet-prioritair

11 Bevindingen focusgroepen Invloed groepsdynamiek Soms enkel/hoofdzakelijk sociaal wenselijke antwoorden Als één vrouw taboe doorbreekt, beginnen andere vrouwen ook te spreken Zwartwerk: zeer moeilijk bespreekbaar. Opbouw vertrouwensband mogelijk noodzakelijk

12 Bevindingen focusgroepen Verschil nieuwkomers en andere categorieën vrouwen (specifieke behoeften en hindernissen) Verschil eerste en tweede generatie vrouwen Eerste generatie: zorg voor kinderen centraal, koesteren nauwelijks wensen/dromen voor zichzelf, hopen wel op voltooiing opleiding en betaald werk dochters, benoemen generatieverschil Tweede generatie: wens voor betaald werk, eventueel betaald werk aan huis (bij kleine kinderen, hoofddoek)

13 Bevindingen focusgroepen Vrouwelijke nieuwkomers: zeer veel frustratie over loopbaan Na lessen Nederlands en opleiding begint de miserie Stereotiepe toeleiding VDAB Geen betaald werk ondanks (hoge) opleiding Weegt op gezondheid, zelfbeeld en welzijn Genereert vaak andere problemen; eenzaamheid, ontwikkelingsproblemen kinderen, problemen in partnerrelatie, armoede (domino-effect) Ontwikkeling copingmechanismen

14 Bevindingen focusgroepen Tweede generatie: geboren in België, toch minder kansen dan witte Belgen Frustratie Extra inspanning om te geraken waar je wilt; vaak lang traject; support, ontspanning en empowering belangrijk Wij / zij -discours soms verinnerlijkt Grote impact hoofddoekenverbod In het algemeen negatieve attitudes tav hoofddoek

15 Specifieke obstakels Binnenshuis (in het algemeen): genderstereotypen, stereotiepe rolpatronen Buitenshuis: discriminatie, hoofddoekenverbod, combinatie betaalde arbeid en onbetaalde zorgarbeid, taalvereisten

16 Vrouwelijke nieuwkomers Kunnen niet vanaf het begin op zoek naar een job; moeten eerst taal- en inburgeringstraject volgen Worden onvoldoende gesensibiliseerd van het belang van betaald werk

17 Vrouwelijke nieuwkomers Problemen met diploma-erkenning VDAB-opleidingen vaak geen hefboom naar betaalde job

18 Onderwijs Veel meisjes met migratieachtergrond in BSO en T-BSO In het algemeen worden zowel vrouwen als mannen met een migratieachtergrond al te gemakkelijk doorverwezen naar lagere studierichtingen Vaak in studierichtingen zonder veel perspectief op een job Zorgt er mogelijk voor dat meisjes en vrouwen zich richten op alternatief levenstraject (huwelijk/relatie en kinderen) Nader onderzoek nodig

19 Arbeidsmarkt (Nog) niet gestoten op initiatieven die vrouwen actief ondersteunen bij terugkeer naar arbeidsmarkt (na jaren van onbetaalde zorgarbeid) Het hebben van een netwerk is zeer belangrijk op Vlaamse arbeidsmarkt Vrouwen met een migratieachtergrond hebben vaak minder sociaal kapitaal (daarom zijn mentoringprojecten interessant. Richten zich nu vaak op high potentials )

20 Arbeidsmarkt Tekort aan kwalitatieve lager geschoolde jobs Treft vooral (alleenstaande) moeders Vrouwen met een migratieachtergrond zijn ondervertegenwoordigd op de arbeidsmarkt Zijn bijgevolg ook ondervertegenwoordigd in de statistieken van de VDAB waarop het activeringsbeleid wordt gebaseerd genereert zelfversterkend effect

21 Arbeidsmarkt Vrouwen met een migratieachtergrond zijn onzichtbaar voor het activeringsbeleid en het ruimere arbeidsmarktbeleid richt zich in eerste instantie op werkenden en werklozen/werkzoekenden; vrij ingeschrevenen minder prioritair Veel vrouwen met een migratieachtergrond kosten relatief weinig, het zijn zogenaamde goede armen (in tegenstelling tot bijv. hangjongeren )

22 EU2020 Vrouwen met een migratieachtergrond laagste arbeidsparticipatiegraad Toch niet gestuit op gerichte, gendersensitieve activeringsmaatregelen Is vreemd in het licht van behalen EU2020- doelstellingen; verhoging algehele arbeidsparticipatiegraad

23 Arbeidsmarkt Het EAD-beleid heeft zich nooit nadrukkelijk op vrouwen met een migratieachtergrond gericht; onder de radar, moeilijk bereikbaar Voor het EAD-tijdperk zijn er wel enkele lokale initiatieven geweest; beperkte resultaten, geen structurele inbedding

24 Nieuw arbeidsmarktbeleid Sinds voorjaar 2015 nieuw VDAB-beleid: Iedereen bemiddel(b)aar Inclusief Gericht op individuele talenten en competenties Structurele mechanismen dreigen hierdoor naar de achtergrond te verschuiven

25 Onbetaalde arbeid Vrouwen verrichten bovengemiddeld veel onbetaalde arbeid (zorgarbeid en sociale arbeid) Is niet zichtbaar in huidig systeem Wordt geen rekening mee gehouden Wordt niet gevaloriseerd (monetair) (Flora vzw) Worden geen volledige sociale rechten mee opgebouwd

26 Onbetaalde arbeid wordt opgenomen om zich verder te ontplooien buitenshuis mensen te ontmoeten als opstap naar betaald werk mogelijk ook wegens beperkte toegang tot reguliere arbeidsmarkt. Moet verder onderzocht worden

27 Zelforganisatie Verschillende vrouwen hebben zichzelf georganiseerd Bieden onbetaalde hulp en ondersteuning aan andere vrouwen Geven taalles, vorming en doen aan toeleiding Verschillende vrouwen- en zelforganisaties opgegaan in overkoepelende CAW s Sommige vrouwen met een migratieachtergrond ervaren drempels, enkelen starten zelf iets op

28 Vertegenwoordiging Momenteel geen organisatie die permanent de belangen, noden en behoeften van vrouwen met een migratieachtergrond verdedigt

29 Gelijke Kansen en Integratiebeleid Gelijke Kansen: vooral vrouwen, holebi s, transgenders en mensen met een handicap Integratie en inburgering: mensen met een migratieachtergrond Assen kruisen wel door horizontaal gelijke kansen en integratiebeleid De toepassing hiervan is echter niet afdwingbaar

30 Gelijke Kansen Ondersteunt projecten ten behoeve van vrouwen met een migratieachtergrond op projectbasis

31 Vlaams en federaal beleid Niet noodzakelijk afgestemd

32 Diversiteitsbeleid Onvoldoende gericht op uitkomsten Piste: gelijkheidstoets

33 Anti-discriminatie Zeer uitvoerige wetgeving Moeilijk te bewijzen Veel vrouwen hebben niet de ruimte/draagkracht om een klacht neer te leggen Te smalle handelingsruimte (met name vrouwen in armoede)

34 Anti-discriminatie Discriminatie voor vrouwen grootste probleem, blijkt ook uit bevragingen onder etnisch-culturele minderheden van Minderhedenforum Bestrijding discriminatie op basis van etniciteit, religie/levensbeschouwing en taal echter niet eerste beleidsprioriteit

35 Conclusie Veelheid van factoren, structurele mechanismen die op elkaar ingrijpen en elkaar versterken Probleem gekend; weinig concrete acties en maatregelen

36 Pistes omhoog Uitbreiding (emancipatorisch) activeringsbeleid Incentive creëren voor VDAB om niet-uitkeringsgerechtigden toe te leiden naar job Meer prioriteit bestrijding discriminatie op basis van etniciteit, religie/levensbeschouwing en taal Concrete streefcijfers die regelmatig worden gemonitord Kwalitatieve, betaalbare kinderopvang Goede praktijk: Elmer vzw (Brussels Hoofdstedelijk Gewest)

37 Pistes omhoog Integratie- en inburgering: naar een wederkerig beleid Meer tanden horizontaal beleid Betere afstemming Vlaams en federaal beleid Valorisering onbetaalde arbeid (ook herziening huidige concepten; werk, actief, inactief etc.) Taalvereisten in functie van job Hervorming procedure en voorwaarden diploma-erkenning (in functie van deelname Vlaamse/Belgische arbeidsmarkt)

38 Volledige rapport met exhaustieve analyse én uitgebreidere lijst van aanbevelingen verschijnt medio december 2015 Graag tot dan!

39 Hartelijk dank voor uw aandacht Contact: Merel Terlien