Bijlage 6 Is Vlaanderen klaar voor de UiTPAS?

Transcriptie

1 Bijlage 6 Is Vlaanderen klaar voor de UiTPAS? Verslag oriëntatietests bij 12 steden, gemeenten en regio s Inhoud 1 Algemene introductie 2 Leeswijzer 3. Samenvatting per gemeente, stad of regio 1. Brussel (VGC) A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede# D. Beleidsintenties en -ambities 2. Genk 3. Gent A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 4. Hasselt A. Algemeen profiel B. Inschatting kosten-baten 5. Oostende A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten/baten 6. Regio Aalst (Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede) A. Algemeen profiel B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 7. Regio Land van Dendermonde A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede 1

2 D. Beleidsintenties en -ambities 8. Regio Kortrijk A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 9. Regio Limburg Noord A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten B. Inschatting kosten en baten 10. Regio Meetjesland A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 11. Stadsregio Turnhout A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede 12. Vilvoorde A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 4. Algemene samenvatting Inschatting kosten Naar schaalvoordelen in plaats van versnippering Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Beleidsintenties en -ambities Bewustzijn Bereidwilligheid Middelen 2

3 1 Algemene introductie Deelname aan cultuur is een recht voor iedereen, ook voor mensen in onze samenleving die het minder breed hebben. Het project UiTPAS is erop gericht om dit recht op deelname aan het publieke cultuurleven te ondersteunen met een kortingsysteem zonder ongewenste stigmatiserende neveneffecten. Om die reden introduceerden cultuuren welzijnspartners in de pilootregio Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede een vrijetijdskaart die tegelijkertijd functioneert als loyalty-card voor vrijetijdsbeleving én als financiële reductiekaart voor mensen in armoede. Het project loopt sinds juni 2012 en wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. CultuurNet Vlaanderen wordt als opdrachthouder op het terrein begeleid door verschillende gespecialiseerde actoren, waaronder het kenniscentrum voor participatie Dēmos, het Fonds Vrijetijdsparticipatie en het Netwerk tegen Armoede. Op voorstel van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege besliste de Vlaamse Regering op 4 oktober 2013 het proefproject rond de UiTPAS aan te vullen met oriëntatietests bij een 12-tal steden, gemeenten en regio s. Deze tests moeten bijkomende indicaties geven over de haalbaarheid van een gefaseerd uitrolscenario voor heel Vlaanderen. Hoe haalbaar is de financiële en organisatorische impact van de introductie van de UiTPAS in uw gemeente of regio? Rond die kernvraag organiseerde CultuurNet Vlaanderen in oktober en november een reeks enquêtes, rondetafelgesprekken en interviews met regio's en lokale overheden in diverse configuraties: grote steden, centrumsteden met omliggende gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. 1 Grote steden Afzonderlijke centrumsteden of gemeenten Centrumsteden met omliggende gemeenten Regio s of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden Gent Genk Regio Aalst Meetjesland Brussel (VGC) Vilvoorde Regio Kortrijk Limburg Noord Hasselt 2 Stadsregio Turnhout Regio Dendermonde- Wetteren Oostende In dit verslag registreren we de verzamelde input van een breed spectrum van actoren: 1. leden van het managementteam van stad, gemeente of regio 2. schepenen en burgemeesters 3. armoedeorganisaties 1 De steden Hasselt en Oostende behoorden initieel niet tot te screenen steden, maar zijn in dit document toch opgenomen omdat beide uitdrukkelijk wensten na te gaan hoe bouwrijp de omgeving al is voor de eventuele introductie van de UiTPAS. 2 Hasselt en Oostende werden op eigen verzoek toegevoegd aan de oorspronkelijke lijst, zoals vastgelegd door de Vlaamse overheid. 3

4 Methode Gedetailleerde invullijst Werkvergaderingen Rondetafelgesprek Output Basisgegevens per partner over huidige situatie in stad, gemeente of regio Onderbouwde ramingen op basis van een model ontwikkeld door adviesbureau KPMG: (1) inschatting financiële en personele investeringen (2) inschatting gebruik en aantal pashouders Peiling naar draagvlak voor UiTPAS als instrument ten behoeve van mensen in armoede : afgevaardigden uit de betreffende steden en regio s spraken zich uit over 12 stellingen Online bevraging Toelichting bij beleidsintenties en -ambities door 100 leden van het managementteam en colleges van burgemeesters en schepenen 4

5 2 Leeswijzer In wat volgt brengen we de input per gemeente, stad of regio samenvattend in kaart op basis van de volgende factoren: A. Profiel van de gemeente, stad of regio B. Inschatting kosten/baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities De samenvattingen werden teruggekoppeld naar de stakeholders. Dit betekent niet dat alle informatie in deze fase al officieel gevalideerd is door alle verantwoordelijken, maar wel dat de voorgestelde inschattingen als realistisch worden beschouwd en dienst doen als basis voor verdere stappen. Bij steden en regio s waar de inschatting van bepaalde onderdelen van de screening om redenen van tijdsgebrek niet meer in detail besproken kon worden, is dit steeds uitdrukkelijk vermeld in de tekst. A. Profiel van stad, gemeente of regio Voor elk van de haalbaarheidsscreenings is een overzicht opgenomen van de belangrijkste sterktes en aandachtspunten die tijdens bevragingen, interviews en rondetafelgesprekken naar voren kwamen. B. Inschatting kosten en baten De verzamelde basisgegevens werden samengebracht in een berekeningsmodel, zoals ontwikkeld en gevalideerd door adviesbureau KPMG. Het berekeningsmodel is een afspiegeling van de organisatieprocessen die in onderstaande figuur uit het KPMG rapport worden meegegeven. 5

6 Onderstaande figuur illustreert de dynamiek in een operationele fase met de belangrijke taken per functie en de interfaces ertussen. 6

7 De berekeningen leiden tot onderbouwde guestimates van wat een introductie van de UiTPAS betekent op het vlak van incrementele personeelskosten, communicatiekosten, leesapparatuur, kosten en opbrengsten uit de verkoop van de passen en tenslotte de financiering van retributies met betrekking tot het kansentarief. Waar mogelijk werd deze berekening in detail afgetoetst met de betrokken stad, gemeente of regio. Er valt te noteren dat de kostenposten zijn gebaseerd op zogenaamde best cases, uitgaande van maximale synergieën op het gebied van personeelsinzet en communicatie. Eventuele extra investeringen in toeleiding werden niet opgenomen. Ook het feit dat voor de financiering van het kansentarief beroep kan worden gedaan op Vlaamse of federale middelen werd niet in rekening gebracht. C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede De UiTPAS is een algemene spaarkaart voor vrijetijdsparticipatie én een pas waarmee mensen in armoede aan een voordelig tarief kunnen deelnemen aan het vrijetijdsaanbod. Voor mensen in armoede is de financiële drempel slechts een van de drempels die ze ondervinden - en lang niet de enige. Om die reden is het voor de introductie en de werking van de UiTPAS uiterst belangrijk om aandacht te besteden aan toeleiding en begeleiding van mensen in armoede. 7

8 Om zicht te krijgen op het aanwezige draagvlak en de eventueel reeds ontwikkelde praktijkervaring op het gebied van toeleiding, werd een ronde tafel met 11 stellingen georganiseerd rond onderstaande onderwerpen. De afbakening van de thema s gebeurde op basis van de praktijkervaring tijdens het pilootproject in de regio Aalst. Stelling 1: Een belangrijke doelstelling van een UITPAS is zekerheid en transparantie te bieden mensen in armoede. Op elk evenement met een UITPASlabel is dus het kansentarief beschikbaar. Stelling 2: Er dient voor alle UiTPAS-aanbod een vast (% of absoluut) kansentarief voor mensen in armoede te bestaan, waarbij we uitgaan van een solidaire kostendeling door de aanbieder en overheid Stelling 3: Een aanbieder die een UITPASlabel heeft zal het kansentarief op alle activiteiten aanbieden. Stelling 4:De criteria en het kansentarief worden steeds duidelijk gecommuniceerd. Stelling 5: De doelgroep dient afgebakend te worden, het uitgangspunt kan OMNIO zijn. Een grijze zone moet kunnen, dit in vertrouwen en afstemming met de lokale actoren. Stelling 6: Met de UiTPAS wordt een volledig vrijetijdsaanbod toegankelijk gemaakt, en dit veronderstelt intergemeentelijke samenwerking en afstemming. Stelling 7: Binnen het werkingsgebied van de UiTPASregio biedt een aanbieder het kansentarief aan mensen in armoede en betaalt de gemeente de opleg voor haar eigen inwoners. Stelling 8: Een gemeente kan pas instappen in het UiTPASverhaal als ze tijd en middelen investeert in omkadering en toeleiding Stelling 9: Er kan een beperking op kansentarief worden ingevoerd wanneer de budgetten ontoereikend zijn Stelling 10: De invoering, alsook de toetsing van de werking van een UITPAS impliceert betrokkenheid van mensen in armoede. Dit kan door de aanwezigheid van een lokaal netwerk. Stelling 11: Elke UiTPAS geldt voor een selectie aan bovenlokaal aanbod, waarvoor - naast de aanbieder- een Vlaamse fonds tussenkomt in plaats van de gemeente. Alle deelnemers aan de rondetafelgesprekken konden zich uitspreken door scores te geven (in hoeverre zijn ze het eens of oneens met elk standpunt?) en hun standpunten te duiden. Bedoeling was om na te gaan in hoeverre er een draagvlak bestaat voor de werking van UiTPAS, rekening houdend met de specificiteit van gemeentelijke en stedelijke diensten, verenigingen en sociale armoede-organisaties. In het korte tijdsbestek van de oriëntatietests konden de bevindingen van vijf rondetafelgesprekken verwerkt worden (Regio Kortrijk, Regio Meetjesland, Regio Dendermonde, Vilvoorde en Turnhout). De stad Gent gaf vorm aan een vergelijkbaar proces met tientallen deelnemers, waarvan eveneens verslag wordt gedaan. Voor Brussel zal hetzelfde model ook toegepast worden in de loop van 2014, zij het met extra aandacht voor specifiek Brusselse elementen van 8

9 het project (rol cultuurwaardebon, groepskaart, bonnenboekje, enz). Nog in 2014 zullen ook ronde-tafels opgezet worden voor de steden Genk, Hasselt en Oostende en de regio Limburg Noord. D. Beleidsintenties en -ambities Om zicht te krijgen op de beleidsintenties en -ambities van de betrokken steden, gemeenten en regio s werd een bevraging uitgevoerd bij de leden van het managementteam en de bevoegde schepenen. Een zo ruim mogelijke inbreng werd betracht binnen het gegeven tijdsbestek - en met goed resultaat want zo n 100 personen werkten mee aan de enquête. De bevraging peilde naar (1) het aanwezige bewustzijn inzake uitdagingen rond participatiebevordering in het algemeen en bij mensen in armoede in het bijzonder, (2) de mate van bereidwilligheid om hier beleidsmatig op in te spelen en (3) de middelen die hiervoor reeds ingezet of voorzien zijn. Voor ieder van de aspecten werden 5 vragen aan de respondent voorgelegd. In totaal dienden 15 stellingen beoordeeld te worden op een schaal van 0 tot 5 (gaande van niet aan de orde over totaal niet akkoord tot helemaal akkoord). Bewustzijn: Stelling 1: Participeren aan het vrijetijdsaanbod is niet voor iedereen even evident. In het stadsbestuur zijn we er ons van bewust dat sommige mensen hiervoor een aantal drempels moeten overwinnen. Stelling 2: Om bijzondere doelgroepen, zoals mensen in armoede, aan het vrijetijdsaanbod te laten deelnemen zijn extra inspanningen nodig. Stelling 3: Mensen in armoede hebben soms naast financiële tussenkomst ook nood aan toeleiding/begeleiding om tot deelname aan het vrijetijdsaanbod over te gaan. Stelling 4: De vrijetijdspas is een goede manier om de drempels tot participatie voor mensen in armoede te verlagen. Stelling 5: De bevordering van deelname aan het vrijetijdsaanbod en de eventuele invoering van een vrijetijdspas is ingeschreven in ons bestuursakkoord. Bereidheid Stelling 6: We zijn daadwerkelijk geëngageerd om zoveel mogelijk van onze inwoners de kans te geven deel te nemen aan het vrijetijdsaanbod in onze gemeente. Stelling 7: We zijn bereid om middelen waarop we aanspraak kunnen maken vanuit het Participatiedecreet (lokale afsprakennota) en federale middelen voor sociale, culturele en sportieve participatie (OCMW), in te zetten om mensen in armoede een korting bij deelname te bieden. Stelling 8: We geloven in de mogelijkheden van een vrijetijdspas als instrument voor de verwezenlijking van onze beleidsdoelstellingen. Stelling 9: We zouden graag de vrijetijdspas integreren in ons vrijetijdsbeleid. Stelling 10: Ik ken minstens 1 persoon binnen het stadsbestuur die een voortrekkersrol zou willen spelen bij het invoeren van een vrijetijdspas. Mogelijkheden Stelling 11: In onze gemeente werken verschillende actoren (zoals gemeente, OCMW, welzijnsverenigingen, armoedeorganisaties ) reeds in een lokaal netwerk samen om de deelname van bijzondere doelgroepen aan het vrijetijdsaanbod te bevorderen. 9

10 Stelling 12: Het lijkt me haalbaar dat onze bekwame medewerkers van zowel sociale en welzijnszaken als vrije tijd (cultuur, jeugd, sport) mee bijdragen aan de toeleiding van mensen in armoede. Stelling 13: Het lijkt me haalbaar dat onze bekwame medewerkers van zowel sociale en welzijnszaken als vrije tijd (cultuur, jeugd, sport) mee bijdragen aan de toeleiding van mensen in armoede.onze gemeente beschikt over bekwame communicatiemedewerkers en de nodige communicatiekanalen om de communicatie en promotie van een eventuele vrijetijdspas te verzorgen. Stelling 14: De dienstverlening rond de vrijetijdspas zou onder meer kunnen gebeuren via onze balies en contactpunten met de burger (bv. gemeentehuis, sporthal, bibliotheek ). Stelling 15: De werking van een eventuele vrijetijdspas in onze gemeente zou kunnen putten uit middelen die ingeschreven zijn in onze meerjarenbegroting. Bij ieder van de stellingen kon de respondent facultatief bijkomende opmerkingen of verduidelijkingen toevoegen. 10

11 3 Samenvatting per gemeente, stad of regio We geven hieronder een analyse per betrokken stad of regio, gerangschikt in alfabetische volgorde. 1. Brussel 2. Genk 3. Gent 4. Hasselt 5. Oostende 6. Regio Aalst 7. Regio Dendermonde-Wetteren 8. Regio Kortrijk 9. Regio Limburg Noord 10. Regio Meetjesland 11. Stadsregio Turnhout 12. Vilvoorde 11

12 1 Brussel (VGC) Voor Brussel kan ondubbelzinnig ja worden geantwoord op de vragen die in haalbaarheidsstudie aan bod komen: het college van de VGC besliste al in juli 2013 tot de invoering van de UiTPAS en maakte daartoe de nodige budgetten vrij. Op dit moment bereiden de collega s van VGC en Muntpunt met ondersteuning van CultuurNet de lancering voor, die begin 2014 is gepland. De VGC voorziet een evaluatie na één jaar en heeft een helder stappenplan uitgewerkt rond de beschikbaarheid van de kaart en het aanbod waarvoor de kaart kan worden gebruikt. Hieronder schetsen we kort het algemene kader en een aantal plus- en aandachtspunten van het Brusselse project. A. Algemeen profiel Al tientallen jaren organiseert de VGC in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het systeem van de cultuurwaardebon. Dit systeem van kortingbonnen bereikte de kansengroepen onvoldoende. Op basis van een studie (door adviesbureau Linc) besloot de VGC de cultuurwaardebon te vervangen door een vrijetijdskaart, gebaseerd op UiTPAS. De initiatiefhouder is de VGC, maar er werd een stuurgroep ingericht met Muntpunt en het Brussels Platform Armoede. CultuurNet is ook vertegenwoordigd in de stuurgroep. Er wordt in consensus gewerkt binnen de lijnen van het collegebesluit. In werkgroepen (partnerwerking, communicatie, processen, kansenwerking, infrastructuur,..) wordt de implementatie en lancering voorbereid. Muntpunt zal o.a. de brede communicatie met het publiek verzorgen en ook een infobalie uitbaten op het Muntplein. In Brussel zal de vrijetijdskaart Paspartoe heten. Binnen deze nieuwe werking blijft er een Cultuurwaardebon bestaan voor iedereen (1 per pashouder per jaar) en blijven er ook beperkt Cultuurwaardebonnen beschikbaar voor enkele specifieke organisaties, verenigingen en scholen. Mensen in armoede betalen met Paspartoe 2 voor alle activiteiten die lager dan 16 zijn geprijsd; daarnaast krijgen ze de beschikking over een boekje met een beperkt aantal vouchers voor activiteiten in een duurder prijssegment. Het aanbod dat open staat voor Paspartoe betreft in eerste instantie het aanbod van de VGC (sport-, jeugd- en speelpleinwerking) en MuntPunt, maar wordt van meet af aan uitgebreid met 40 aanbieders die vandaag de Cultuurwaardebon aanvaarden. In april 2014 volgen nog 40 extra aanbieders; vanaf september 2014 staat de uitbreiding naar andere cultuur-, jeugd- en sportverenigingen op de agenda. Enkele sterktes en opportuniteiten VGC heeft ervaring als dienstverlener naar zowel het verenigingsleven als het grote publiek en trekt sterk de kaart van de kansengroep. Muntpunt heeft uitgebreid ervaring in publieksontwikkeling en marketingcommunicatie; met zijn vernieuwde infrastructuur is Muntpunt bovendien centraal aanwezig op een belangrijk trefpunt in de stad. Het draagvlak voor de werking naar mensen in armoede toe bij aanbieders is binnen bereik. De gelijkenis met het project Article 27, dat in Brussel al langer bestaat, is daar niet vreemd aan VGC en de Gemeenschapscentra hebben een belangrijk eigen aanbod, inclusief infrastructuur voor opstelling van de benodigde hard- en software. Brussel kent vele spelers met een sterke bovenlokale werking en een belangrijk aanbod. Het lokale aanbod wordt sterk omkaderd door de Gemeenschapscentra. Binnen dit netwerk bestaan heel wat communicatiemiddelen waarin Paspartoe aan bod kan komen. 12

13 De Nederlandstalige mediaspelers in Brussel hebben een groot bereik en kunnen sterke partners worden in het verhaal. De Cultuurwaardebon is bekend bij het publiek en wordt door heel wat spelers gebruikt. Paspartoe kan daarop voortbouwen. Stad Brussel nam afstemming tussen Paspartoe en de stedelijke plannen rond een cultuurkaart mee op in haar cultuurbeleidsplan. Enkele aandachtspunten en bedreigingen Het change proces ten gevolge van de beperking van het gebruik van de Cultuurwaardebon kost tijd en energie. Ook binnen de werking naar mensen in armoede betekent het een omschakeling, zowel praktisch als principieel. De tijd die nodig was tussen collegebesluit en het uitdiepen van een gedragen projectplan, inclusief het vrijmaken van middelen en de onderlinge afstemming hiervan, werd onderschat. Door het behoud van de cultuurwaarbon en de invoering van het bonnenboekje naast de Paspartoe moeten er meerdere financiële stromen onderhouden worden. De gefaseerde uitrol, met een geleidelijke toename van aantal registratiebalies en beschikbaar aanbod, kan de penetratie van de kaart vertragen. Er is nog geen afstemming met de Brussels Card (toerisme) en de BRUNO-kaart wordt in deze fase nog niet geïntegreerd, aangezien deze kaart ook door gemeentelijke bibliotheken wordt gebruikt en Paspartoe dan ook door de gemeenten aanvaard dient te worden. De lancering moet in een kort tijdsbestek worden voorbereid, wat een optimaal proces voor het creëren van een breed draagvlak bij de diverse stakeholders bemoeilijkt. De verzameling van het aanbod in de UiTdatabank gebeurt via intermediaire platformen (agenda.be van Visitbrussels). Entiteit Aantal inwoners Aantal Omnio Aantal Partnerorganisaties Grote stad Doelgroep van PASPARTOE is iedereen met domicilie in Brussel die zich aangesproken voelt door het Nederlandstalige aanbod, scholieren en studenten die in Brussel studeren, docenten en leerkrachten in het Nederlandstalig onderwijs en personeel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Muntpunt. Onderzocht wordt of in een volgende fase ook pendelaars de PASPARTOE-kaart kunnen kopen, wat aansluit bij de missie van Muntpunt. Volgens cijfers van het Brussels Informatie-, Documentatie en Onderzoekscentrum gaat het om ruim 30% van de inwoners van het Brussels Gewest. Start van het project = 40 cultuurpartners van het systeem cultuurwaardebon Januari 2014 = sportevenementen van de VGC, de speelpleinwerking en jeugdcentrum Aximax April 2014 = overblijvende cultuurwaardebonpartners September 2014 = uitbreiding naar de cultuur-, jeugd- en sportverenigingen Aantal registratiepunten Lokaal netwerk aanwezig 2 vaste balies (VGC en Muntpunt) -1 mobiele balie Ja, samenwerking met het Brussels Platform Armoede B. Inschatting kosten en baten 13

14 Het project Paspartoe is in deze fase slechts voor één jaar vooruit gepland. Het is dus niet mogelijk om een perspectief over 5 jaar te bieden. In onderstaande tabel zijn de voornaamste projectmiddelen opgenomen die door VGC/Muntpunt worden vrijgemaakt in werkingsjaar Deze cijfers zijn al opgenomen in een collegebesluit en dus gevalideerd. Kosten Jaar 1 Personeel Er wordt capaciteit vrijgemaakt via interne verschuivingen. Aansturing gebeurt door 1 VTE projectcoördinator. Communicatie Kaarten en lezers (netto na verkoop kaarten) Retributie aan verenigingen (incl Vlaamse en federale middelen) communicatie, waarvan voor aanpassingen aan het ondersteunende ICT-systeem ( registratie-apparatuur kaarten) (totaal bedrag voor de retributie van de nieuwe Paspartoe, de resterende Cultuurwaardebons en het bonnenboekje) Totaal (bedrag inclusief resterende Cultuurwaardebons en bonnenboekjes) C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede 3 Aanbod De Paspartoe zal in eerste instantie toegang geven tot voordelen en kansentarieven bij het aanbod van de VGC, Muntpunt en de 80 partners van de huidige cultuurwaardebon. Uiteraard is het aanbod in Brussel veel ruimer: reden waarom het aantal partners en het voordelenaanbod moet kunnen uitbreiden en diversifiëren. Kortingsystemen Met een Paspartoe op zak hebben mensen in armoede toegang tot: het hele spaar- en voordelensysteem van de Paspartoe voor aanbod tot en met een vraagprijs van 16 voor een vaste prijs van 2 (retributieverdeling: 40% aanbieder versus 60% overheid) de cultuurwaardebon (die in roulatie blijft tot uitputting) een bonnenboekje met verzamelde kortingen Er wordt ook een systeem van groepspassen ontwikkeld en de mogelijkheid tot maatwerk (met een vergelijkbaar systeem als de cultuurwaardebon+) blijft intact. Toekenningscriteria Er zijn heldere criteria opgesteld voor wie in aanmerking komt voor een UiTPAS aan kansentarief: 3 Er werd geen rondetafel met stellingen georganiseerd voor Brussel, waar het dossier zich immers al in een verregaande fase van operationalisering bevond op het ogenblik van deze screenings. Onderstaande bevindingen zijn gebaseerd op de beslissing van het VGC-college waarbij de krijtlijnen van het project werden uitgetekend

15 recht op verhoogde tegemoetkoming OMNIO-statuut nieuwkomers mensen in begeleiding voor schuldafbouw, budgetbeheer of collectieve schuldenregelìng mensen in een kwetsbare positie, met uitzondering van mensen zonder wettige verblìjfspapìeren, doorverwezen door bepaalde ìntermediaìren Toeleiding en omkadering De samenwerking met Muntpunt garandeert dat er ook een projecthouder is die op vlak van doelgroepgerichte communicatie het project mee kan ondersteunen. Daarnaast werd in Brussel al veel geïnvesteerd in het betrekken van welzijnsorganisaties en organisaties met een specifieke publiekswerking voor verschillende doelgroepen. Deze intermediaire organisaties zullen via begeleiding van de administratie en gerichte communicatie van Paspartoevoordelen nog versterkt worden in hun publiekswerking naar kansengroepen. De VGC waakt erover dat in de uitbouw van het project Paspartoe de verenigingen waar armen het woord nemen in elke fase intensief worden betrokken. D. Beleidsintenties en -ambities Het college van de VGC besliste in juli 2013 de werking van de Cultuurwaardebon sterk te beperken en in te zetten op UiTPAS, onder de lokale roepnaam PASPARTOE. Voornaamste motivatie: Onderzoek heeft aangetoond dat een drempelverlagend beleid waarbij eenzijdig ingezet wordt op kortingen nauwelijks leidt tot het bereiken van nieuw of kansarm publiek, maar eerder participanten aantrekt en aanmoedigt voor meer gebruik. De Participatiesurvey Vlaanderen toont aan dat interesse in cultuur en vrije tijd kan opgewekt worden via doelgerichte communicatie, educatie en promotie naast een kortingsbeleid. Daarom werd er gekozen voor het systeem van de UiTPAS. Participatie is namelijk een belangrijk streefdoel van de VGC zeker gezien het aantal mensen dat participeert aan het culturele leven en die in een of andere vereniging actief zijn op sportief of recreatief vlak ligt beduidend lager ten opzichte van de participatie in Vlaanderen en Wallonië. Collegelid Bruno De Lille: Wij kiezen voor de UiTPAS omdat we hiermee in de domeinen cultuur, sport en jeugd proactief drempels kunnen wegnemen die de cultuurwaardebon niet zo doeltreffend kon wegnemen. De pas is door zijn spaar- en voordelenconcept tevens ook een promotietool voor de aanbieders. Een andere beleidsmotivatie is gericht op de dubbele werking van UiTPAS als algemene spaar- en gerichte reducatiekaart, wat de kans op stigmatisering ontzenuwt. Karina, Luytens, Diensthoofd cultuur VGC: De uitgangspunten van de UiTPAS zijn sparen en voordelen voor iedereen en kansentarief voor mensen in kansarmoede. Door deze tweeledige aanpak zetten we in op participatie bij mensen in kansarmoede en creëren we extra communicatie over het aanbod. Een schriftelijke bevraging van onze partners wees uit dat zij positief staan tegenover het nieuwe systeem. Er kwamen tal van positieve reacties van aanbieders. UiTPAS in Brussel? Contact: Dirk Broekaert, Algemeen Directeur Cultuur, Jeugd en Sport en Ann Van Driessche, Algemeen Directeur Muntpunt 15

16 2 Genk In het meerjarenplan van de stad Genk geldt het stimuleren van vrijetijdsparticipatie bij mensen in armoede als een belangrijke prioriteit, en dit zowel bij de domeinen jeugd, cultuur en sport als bij sociale zaken. De stad Genk wenst te analyseren of UiTPAS een geschikt instrument vormt om het beleid te ondersteunen bij de realisatie van deze strategische doelstelling. Het college van burgemeester en schepenen kon echter pas op 6 november 2013 het licht op groen zetten voor deelname aan de UiTPAS-screening. De beperkte resterende tijd tussen 6 november en de rapportage op 18 november in aanmerking genomen, was het niet mogelijk om een kwaliteitsvol traject af te leggen. De stad Genk zal de screening alsnog laten uitvoeren en brengt alle relevante stakeholders hiervoor samen begin januari UiTPAS in Genk? Contact: Emmy Vandersmissen, cultuurfunctionaris 16

17 3 Gent Het enthousiasme voor een op UiTPAS gebaseerde vrijetijdspas is reëel, sluit aan bij het bestuursakkoord en vertaalde zich al in enkele concrete acties. Qua timing lijkt het voor Gent haalbaar om het project te starten in de loop van het najaar van A. Algemeen profiel De realisatie van een vrijetijdspas geldt voor de stad Gent als een belangrijke stap in de ondersteuning van een inclusief participatiebeleid op het gebied van cultuur, sport en jeugd. Zoals toegelicht in het bestuursakkoord, wordt de invoering gezien als een domeinoverschrijdend initiatief op het kruispunt van vrijetijdsbeleid en armoedebestrijding. De coördinatie van het project ligt in handen van schepen van Cultuur, Toerisme en Evenementen Annelies Storms, maar er is een samenwerking uitgetekend met de burgemeester, de OCMW-voorzitter (Rudy Coddens) en de schepenen bevoegd voor Welzijn, Gelijke Kansen en Sport (Resul Tapmaz), Onderwijs, Opvoeding & Jeugd (Elke Decruynaere) en Facility Management (Martine De Regge). Enkele sterktes en opportuniteiten Een brede vrijetijdspas is volgens de stad Gent de beste garantie voor de gelijke behandeling van alle Gentenaars die zich in dezelfde situatie bevinden en een hefboom voor een kortingssysteem voor mensen in armoede waar alle rechthebbenden toegang toe hebben ongeacht OCMW steun of lidmaatschap van een vereniging (itt bv. tot de 80/20-regeling). OCMW en verenigingen kunnen verder blijven instaan voor een warme toeleiding maar zullen in de toekomst niet verder bepalen wie recht heeft op de korting voor mensen in armoede en wie niet. De UiTPAS wordt tevens gezien als een marketinginstrument voor cultuur en vrijetijd, aangezien de vrijetijdsbesteding van de gebruikers in kaart kan worden gebracht. De opmaak van een database van participanten aan de Gentse vrijetijdssector geeft nieuwe mogelijkheden inzake beleidskeuzes, marketing en promotie van manifestaties. UiTPAS kan ook een meerwaarde bieden als instrument voor het stroomlijnen van kortingssystemen, in de eerste plaats ten aanzien van mensen in armoede maar ook ten aanzien van andere doelgroepen in het vrijetijdsbeleid van de stad. Gerichte participatiebevorderende acties zijn mogelijk als antwoord op bepaalde vaststellingen van beperkte participatie van bepaalde doelgroepen in bepaalde segmenten van het aanbod. Enkele aandachtspunten en bedreigingen Gent is zelf vragende partij om dit project intergemeentelijk te maken. Realistisch gezien zijn er echter een aantal argumenten die pleiten voor een gefaseerde aanpak. Tot nu toe heeft bijvoorbeeld enkel Merelbeke een afsprakennota vrijetijdsparticipatie, de andere nemen hun trekkingsrecht niet op. De bevraagde stakeholders willen niet over één nacht ijs gaan. Zo wil de stad graag eerst zelf de pas op de rails krijgen en daarbij goed intern afstemmen met alle stadsdiensten, verenigingen waar armen het woord nemen en andere doelgroepen en aanbieders. Pas nadat alle kinderziektes overwinnen zijn, is de tijd rijp voor uitbreiding in de richting van de randgemeenten. Dat geeft deze laatste ook de nodige tijd om een kwalitatief voorbereidend proces te organiseren. Entiteit Grote stad 17

18 Welke gemeenten? Gent Aantal inwoners Aantal Omnio Aantal organisaties (lokale overheid inbegrepen) Lokaal netwerk aanwezig 1442 Ja B. Inschatting kosten en baten Onder voorbehoud van goedkeuring van de meerjarenbegroting door de gemeenteraad, wenst de stad Gent zich te engageren voor: aanstelling van een projectcoördinator en het vrijmaken van een communicatiebudget afstemming voor de startinvestering nodig voor hardware met de beschikbare enveloppe bij Digipolis voor passystemen. (Men rekent op een terugverdieneffect via de verkoop van de passen.) aanwending van de bestaande middelen voor de werking naar mensen in armoede. Dat is in lijn met de cijfers die uit het model komen en in onderstaande tabel zijn weergegeven. Kosten Gemiddelde kost per jaar Procentuele verdeling Personeel % Communicatie % Kaarten en lezers (netto na verkoop kaarten) % Retributie aan verenigingen (incl Vlaamse en federale middelen) % Totaal % kaarthouders per jaar (eind dec) Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 houders (excl mensen in armoede) absoluut (% penetratie) (3,36%) (6,72%) (11,76%) (17,64%) (21%) mensen in armoede absoluut (% penetratie) (18%) (29%) (36%) (39%) (40%) aanbod Aantal aangesloten partnerorganisaties na 5 jaar

19 Aandeel aangesloten verenigingen na 5 jaar 40% Aantal registratiepunten 15 leesapparatuur EID/NFC USB lezer 15 Check in device 67 Draagbare kit 5 NFC USB lezer 176 Smartphone 72 C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Gent speelde in het kader van de haalbaarheidsstudie geen stellingenspel (zie leeswijzer). In het kader van de nieuwe afsprakennota vrijetijdsparticipatie organiseerde het Lokaal Netwerk tegen Armoede op 3 juni wel een werkgroep over een vrijetijdspas, waar de UiTPAS en de principes achter het systeem besproken werden. Hier namen 110 mensen aan deel. De volgende opmerkingen werden genoteerd. Kortingpolitiek In het voorstel van de stad Gent blijft een saldo van 20% van de totale ticketprijs zelf te betalen door mensen in armoede. In sommige gevallen komt dit erop neer dat de prijs zou verhogen in vergelijking met de gerichte kortingen die vandaag worden aangeboden. Een groot aantal deelnemers geeft de voorkeur aan vaste kortingstarieven, zoals het geval is in Aalst (bv alle tickets tot 10 euro kosten 1 euro, alle tickets tot 20 euro 2 euro, enz.) Dit maakt de reële kostprijs niet alleen overzichtelijker, maar ook beter betaalbaar. Een korting van 80% is voor heel wat mensen in armoede niet hoog genoeg. Meer dan korting alleen Er moet verzekerd worden dat voldoende aandacht mensen en middelen blijven ingezet worden op de andere drempels dan enkele de prijs. Meetbaarheid Dankzij de UiTPAS krijgt de sector beter zicht op de effectieve participatie. Dit is ook voor heel wat organisaties en verenigingen (bv sport) een meerwaarde. Er zal wel omzichtig met het gebruik van deze informatie moeten worden omgesprongen i.v.m. privacy. In dit verband is ook te noteren dat grotere aanbieders vragende partij zijn voor een koppeling met hun kassa -en ticketingsystemen. Aanbod Het aanbod moet zo breed en divers mogelijk worden gehouden. Er zullen heel wat onderhandelingen en afspraken nodig zijn om de solidaire kostendeling gemeengoed te maken. Misschien zullen bepaalde types aanbod zelfs blijvend ontbreken bij gebrek aan een compromis? Sport en jeugdwerk nemen in deze discussie vaak een eigen positie in omdat de kostprijs in deze sectoren vaak bestaat uit lidgeld, vakantiekampen en verzekeringsbijdragen. Vakantiekampen worden ook vaak aangeboden door niet-gentse organisatoren. Opname in de Gentse vrijetijdspas volgens een 20/40/40-regeling is dan wellicht uitgesloten. Ook hier is het vangnet van de 80/20-regeling wel essentieel. 19

20 Winstderving Bij de cultuurhuizen zijn er vragen over het puntenspaarsysteem en de voordelen die worden voorzien. Bijv stel dat iemand zeer frequent naar het zwembad gaat en dan voordelen incasseert bij De Bijloke? Komen er afspraken hierover en kunnen onevenwichten gecompenseerd worden? Communicatie De communicatie naar mensen in armoede moet zeer goed worden verzorgd. Er dient rekening te worden gehouden met de digitale kloof en met de nood aan eenvoudig taalgebruik. Ook moet van meet af aan duidelijk zijn voor alle stakeholders wie wél en wie niet tot de rechthebbenden hoort voor een UiTPAS aan kansentarief. Tenslotte wordt aangedrongen op een goede herkenbaarheid op het niveau van de aanbieders : wie doet mee en wie niet? D. Beleidsintenties en -ambities De bevraging werd in Gent niet bij een ruime groep afgenomen. In Gent is er immers al een politiek akkoord om met de UiTPAS aan de slag te gaan. De UiTPAS staat onder meer in het bestuursakkoord en de nodige middelen zijn reeds opgenomen in de meerjarenbegroting. Uit het bestuursakkoord Hoofdstuk armoedebestrijding Sport, cultuur en vrije tijdsbesteding moeten voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn. Lid worden van clubs en/of verenigingen kan tegen een relatief beperkte prijs. Toch kunnen de totale kosten voor deelname aan allerhande activiteiten vaak hoog oplopen. We willen niet dat (te hoge) lidgelden en andere kosten een onoverkomelijke financiële drempel vormen voor grote gezinnen en mensen met een laag inkomen. Stad en OCMW maken daarom sport, cultuur- en vrijetijdsparticipatie beter betaalbaar voor mensen in armoede door een financiële tegemoetkoming of korting via de vrijetijdspas. Clubs en verenigingen moeten zich van hun kant openstellen voor mensen met een laag inkomen. We maken ook werk van toeleiding naar cultuur en sport voor mensen die verkiezen dit individueel te doen. Hoofdstuk Jeugd Via de vrijetijdspas kunnen ook jongeren eenvoudiger deelnemen aan sport en cultuur. Hoofdstuk Cultuur We breiden het systeem van cultuurcheques uit naar niet-studerende jongeren en laten de cultuurcheques in een volgende fase opgaan in een volwaardige vrijetijdspas voor cultuur, sport en shopping (Gent Verwent). UiTPAS in Gent? Contact: Tinne op de Beeck, kabinetsattaché cultuur, pers en communicatie 4 Hasselt A. Algemeen profiel Hasselt was zelf vragende partij om deel te nemen aan deze haalbaarheidsoefening. De stad heeft namelijk zelf sinds de vorige legislatuur de beschikking over een vrijetijdspas, die niet specifiek gericht is op mensen in armoede maar enkel korting geeft bij een selectie van activiteiten. 20

21 Het huidige systeem loopt in principe ten einde in december Na analyse werd door de stad Hasselt besloten om parallel in te zetten op twee sporen: (1) Perspectief op korte termijn : verlenging van de huidige Hasseltse UiTPAS als kortingkaart voor een nieuwe periode van 3 jaar, met behoud van alle passen die vandaag in roulatie zijn. (2) Perspectief op middellange termijn : deze tijdelijke continuering van het huidige systeem wordt aangegrepen als tussenstap naar de introductie van de Vlaamse UiTPAS, met bijzondere aandacht voor mensen in armoede. Tijdens deze voorbereidende fase neemt de stad zich voor om vooral aandacht te besteden aan de uitbouw van een lokaal netwerk en van een stevig samenwerkingsverband met aanbieders in de verschillende vrijetijdssectoren, en dit over alle niveaus heen (stedelijk, bovenlokaal, gesubsidieerd en privé). Entiteit Welke gemeenten? Grote stad Hasselt Aantal inwoners Aantal Omnio Aantal organisaties (lokale overheid inbegrepen) Lokaal netwerk aanwezig 646 Nee B. Inschatting kosten-baten Kosten Gemiddelde kost per jaar Procentuele verdeling Personeel % Communicatie % Kaarten en lezers (netto na verkoop kaarten) % Retributie aan verenigingen (incl Vlaamse en federale middelen) % Totaal % Kaarthouders per jaar (einde dec) Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Houders (excl mensen in armoede) absoluut (% penetratie) (3,48%) (6,96%) (12,18%) (18,27%) (21,75%) mensen in armoede absoluut (% penetratie) (18%) (29%) (36%) (39%) (40%) 21

22 Aanbod Aantal aangesloten partnerorganisaties na 5 jaar 323 Aandeel aangesloten verenigingen na 5 jaar 50% Aantal registratiepunten 10 Leesappaatuur EID/NFC USB lezer 10 Check in device 46 Draagbare kit 6 NFC USB lezer 64 Smartphone 30 Deze cijfers werden besproken met de vrijetijdsdiensten van de stad Hasselt met het oog op verdere validering door alle andere stakeholders. UiTPAS in Hasselt? Contact: Peter Heyndrickx, afdelingshoofd cultuur 22

23 5 Oostende De stad Oostende wil voor alle Oostendenaren een kwalitatief, laagdrempelig en toegankelijk aanbod creëren en de drempels voor deelname aan het vrijetijdsaanbod verkleinen. Bij het formuleren van deze doelstelling vertrekt de stad vanuit de vaststelling dat 20% van de bevolking in Oostende over een Omnio-statuut beschikt. De UiTPAS wordt door de stad Oostende om meerdere redenen beschouwd als een potentieel interessant instrument om deze beleidsdoelstelling te verwezenlijken. A. Algemeen kader De stad Oostende behoorde initieel niet bij de te screenen steden voor de haalbaarheidsoefening, maar gaf aan dat er een grote interesse bestaat voor de UiTPAS naar aanleiding van een actie i.s.m. de stad Aalst voor de promotie van het festival Theater Aan Zee. Op de valreep is alsnog een kostenraming uitgevoerd, maar de andere stappen van de haalbaarheidsoefening zullen een later stadium met de stad worden gerealiseerd. Te noteren is dat de UiTPAS alvast werd ingeschreven in de ontwerpversie van het strategisch meerjarenplan van de stad Oostende ( ). De lokale overheid werkt de modaliteiten uit voor een eenvoudiger systeem voor participatie, dit voor de hele bevolking met specifieke aandacht voor kansengroepen. In samenspraak met de relevante Stadsdiensten en de sociale en culturele partners worden de projecten Cultuurkans, Sportkans, Kunstkans gecontinueerd en wordt de piste onderzocht om een koppeling te maken met de UiT-pas. Enkele sterktes en opportuniteiten De stad beschikt over een lokaal netwerk. Op dit moment zijn er al veel initiatieven voor mensen in armoede in combinatie met verschillende kansenprojecten (cultuurkans, sportkans, grabbelkans, kunstkans). Oostende wil uitdrukkelijk inzetten op een zo breed mogelijke en niet-stigmatiserende deelname aan het vrijetijdsaanbod - zowel voor groepen als voor individuen. De UiTPAS wordt gezien als een instrument dat hierop mogelijk een adequaat antwoord kan bieden en tevens de versnippering in het aantal passen en kaarten kan tegengaan. De stad zet nu al in op toeleiding. Zo zijn er de verschillende kansenprojecten waarbij o.a. samengewerkt wordt met intermediaire organisaties uit de onderwijs- en sociale sector : twee domeinen die in direct contact staan met mensen in (kans)armoede en actief kunnen bijdragen tot het overwinnen van drempels. De stad beschikt over een ruim sociocultureel, sportief en recreatief aanbod en kan een uitgebreid apparaat voor vrijetijdscommunicatie inschakelen, onder meer via de diverse vrijetijdshuizen en de stedelijke informatiediensten. Binnen de lokale cultuursector is er een grote gedragenheid rond collectieve projecten. Een 60-tal organisaties en diensten werken nu reeds samen. Enkele aandachtspunten en bedreigingen Er is nog maar een beperkt deel van de haalbaarscreening uitgevoerd.. Er is op dit moment nog geen sprake van regionale inbedding. 23

24 In het meerjarenplan werd reeds een beperkt financieel budget door de Stad opgenomen, maar dit plan en het daaraan gekoppeld budget moet nog door de Gemeenteraad van december 2013 worden goedgekeurd. Entiteit Welke gemeenten? Grote stad Oostende Aantal inwoners Aantal Omnio Aantal organisaties (lokale overheid inbegrepen) Lokaal netwerk aanwezig 653 ja B. Inschatting kosten/baten Kosten Gemiddelde kost per jaar Procentuele verdeling Personeel % Communicatie % Kaarten en en lezers (netto na verkoop kaarten) % Retributie aan verenigingen (incl Vlaamse en federale middelen) % Totaal % Kaarthouders per jaar (einde dec) Jaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4 Jaar 5 Houders (excl mensen in armoede) absoluut (% penetratie) (3,52%) (7,04%) (12,32%) (18,48%) (22%) mensen in armoede absoluut (% penetratie) (18%) (29%) (36%) (39%) (40%) Aanbod Aantal aangesloten partnerorganisaties na 5 jaar 303 Aandeel aangesloten verenigingen na 5 jaar 50% Aantal registratiepunten 6 Leesapparatuur / EID/NFC USB lezer 6 24

25 Check in device 28 Draagbare kit 2 NFC USB lezer 77 Smartphone 30 Deze cijfers werden vooralsnog enkel besproken met Virginie Michils (Hoofd van de dienst Cultuur) in afwachting van een ruimere validatie door alle stakeholders. UiTPAS in Oostende? Contact : Virginie Michiels, diensthoofd Cultuur - Martine Meire, directeur-cultuurbeleidscoördinator 25

26 6. Regio Aalst (Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede) Het pilootproject UiTPAS werd gelanceerd op 4 juni 2012 in Aalst en de omliggende gemeenten Erpe-Mere, Haaltert en Lede. 4 Bijna anderhalf jaar na de lancering hebben bewoners een UiTPASje op zak. Hiervan heeft 35% een UiTPAS tegen kansentarief. In totaal haalden UiTPAShouders gedurende deze periode bijna keer hun pasje tevoorschijn bij deelname aan activiteiten om op die manier een punt te sparen. Wekelijks werden er over de gehele periode gemiddeld 839 UiTpunten gespaard, door gemiddeld 554 individuele UiTPAS ers. Voor de laatste twee maanden (september - oktober) zien we een gemiddelde van check-ins per week door 834 individuele pashouders. Ook het aantal omgeruilde punten voor voordelen neemt nog steeds toe naarmate het project vordert. Na de eerste drie maanden van het proeftraject was het aandeel van het aantal pashouders met recht op kansentarief 70%, eind 2012 bedroeg dit nog 58%. Bijna één jaar later is dit aandeel verder gedaald tot 35%. De impact van de Kansenpas voor mensen in armoede heeft er dus niet voor gezorgd dat de UiTPAS enkel gebruikt wordt door mensen in armoede; het is integendeel een pas die gebruikt wordt door iedereen die deelneemt aan vrijetijdsactiviteiten: een belangrijke voorwaarde om stigmatisering tegen te gaan. Een gedetailleerde evaluatie van het pilootproject UiTPAS in de regio Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede is beschikbaar in bijlage 1. A. Algemeen profiel De regio Aalst zoals hier bedoeld, verwijst naar een organisch gegroeide samenwerking rond de Kansenpas, een vrijetijdskaart voor mensen in armoede. Dit project ontstond in 1996 in Aalst en werd na enkele jaren overgenomen in Haaltert en Erpe-Mere. Al gauw ontstond een beperkte regionale functie rond de bioscoop, het zwembad en het cultuurcentrum in Aalst. Net voor de lancering van UiTPAS haakte ook Lede in op deze collectieve werking. Gebruik van de Kansenpas buiten de eigen gemeentegrenzen was beperkt tot deze drie instellingen en tot schooluitstappen. In het kader van het proefproject UiTPAS kwam er daarentegen verkeer in alle richtingen. Inwoners uit gelijk welke gemeente kunnen nu participeren in gelijk welke UiTPAS-pilootgemeente. Bij alle gemeenten is een lokaal netwerk actief; elke gemeente heeft ook apart een afsprakennota opgesteld. Entiteit Welke gemeenten? Regionale werking met een centrumstad Haaltert, Erpe-Mere, Lede en Aalst Aantal inwoners Aantal Omnio Aantal organisaties * Lokaal netwerk aanwezig 373 (dit zijn het aantal organisaties die meewerken met UiTPAS) In elk van de pilootgemeenten, elk met een aparte afsprakennota. 4 Voor de analyse van het gebruik van de UiTPAS hebben we de gegevens vanaf de lancering tot en met 31 oktober 2013 genomen. Op die manier kan het beste een periodieke vergelijking gemaakt worden per maand, noodzakelijk voor het luik i.v.m. participatie van pashouders met recht op het kansentarief. 26

27 B. Inschatting kosten en baten In Aalst zal na afloop van de testperiode via interne mobiliteit een UiTPAS-coördinator worden aangesteld. Daarbij wordt de operationele werking van UiTPAS maximaal geïntegreerd in de diensten communicatie en ICT. In de andere gemeenten wordt de algemene en specifieke werking geïntegreerd in de verschillende diensten en is er een coördinator aangesteld die als contactpersoon fungeert en alle processen rond UiTPAS in gang houdt. Dit betekent een intensifiëring van de werking zoals het tijdens het proefproject liep. Alle besturen voorzien hiernaast een budget voor de financiering van nieuwe hardware en extra kaarten. Organisaties 373 Aantal registratiepunten 16 EID/NFC USB lezer 21 Check in device 26 Draagbare kit 3 NFC USB lezer 13 Smartphone 42 C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede Het stellingenspel werd niet gespeeld in regio Aalst om de eenvoudige reden dat de stellingen zelf uit de Aalsterse praktijk gegrepen werden en de antwoorden erop dagelijkse praktijk zijn bij de organisaties in het werkveld. De vinger wordt hier aan de pols gehouden door een regionale werkgroep. Stelling Een belangrijke doelstelling van een UITPAS is zekerheid en transparantie te bieden mensen in armoede. Op elk evenement met een UITPASlabel is dus het kansentarief beschikbaar. Praktijk Via de regionale werkgroep wordt alles in het werk gezet om ook de verschillende communicatiediensten te betrekken. Er dient voor alle UiTPAS-aanbod een vast (% of absoluut) kansentarief voor mensen in armoede te bestaan, waarbij we uitgaan van een solidaire kostendeling door de aanbieder en overheid. Hiervan wordt slechts zeer uitzonderlijk afgeweken, bijvoorbeeld voor pragmatische oplossingen voor de financiering van materiaal bij bepaalde socioculturele vormingsactiviteiten (bloemschikken of kookcursussen bijv). Een aanbieder die een UITPASlabel heeft zal het kansentarief op alle activiteiten aanbieden. Dit is een stelling die ook in de proefregio aanleiding geeft tot discussies. Nieuwe aanbieders (die net 27

28 instappen) zijn vaak vragende partij om een keuze uit hun aanbod te mogen maken uit vrees voor overgebruik. De praktijk leert echter dat deze vrees ongegrond is. Met de UiTPAS wordt een volledig vrijetijdsaanbod toegankelijk gemaakt, en dit veronderstelt intergemeentelijke samenwerking en afstemming. Reeds van in het begin van de regionale kansenpas is dit het geval met sommige bovenlokale functies in Aalst. Deze beleidslijn werd veralgemeend in het kader van het proefproject UiTPAS. Er kan een beperking op kansentarief worden ingevoerd wanneer de budgetten ontoereikend zijn. Tot nu toe niet van toepassing in het kader van het pilootproject. De werking van UiTPAS voor mensen in armoede kan verder worden gedocumenteerd met meetbare resultaten op het terrein. Een belangrijke vaststelling hierbij is dat de lancering van de UiTPAS een dynamiek losmaakte bij alle betrokken stakeholders om verder in dialoog te gaan over drempelverlagende toeleidingsinitiatieven. Een gedetailleerde bespreking van de resultaten op het terrein en de toeleidingsinitiatieven met UiTPAS als aanleiding is consulteerbaar in bijlage 2. D. Beleidsintenties en -ambities De UiTPAS begon als een proefproject in 2012, maar eindigt einde 2013 binnen ongeveer anderhalve maand na redactie van dit verslag. Bij het begin van de nieuwe legislatuur is de UiTPAS ingeschreven in de BBC s en meerjarenplannings van alle deelnemende lokale besturen. Er kwam een formele toezegging uit Haaltert om het project voort te zetten, terwijl de colleges van burgemeester en schepenen recent ook informeel de continuering van UiTPAS bevestigden. UiTPAS in regio Aalst? Contact : Arnoud Van Der Straeten, cultuurbeleidscoördinator Aalst Claudia Rombaut, cultuurbeleidscoördinator Lede Jasmina Buydens, diensthoofd vrijetijd Erpe-Mere Ann De Bouvere, diensthoofd sociale zaken Haaltert 28