Toen begin dit jaar het water in de rivieren dermate hoog werd dat evacuatie van duizenden mensen nodig was, werden ook de zuiveringslocaties van

Transcriptie

1 (3 a cn 4 U W > U a a ï) OVER HET JAAR 1995,

2 JAARVERSLAG 1995

3 Toen begin dit jaar het water in de rivieren dermate hoog werd dat evacuatie van duizenden mensen nodig was, werden ook de zuiveringslocaties van WZHO beschermd, onder meer met zandzakken op de luchtkanalen van de reinwaterkelders. Gelukkig heeft het wassende water geen enkele locatie van WZHO bereikt.

4 Aan de Raad van Commissarissen I Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders/preadvies Aan de Ondernemingsraad Kengetallen organisatie van de NV WZHO Aandeelhouders Raad van Commissarissen Ondernemingsraad Directieverslag Algemene beschouwingen Personeel & Organisatie Informatisering WZHO in het buitenland Waterkwaliteit Produktie Distributie Financieel overzicht Jaarrekening Balans per 31 december 1995 Winst- en verliesrekening 1995 Toelichting Toelichting op de balansposten Toelichting op de winst- en verliesrekening Overige gegevens Statutaire winstverdeling Voorstel voor bestemming van het resultaat 1995 Accountantsverklaring Bijlagen A Aandeelhouders B Organisatieschema C Kwaliteit uitgaande water D Produktie, inkoop en verkoop E Aantal aansluitingen F Kasstroomoverzicht Voorzieningsgebied WZHO 53 El

5

6 Conform artikel 25 lid 5 van de Statuten bieden wij u hierbij de jaarrekening over De jaarrekening is opgenomen in het jaarverslag over ter vaststelling aan Gouda, 22 mei Directie N.V. Watermaatschappij Zuid-Holland Oost Ing. H.E.J. Boon 1rA.B.I.M. Vos de Wael

7 Preadvies De Raad van Commissarissen, op 22 mei 1996 in vergadering bijeen, heeft het jaarverslag, inclusief de jaarrekening, zoals dit is opgesteld door de directie van de vennootschap, conform artikel 25 lid 5 van de Statuten vastgesteld. De jaarrekening is door het accountantskantoor VB Accountants gecontroleerd. Hun verklaring is in dit verslag opgenomen. Conform artikel 25 lid 7 bieden wij u de jaarrekening ter goedkeuring aan. Wij adviseren u de balans per 31 december 1995, de winst- en verliesrekening over 1995 en de bijbehorende toelichtingen hierop goed te keuren, onder verlenen van kwijting en decharge voor het over 1995 door de directie gevoerde beleid en het door de Raad van Commissarissen daarop gevoerde toezicht. Ten aanzien van de winst van f ,-- stellen wij u voor om een bedrag van f ,-- uit te keren als dividend en het resterende bedrag van f ,- toe te voegen aan de Algemene Reserve. Gouda, 22 mei Namens de Raad van Commissarissen Ing. H. Lenderink, voorzitter

8 Hierbij leggen wij u, conform artikel 25 lid 7 van de Statuten, de door onze Raad vastgestelde jaarrekening 1995 ter bespreking voor. Gouda, 22 mei Namens de Raad van Commissarissen Ing. H. Lenderink, voorzitter

9 Produktie (x m3) opgepompte hoeveelheid eigen zuiveringsstations inkoop engros produktie- en infiltratieverlies levering in het leidingnet *verkoop engros levering in eigen voorzieningsgebied distributieverlies verkoop in eigen voorzieningsgebied Distributie lengte hoofdleidingnet in km aansluitingsdichtheid in m aantal aansluitingen gemiddeld verbruik per aansluiting in m3 Balanscijfers (x f 1.OOO) aanschafwaarde materiële vaste activa boekwaarde materiële vaste activa boekwaarde in %van de aanschafwaarde boekwaarde per aansluiting x f 1 eigen vermogen in % van balanstotaal investeringen Resultaten (x f 1.OOO) wateropbrengsten rentepercentage langlopende leningen bedrijfsresultaat vóór financieringslasten resultaat na financieringslasten Personeel aantal personeelsleden *) aantal aansluitingen per personeelslid salarissen, sociale- en pensioenlasten per personeelslid xf 1 ziektepercentage O , , , , , , , , , ,3 81 O *) berekeningsmethode is gebaseerd op voltijd banen.

10 A Op symbolische wijze is de slagader, de nieuwe drinkwatertransportleiding dwars door WZHO-gebied, in bedrijf gesteld. Aandeelhouders De N.V. Watermaatschappij Zuid-Holland Oost is een structuurvennootschap. Er zijn 671 aandelen geplaatst bij de gemeenten in het ruim inwoners tellende voorzieningsgebied. De plaatsing van de aandelen is gerelateerd aan het aantal inwoners per gemeente: per 1.O00 inwoners heeft een gemeente het recht op een aandeel. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders bestaat uit vertegenwoordigers van de 35 gemeenten. De belangrijkste bevoegdheid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is het goedkeuren van de jaarrekening en het vaststellen van de tarieven en meerjareninvesteringsplannen. Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen bestaat uit dertien personen. De samenstelling van de Raad van Commissarissen is gebaseerd op een regionale indeling van de gemeenten in clusters. Deze organen hebben het recht twaalf commissarissen voor te dragen. Richtlijn is een commissaris per inwoners. De Raad van Commissarissen heeft, conform artikel 17 lid 3 van de Statuten, het recht zelf een commissaris te benoemen met bijzondere kennis op het vlak van sociale verhoudingen. De Raad van Commissarissen oefent toezicht uit op de directie, benoemt en ontslaat directieleden en keurt de begroting goed. Tevens zijn aan goedkeuring van de Raad onder andere onderworpen besluiten ten aanzien van geldleningen, het overnemen van bedrijven, het voeren van processen en de uitgifte van aandelen. De voorzitter van de Raad van Commissarissen, de heer B. van Wouwe, trad begin dit jaar af vanwege zijn benoeming tot burgemeester van Katwijk. Hij werd opgevolgd door de heer H. Lenderink, de voormalige vice-voorzitter. De heer Van Wouwe was voorzitter van de Raad van Commissarissen sinds 1990, toen WZHO in zijn huidige vorm ontstond na een reeks van fusies in de Zuidhollandse waterleidingsector. Ook de heer Lenderink, wethouder in de gemeente Gouda, is vanaf het eerste uur al commissaris van WZHO. De heer T. den Breejen werd benoemd tot vice-voorzitter. In de vacature in de Raad van Commissarissen, ontstaan door het vertrek van de heer Van Wouwe, werd door het betreffende cluster de heer C. Bakker, burgemeester van Giessenlanden, benoemd. Ook nieuw in de Raad is de heer H.J. Beumer. Hij kwam in de plaats van de heer C.M.A. Bosman. De Raad van Commissarissen was per 31 december 1995 als volgt samengesteld: voorzitter : Ing. H. Lenderink plaatsvervangend voorzitter : T. den Breejen secretaris : Drs C. Boudestein leden : G.W. Abbring C. Bakker H.J. Beumer K. van Doorn Ing. A.J.M. Houdijk Mr drs C.O.W. Dubbelman Mr A. van 't Laar Drs J.J. Spros Mevrouw Y. Verstoep-Bauer Mevrouw Mr W.M.C. de Vrey- Vringer Directie De statutaire directie bestond per 31 december 1995 uit : Ing. H.E.J. Boon 1rA.B.I.M. Vos de Wael Management Team Het Management Team werd per 31 december 1995 gevormd door: directeur : Ing. H.E.J. Boon directeur : IrA.B.I.M. Vos de Wael directiesecretaris : Drs I.J.L. Couwenberg- Veraart hoofd Produktie : Ing. H. Ardesch hoofd Distributie : P.K. Giethoorn hoofd Personeel & Organisatie : C.J. van Heuckelum hoofd Laboratorium : Drs B.G. van der Heijden controller : M.A.G. Lambrechtse AC Ondernemingsraad De Ondernemingsraad bestond per 31 december 1995 uit: voorzitter : E.F. Heuckelbach 2e voorzitter : N. de Wit secretaris : H.B.J. Hageman 2e secretaris : L.J.M. Van Loo leden : H. Bikker W. de Bruijn P.T. Kant K.Ph. Kaptein G.A. Ros

11

12 m

13 Vensters open Het eerste lustrum van WZHO in de huidige vorm kan worden aangeduid als een periode van ontwikkeling: organisatie-ontwikkeling, het starten van vele onderzoeken en uiteraard ook de concrete uitwerking van plannen op het gebied van capaciteit, kwaliteit en infrastructuur. Het jaar 1995 kan worden getypeerd als een jaar waarin de vensters als het ware meer werden opengezet. Zowel intern als extern is meer gekeken naar de verder gelegen toekomst. Acties zijn genomen om die toekomst goed toegerust tegemoet te treden. een duinwaterbedrijf. Met N.V. Energie- en Watervoorziening Rijnland werd einde verslagjaar een convenant getekend waarmee richting is gegeven aan het verdere onderhandelingstraject. Afgesproken werd dat WZHO de mensen en middelen ten behoeve van de drinkwatervoorziening in Alphen aan den Rijn zal overnemen. De daadwerkelijke overdracht van de drinkwatervoorziening in Alphen aan den Rijn zal plaatsvinden op 1 april Dan wordt WZHO dus verantwoordelijk voor de gehele drinkwaterproduktie en -distributie in Alphen aan den Rijn. Totaal betreft dit zo n aansluitingen. Allianties Samen met drie naburige grondwaterbedrijven (WMN, WMG en FDM) heeft WZHO een beleidsconvenant ondertekend. De vier bedrijven hebben zich hiermee gecommitteerd om onderzoek te gaan doen naar de mogelijkheden van samenwerking. Het convenant is een intentieverklaring om samen te gaan werken en zo de vele en snelle ontwikkelingen in de waterleidingsector, maar ook in de maatschappij in het algemeen, beter het hoofd te kunnen bieden. De werkterreinen waarop de beste mogelijkheden voor samenwerking worden gezien zijn inkoop, bronnen-ontwikkeling en proces-automatisering, maar ook waterkwaliteitsonderzoek en het maken van regionale meerjarenplannen. Erh bru I aandeelhouders zijn de belangen van de kleinverbrui- Ontwikkeling capaciteit Naast de zorg voor de bestaande produktiesystemen houdt de zorg voor de ontwikkeling van nieuwe produktiecapaciteit aan. Door enerzijds produktieverliezen te minimaliseren en anderzijds de bestaande vergunningen efficiënt uit te nutten wordt het capaciteitsprobleem aangepakt. Ook moeten er nieuwe winningen worden gerealiseerd en bestaande winningen uitgebreid. De uitbreiding van de winningen in Lexmond en Langerak, waarvoor in 1994 door Gedeputeerde Staten reeds vergunning werd afgegeven, kon nog niet worden gerealiseerd door de lopende bezwarenprocedures. Uitspraak van de Raad van State wordt in de zomer van 1996 verwacht. WZHO maakt zich ernstig zorgen dat de ontwikkeling van nieuwe produktiecapaciteit zo onder sterke tijdsdruk komt te staan. Helaas hebben de besprekingen met de indieners van de bezwaren, twee gemeenten, niet geleid tot overeenstemming, ondanks de steun van de provincie in dezen. De milieu effect rapportage voor de ontwikkeling van een nieuwe oevergrondwaterwinning in de omgeving van StreefkerWOpperduit, het Opstreek-project, is in volle gang. Deze nieuwe winning zal minimaal 5 miljoen kubieke meter drinkwater per jaar gaan bedragen en maximaal 13 miljoen kubieke meter. Overname Alphen Dit jaar werd de laatste stap gezet in de volledige uitvoering van het provinciale reorganisatieplan voor de drinkwatervoorziening in onze provincie. Uitgangspunt van dit plan was de vorming van drie waterleidingbedrijven in Zuid- Holland; een grondwater-, oppervlaktewater- en Verschillende werkgroepen hebben inmiddels de eerste verkenningen afgerond. Daaruit blijkt dat samenwerking niet alleen zinvol is, maar ook verantwoord. In 1996 zal overleg op bestuurlijk niveau plaatsvinden. Een bestuurlijk-juridische inkadering moet daarna volgen. Statuten Met de Raad van Commissarissen en met de aandeelhouders zijn nieuwe statuten overeengekomen. De noodzaak van een aantal technische wijzigingen werd gecombineerd met enkele inhoudelijke aanpassingen. AI eerder hadden de commissarissen de wens uitgesproken om niet-overheidscommissarissen in de Raad op te nemen, die over deskundigheid op specifieke terreinen zouden beschikken. Op termijn zal de Raad drie commissarissen kiezen met specifieke kennis of deskundigheid op voor WZHO van belang zijnde gebieden. Het to- A Zorg voor de natuur is op volwaardige wijze inbegrepen in de zorg voor de drinkwatervoorziening.

14 taal aantal commissarissen is teruggebracht van dertien naar twaalf. Verbruikersraad Onderzoek naar de toegevoegde waarde van een verbruikersraad bij WZHO heeft geleid tot het besluit van de commissarissen om een dergelijke raad niet in te stellen. De belangen van de kleinverbruikers van WZHO zijn ruimschoots binnen het bedrijf vertegenwoordigd via de aandeelhouders en de (overheids)-commissarissen. Informatieve terugkoppeling vindt ook via deze kanalen plaats alsmede via de voorlichting die WZHO de klanten aanbiedt. Tariefstructuur Discussies met de commissarissen en aandeelhouders leidden tot een nieuwe tariefstructuur die per 1 januari 1996 zal ingaan. Vastrechttarief op basis van beschikbaar gestelde capaciteit en gelijkschakeling van grootverbruikerstarieven door het gehele voorzieningsgebied zijn hierin de belangrijkste uitgangspunten. Een stijging van het vastrecht voor een aantal grootverbruikers ten gunste van het variabele tarief voor alle verbruikers zal het gevolg zijn. Natuur Nauw aansluitend bij het provinciale beleid, zoals verwoord in de nota Beleidskader Groen, heeft WZHO een beleidsvisie geformuleerd over de plaats van het waterleidingbedrijf in haar natuurlijke omgeving. Uitgangspunt daarin is dat de zorg voor natuurlijk gebiedsbeheer en duurzame ontwikkeling op volwaardige wijze is inbegrepen in de zorg voor de drinkwatervoorziening. WZHO denkt daarbij aan het aankopen van gronden, maar ook bijvoorbeeld het ondersteunen van ecologisch vriendelijke landbouw in de gebieden die van belang zijn voor de waterwinning. De verleende vergunningen voor nieuwe winningen in Lexmond en Langerak zijn voorzien van een uitgebreide serie voorwaarden, die compensatie van de schade aan de natuur beogen. Belangrijk is dat samen met overheid en natuurorganisaties wordt bekeken, hoe zo veel mogelijk belangen wel kunnen varen bij de gebiedsontwikkeling. Deelname aan integrale projecten zal de noodzaak van directe compensatie van schade verminderen. m

15 Voor u i t bl i k Public Relations Marktbeleid WZHO bezint zich op ándere produkten dan alleen drinkwater, alsook het leveren van diensten aan derden. Dit betekent de introductie van marketing-denken binnen WZHO: welke andere produkten kunnen we leveren en welke andere markten kunnen wij bedienen dan alleen die van de consumenten van drinkwater. Om vanuit een produktgericht bedrijf via klantgerichtheid te komen tot een meer marktgerichte benadering, oriënteert WZHO zich in eerste instantie op grootverbruikers. Een van de eerste stappen op dit nieuwe terrein was een telefonische enquête die is gehouden onder agrarische bedrijven in de gemeente Giessenlanden. Win-win-situatie De beleidsnota De Toekomst -Meester, waarin onze visie op de ontwikkeling van de infrastructuurvan WZHO is weergegeven, is in breed verband onder de aandacht gebracht. Een uitgebreid PR-plan werd daarvoor gemaakt met als uitgangspunt de samenhang van de verschillende activiteiten en ontwikkelingen (met name bij De Steeg) uit de doeken te doen. Doel was om de verschillende belanghebbenden deelgenoot te maken van de problemen waarvoor WZHO staat, in discussie te komen en in samenwerking voor iedereen acceptabele plannen te realiseren. Het komen tot een win-win-situatie is het einddoel. A Via bijeenkomsten, zoals hier in Liesveld, wil WZHO in discussie komen met de belanghebbenden bij een nieuwe winning. Advies is een van andere produkten of diensten die 4 WZHO kan leveren. Intern Verbetering van de interne bedrijfsvoering door verdere operationalisering van het besturingsconcept van WZHO zal de rode draad zijn in de verdere organisatie-ontwikkeling. De in het verslagjaar doorgevoerde reorganisatie van de afdelingen Distributie en Financiën & Logistiek, het besluit per 1 januari 1996 Informatisering en Personeel & Organisatie samen te voegen, alsmede het beleid rond het rouleren van functies en functionarissen binnen verschillende afdelingen, zijn voorlopig de laatste grote veranderingen in de organisatie. Voor de komende jaren is enige rust in de eigen organisatie noodzakelijk, teneinde beter te kunnen gaan werken met de middelen die WZHO ter beschikking staan. Samenwerking In komend jaar zal verder gediscussieerd worden met de commissarissen over vervolgstappen op het gebied van samenwerking. Binnen de kaders van waterkringloop, verticale organisatie in de eigen sector, technische samenwerking met andere nutsbedrijven, willen wij ons oriënteren op de mogelijkheden voor samenwerkingen. De verschillende opties, met elk hun eigen perspectieven, zullen worden afgewogen. Een van de middelen die werd ingezet is een banddia-presentatie met de titel Waterwinning in de Alblasserwaard, De Steeg in 201 O. In de gemeenten Liesveld en Zederik werd een nieuwsbrief huisaan-huis verspreid. Hiervan zijn inmiddels twee nummers verschenen. Breekijzer Op 25 januari werden we overvallen door een televisie-team van het RTL-5 programma Breekijzer in verband met de klacht van een klant. Hoewel we er niet slecht vanaf kwamen in de uitzending, is een klacht ingediend bij de Raad voor de Journalistiek tegen de handelwijze van deze televisiemaker. Onze opzet om de discussie hierover op gang te brengen is succesvol gebleken: aan onze klacht is de nodige aandacht besteed in de media en na een hoorzitting is de klacht gegrond verklaard. Intern is naar aanleiding hiervan het nodige gebeurd. Er komt een systeem van klachtenregistratie en het mediabeleid is bijgesteld. Leidinggevenden zullen een mediatraining krijgen. Informatie aan klanten Na een evaluatie van het informatiemateriaal voor onze klanten is besloten meer uitleg te geven over specifieke onderwerpen. Dit jaar is ervoor gekozen om de onderwerpen hardheid van het drinkwater en onthardingsapparatuur te behandelen in de jaarlijkse mailing naar alle klanten. m

16 Ook door de regelmatige verzending van persberichten worden de klanten van WZHO via de media op de hoogte gehouden van vele activiteiten en projecten waarmee WZHO bezig is. Het begrip voor de problemen en de kennis over de drinkwatervoorziening wordt daardoor vergroot. Intern Het personeelsblad voor medewerkers en oud-medewerkers is goed toegankelijk gebleken voor zowel lezers als schrijvers. Uit een lezersonderzoek bleek verder dat het blad goed wordt gelezen en goed wordt gewaardeerd. Ter ondersteuning van het project resultaatgerichte communicatie is een communicatieplan gemaakt en in uitvoering genomen. Er zijn bijeenkomsten met de directie gehouden en leidinggevenden zijn gestimuleerd het project te bespreken in het werkoverleg. Schriftelijk zijn medewerkers onder meer geïnformeerd via speciale uitgaven van het personeelsblad. Juridische zaken bovendien sprake is van zodanig grove schuld en roekeloos handelen dat de beperking van de aansprakelijkheid terzijde werd geschoven. Dit verslagjaar werd nog geen overeenstemming bereikt over de consequenties van die uitspraak. Kosten Dat WZHO niet alle besluiten van de provincie Zuid-Holland als vanzelfsprekend hoeft te accepteren is gebleken in een zaak handelend over de kosten voor het aanbrengen van beschermende voorzieningen als gevolg van werkzaamheden voor het verbreden van een weg door de provincie. Uiteindelijk betaalde de provincie de helft van de kosten. Schadecompensatie WZHO heeft zich ten aanzien van de schadecompensatie bij gedwongen verlegging van leidingen, net als de andere leidingbeheerders, steeds verzet tegen de Nadeelcompensatieregeling 1991 (NKL 1991). De Raad van State heeft inmiddels uitgesproken dat de NKL 1991 niet onredelijk is. Toch zijn er onduidelijkheden. De NKL 1991 is toepasselijk op de relatie RWS (vergunninggever) en leidingbeheerder (vergunninghouder), maar niet op deze relatie in combinatie met een derde (grondeigenaar). Een probleem van andere orde kan nog ontstaan bij de privatisering van de Nederlandse Spoorwegen, wanneer de grond wordt overgedragen aan NS Rail Infrabeheer en NS Vastgoed. Algemene Voorwaarden Herstraatwerk De vorig jaar gesloten overeenkomsten met een aantal gemeenten over de voorwaarden waaronder herstraatwerkzaamheden worden uitgevoerd, zijn geëvalueerd. Tevens werd met een aantal gemeenten een nieuw contract aangegaan en werden onderhandelingen gevoerd met gemeenten over de invoering van de Algemene Voorwaarden Herstraatwerk. A De zaak rond de bouw van het koolfiltergebouw bij het zuiveringsstation in Lekkerkerk is afgerond. Arbitrage In de arbitrageprocedure over de bouw van koolfiltergebouwen in Bergambacht en Lekkerkerk is in mei uitspraak gedaan. Het Scheidsgerecht concludeerde dat het betreffende ingenieursbureau wel degelijk wanprestatie heeft gepleegd en dat er Het overleg aangaande de Algemene Voorwaarden Herstraatwerkzaamheden, wat gezamenlijk door de betrokken nutsbedrijven met een delegatie van gemeenten in IJsselmonde en de Alblasserwaard wordt gevoerd, is afgebroken. Op bestuurlijk niveau is dit overleg inmiddels voortgezet.

17 Organisatie-ontwikkeling 1995 Stond in het teken van de implementatie van het besturingsconcept. In het bijzonder werd aandacht besteed aan twee van de drie pijlers daarvan: vergroten van de resultaatverantwoordelijkheid en het zelfsturend vermogen. Resultaatgerichte Communicatie Er werd een project gestart om een consistente en systematische relatie te leggen tussen de strategie (missie) en de doelen van de organisatie enerzijds en de wijze waarop medewerkers vorm en inhoud geven aan die doelen anderzijds. Op verschillende niveaus werden de doelstellingen opnieuw geformuleerd en voorzien van normen en indicatoren. Met elke medewerker zullen in 199Q op individueel niveau afspraken gemaakt worden over opdrachten, doelen en meetcriteria. Functionerings- en beoordelingsgesprekken vormen dan een logisch vervolg. Er werd een flexibele beloningsstructuur vastgesteld die na het proefjaar 1996 in 1997 operationeel zal worden. Managementgame Dit jaar is een managementgame georganiseerd. In dat spel hebben de vijf lijnafdelingen zich ten overstaan van de directie gecommitteerd aan het realiseren van een verzameling van afdelings- en bedrijfsbrede doelen. Doel was om de bestaande doelen minder vrijblijvend te maken en elkaar op het realiseren ervan aan te spreken. Tijdens bijeenkomsten in voetbalstadion De Kuip en Diergaarde Blijdorp werd een tussenbalans gepresenteerd. De afsluiting van de managementgame vond plaats op 21 december tijdens een bijeenkomst met alle medewerkers. De winnaar van het spel was het Laboratorium. Vastgesteld kon worden dat op het gebied van organisatie-ontwikkeling de winst vooral zit in het feit dat met het maken, waarmaken en meten van doelstellingen een aanzet is gegeven voor resultaatgericht functioneren en communiceren. Een verdere uitbouw is daarom logisch. Samenvoeging afdelingen Naast deze bedrijfsbrede processen, ter verbetering van de kwaliteit van ons functioneren, werd de afdeling Distributie gereorganiseerd en werden de afdelingen Administratie en Inkoop samengevoegd. Tevens werd besloten per l januari 1996 de afdelingen Informatisering en Personeel &Organisatie samen te voegen. De nieuwe naam zal Personeel, Organisatie & Informatisering (PO&I) worden. Bezwaren functiewaardering In 1994 zijn de functies opnieuw beschreven en gewaardeerd. Als vervolg hierop kwam de externe bezwarencommissie functiewaardering begin 1995 bijeen. Er zijn zes bezwaarschriften behandeld aangaande vijf functies. Vervolgens is aan de directie een bindend advies uitgebracht. Twee bezwaren zijn gehonoreerd, één werd terugverwezen voor heronderzoek en twee zijn afgewezen. In-, door- en uitstroom Op 31 december 1995 stonden er 322 medewerkers op de loonlijst, 52 vrouwen (1 6%) en 270 mannen (84%). Ten opzichte van 1994 betekende dit een afname met 18 personen. Het aantal formatieplaatsen daalde met 35. Deze relatief grote aantalen worden verklaard door een reorganisatie bij de afdeling Distributie. Het percentage vrouwen nam met 1 % toe. Acht medewerkers maakten gebruikvan de VUTregeling en veertien van de wachtgeldhut regeling. Tien medewerkers namen vrijwillig ontslag wegens m Tijdens een bijeenkomst in voetbalstadion De Kuip werd aan de medewerkers een tussenstand gepresenteerd in de manage- 4 mentgame.

18 Bezetting per Directie Ctafafdelingen Directiesecretariaat ,3 11, Personeel & Organisatie Lijnafdelingen Distributie ,5 184, Produktie ,5 50,5 Financiën & Logistiek ,4 21,o 24,5 23,5 Laboratorium ,6 23, Informatisering het aanvaarden van een functie elders. Om medische redenen moest van twee mensen afscheid genomen worden. Negen medewerkers werden intern overgeplaatst naar een andere functie. Voor de meesten betekende dit een promotie. Twee medewerkers werden om medische redenen herplaatst in een andere of aangepaste functie. Zestien medewerkers zijn dit jaar in dienst getreden. Jubilea 25 jaar 23 februari: de heer L. van Heumen 11 maart: de heer J.P. Groenen 12 maart: de heer J.H. de Beij 16 maart: de heer L. Visser 3 oktober: de heer G. den Hertog 2 november: de heer M. van der Leede 1 december: de heer J. Bakker Overlijden Tot ons leedwezen hebben wij in verband met overlijden afscheid moeten nemen van vier oud-medewerkers, de heren P. van Genderen, A. Middelkoop, J. Brückner en A. van Elswijk. m

19 Kwaliteit Bedrijfsbreed werd gewerkt aan de invoering van een integraal zorgsysteem. WZHO heeft daarbij niet gekozen voor een gemakkelijke aanpak. De invoering van het systeem wordt, inclusief de beschrijving van de werkprocessen en de risicoanalyses, uitgevoerd door de medewerkers zelf. Dat betekent dat er veel aandacht moet worden besteed aan instructie en begeleiding. Deze aanpak levert ook het nodige op: het zorgsysteem krijgt een groot draagvlak in de organisatie en risico's die we lopen worden eerder onderkend. Verschillende zuiveringsstations zijn betrokken in het werk aan het zorgsysteem. Voor een van de zuiveringsstations werd de stap gezet naar certificering volgens ISO Ook op andere plekken in de organisatie werd gewerkt aan het zorgsysteem. Er is inmiddels een zorgsysteem opgezet binnen de afdeling Informatisering en medio mei werd de aftrap gegeven voor het kwaliteitszorgproject binnen de afdeling P & O. Voortvloeiend uit het zorgsysteem is binnen Informatisering een aantal grotere en kleinere verbeterpunten uitgevoerd. Arbeidsomstandigheden Er zijn drie bedrijfsongevallen gemeld. Waar mogelijk zijn de noodzakelijke voorzieningen getroffen om in de toekomst dergelijke ongevallen te vermijden. Kema bracht advies uit omtrent de veiligheid op bouwplaatsen en het omgaan met de gevaarlijke stoffen zoutzuur en zwavelzuur in het Ridderkerkse zuiveringsstation. Instructies zijn gegeven over het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, het vullen van de installatie, het vervoer, een in- gangscontrole en hoe te handelen bij calamiteiten. De bedrijfsgezondheidsdienst bezocht de zuiveringsstations om te bekijken of binnen deze locaties risico's aanwezig zijn op het gebied van gezondheid en welzijn. Hieraan is een periodiek geneeskundig onderzoek voor de medewerkers gekoppeld. Voor de afdeling Produktie zijn de verplichte herhalingscursussen NEN 1010 en NEN 3140 gehouden. In de loop van het jaar zijn diverse herhalingslessen van de EHBO georganiseerd. Hieraan werd deelgenomen door 35 medewerkers. Het totaal aantal EHBO-ers binnen WZHO bedraagt 53. Voor leidinggevenden binnen de afdelingen Distributie, Produktie en het Laboratorium is een opleiding verzorgd waarin de verantwoordelijkheden en bevoegdheden op het gebied van arbeidsomstandigheden duidelijk zijn gemaakt. Ziekteverzuim Na een sterke daling in 1993 en 1994 is het verzuimpercentage gestegen naar 5,4%. Hoewel dit percentage lager ligt dan het landelijke gemiddelde (6,1%) verdient het ziekteverzuim, gezien deze stijging, onze aandacht. Milieu Samen met de provincie Zuid-Holland participeert WZHO in een project voor waterbesparing in verzorgingstehuizen. In samenwerking met onder andere de gemeente Gouda, de Milieudienst en het Energiebedrijf Midden-Holland wordt ondersteuning verleend aan het opzetten van zogeheten Ecoteams. In Ecoteams zijn huishoudens vertegenwoordigd die heel concreet bezig zijn met waterbesparing, energiebesparing en het beperken van afval. Tijdens een calamiteit in het Ridderkerkse zuiveringsstation bleek opnieuw hoe belangrijkvoldoende aandacht voor de veilig 4 heid is.

20 Twinning Er werden drie missies, elk bestaande uit twee medewerkers uitgezonden naar het collega waterleidingbedrijf PDAM in Sukabumi, West Java. Veel aandacht kreeg het verlagen van het lekverlies van het distributienet. Hieraan werd uitvoering gegeven door het begeleiden van gerichte metingen aan het leidingnet in de kampong. De verbetering van de incasso om de inkomsten uit aan de consumenten geleverd drinkwater te verhogen, kreeg gestalte. Er is een flink aantal adviezen gegeven voor het verbeteren van de procedures en het efficiënter inzetten van incasseerders en meteropnemers. Informatieplan Ter ondersteuning van onze bedrijfsprocessen hebben we tal van geautomatiseerde systemen ter beschikking. In het Informatieplan hebben we onderschreven, welke projecten we willen uitvoeren om het werken hiermee te verbeteren of vergemakkelijken. Het beschikbaarheidspercentage bleef voor alle systemen boven de gestelde norm van 99%, wat een goed resultaat is. De aanbevelingen ter verbetering van het decentrale applicatiebeheer zijn uitgevoerd zodat met de aanstelling van Triton-ondersteuners binnen de afdelingen Distributie en Produktie kon worden gestart. A Rondleiding van een PDAM-missie in zuiveringsstation C. Rodenhuis. Het praktische onderhoud van elektrische en mechanische delen van de produktie-installaties kreeg begeleiding. Hierbij mocht de veiligheid niet uit het oog worden verloren. Dit leidde tot de aanschaf van veilig heidsgereedschap en eenvoudige meetapparatuur. Voor het eerst werd een vooronderzoek verricht naar de bescherming en de optimalisering van de winningsmiddelen en aan de toekomstige dekking van de vraag naar schoon drinkwater. De conclusies hieruit toonden aan dat er behoefte is aan een masterplan voor de middellange termijn. Twee missies van de PDAM bezochten ons bedrijf en volgden stages op het gebied van technisch management in de distributie en de produktie, interne controle, verbruikersadministratie en incasso en elektrisch/mechanisch onderhoud van produktiemiddelen. Aquanet Er was een duidelijke uitbreiding waar te nemen van het aantal missies waarin WZHO-ers participeerden. Medewerkers zijn uitgezonden naar Ventspils (Letland), Cochin (India), Hongarije en Dakar (Senegal). Daarnaast is een aantal buitenlandse delegaties te gast geweest bij WZHO onder andere uit Hongarije, Indonesië en het Oostblok. Aan een tweetal verzoeken voor buitenlandse uitzending kon WZHO niet voldoen. Eenmaal vormde de uitzendtermijn een onoverkomelijk obstakel terwijl de andere keer gebrek aan tijd het probleem vormde. De volledige integratie van de mobilofoonnetwerken is gerealiseerd. In het noordelijk gebied is een extra zender geplaatst en twee bestaande zenders zijn verplaatst. Oplevering van dit Matrix Systeem vond plaats in december. Mobilofoongebruikers uit alle gebieden kunnen nu met elkaar en, via de telefoonkoppeling, met anderen communiceren. Invoering van een nieuwe release van het laboratorium systeem Ilis is door late beschikbaarheid van de nieuwe versie uitgesteld tot Voor het gebruikvan Ilis op afstand werd een plan van aanpak opgesteld. Voor een systeem ter vervanging van het huidige personeels-informatie en -registratiesysteem (Prigem) is een definitiestudie uitgevoerd. Vanuit de behoefte aan ondersteuning van de personele functie werd bekeken of de opvolger van Prigem dan wel andere pakketten aan de gestelde eisen voldeden. Conclusies hierover zullen medio 1996 worden getrokken. Proefproject Oracle De wens om makkelijkvia universeel te gebruiken hulpmiddelen bij de in de diverse pakketten opgeslagen gegevens te komen, wordt steeds groter. Daarom is een proef met het besturingssysteem Oracle gehouden. Als eerste stap werd toegang tot het vergunningensysteem gerealiseerd met Oracle-opvraaghulpmiddelen. Ook is getoetst of de programma s en database uit het Verbruikers Informatie Systeem (VIS) zijn over te zetten naar Oracle-hulpmiddelen. De proef werd afgesloten met de conclusie dat de ingeslagen weg om met behulp van Oracle de diverse systemen te integreren zal worden vervolgd. Verbeteringen Voor het gebruik van Windows als menusysteem werd een beperkte proef gehouden. De introductie van Windows zal geleidelijk worden voortgezet. Een grootschalige invoering voor diverse Windows-toepassingen heeft nog geen prioriteit.

21 Controlebezoek STERLAB Na het eerste controlebezoek sinds de accreditatie bleef er in eerste instantie sprake van verschil in standpunten tussen Laboratorium en beoordelaars. Na het overbruggen van deze verschillen werd de erkenning voor alle nieuwe verrichtingen met een jaar verlengd. Analyses Ook in dit verslagjaar trad een sterke stijging op in de werkzaamheden voor derden van het laboratorium: monsters werden behandeld, een toename met 50%. Dat terwijl ook de eigen produktie, uitgedrukt in Kiwa-punten, toenam van naar Tevens konden diverse nieuwe analysemethoden worden ontwikkeld en in gebruik genomen. Het aandeel uitbestede analyses kon daardoor weer verder teruggebracht worden tot 14%. De nieuwe analysemethoden zullen voor accreditatie worden voorgedragen. Verantwoordelijkheid waterkwaliteit Door het Management Team werd het principe-besluit genomen om de verantwoordelijkheid voor de waterkwaliteit over te hevelen naar de huidige laboratoriumorganisatie. Inmiddels is hiervoor één medewerker waterkwaliteit werkzaam, terwijl de (verdere) gevolgen voor de organisatie in beeld zullen worden gebracht. Waterkwaliteit In zuiveringsstation De Put was sprake van een structureel probleem in de grindfilters. Het voorzieningsgebied van dit station werd daarom verkleind en een begin is gemaakt met het vervangen van het filtermateriaal. Hiermee werden overschrijdingen van de wettelijke kwaliteitsnormen voorkomen. Mede naar aanleiding van het aantreffen van ongewenste bacteriën in zuiveringsstation Hazerswoude werd besloten tot het voorlopig stilleggen van de eigen produktie op deze locatie. Het achterliggende voorzieningsgebied kreeg daardoor via dit station uitsluitend water dat door de slagader is aangevoerd. Overigens werden op verschillende plaatsen bacteriën van de coli-groep aangetroffen. Soms werd hiervoor een duidelijk aanwijsbare oorzaak gevonden. Een voorbeeld daarvan is de watertoren van Leerdam die hierop grondig werd schoongemaakt. In andere gevallen, zoals bij zuiveringsstation Lekkerkerk, bleef de oorzaak onbekend. In zuiveringsstation Ridderkerk zijn de bijgebouwde voorfilters geleidelijk in bedrijf gekomen. Door intensieve begeleiding kon de waterkwaliteit binnen de normen blijven. In de grindfiltratie is een sterke opbloei van hogere organismen waargenomen. Hiertegen is een aantal maatregelen genomen. Verder onderzoekzal moeten uitwijzen of dit effectief is geweest. Een overzicht van de kwaliteit van het afgeleverde water van alle zuiveringsstations is weergegeven in bijlage C. A Diverse nieuwe analysemethoden konden worden ontwikkeld. Het aantal behandelde watermonsters nam toe met 4 50%.

22 L Beluchting en Voor- b filtratie worden onderzocht in het Zuiveringsstation in Kamerik. Waterafzet Evenals vorig jaar kende ook dit jaar een lange warme zomer. Met name de tweede helft van augustus en september gaven een hoog verbruik te zien. De opgepompte hoeveelheid water was beduidend hoger dan het vorige jaar. Stijging van de levering in het eigen voorzieningsgebied, relatief hoge produktie- en distributieverliezen alsook de afbouw van inkoop van water waren hiervan de oorzaak. De waterafzet vertoonde in tegenstelling tot voorgaande jaren een geringe stijging. Het aantal aansluitingen steeg met 1 % en de waterafzet met 1,9%. Het hoge produktieverlies werd veroorzaakt door noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden aan de filters. Om het produktieverlies zo veel mogelijk te beperken, zijn diverse maatregelen genomen, waaronder recirculatie van inwerkwater. Het beheren van kennis vraagt in bedrijf met de omvang van WZHO steeds meer aandacht. Het opzetten en beheren van technische documenten is hier een voorbeeld van. Kwalitatief goede en bereikbare kennis blijken voor zowel de bestaande bedrijfsonderdelen als voor nieuwbouw van groot belang te zijn. Onderzoeken Een onderzoekprogramma is gestart om het eerste deel van het zuiveringsproces, de beluchting en voorfiltratie, te onderzoeken. Dit onderzoek omvat schaalproeven in Kamerik en Nieuw Lekkerland en moet duidelijkheid verschaffen over toekomstige aanpassingen van enkele bestaande zuiveringsinstallaties. Deze aanpassingen zijn noodzakelijk vanwege aanscherping van de drinkwater normen, soms in combinatie met de verslechtering van de ruwwaterkwaliteit. Naast onderzoek in het zuiveringsproces blijft hydrologisch onderzoek naar de kwaliteit en de effecten van waterwinning onmisbaar, ook voor onze bestaande winningen. De ontwikkeling van een duurzaam produktiesysteem, middels het project diepinfiltratie vordert. De Milieu Effecten Rapportage diepinfiltratie is gestart. Daarnaast lopen er proeftrajecten op de locatie Langerak en bij Watertransportmaatschappij Rijn- Kennemerland (WRK) in Nieuwegein. De proeven moeten inzicht verschaffen in de mogelijkheid van voorzuivering, putverstopping en kwaliteitsverandering tijdens het verblijf van het te infiltreren water in de ondergrond. A Een proefinstallatie in Bergambacht moet duidelijkheid geven over de mogelijkheden van SPoelwaterbehandeling. Zorg bedrijfsvoering Naast aandacht voor de ontwikkeling van nieuwe produktiecapaciteit wordt steeds duidelijker dat de instandhouding van de bestaande zuiveringseenheden veel aandacht vraagt. Het zoeken naar beheersmogelijkheden van het primaire proces maakt het noodzakelijk dat WZHO ten aanzien van procesautomatiserig keuzes maakt. Ontwikkeling van de eigen organisatie, gewenste beïnvloeding van het proces en het ontwikkelen van nieuwe standaards zijn zaken die deze keuze zullen beïnvloeden. Teneinde het spoelwaterverlies terug te dringen, is een proefinstallatie opgesteld bij zuiveringsstation C. Rodenhuis. Deze proefinstallatie moet ons wegwijs maken in de mogelijkheden voor spoelwaterbehandeling. Ontwikkeling kwaliteit In zuiveringsstation De Laak zijn de plaatbeluchters opgeleverd. Met deze nieuwe beluchtingsstap is het kwaliteitsprobleem op deze locatie, hoge Aeromonas-aantallen, opgelost. Tevens is hiermee extra capaciteit gerealiseerd zodat de nieuwe winning, van 4 miljoen kubieke meter op jaarbasis, in het zuiveringsproces kan worden geïmplementeerd.

23 In zuiveringsstation De Laakzijn de plaatbeluchters opgeleverd. Hiermee is extra capaciteit 4 gerealiseerd. In Ridderkerk is de ingebruikname van de onthardingsinstallatie vrijwel afgerond. Een lang gekoesterde wens van de bevolking van Ridderkerk, onthard water, is gerealiseerd. Ter voorbereiding van de ontharding op C. Rodenhuis werden capaciteitsproeven uitgevoerd welke uitsluitsel moeten geven over de capaciteit van de huidige filterinstallatie. De op deze locatie aanwezige filtercapaciteit is bepalend voor de toekomstige zuiveringsopzet met ontharding. Contacten omgeving Na zorgvuldig overleg is er met de agrariërs van Nieuw Lekkerland een convenant afgesloten. Dit convenant regelt de schade in wingebieden voor de agrariërs. De komende periode zullen de mogelijkheden van een dergelijk convenant voor andere gemeenten binnen ons verzorgingsgebied worden onderzocht. m

24 Slagader De slagader, de zeventig kilometer lange / drinkwatertransportleiding, dwars door het voorzieningsgebied, werd voltooid. Nadat de bacteriologische betrouwbaarheid van het drinkwater in deze leiding volledig aan de normen voldeed, werd de levering naar de gemeente Alphen aan den Rijn door de slagader overgenomen. Hiermee is de slagader fysiek in gebruik genomen. Op symbolische wijze is de nieuwe drinkwatertransportleiding in de zomer in bedrijf gesteld. Twee burgemeesters, de heer ing. A.J.M. Houdijk als ontvanger van water uit de slagader, en de heer mr drs A.J. Borgdorff als leverancier aan deze transportleiding, verrichtten de ingebruikneming-handeling onder het toeziend oog van de voorzitter van de Raad van Commissarissen, de heer ing. H. Lenderink. Aanleg van een De mogelijkheden om het water van onze zuivezinker. b ringsstations en de waterinkoop over het totale voorzieningsgebied te verdelen zijn door de slagader aanmerkelijk groter geworden. Hierdoor wordt het beheersen van de waterstromen en de waterboekhouding steeds complexer. Onderzoek is gestart naar mogelijkheden om dit systeem beter te kunnen sturen en beheersen. Aantal lekkages In samenwerking met KIWA zijn in het kader van de leveringszekerheid modelberekeningen uitgevoerd om de consequenties van het tijdelijk volledige uitvallen van zuiveringsstations en de hoofdtransportleidingen na te gaan. De belangrijkste conclusie is dat de huidige infrastructuur ook bij volledige uitval van een zuiveringsstation aan de leveringszekerheidsnorm voldoet. Reorganisatie Het jaar werd begonnen met een geheel nieuwe afdeling Distributie. Taken en sub-afdelingen zijn gereorganiseerd. Daarbij stond een efficiëntere werkwijze voorop alsmede het streven om de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie te leggen, zo dicht mogelijk bij de uitvoerenden. Het enthousiasme en de inzet van de medewerkers bij de hectische start van het jaar was verheugend. Terwijl scholing en inwerken nog moest plaatsvinden, heeft de bedrijfsvoering normaal doorgang gevonden. Met de Ondernemingsraad is afgesproken dat de reorganisatie van de afdeling Distributie in 1996 uitgebreid wordt geëvalueerd. Waterverdeling en Techniek Om het ontwerp en het onderhoud van het hoofdleidingnet optimaler te kunnen uitvoeren, worden van het volledige hoofdleidingnet geautomatiseerde modellen gemaakt. Dit jaar werden de modellen voor twee regio s uitgewerkt. Met behulpvan de reeds beschikbare modellen werd een fors aantal berekeningen voor leidingnet-uitbreidingen en ook voor capaciteitsuitbreidingen.van zuiveringsstations en nieuwbouw van suppletiepompstations uitgevoerd. 1 O0 O aansluitleiding transportleiding hoofdleiding meters Om als nutsbedrijven samen met gemeenten en kadaster te kunnen beschikken over uniform kaartmateriaal is de grootschalige basiskaart Nederland (GBKN) ontwikkeld die regionaal in samenwerkingsverbanden wordt uitgewerkt. In ons voorzieningsgebied werden contracten afgesloten voor het aanmaken van kaarten in zes regio s. In acht regio s zijn onderhoudscontracten vernieuwd of aangegaan. In samenwerking met IWACO zijn waterslagberekeningen voor de slagader en de belangrijkste hoofdtransportleidingen uitgevoerd. Doel van dit onderzoek was na te gaan of de aanwezige waterslagketels in de zuiveringsstations en het bedieningsregime van afsluiters afdoende waarborgen geven om waterslagverschijnselen in de transportleidingen te voorkomen. Door het onderzoek werd dit bevestigd. Hoog water Het hoge water in de Nederlandse rivieren begin dit jaar heeft het voorzieningsgebied van WZHO gelukkig niet getroffen. Wel werden bewoners in Gorinchem-Oost en Boven-Hardinxveld uit voorzorg geëvacueerd. In het distributienet is, eveneens uit voorzorg een aantal maatregelen getroffen zodat bij een werkelijke overstroming, gecombineerd met een leidingbreuk, de effecten op het drinkwaterleidingnet minimaal zouden zijn. Ook werd een zuiveringsstation tijdelijk uitgeschakeld. a

25 - Bemetering Ruim twee jaar na de plaatsing van de eerste watermeter in zijn gemeente, kon burgemeester D. Corporaal het bemeteringsproject voor WZHO afronden. WZHO heeft in Zwijndrecht bijna watermeters geplaatst. Vanaf nu betalen de Zwijndrechtenaren voor drinkwater dat zij daadwerkelijk gebruiken. Zwijndrecht was de laatste niet-bemeterde gemeente in WZHO-gebied. Brandkranen In het verslagjaar zijn ruim brandkranen gecontroleerd. De jaarlijkse nota voor de brandkranen heeft met een aantal gemeenten tot discussies geleid. Met name de onderhoudsfrequentie in relatie tot de kosten is punt van discussie. Om misverstanden te voorkomen, zal WZHO meer inzicht in de controles geven. Ook worden de mogelijkheden en voorwaarden onderzocht, waaronder brandweerkorpsen door het uitvoeren van periodieke controles een korting op het jaartarief kunnen krijgen. Het betere inzicht in de kosten heeft voor een aantal gemeenten geleid tot de keuze om het aantal brandkranen kritischer te bezien en het teveel te laten verwijderen. Aanleg Er is zo n 50 kilometer hoofdleiding aangelegd. Dit betreft deels vervanging van oude leidingen en deels nieuwe leidingen. Het totale leidingnet had einde verslagjaar een lengte van kilometer. In het afgelopen verslagjaar werden aansluitingen gereraliseerd en 533 aansluitingen verwijderd. Op 31 december bedroeg het aantal aansluitingen Klantencontacten Teneinde de klanten beter van dienst te zijn, werd een automatische telefoonbeantwoorder, een voice response unit, in gebruik genomen. Bij storingen of vragen over de nota kunnen klanten ervoor kiezen om rechtstreeks te worden doorverbonden. Bij meer algemene vragen, staat een telefonist ze te woord. Ook biedt de voice response unit de mogelijkheid om een boodschap te melden. Vooral bij storingen kunnen zo meer klanten worden geïnformeerd. Storingen en klachten systeem Om meer inzicht in aantal, aard en afhandeling van klachten te verkrijgen, wordt onderzoek gedaan naar een klachtenregistratiesysteem. Bekeken wordt hoe klachten beter kunnen worden begeleid in de organisatie zodat door het analyseren van oorzaken er acties kunnen worden genomen om het aantal klachten en meldingen van klanten af te laten nemen. Ruim brandkranen zijn gecon- 4 troleerd. m

26 Bedrijfsresultaat Het resultaat van het verslagjaar is ten opzichte van het resultaat van 1994 sterk verbeterd. Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering bedraagt f Rekeninghoudend met buitengewone baten uit een schadeloosstelling en verkoop van vaste activa is het totale resultaat van 1995f positief. Door de toeslag in de tarieven voor versterking van het eigen vermogen wordt voor het jaar 1996 tevens een positief resultaat verwacht. Tariefverhoging Per 1 januari 1995 werden de tarieven gemiddeld verhoogd met 12 cent per m3. Als gevolg van de invoering van de Wet Algemene Bepalingen Milieubeheer zijn de tarieven extra verhoogd met 38 cent per m3. Het vastrecht werd met 4,3% verhoogd. len en leveringen bleef f 0,5 miljoen achter bij de raming. De lonen en salarissen, sociale lasten en pensioenlasten waren f 1,2 miljoen lager dan begroot doordat met ingang van 1995 de salariskosten ingevolge de wachtgeld verplichting ten laste van de daarvoor gevormde voorziening werden gebracht. Door niet ingevulde vacatures werd een voordeel van circaf 0,6 miljoen gerealiseerd. Investeringen De investeringsomvang bedroeg f 26,4 miljoen, na aftrek van de bijdragen van derden. Dit bleef achter bij de prognose van f 64,6 miljoen. Het grote verschil is grotendeels toe te schrijven aan het doorlopen van projecten naar 1996, bijvoorbeeld: zuiveringsstation Lekkerkerk, Ridderkerk en De Steeg. Ook hebben enkele projecten een lagere prioriteit gekregen of hebben vertraging opgelopen in het traject van vergunningverlening. Verloop resultaat 10 Financiering De cash-flow was dit jaar toereikend om de aflossing te financieren. Voor de financiering van de investeringen werd voorf 25 miljoen een beroep gedaan op de kapitaalmarkt. De toeslag, ter versterking van het eigen vermogen, op het watertarief heeft in 1995 geresulteerd in een extra opbrengst van f 4,l miljoen I I I I I Resultaatontwikkeling In de inkomsten is begrepen een bedrag van f 4,l miljoen dat dient ter versterking van het eigen vermogen. Als gevolg van een toename van de waterafzet stegen de inkomsten uit waterlevering met f 2 miljoen, ten opzichte van de raming. Daar tegenover staat een stijging van inkoop water met f 1,9 miljoen. De rentelasten waren f 1,6 miljoen lager als gevolg van een kleiner investeringsvolume. Door extra afschrijvingen en het treffen van voorzieningen waren de afschrijvingslasten circa f 4,5 miljoen hoger dan geraamd. Onder de overige personeelskosten is een bedrag van f 1,8 miljoen opgenomen ter versterking van de voorziening wachtgeld en de pensioen en ziektekosten voorziening voormalige personeel. Deze versterking is nodig om aan de toekomstige verplichtingen te kunnen voldoen. De post materia- Het eigen vermogen uitgedrukt in een percentage van het totale vermogen bedroeg ultimo ,4. Het streven is dat ultimo 1999 het eigen vermogen 9% van het balanstotaal bedraagt. Rente In het verslagjaar vertoonde de rente-ontwikkeling een dalende lijn. Gemeten over het gehele jaar daalde de markt-rente met 1,5%-punt van 8,l Y. tot 6,6% per einde van het jaar. Het gemiddelde rente percentage van de aangetrokken leningen kwam uit op 7,7%. Het gemiddelde rentepercentage van het totale leningenbestand bedraagt hierdoor 7,8%. Verloop gemiddeld rentepercentage langlopende leningen -,- 9 I 7, R I- i d

27 Ontwikkeling solvabiliteit (Eigen VermogeníTotale Vermogen) c a, e Q I I I 1 I I I t Begroting 1996 t Prognose na balans 1995 Toeslag in centen per m3 Begroting 1996 Prognose na balans Ontwikkelingen In de begroting voor 1996 is rekening gehouden met een stabilisatie van de waterafzet. De stijging die mag worden verwacht door een lichte groei van het aantal huisaansluitingen zal naar verwachting teniet worden gedaan door een dalende tendens in de waterafname van zowel klein- als grootverbruikers. Een studie naar het te voeren activerings- en afschrijvingenbeleid is afgerond. Geconcludeerd is dat met name aanscherping van het afschrijvingenbeleid noodzakelijk is. Naar verwachting kunnen de hogere lasten binnen de inflatoire aanpassing van de tarieven worden opgevangen. Wel is het nood- zakelijk dat er een voorziening wordt gevormd voor egalisatie van de toekomstige inhaalafschrijvingen. Factoren als uitblijven van vergunningen, onverwacht extra aandacht vragende processen, problemen in bestaande zuiveringsstations leidden ertoe dat herhaaldelijk het investeringsniveau dat als reëel werd ingeschat, niet werd gehaald. Omdat er de afgelopen jaren fors.is geïnvesteerd en lerend van deze ervaringen lijkt het reëel de investeringen en het investeringsniveau voor de komende jaren op ongeveer f 60 miljoen te leggen.