Aan de Raad van Commissarissen. Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouderslpreadvies. Aan de Ondernemingsraad. Kengetallen

Transcriptie

1

2 w JAARVERSLAG 1993

3

4 Aan de Raad van Commissarissen Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouderslpreadvies Aan de Ondernemingsraad Kengetallen Organisatie van de NV WZHO Aandeel houders Raad van Commissarissen Ondernemingsraad Directieverslag Algemene beschouwingen Personeel &Organisatie Informatisering Waterkwaliteit Produktie Distributie WZHO in het buitenland Financieel overzicht Jaarrekening Balans per 31 december 1993 Winst- en verliesrekening 1993 Toelichting Toelichting op de balansposten Toelichting op de winst- en verliesrekening Overige gegevens Statutaire winstverdeling Voorstel voor bestemming van het resultaat 1993 Accountantsverklaring Bijlagen A Aandeelhouders B Organisatieschema C Kwaliteit uitgaande water D Produktie, inkoop en verkoop E Aantal aansluitingen F Staat van herkomst en besteding der middelen Voorzieningsgebied WZHO

5 Voor het eerst sinds mensenheugenis moesten er water- wagens worden in- gezet. Door een lekkage in de trans- portleiding was de waterlevering in Moordrecht lang- durig onderbroken. v

6 Conform artikel 25 lid 5 van de Statuten bieden wij u hierbij de jaarrekening over 1993 ter vaststelling aan. De jaarrekening is opgenomen in het jaarverslag over Gouda. 18 mei Directie N.V. Watermaatschappij Zuid-Holland Oost Ing. H.E.J. Boon 1rA.B.I.M. Vos de Wael

7 Preadvies De Raad van Commissarissen, op 18 mei 1994 in vergadering bijeen, heeft het jaarverslag, inclusief de jaarrekening, zoals dat is opgesteld door de directie van de vennootschap, conform art. 25 lid 5 van de Statuten vastgesteld. De jaarrekening is door het accountantskantoor VB Accountants gecontroleerd. Hun verklaring is in dit verslag opgenomen. Conform artikel 25 lid 7 bieden wij u de jaarrekening ter goedkeuring aan. Wij adviseren u de balans per 31 december 1993, de winst- en verliesrekening over 1993 en de bijbehorende toelichtingen hierop goed te keuren, onder verlenen van kwijting en decharge voor het over 1993 door de directie gevoerde beleid en het door de Raad van Commissarissen daarop gevoerde toezicht. Ten aanzien van de winst van f ,-- stellen wij u voor om een bedrag van f ,-- uit te keren als dividend en het resterende bedrag van f ,-- toe te voegen aan de Algemene Reserve. Gouda, 18 mei 1994 Namens de Raad van Commissarissen B. van Wouwe, voorzitter

8 Hierbij leggen wij u, conform artikel 25 lid 7 van de Statuten, de door onze Raad vastgestelde jaarrekening 1993 ter bespreking voor. Gouda, 18 mei Namens de Raad van Commissarissen B. van Wouwe, voorzitter

9 Produktie (x 1.O00 m3) opgepompte hoeveelheid eigen zuiveringsstations inkoop engros produktieverlies *) levering in het leidingnet verkoop engros levering in eigen voorzieningsgebied distributieverlies verkoop in eigen voorzieningsgebied Distributie lengte hoofdleidingnet in km aansluitingsdichtheid in m aantal aansluitingen gemiddeld verbruik per aansluiting in m3 Balanscijfers (x f 1.OOO) aanschafwaarde materiële vaste activa boekwaarde materiële vaste activa boekwaarde in % van de aanschafwaarde boekwaarde per aansluiting x f 1 eigen vermogen in % van balanstotaal investeringen Resultaten (x f 1.OOO) wateropbrengsten rentepercentage langlopende leningen bedrijfsresultaat resultaat Personeel aantal personeelsleden **) aantal aansluitingen per personeelslid salarissen en sociale lasten per personeelslid x f 1 ziektepercentage O , , , I I , , , , ,4 *) stijging ten opzichte van 1992 is een gevolg van de ingebruikname van nieuwe infrastructuur. "*) berekeningsmethode aangepast; gebaseerd op voltijd banen.

10 Aandeelhouders De Watermaatschappij Zuid- Holland Oost is een structuurvennootschap. Er zijn 658 aandelen geplaatst bij de gemeenten in het ruim inwoners tellende voorzieningsgebied. De plaatsing van de aandelen is gerelateerd aan het aantal inwoners per gemeente: per 1.O00 inwoners heeft een gemeente het recht op één aandeel. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders bestaat'uit vertegenwoordigers van de 35 gemeenten. De belangrijkste bevoegdheid van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders is het goedkeuren van de jaarrekening en het vaststellen van de tarieven en meerjareninvesteringsplannen. Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen bestaat uit dertien personen. De samenstelling van de Raad van Commissarissen is gebaseerd op een regionale indeling van de gemeenten in clusters. Deze organen hebben het recht twaalf commissarissen voor te dragen. Richtlijn is één commissaris per inwoners. De Raad van Commissarissen heeft conform artikel 17 lid 3 van de Statuten het recht zelf een commissaris te benoemen met bijzondere kennis op het vlak van sociale verhoudingen. De Raad van Commissarissen oefent toezicht uit op de directie, benoemt en ontslaat directieleden en keurt de begroting goed. Tevens zijn aan goedkeuring van de Raad onder andere onderworpen besluiten ten aanzien van geldleningen, het overnemen van bedrijven, het voeren van processen en de uitgifte van aandelen. Directie De statutaire directie bestond per 31 december 1993 uit: Ing. H.E.J. Boon 1rA.B.I.M. Vos de Wael Management Team Het Management Team werd per 31 december 1993 gevormd door: Ing. H.E.J. Boon, directeur 1rA.B.I.M. Vos de Wael, directeur Drs I.J.L. Couwenberg-Veraart, directiesecretaris Ing. H. Ardecch, hoofd Produktie P.K. Giethoorn, hoofd Distributie C.J. van Heuckelum, hoofd Personeel & Organisatie M.A.G. Lambrechtse AC, controller Ondernemingsraad De Ondernemingsraad bestond per 31 december 1993 uit: voorzitter : E.F. Heuckelbach 2e voorzitter : N. de Wit secretaris : H.B.J. Hageman 2e secretaris : L.J.M. van Loo leden : H. Bikker W. de Bruijn M. de Jong P.T. Kant G.A. Ros Bovenstaande medewerkers zijn op 8 juni 1993 in een nieuwe Ondernemingsraad gekozen. De Raad van Commissarissen was per 31 december 1993 als volgt samengesteld: voorzitter : B.vanWOuwe plaatsvervangend voorzitter : Ing. H. Lenderink secretaris : Drs C. Boudestein leden : C.M.A. Bosman T. den Breejen Ing. A.J.M. Houdijk M.J. Bruin Mr drs C.O.W. Dubbelman F.J.M. Hilgers Mr A. van 't Laar P.F.J. van Schie Mevrouw Y. Verstoep-Bauer Mevrouw Mr W.M.C. de Vrey- Vringer Mevrouw mr W.M.C. devrey-vringer en de heren T. den Breejen en mr A. van 't Laar kwamen dit jaar in plaats van respectievelijk de heren drs A.W.M. Brugman, A.P. de Ruiter en M.J.D. Jansen.

11 In mei is zuiverings- station De Steeg in Langerak officieel geopend door milieugedeputeerde J. van dervlist. Parachutisten brachten de sleutel van het zuiveringsstation. v

12 m

13 Bestuurlijk de koers van WZHO In dit verslagjaar werd veelvuldig gesproken over de koers van de waterleidingsector en, deels als gevolg hiervan, de koers van WZHO. Bedrijfstak De directie nam in VEWIN-verband deel aan overleg, gericht op de gewenste versterking en ontwikkelingen in de bedrijfstak. Ook op de noodzaak van een koepelorganisatie en de taak die deze te vervullen zou hebben. De betreffende commissie Strategie kwam dit jaar echter nog niet tot een afronding. Een van de voornaamste redenen hiervoor is dat de drinkwatervoorziening nog steeds regionaal geregeld kan worden. Wij verwachten pas een versnelling in de ontwikkelingen op het moment dat de grondstoffenproblematiek of de Europese regelgeving met betrekking tot concessieverlening hiertoe aanleiding geeft. In het kader van integraal waterbeheer en, macro gezien, een goed milieubeheer evenals een zo zinvol mogelijke besteding van beschikbare gelden, onderschrijft WZHO de waterspoorgedachte. Dat hier nog een lange weg te gaan is, als we alleen al kijken naar de verschillende standpunten bij ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer enerzijds en Verkeer en Waterstaat anderzijds, is duidelijk. Financiële koers In eigen kring werd met de Raad van Commissarissen en de Algemene Vergadering van Aandeelhouders gesproken over de weg die WZHO zou moeten inslaan, gegeven de ontwikkelingen om ons heen. In de eerste helft van dit jaar betrof dit discussies over de financiële koers: omvang en tempo van investeringen. Nadat eind 1992 de noodzaak van versterking van het eigen vermogen door de commissarissen en aandeelhouders was onderschreven, resteerde de vraag van aandeelhouders, of het forse investeringsprogramma niet in omvang of tijd gematigd zou kunnen worden ten gunste van de tariefsontwikkelingen. In de nota Temporisering Investeringen werden de (beperkte) mogelijkheden tot temporiseren uitgewerkt. Een second opinion van het Nederlands Economisch Instituut bevestigde de conclusie, dat te veel temporiseren nú zou leiden tot een stuwmeer aan investeringen over enkele jaren. In het kader van een gelijkmatige tariefstijging besloten partijen het meerjareninvesteringsprogramma grotendeels te handhaven. Organisatie-ontwikkeling Intern ontwikkelde WZHO zich, conform de enkele jaren geleden ingezette koers, richting een wendbare, flexibele organisatie, met decentrale taken en bevoegdheden. In dit doorlopende proces vindt regelmatig herbezinning plaats op de organisatorische gevolgen van het gekozen besturingsconcept. De drie principes van dit concept zijn: decentraal doen wat decentraal kan, centraal doen wat centraal moet, vergroten van het zelfsturend vermogen van de organisatie en vergroten van de resultaatverantwoordelijkheid van de medewerkers. Samenvoeging van de afdelingen Produktie, Beheer Onroerend Goed &Nieuwbouw en Winning & Planning tot één afdem ling Produktie, de introductie van projectmatig werken, andere organisatorische aanpassingen als gevolg van het besturingsconcept, heroriëntatie op de overlegstructuur gezien deze ontwikkelingen: al deze zaken leiden tot een professionelere, doeltreffender werkende organisatie. In het eind 1993 opgestelde Beleidsplan zijn de doelstellingen en prioriteiten weergegeven voor de periode Naast prioriteit nummer één, het ontwikkelen van kwantitatief voldoende en kwalitatief goed drinkwater, staan kostenbeperking en -beheersing, onder andere door organisatieontwikkeling op basis van genoemd besturingsconcept, centraal. In dit verband noemen we ook de verbetering van de logistieke organisatie, waardoor de magazijnvoorraden fors kunnen worden teruggedrongen. Dit zal worden bereikt door standaardisering, wat minder verschillende artikelen tot gevolg heeft, een andere magazijnorganisatie, maar ook door leveranciers waar mogelijk rechtstreeks op een werk te laten leveren. Allianties Over de plaats van WZHO in de haar omringende maatschappij werd in de tweede helft van dit verslagjaar uitvoerig gesproken met de Raad van Commissarissen, onder andere tijdens een speciaal hiervoor belegde conferentie. Naast lezingen door gastsprekers uit de overheids- en de eigen sector was er speciaal voor deze conferentie een informatiemap samengesteld. Hierin werden de wensen en voornemens van de overheid, zoals deze uit diverse plannen blijken, geschetst. De ontwikkelingen in andere nutssectoren zullen ongetwijfeld hun invloed hebben op de waterleidingsector. Daarom werden ook hiervan de belangrijkste ontwikkelingen, met name in de energiesector, weergegeven. Vervolgens werd ingezoomd op de waterleidingsector, waar in het algemeen een schaalvergroting wordt verwacht tot circa tien a vijftien bedrijven De waterkwaliteit van zuiveringsstation C. Rodenhuis in Bergambacht is aanzienlijk verbeterd door de toevoeging van actiefkoolfilters aan het zuiveringcproces. De filters zijn door wethouder W. Hoogendijk in 4 bedrijf gesteld.

14 De horizontaal ge- stuurde boring van de slagader onder de Lek trokveel publieke belangstelling. v (iets wat wij overigens pas op lange termijn zien gebeuren). In de laatste maanden van dit jaar werd WZHO benaderd door zowel enkele grondwaterbedrijven, gelegen ten oosten van WZHO, als enkele bedrijven ten westen gelegen, om gezamenlijk na te gaan of er mogelijkheden zijn om tot samenwerking op één of meerdere deelterreinen te komen. Besloten werd in een vervolgconferentie van de Raad van Commissarissen begin 1994 te discussiëren over deze opties. Blik op de toekomst Het jaar 1994 zal er voor WZHO een worden van verder onderzoeken en aftasten, voor wat allianties met andere bedrijven betreft. We verwachten geen snelle ontwikkelingen op dit gebied. Ook in de waterleidingsector verwachten we geen sprongsgewijze ontwikkelingen, tenzij onvoorziene factoren van buitenaf een rol gaan spelen. Zorgwekkend vinden we de lange tijd die benodigd blijkt voor het verkrijgen van winvergunningen. Hoewel zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau de verhoudingen met de provincie Zuid-Holland goed zijn, kost het bijna tweemaal zoveel tijd dan aangegeven door de provincie, eer we een vergunning daadwerkelijk binnen hebben. De voorwaarden die aan de vergunninghouder worden gesteld, worden steeds veelomvattender. Onze zorg voor een goede, betaalbare drinkwatervoorziening en voldoende kwantiteit op korte en langere termijn wordt hierdoor versterkt, al onderschrijven we het belang van een op duurzaamheid gerichte ontwikkeling. Natuur, milieu, leveringszekerheid zijn eveneens belangrijke elementen, die we als maajschappij totaal dienen te bewaken. Door een efficiënte be- drijfsvoering trachten we de prijs van drinkwater zo laag mogelijk te houden. Door middel van diepinfiltratie, waarvan de proeven in 1994 zullen starten, zal WZHO op termijn de nadelige gevolgen van waterwinning kunnen beheersen. Zettingsschade kan hierdoor voorkomen worden en behoud van natuurwaarden is een belangrijke pre van deze kostbare techniek. De interne stroomlijning van het bedrijf wordt voortgezet conform de doelstellingen, zoals geformuleerd in het besturingsconcept. De ingebruikname van een nieuw financieel, logistiek en werkensysteem per januari 1994 zal hiertoe kunnen bijdragen. Meer en betere gegevens komen beschikbaar voor directie en leidinggevenden, die hierdoor adequater leiding kunnen geven op hoofdlijnen. Door het beschikbaar komen van dit nieuwe systeem en herschikking van taken zal het werk met uiteindelijk minder mensen in de organisatie verricht moeten kunnen worden. Het streven is dit door natuurlijk verloop en interne overplaatsingen zonder gedwongen ontslagen te laten plaatsvinden. Het gereedkomen van een belangrijk infrastructureel werk in 1994, de grote transportleiding dwars door ons voorzieningsgebied, en de aansluiting van meerdere zuiveringsstations hierop, maakt dat we anders moeten gaan denken over waterproduktie en distributie. Deze worden in toenemende mate onlosmakelijk verbonden. Zuiveringsstappen moeten beoordeeld worden op hun gevolgen voor het totale systeem. Ook organisatorisch heeft dit gevolgen. Het 'eiland-denken' past niet meer in de voor ons liggende tijd.

15 Arbitrageprocedures De eind 1992 gestarte arbitrageprocedures inzake de bouw van koolfiltergebouwen in Bergambacht en Lekkerkerk konden in 1993 nog niet worden afgerond. Een uitspraak wordt pas in de loop van 1994 verwacht. Omgeving WZHO Tal van activiteiten werden ontplooid om actoren in de omgeving van WZHO te informeren over toekomstvisie, beleid en werkzaamheden van WZHO. Diverse informatieve bijeenkomsten werden belegd voor gemeenteraadsleden, bewoners en belangenorganisaties om hen op de hoogte te stellen van de plannen die WZHO in uitvoering en in ontwikkeling heeft, de financiële aspecten, de effecten van waterwinning en de mogelijkheden tot compensatie hiervan. Het verslagjaar was ook niet lang genoeg om te komen tot een definitieve beslissing over het lot van de watertoren in Hazerswoude. Deze toren is voor WZHO van geen waarde meer, maar de gemeente Rijnwoude heeft hem op de monumentenlijst laten plaatsen. Daarom is de toren voor een symbolisch bedrag te koop aangeboden aan deze gemeente, die naarstig trachtte een koper voor het gebouw te vinden. Als de overdracht in april 1994 nog niet heeft plaatsgevonden, zal de gemeente meewerken om de in onbruik geraakte en bouwvallige watertoren alsnog te laten slopen. Nadeelcompensatie Met verschillende instanties werd onderhandeld over de problematiek van nadeelcompensatie. Zo werd met Rijkswaterstaat besproken hoe de uitvoering van werken doorgang kan vinden tot het moment dat de nadeelcompensatieregeling voor het verleggen van kabels en leidingen (1991) door de rechter inhoudelijk op zijn merites is beoordeeld. De Nederlandse Spoorwegen zijn gestart met voorlichting over de gevolgen, waaronder juridische, van de Betuwelijn. Wanneer deze wordt aangelegd zal hij het voorzieningsgebied van WZHO kruisen. Ook de hogesnelheidslijn zal ons gebied doorsnijden. De gevolgen en afhandeling zullen nog verder in beeld worden gebracht. Voor het aanleggen van de slagader werd met meer dan honderd grondeigenaren onderhandeld om gebruik te kunnen maken van hun grond. In onderling overleg werd steeds overeenstemming bereikt. Overeenstemming werd eveneens bereikt in een al jaren lopende procedure tegen Recron, een organisatie van camping-houders, over het punt op welke wijze recreatiewoningen moeten betalen. Aquanet In dit verslagjaar zijn aandelen genomen in de door waterleidingbedrijven opgerichte Aquanet BV, bedoeld om waterleidingkennis en knowhow op projectbasis uit te dragen in ontwikkelingslanden. m f Het blad Bespiegelingen, bestemd voor aandeelhouders, raadsleden, ambtenaren en andere relaties verscheen dit verslagjaar vijfmaal. Thema s waren ondermeer integratie op bestuurlijk niveau, externe communicatie, feiten en cijfers 1992, milieu en projecten WZHO. Informatiepakket Ten behoeve van het bemeteringsproject in Zwijndrecht werd een informatiepakket voor de bewoners samengesteld. De eerste watermeter werd officieel geplaatst door burgemeester D. Corporaal. Andere officiële gebeurtenissen waren de opening van het nieuwe zuiveringsstation De Steeg door milieu-gedeputeerde J. van der Vlist, alsook de ingebruikstelling van de actief-koolfilters te Bergambacht door wethouder W. Hoogendijk en te Lekkerkerk door wethouder J.N. Pothof. Deze gelegenheden werden eveneens benut om het WZHO-beleid en de visie op de ontwikkelingen in de toekomst toe te lichten. Naar de verbruikers toe werd veelvuldig gebruik gemaakt van media als dag- en huis-aan-huis-bladen en lokale radiostations. Door veelvuldige uitgifte van persberichten, die goed werden verwerkt, werd over tal van onderwerpen tekst en uitleg gegeven. Open dag Het nieuwe zuiveringsstation De Steeg te Langerak werd na de officiële opening een dag opengesteld voor de omwonenden, alsook in september tijdens de Landelijke Open Waterleidingdag. Ondanks het zeer slechte weer bezochten zo n 500 mensen op deze dag de zuiveringsstations De Steeg en De Laak te Lexmond. In Zwijndrecht gaf burgemeester D. Corporaal het startsein voor het bemeteringsproject. Ten behoeve van huishoudelijk gebruik worden er zo n watermeters in Zwijn- 4 drecht geplaatst. A Tijdens de Landelijke Open Waterleidingdag zijn de zuiveringsstations in Lexmond en Langerak opengesteld voor het publiek.

16 L In december werd het 1 1 O-jarig bestaan van de waterleiding in Gouda gevierd met een concert van de Koninklijke Zangvereniging Mastreechter Staar in de Goudse Sint Janskerk. Circa genodigden woonden deze indrukwekkende gebeurtenis bij. In december werd het 110-jarig bestaan van de waterleiding in Gouda gevierd met een concert van de Koninklijke Zangvereniging Mastreechter Staar in de Goudse Sint Janskerk. v m

17 .- Besturingsconcept Aan het realiseren van de beleidsvoornemens van WZHO gaan de principes van besturing vooraf. In aansluiting op het beleid van de voorgaande jaren werd een besturingsconcept geformuleerd, dat richtinggevend is voor de organisatieontwikkeling, de wijze van besturing en de bewaking van gestelde doelen. De opvatting, dat centraal gedaan wordt wat centraal moet en decentraal wat decentraal kan, is hierbij van groot belang. Een flink aantal veranderingsdoelstellingen maakt deel uit van het besturingsconcept. Met het personeelsbeleid sluiten wij hierbij aan. Uitgangspunt is de gedachte, dat veel personele taken in samenhang met elkaar, maar ook in samen hang met andere beleidsterreinen uitgevoerd kunnen worden. De verantwoordelijkheid van de uitvoering van het personeelsbeleid werd dan ook verder gedecentraliseerd. In het verlengde hiervan werd taakgericht leidinggeven omgebogen naar een taak-en mensgerichte opvatting. De belangrijkste activiteiten, die leidinggevenden moesten ondersteunen op dit gebied, zijn het verzorgen van opleidingen en scholing en het uitbouwen van het personeelsinformatiesysteem ten behoeve van het opstellen van managementinformatie. Afdelingshoofden kregen inzage in de (geautomatiseerde) personeelsgegevens van de medewerkers van hun afdeling. Opleiding en scholing De opleidings- en scholingsactiviteiten zijn inmiddels een bekend fenomeen binnen WZHO geworden. Aan de hand van het WZHO Opleidings-plan 1993 zijn trainingen verzorgd in een viertal richtingen, te weten managementvaardigheden, vakgerichte opleidingen, veiligheid en automatisering. Vele opleidingen zijn in-company georganiseerd. Om een zo hoog mogelijk rendement uit de opleidingen te halen zijn, waar mogelijk, de opleidingen specifiek afgestemd op WZHO-situaties. Dit was met name het geval bij de communicatieve trainingen. Voor de introductie van het nieuwe financieel informatiesysteem is een WZHO-opleidingsplan ontwikkeld. Bij de implementatie hiervan stond centraal WZHO-ers leiden WZHO-ers op. Vervolgens zijn 143 medewerkers opgeleid in 25 verschillende cursussen tijdens 47 bijeenkomsten. In-, door- en uitstroom Einde jaar stonden 352 personen op de loonlijst, 53 vrouwen (1 5%) en 299 mannen (85%). Ten opzichte van 1992 betekende dit een afname met een persoon. Het beleid om de formatie niet te doen groeien blijkt succesvol, wanneer we zien dat, omgerekend naar voltijd banen, de personeelsomvang zelfs met drie arbeidsplaatsen is gedaald. Nieuwe functies werden binnen de bestaande formatie-omvang gerealiseerd. Het percentage mannen en vrouwen dat in dienst van WZHO is, veranderde in het verslagjaar niet ten opzichte van In vergelijking met vorige jaren was het verloop beperkt. Vier medewerkers maakten gebruik van de VUT-regeling. Daarnaast hebben elf medewerkers vrijwillig ontslag genomen. Vijf medewerkers konden om medische redenen hun oorspronkelijke functie niet meer vervullen. Drie van hen konden worden herplaatst in een aangepaste functie. Voor één medewerker was het niet mogelijk vervangende arbeid binnen WZHO te vinden. Hij moest derhalve noodgedwongen ontslagen worden. Aan één medewerker werd invaliditeitspensioen toegekend. Acht medewerkers werden intern overgeplaatst naar een andere functie. Dit betekende voor enkelen een promotie en voor anderen beter passend werk. De interne overplaatsingen vonden zowel Aantal Aantal Aantal personeelsleden voltijd banen formatieplaatsen Ctafafdelingen Directiesecretariaat :3 12,5 12,5 Personeel & Organisatie 5 4 4, Inkoop Milieu &Kwaliteit Lijnafdelingen Distributie ,3 209, Produktie ,5 Administratie ,8 22, ,5 Laboratorium Informatisering Trainees Exclusief directie m

18 plaats op verzoek van de medewerker als van de werkgever. Jubilea Bij een diensttijd van 1 O, 20,30 en 40 jaar wordt krachtens de WWB-cao een gratificatie verstrekt; bij een diensttijd van 25 en 40 jaar biedt WZHO de jubilaris een receptie aan. De jubilarissen in 1993 waren: 40 jaar E. Termorshuizen 25 jaar mevrouw R.G.M. van Wordragen en de heren J. van den Heuvel, M. ten Brink, H. Kool, G. Boogert, C.A. Leeuwis en E.F. Heuckelbach Ziekteverzuim In 1993 steeg het ziekteverzuim licht ten opzichte van Was het ziekteverzuim in 1992 nog 5,4%, in het verslagjaar lag dat percentage op 5,7. In dit cijfer zijn wel het langdurig verzuim en zwangerschapsverlof begrepen. Ten opzichte van het landelijk gemiddelde is het percentage van 5,7 niet ongunstig. Ziekteverzuim blijft een punt van aandacht en zorg. Zo ook binnen het Sociaal Medisch Team (SMT) dat in 1993 zesmaal bijeen is geweest. Bovendien heeft het SMT tweemaal overleg gepleegd met de commissie VGW van de Ondernemingsraad. Beleid Eén van de beleidsuitgangspunten betrof het streven naar een integraal zorgsysteem met aandacht voor de aspecten kwaliteit, milieu en arbeidsomstandigheden. Een integraal systeem wordt nagestreefd vanwege de samenhang tussen genoemde aspecten, om de vereiste menskracht efficiënt in te zetten en ter vergroting van de beheersbaarheid. Door ARBO toe te voegen aan het takenpakket van de Coördinator Milieu- en Kwaliteitszorg is een start gemaakt met dit beleidsuitgangspunt. Om praktische ervaring op te doen is besloten om de ontwikkeling en implementatie van het zorgsysteem stapsgewijs te laten plaatsvinden. Pilot De eerste stap is een pilot studie bij zuiveringsstation De Hooge Boom te Kamerik. Deze pilot studie heeft overeenkomstig de doelstellingen een aantal belangrijke resultaten en leerpunten opgeleverd voor de verdere aanpak binnen De Hooge Boom en binnen WZHO in breder verband. De pilot studie wordt projectmatig aangepakt. Overlijden Helaas overleden dit jaar drie oud-medewerkers: de heren B.L. van der Hoeven (Goudsche Waterleidingmaatschappij N.V), C. Langerak (Waterleidingbedrijf Lek en IJssel) en J. van der Graaf (Waterleidingbedrijf Lek en IJssel). Ook met beschermende kleding wordt getracht het werken veiliger maken. b Organisatie Een belangrijke verandering in de organisatiestructuur betrof de samenvoeging van de afdelingen Winning & Planning, Beheer Onroerend Goed &Nieuwbouw en Produktie. Daardoor ontstond op 1 mei de nieuwe afdeling Produktie. In aansluiting daarop zijn plannen gemaakt en uitgewerkt voor reorganisatie van een subafdeling van Produktie: Winning &Zuivering. Met deze reorganisatie wordt het voorzieningsgebied van WZHO opgedeeld in vier regio s, waarvoor per regio een regiocoördinator zal worden aangesteld. Ook op het gebied van de districtsorganisatie bezint WZHO zich op een optimale structuur. Concretere plannen hiervoor worden in 1994 uitgewerkt. De tweede stap zal zich richten op de verdere ontwikkeling van het integraal zorgsysteem bij WZHO. De opgedane ervaringen met het proefproject en de ontwikkelingen op dit gebied zullen leiden tot een plan van aanpak voor WZHO. In het plan van aanpak zullen, naast het geformuleerde beleid, de concrete acties en maatregelen voor de komende jaren worden aangegeven. Acties Enkele concrete maatregelen die dit verslagjaar genomen zijn betreffen regelingen voor het verantwoord afvoeren van afvalstoffen, een risicoinventarisatie binnen de afdeling Produktie, oefeningen in het kader van het Calamiteitenplan, het beschrijven van bedrijfsprocessen, het starten van onderzoek naar natuurcompenserende maatregelen, waaronder diepinfiltratie, onderzoek naar hergebruik van spoelwater, afvalscheiding en beperking van chemische bestrijdingsmiddelen. m

19 Nieuwe systemen Qua informatisering stonden twee doelstellingen centraal. Het introduceren van een nieuw Verbruikersinformatiesysteem (VIS) en van een systeem voor beheersing van projecten, logistiek en financiën. Nadat vroeg in 1993 bleek dat de implementatie door een gerenommeerd computerbedrijf van het gekozen VIS-pakket niet lukte, werd dit project stop gezet. Binnen WZHO werd vervolgens een plan ontwikkeld om de huidige drie systemen terug te brengen naar één systeem. Hierdoor zal een aantal knelpunten in de operationele sfeer worden weggenomen, maar qua functionaliteit biedt dit systeem minder dan we met een nieuw systeem hadden willen bereiken. Het project verloopt volgens plan en afronding van de eerste fase is gepland voor de zomer van Veel energie was gericht op de invoering van het nieuwe financiële systeem. Na een zorgvuldige afweging van een aantal pakketten werd de principekeuze gemaakt voor het pakket Triton. Ter voorbereiding van de pakketinrichting werd een aantal bedrijfsprocessen beschreven. In het tweede en derde kwartaal werd een toepasbaarheidsonderzoek voorbereid en uitgevoerd. Hiertoe werd een aparte projectorganisatie ingericht. Doel hiervan was duidelijk te krijgen hoe het pakket zowel functioneel als technisch gebruikt en beheerd zou gaan worden, opdat het optimaal aan zou sluiten bij de WZHO-organisatie. Conform planning kon op 1 januari 1994 een groot deel van het pakket in gebruik worden genomen. Het resterende deel volgt in de loop van Bereikbaarheid In het kader van klantgerichtheid werd een tweede meting gedaan naar onze telefonische bereikbaarheid. Ten opzichte van de eerste meting in 1991 waren positieve resultaten behaald met betrekking tot een duidelijke begroeting en snelheid van beantwoorden. Aanbevelingen tot verdere verbetering werden met de diverse afdelingen doorgenomen. Naar aanleiding van een onderbreking van de waterlevering in Moordrecht, wat tot een blokkering van het telefoonverkeer leidde, werden maatregelen getroffen om dit in toekomstige situaties te voorkomen. rn Toekomst Laboratorium Dit verslagjaar werd besloten om op termijn het merendeel van de veel voorkomende analyses in eigen beheer uit te voeren. Tevens is overeenstemming bereikt over het uit te voeren bewakingsprogramma door WZHO betreffende de waterkwaliteit. Dit programma zal gefaseerd ingevoerd worden. Uitvoeren analyses Er werden diverse analysemethoden geïmplementeerd, zodat deze analyses niet meer uitbesteed behoeven te worden. Het totaal aantal onderzochte monsters nam toe van in 1992 tot in Van het in 1993 totaal uitgevoerde analysepakket werd, uitgedrukt in KIWA-punten, 78% in eigen beheer uitgevoerd. In het kader van het KIWA-project LIDO (Landelijke Inventarisatie van Dierlijke Organismen in drinkwater) werd gestart met werkzaamheden, zowel in de sfeer van analyse, monsterneming, als activiteiten in de districten en de zuiveringsstations. Laboratorium Kwaliteitssysteem Er werd kennis genomen van de nieuwe criteria van STERLAB. Deze zijn op een aantal punten nog strakker dan de voorgaande, die dateren van De werkzaamheden in het kader van de STERLAB-certificering werden hieraan aangepast. Met een aantal kwaliteitscoördinatoren van andere waterleidinglaboratoria is een samenwerking aangegaan om enkele onderdelen van het kwaliteitssysteem gemeenschappelijk aan te pakken. Met veel inzet is het gelukt het concept-kwaliteitshandboek aan het einde van het jaar gereed te krijgen. Waterkwaliteit Naar aanleiding van de analyseresultaten zijn projecten gestart om de oorzaak van afwijkingen te achterhalen en de gewenste kwaliteit te bereiken. Dit was het geval in de zuiveringsstations Lekkerkerk en Hazerswoude. De waterkwaliteit van het afgeleverde water door zuiveringsstation Hazerswoude verbeterde sterk na de installatie van een aanjager, waardoor meer water uit Bergambacht werd gesuppleerd. In zuiveringsstation De Hooge Boom werd een opbloei van organismen in de filters geconstateerd. Het zuiveringsproces werd volledig doorgelicht. Op basis van de verkregen ge- WZHO-ers hebben WZHO-ers opgeleid om te kunnen werken met het nieuwe financieel, logistiek en werkensysteem 4 Triton. A Bij klanten thuis en in het veld worden voortdurend watermonsters genomen.

20 gevens is een begin gemaakt met de noodzakelijke technische en operationele wijzigingen. Zuiveringsstations Na een proefperiode van enige maanden, werd de diepgrondwaterwinning in Langerak met een vergunningscapaciteit van 6 miljoen m3 in dit jaar in gebruik genomen. Dit zuiveringsstation zal in de toekomst een belangrijke functie gaan vervullen in de watervoorziening van het noordelijke gedeelte van het voorzieningsgebied. Tot het moment van gereedkomen van de slagader wordt het geproduceerde drinkwater geleverd aan het voorzieningsgebied van de zuiveringsstations in Lexmond en Nieuw-Lekkerland. De actief-kool-installaties op de zuiveringsstations in Bergambacht en Lekkerkerk werden dit jaar in gebruik genomen. Naast de bouw van nieuwe filterinstallaties was hier sprake van een omvangrijke renovatie en uitbreiding van de pompeenheden, noodstroomcentrales en meet- en regelinstallaties. A Er werden in het Laboratorium diverse analyse- methoden geïmple- menteerd, zodat deze analyses niet meer uitbesteed behoeven te worden. Preventief werd de proef in het zuiveringsstation te Lexmond met de plaatbeluchter in één van de filters ondersteund met een analyseprogramma. De plaatbeluchter voldeed volledig aan de verwachtingen. Preventief was eveneens de bemonstering bij de ingebruikneming van zuiveringsstation De Steeg, de actief-koolfilters in zuiveringsstation C. Rodenhuis en zuiveringsstation Lekkerkerk. Hierbij zijn vele monsters onderzocht alvorens de bacteriologische betrouwbaarheid van de nieuwe installaties en het leidingwerk gegarandeerd kon worden. De inmiddels bekende kwaliteitsverbetering door kleurverlaging, smaakverbetering en bentazonverwijdering was voor de verbruikers duidelijk merkbaar. Een totaal-overzicht van de kwaliteit van het afgeleverde water van de diverse zuiveringsstations is in bijlage C weergegeven. Vergunningen Het verkrijgen van de benodigde vergunningen wordt steeds moeizamer en langduriger. Het bezwaarschrift tegen de uitbreiding van de capaciteit van 6 naar 8 miljoen m3 in zuiveringsstation De Laak te Lexmond was einde verslagjaar nog niet door de Raad van State behandeld. De vergunningen die in augustus 1993 verleend zouden worden voor de nieuwe diepgrondwaterwinning in Lexmond (uitbreiding tot 12 miljoen m3 per jaar) en de oevergrondwaterwinning in Langerak (5 miljoen m3 per jaar) zullen niet voor april 1994 in ons bezit zijn. Bij de provincie is een voorstel ingediend voor een aanpassing van de vergunningaanvraag voor Lexmond. Door de beperkte mogelijkheden van grondaankoop was het namelijk niet mogelijk de oorspronkelijke locatie van de winputten te handhaven. De kritiek van de m.e.r.-commissie op de milieu effect rapportage Langerak is met een tegenrapport weerlegd. De aanvullende onderzoeken naar maatregelen ter compensatie van de negatieve effecten van de winningen op natuurwaarden en bebouwing, hebben dit jaar veel aandacht en overleg gevraagd. De proef in zuiveringsstation De Laak in Lexmond met een plaatbeluchter, ter verbetering van de Waterkwaliteit, verliep naar verwachting goed. F Projecten Diverse projecten werden gestart om de waterkwantiteit en -kwaliteit in de toekomst te garanderen. Met de provincie Zuid-Holland is de start van het vergunningonderbouwend onderzoek voor m

21 de toekomstige winlocaties Streefkerk en Opperduit besproken. Het inschalingsonderzoek van de winning Opperduit in de rij van te ontwikkelen oevergrondwaterwinningen is afgerond. Het verdere onderzoek zal een MER-procedure doorlopen. De hiervoor noodzakelijke Startnotitie is vrijwel afgerond. De ontwikkeling van het nieuwe oevergrondwaterdeel van zuiveringsstation De Steeg werd gestart. Systeemkeuze en progamma van eisen werden afgerond, terwijl met het voorontwerp een begin werd gemaakt. In Ridderkerk werd aan het einde van het jaar begonnen met de bouw van het nieuwe filtergebouw, de onthardingsinstallatie en de renovatie van het machinegebouw. In zuiveringsstation C. Rodenhuis te Bergambacht is een begin gemaakt met een proef die aan moet geven wat de maximale capaciteit van dit zuiveringsstation is. Aansluitend zal bekeken worden op welke wijze ontharding en spoelwaterrecirculatie kunnen worden toegepast. Door de levering op de slagader zal de relatie met de waterkwaliteit van andere zuiveringsstations in het oog gehouden moeten worden. delen van grond- en oppervlaktewater beide benut kunnen worden. Onderzoek heeft aangetoond dat ook in poldergebieden diepinfiltratie mogelijk moet zijn. Daarom startte WZHO het project Diepinfiltratie. Als bron voor het infiltratiewater heeft WZHO voorlopig gekozen het rivierwater uit de Andelse Maas (inkoop bij Duinwaterbedrijf Zuid-Holland) of rivierwater uit de Lek (inkoop bij Watertransportmaatschappij Rijn-Kennemerland). Als diepinfiltratie operationeel vordt, kan WZHO een aanzienlijke bijdrage leveren ian natuurbehoud in eigen voorzieningsgebied. A Het verkrijgen van een vergunning voor de nieuwe diepgrondwaterwinning bij zuiveringsstation De Laak in Lexmond verloopt moeizaam. Er is, in het kader van de milieu effect rapportage voor uitbreiding van de winning in Langerak, aanvullend onderzoek gedaan naar maatregelen ter compensatie van de negatieve effecten van de winningen op natuurwaarden en bebou- 4 wing. Voor zuiveringsstation De Hooge Boom te Kamerik is een inventarisatie gemaakt van de mogelijkheden van een aanvullende winning (Breepolder) enlof aanvoer van water uit zuiveringsstation C. Rodenhuis, daar in het jaar 2000 de engros-levering van het WMN afloopt. Besluitvorming hierover dient nog plaats te vinden. Diepinfiltratie Om haar produktiecapaciteit te vergroten en tegelijkertijd de nadelen van waterwinning te compenseren wil WZHO diepinfiltratie toepassen. Diepinfiltratie is een techniek die haar oorsprong vindt in toepassing bij de duinwaterbedrijven, waarbij voorgezuiverd oppervlaktewater in de bodem wordt ge'infiltreerd en na een bepaalde verblijftijd in de bodem (de bodempassage) weer wordt opgepompt en nagezuiverd tot drinkwater. De kwaliteit van het water is na de bodempassage vergelijkbaar met grondwater, waardoor de voorm

22 De spectaculaire horizontale boring van de slagader onder de Lek was qua combinatie van diameter en lengte van de buis een van de grootste boringen in Europa. v De slagader In dit verslagjaar werd de slagader, de grote transportleiding tussen Lexmond en Zoeterwoude, uitgebreid met een lengte van circa 32 km en een middellijn variërend tussen 600 en 900 mm. De aanleg van deze circa 80 km lange slagader, een meerjarenproject, is prioriteit nummer één voor WZHO. Wanneer deze gereed is zal water dat in het Lekgebied gewonnen en gezuiverd wordt, naar het noorden van het voorzieningsgebied getransporteerd worden. Hierdoor kan de (duurdere) inkoop van water van andere bedrijven beëindigd worden en voldoet WZHO aan het provinciale beleid, dat er drie self-supporting waterleidingbedrijven in Zuid-Holland moeten komen. Dit jaar werden enkele spectaculaire onderdelen van het project afgerond. Middels een horizontale boring onder De Zederik werd een afstand van 620 meter overbrugd. Deze arbeidsintensieve methode was nodig omdat De Zederik beschermd natuurgebied is. De kruising van de Lek was een van de andere hindernissen. De horizontale boring was qua combinatie van diameter (900 mm) en lengte (808 m) van de buis een van de grootste boringen in Europa en trok veel belangstelling. Om schade aan landbouwgronden te voorkomen, werd in de gemeente Liesveld een leidingtracé gekozen in de berm van de weg. Hierdoor moesten echter tweehonderd populieren gerooid worden. Na afloop van de werkzaamheden plaatste WZHO driehonderd nieuwe populieren op dezelfde locatie. Een van de technisch moeilijkste onderdelen van de slagader betrof de aanleg van een stuk van 11 km met een diameter van 900 mm door natuur- en landbouwgebied in de Krimpenerwaard. Dit werk werd samen met Duinwaterbedrijf Zuid-Holland uitgevoerd, die er een mm rivierwaterleiding aanlegde. Om schade aan natuur, milieu en gebouwen te voorkomen mocht het grondwaterpeil niet verlaagd worden. Er werd voor een milieuvriendelijke techniek gekozen, het floaten. Hierbij worden vanuit een lasstation aan elkaar gelaste buizen in een vooraf gegraven kanaal geduwd. Vervolgens wordt de leiding met water verzwaard (afgezonken), waardoor hij naar de bodem zakt. Deze voorbeelden mogen illustreren, dat WZHO niet alleen bij de waterwinning, maar ook bij de noodzakelijke aanleg van leidingen natuur en milieu zoveel mogelijk tracht te sparen, door gebruik te maken van vaak kostbare technieken. De leveringszekerheid in het WZHO-gebied zal, na oplevering van deze slagader eind 1994, aanzienlijk vergroot zijn. Naast het in het oog springende werk aan de slagader werd door de vier districten van de afdeling Distributie gezorgd voor de continuatie van de waterlevering in het voorzieningsgebied. Hiertoe werd in het verslagjaar 43 km hoofdleiding en 35 km transportleiding gelegd, waarvan 32 km slagader. Ten gevolge van onder andere renovatie en reconstructiewerken kwam 25 km leidingnet te vervallen. Op 31 december 1993 bedroeg de totale lengte van het hoofd- en transportleidingnet km. In de vier districten werden in totaal 322 lekkages in hoofdleidingen verholpen. Gebleken is, dat de totale lekfrequentie nog steeds afneemt. Per kilometer

23 hoofdleiding bedroeg de lekfrequentie 0,09 in 1993 (tegen 0,l O in 1992 en 0,16 in 1990). Tevens werden lekken in huisaansluitleidingen verholpen. De waterlevering in Moordrecht stagneerde ernstig door een lekkage in de mm transportleiding. Omdat slechts één enkele transportleiding de voeding aan deze gemeente verzorgt, werd de waterlevering nagenoeg onderbroken. Na de oplevering van de slagader zal de leveringszekerheid van de watervoorziening in Moordrecht sterk zijn verbeterd. Door het installeren van een aanjager kon het leveringsgebied van het zuiveringsstation Hazerswoude worden uitgebreid met een deel van de gemeente Leiderdorp, wat past in het beleid om self-supporting te zijn. De leveringszekerheid van de zuiveringsstations in Lexmond en Kamerik werd aanzienlijk verbeterd door de aanleg van een extra uitgaande leiding. Watermeters In januari 1993 is in Zwijndrecht officieel de eerste watermeter ten behoeve van het huishoudelijk verbruik geplaatst. In de loop van het jaar werden in totaal bijna meters ge installeerd. De werkzaamheden verlopen voorspoedig. Klantencontacten Het grote aantal vragen dan wel klachten (circa 5.500) met betrekking tot lekkages of gebreken, de waterkwaliteit en de waterlevering werd onder andere veroorzaakt door genoemde breuken in transportleidingen, tijdelijke storingen in de zuiveringsstations C. Rodenhuis en Lekkerkerk, het overzetten van een gedeelte van de gemeente Bodegraven op de zuidelijke transportleiding en het omzetten van Leiderdorp op zuiveringsstation Hazerswoude. Er werden incassobezoeken afgelegd en 214 percelen werden wegens wanbetaling tijdelijk afgesloten. In 1992 bedroegen deze aantallen nog respectievelijk 523. Het is verheugend te constateren dat de verhoogde tarieven niet tot meer afsluitingen hebben hoeven te leiden. Door een aangescherpte aanschrijvingsprocedure kan het aantal incassobezoeken en afsluitingen zelfs worden teruggebracht. Samenstelling van het leidingnet naar materiaal en in km: 93 A Tussen de Bergam- bachtse zuiverïngs- stations Dijklaan en C. Rodenhuis is een filtraatleiding aan- gelegd. Het water van zuiveringsstation Dijklaan zal in C. Rodenhuis een aanvullende zuivering met actief-kool ondergaan. Kunststof Staal GY AC Beton /- 1 o 4-7 O m Het tracé van de slagader tussen Alphen aan den Rijn en Zoeterwoude is 4 opgeleverd.

24 ningsovereenkomst tussen WZHO en PDAM te ondertekenen. Van Indonesische zijde is de overeenkomst getekend door de nieuwe directeur van de PDAM, de heer Fifi Kusumajaya en de nieuw gekozen burgemeester van Sukabumi, de heer Udin Koswara. Missies WZHO heeft dit jaar drie missies naar Sukabumi gestuurd. Het accent lag op de training van fitters en opzichters. Verder is er veel aandacht besteed aan de leidingenregistratie en het technisch en mechanisch onderhoud. Er is onderzoek gedaan naar het zuiveringsproces. Het programma voor terugdringing van het lekverlies heeft enige vertraging opgelopen. Dit was te wijten aan gebrek aan materiaal en een goede planning. Een mijlpaal was de certificering van de meterherstelwerkplaats. Twinning Eind september 1993 liep de driejarige twinningsovereenkomst met het Indonesische waterleiding bedrijf PDAM ten einde. Er is veel vooruitgang geboekt, vooral op het gebied van distributie. Het ongemeten lekverlies wordt teruggedrongen en is een meterherstelwerkplaats ingericht. Het onderhoud aan gebouwen wordt jaarlijks gepland en er is een start gemaakt met de registratie van de aansluitingen. Ook op het gebied van de incasso is vooruitgang geboekt. Tussen WZHO en PDAM is een nieuwe, driejarige twinningcovereen- komst afgesloten. Het hoofd Produk- tie en het hoofd Distributie van PDAM doorliepen een stageperiode onder meer in zu- iveringsstation C. Rodenhuis in Bergambacht. v b Tot één van de beste resultaten van de twinning mag de attitude-verandering bij de medewerkers van PDAM worden gerekend. Zij zijn actief bezig met de problemen van het waterleidingbedrijf en zoeken methodes om ze op te lossen. Alleen op deze manier kan het uiteindelijke doel, de drinkwatervoorziening structureel op een hoger niveau te brengen, gerealiseerd worden. Gezien de positieve resultaten is besloten de overeenkomst te verlengen met nogmaals drie jaar. Contract Begin november is een delegatie, bestaande uit de voorzitter van de Raad van Commissarissen B. van Wouwe, vice-voorzitter H. Lenderink, directeura.b.1.m. Vos de Wael en twinningscoördinator L.M. Mudde op werkbezoek in Sukabumi geweest om de nieuwe, driejarige twin- De Indonesische missie bestond uit het hoofd Distributie en het hoofd Produktie van PDAM. Zij doorliepen een stageperiode bij WZHO. Aquanet In 1993 ging WZHO deelnemen in Aquanet BV, medio 1992 opgericht door enkele waterleidingbedrijven en het KIWA. Doel van de BV is om op basis van kostendekking assistentie te verlenen bij drinkwaterprojecten in landen in de derde wereld en Oost-Europa. Steeds meer blijkt dat voor hulp in derde wereldlanden en Oost-Europa financiële hulp voor projecten wel aanwezig is, maar dat het aan expertise ontbreekt. Dit bracht waterleidingbedrijven op het idee, om op kostendekkende wijze kennis en know how ter beschikking te stellen. Waterleidingmensen hebben door de ervaring uit de dagelijkse praktijk bij uitstek zicht op de verbeteringsmogelijkheden bij buitenlandse waterleidingbedrijven. Voor projecten worden adviseurs ingehuurd bij de deelnemende bedrijven tegen een kostendekkend tarief. Dit verslagjaar is binnen WZHO gepeild welke medewerkers belangstelling hebben, voor deelname. Tot daadwerkelijke uitzending van WZHO-ers is het nog niet gekomen. m

25 Bedrijfsresultaat In dit verslagjaar heeft er een aanzienlijke verbetering van het resultaat plaatsgevonden doordat op verschillende fronten het uitgavenniveau is teruggedrongen. Het resultaat uit gewone bedrijfsvoering bedraagt f ,--. Rekening houdend met buitengewone baten uit de verkoop van vaste activa is het totale resultaat over 1993 f ,-- positief. Tariefverhoging Per 1 januari 1993 werden de watertarieven gemiddeld verhoogd met 36 cent per m3, waarvan 8 cent per m3 bestemd is voor de versterking van het eigen vermogen. Ook werd het vastrecht met 4,8% verhoogd. Resultaatontwikkeling Als gevolg van het achterblijven van de waterafzet en de daarmee gepaard gaande daling van inkomsten, is medio 1993 besloten tot een beperking van de uitgaven. In de inkomsten is begrepen een bedrag van f 3,4 miljoen dat dient ter versterking van het eigen vermogen. Daarnaast vertoonden de overige inkomsten een stijging van f 0,5 miljoen ten opzichte van de begroting en bedroegen de buitengewone baten f 0,7 miljoen. Waterafzet Ondanks een stijging van het aantal aansluitingen ten opzichte van 1992 met 1,3%, daalde de verkoop in het eigen voorzieningsgebied met 4,3%. Acties voor waterbesparing bij de kleinverbrui kers, economische recessie, extreem nat jaar, maar vooral de kritische doorlichting van het verbruik door een aantal van onze grootverbruikers en de sterk toegenomen kosten per m3 zijn hier debet aan. Investeringen De investeringsomvang bedroeg f 80,9 miljoen na aftrek van de bijdragen van derden. Dit bleef enigszins achter bij de prognose, onder andere als gevolg van vertraging in de uitvoering bij de aanleg van de slagader. Het verkrijgen van de benodigde vergunningen duurde langer dan Ontwikkeling solvabiliteit Eigen Vermogen / Totale Vermogen I I I I I I I Begroting 1994 *Prognose na balans 1993 Toeslag in centen per m3. Begroting Prognose na balans m

26 voorzien was. Ook heeft de aanbesteding van de uitbreiding van de zuiveringscapaciteit bij één van de zuiveringsstations vertraging opgelopen, doordat op grond van gewijzigde inzichten het bouwprogramma moest worden aangepast. Het zwaartepunt van de investeringen lag in de sfeer van de aanleg van leidingen. Per aansluiting bedraagt het ge'investeerd vermogen in materiële vaste activa f (in 1992 f 1.486), rekening houdend met de ontvangen bijdragen van derden in investeringen. Dit bedrag zal in de komende jaren nog verder stijgen, in verband met investeringen in de infrastructuur, uitbreiding van de zuiveringscapaciteit en toepassing van nieuwe zuiveringstechnieken. rakter heeft, is op dit moment nog niet met zekerheid aan te geven. Wel zal gedurende 1994 de ontwikkeling hierin nauwlettend worden gevolgd. Gedurende het eerste kwartaal 1994 zijn er opwaartse fluctuaties op de rente van de kapitaalmarkt opgetreden. Gezien het investeringsvolume 1994, is de hoogte van de kapitaalrente een aspect dat aandacht zal blijven vragen. Het investeringsvolume 1994 wordt geraamd op f 94 miljoen, voornamelijk ten behoeve van de aanleg van de slagader en uitbreiding van de zuiveringscapaciteit. Financiering De cash-flow was in 1993 niet toereikend voor financiering van de aflossingen en investeringen. Ten behoeve hiervan moest voor een bedrag van f 89 miljoen een beroep worden gedaan op de kapitaalmarkt. Naast het aantrekken van financieringsmiddelen ten behoeve van investbringen (f 80,9 miljoen) is hierin tevens begrepen herfinanciering van enkele hoogrentende leningen. Samen met de kortlopende financiering komt het totaal vreemd vermogen ultimo 1993 op circa 94% van het balanstotaal, tegen ongeveer 95% ultimo Zoals reeds in eerdere jaarverslagen is vermeld, zal de omvang van het eigen vermogen bijzondere aandacht blijven vragen. De aandeelhouders hebben besloten om het eigen vermogen te versterken door de watertarieven gedurende de jaren 1993 tot en met 1999 met een toeslag te verhogen, zodat ultimo 1999 het eigen vermogen 9% bedraagt van het balanstotaal op dat moment. Voor het jaar 1993 resulteerde deze toeslag in een extra opbrengst van bijna f 3,4 miljoen. Rente Gedurende het jaar 1993 vertoonde de rente-ontwikkeling opnieuw een dalende lijn. Gemeten over het gehele jaar daalde de rente met 1,3% tot 6,1% per einde van het jaar. Van deze daling is gedurende de loop van het jaar stelselmatig geprofiteerd, zodat de leningen tegen een steeds lager percentage konden worden aangetrokken. Automatische incasso Om te komen tot een verdergaande kostenbesparing op de kosten van het betalingsverkeer, zijn in 1993 een gerichte voorlichtingsacties gehouden. Hierdoor steeg het percentage automatische incasso van 70 naar 74. Door deze stijging wordt tevens een efficiëntere werkwijze rondom de vervaardiging en incassering van de watergeldnota's gerealiseerd. Teneinde het percentage automatische incasso op hetzelfde niveau te houden en indien mogelijk nog verder te verhogen, zal ook in 1994 via voorlichtingsacties automatische betaling worden gestimuleerd. Ontwikkelingen In de begroting 1994 is de waterafzet gestabiliseerd op het bijgestelde niveau van In hoeverre de afzetdaling een structureel ka- m