Mikt op studenten en oude kantoorvilla s

ONDERNEMEND NETWERKEN - NR.05 - DECEMBER 2014 VASTGOED: Woningbouw thema 2015 Vastgoedrapportage Twente We hebben de moeilijkste jaren achter de rug FC Twente FOLKERT BAKX Mikt op studenten en oude kantoorvilla s PRIJS 5,95

- INHOUD 08. DIK WESSELS Dik Wessels. De man uit Twente die volgens Quote de op één na rijkste man van het land is. Niet eerder was hij zo openhartig. Over hoe hij Sinterklaas viert, de muziek die hem aanspreekt en de teleurstellingen in zijn leven. Inhoud TWENTEVISIE: 08.DIK WESSELS 12.VASTGOEDRAPPORTAGE 18.WILLEM WILMINKPLEIN 21.JEROEN VAN DIJK 35.FOLKERT BAKX 48.SCHRÖDER BROTHERS 51.SNOEIHOUT COLUMNS: 35.YARDEN 38.KIENHUISHOVING RUBRIEKEN: 06.COMMENTAAR JAN MEDENDORP 22.VIT 26.MEMPHIS 32.ONROEREND GOED TRANSACTIES 45.PERSONEELSTRANSACTIES 52.IKTELGIDS COLOFON TWENTEVISIE Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat 5 maal per jaar verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische programma Memphis. Uitgever Twentevisie b.v., M.H. Tromplaan 55, Enschede, Postbus 816, 7550 AV Hengelo, Telefoon 088-550 40 00, E-mail:info@twentevisie.nl Website: twentevisie.nl. Bladmanager+Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur), Eric Brinkhorst (fotografie) Advertentie-exploitatie Twentevisie bv, Angelica van Veen, Telefoon 088-550 40 01, E-mail: a.vanveen@twentevisie.nl Vormgeving VestaMedia, vestamedia.nl Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 6.000 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde decision makers. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. Twentevisie bv 4 TWENTEVISIE.NL - NR.05 - DECEMBER 2014

INHOUD - 64. VIVOCHEM In 2011 streek Vivochem neer op het XL Businesspark. Nog geen 5 jaar later wordt de opslagcapaciteit van de chemicaliëngroothandel verdubbeld. Anderhalf jaar eerder dan gepland. De groei wordt vooral veroorzaakt door de opslag van gereed product van klanten. IKT: 56.GEAS 58.REEF 60.TON CONSTANDSE 63.WOW-e 64.VIVOCHEM 66.THALES 68.TWENTECONCERT COLUMNS: 55.JAAP SPOORENBERG RUBRIEKEN: 70.SCOPE COLOFON IKT Twentevisie fungeert tevens als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon 053-48 49 980, E-mail: secretariaat@ikt.nl, Website: www.ikt.nl HOE WERKT LAYER BY LULOF: Stap 1 Download de gratis Layar-app voor Android of iphone. Stap 2 Open Layar, scan de pagina en druk op tap to view. Stap 3 Houd de telefoon boven de pagina en ervaar een interactive print! DECEMBER 2014 - NR.05 - TWENTEVISIE.NL 5

- COMMENTAAR Zelfingenomen Ik las onlangs het succesverhaal van Jan Sinke, oud-directeur van de woningstichting De Veste in Ommen uitgebreid in De Stentor. Hij mocht uitgebreid verhalen over zijn promotie in Engeland; hij is gepromoveerd op de effectiviteit van CEO s van Nederlandse woningcorporaties. Begin eens bij jezelf, bedacht ik toen ik het kritiekloze interview las. De vergelijking met Charl Schwietert drong zich op bij mij. Schwietert werkte bij het Journaal toen hij in 1982 door de VVD naar voren werd geschoven als staatssecretaris van Defensie (kabinet Lubbers I). Drie dagen later trad hij af, hij had gelogen over zijn titel van doctorandus en hij beweerde ten onrechte dat hij luitenant was geweest in het leger. Later schreef hij er een mooi boek over: Imagobeschadiging & imagoherstel. Mensen in opspraak, merken onder vuur, de rol van de journalistiek. Jan Sinke is typisch een product van de volledig losgeslagen sector van woningbouwcorporaties. Hij reed nog net niet in een Maserati (hoewel dat type auto s usance bleek in de sector ), maar veel scheelde dat niet. Een zelfingenomen zak hooi die leiding moest geven aan De Veste en als opdracht had daar (in Ommen dus) fatsoenlijke, betaalbare woningen voor de minder draagkrachtigen te bouwen. Maar dat was na verloop van tijd ver beneden zijn stand, de overheid gaf de sector bovendien veel te veel vrijheid en de oostelijke Hubert Möllenkamp gedroeg zich vanaf dat moment als een zelfstandig ondernemer die zelfs serieus heeft laten onderzoeken of hij uit het bestel kon stappen om zelfstandig door te starten. Hij maakte vooral ruzie met collega s, met bestuurders van andere corporaties en zelfs het gemeentebestuur van Ommen wilde op een gegeven moment niets meer met hem te maken hebben. Hij maakte iedereen uit voor incompetente rotte vis (nou ben ik de laatste die daar een punt van moet maken ), en dat is in zijn positie vooral gênant en contraproductief. In Ommen kreeg hij geen voet meer aan de grond, de collega uit Hardenberg bouwde in Ommen (!) en de huren van Ommen werden onder meer in Twente geïnvesteerd. De Raad van Commissarissen had veel eerder moeten ingrijpen, maar misschien had Sinke wél gelijk dat hij dat stel nooit serieus heeft genomen. Sinke heeft nu een adviesbureau en geeft les aan de hogeschool in Frankfurt. Ik vermoed dat hij nog steeds erg ingenomen is met zichzelf. Jan Medendorp Hoofdredacteur Jan Sinke is typisch een product van de volledig losgeslagen sector van woningbouwcorporaties ADVERTENTIE Uw partner in opleidingen > REAGEREN kan via twentevisie.nl of rechtstreeks naar de auteur: j.medendorp@twentevisie.nl www.rocvantwente.nl/vooruwberoep 6 TWENTEVISIE.NL - NR.05 - DECEMBER 2014

ADVERTORIAL Ga van mijn Erf! Een boete voor parkeren op uw eigen terrein, of de buurman die parkeert op uw parkeerplaats? Het is allemaal mogelijk als u niet oppast. Particulier eigendom kan openbaar zijn en op privéterrein kunnen gewone verkeersregels gelden! Appartementsgebouwen en winkels hebben vaak een eigen parkeerplaats. Als deze niet feitelijk afgesloten is, bijvoorbeeld met een slagboom waardoor alleen bezoekers worden toegelaten, gelden daar de gewone verkeersregels. Als de parkeerplaats vervolgens ook nog eens openbaar is geworden kan het zijn dat buurtbewoners de parkeerplaats van een appartementsgebouw gaan bezetten. U bent dan uw eigen parkeerplaats kwijt. Voor een verhuurder kan dit een probleem opleveren als hij verhuurt met een eigen parkeergelegenheid. Het probleem wordt nog groter als de eigenaar het parkeerterrein wil verkleinen of anders in wil richten, bijvoorbeeld om er op te bouwen. Dat kan dan niet omdat daarmee het te bebouwen deel aan de openbaarheid wordt onttrokken. Er is dan een hele procedure nodig en de buurt kan bezwaar maken omdat ze hun gratis parkeerplaats op het terrein kwijt raken. De problemen kunnen nog ingrijpender zijn voor een beheerder van een groter complex met wegen, een kantorenpark of een gezondheidsinstelling, die de zeggenschap over de inrichting van het eigen terrein zal willen behouden. Als een terrein feitelijk toegankelijk is voor iedereen, feitelijk openbaar, dan gelden daar de gewone verkeersregels en kan de gemeente bijvoorbeeld betaald parkeren invoeren. Zo kreeg een ondernemer een boete omdat hij op de stoep parkeerde die deel uitmaakte van een bij zijn bedrijf horende algemeen toegankelijke parkeerplaats die wel zijn eigendom was. Ruurd van Eck is advocaat bij JPR Advocaten te Deventer en voorzitter van de sectie Vastgoed Een weg wordt openbaar als deze gedurende 30 jaren voor iedereen feitelijk toegankelijk is geweest óf gedurende 10 jaren terwijl de overheid de weg onderhield. Daarnaast kan de eigenaar de weg openbaar maken als de Gemeenteraad daar mee instemt. Een weg kan aan de openbaarheid onttrokken worden als de weg gedurende 30 jaren feitelijk niet toegankelijk is geweest voor iedereen. Ook kan de Raad met een besluit een weg aan de openbaarheid onttrekken. Hiertegen kunnen belanghebbenden bezwaar maken. Zo gebeurde in een Achterhoekse gemeente met een looppad over privé grond. Buurtbewoners waren hier tegen omdat zij dan een stukje om moesten lopen. De Raad moet dan alle belangen afwegen. Dat op privéterrein de gewone verkeersregels gelden is alleen te voorkomen door er voor te zorgen dat het terrein niet voor iedereen toegankelijk is. Alleen een bordje helpt niet. Overtreders moeten weggejaagd worden. Een eigenaar kan voorkomen dat een weg openbaar wordt door verjaring door een bordje eigen weg te plaatsen voordat de verjaringstermijn is afgelopen. Hij hoeft dan dus niet iedereen weg te jagen. U mag niet altijd vreemden van uw terrein verwijderen. Als de betreffende weg openbaar is, d.w.z. juridisch openbaar, mag iedereen er gebruik van maken. Ook als het privé eigendom is. Het is verstandig aandacht te besteden aan de openbaarheid van uw terrein. U verliest zo maar uw zeggenschap. JPR Advocaten kan u helpen problemen te voorkomen en op te lossen als deze er zijn. JPR Advocaten heeft vestigingen in: Enschede (Twente), Doetinchem (Achterhoek) en Deventer (Stedendriehoek, Salland). www.jpr.nl

- DIK WESSELS Dik Wessels berekent het verlies, niet de winst Dik Wessels. De man uit Twente die volgens Quote de op één na rijkste man van het land is. Niet eerder was hij zo openhartig. Over hoe hij Sinterklaas viert, de muziek die hem aanspreekt en de teleurstellingen in zijn leven. TEKST JAN MEDENDORP FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST Precies op tijd brengt chauffeur Jan hem naar de studio van RTV Oost in Hengelo. Nog even snel een sigaretje roken buiten, dan schuift hij aan achter een van de microfoons in de radiostudio. Dik Wessels is te gast in het radioprogramma Ochtendhumeur. Bijzonder, want hij verschijnt liever niet in de media. Ik denk dat publiciteit weinig brengt in ons vak, daarom ben ik terughoudend. In interviews halen ze de negatieve dingen eruit en belichten dat. Dus daar heb ik niks te zoeken, legt Wessels rustig uit. Om vervolgens openhartig te vertellen over hoe hij Sinterklaasavond doorbracht met zijn familie, dochters, kleinkinderen. Iedereen kocht drie cadeautjes, die niet meer dan vijf euro per stuk mochten kosten. De kleinkinderen zijn tussen de 8 en 13 jaar oud. Onbewust ben ik hen op zo n avond aan het observeren en aan het uitdagen. Zit daar een ondernemer bij vraag ik me dan af? Dat is in ieder geval wel mijn hoop. In de hal van RTV Oost staan kratten met houdbare voeding opgestapeld, voor de voedselbankactie van de regionale omroep. Al veel langer blijkt hij de Voedselbank te steunen. Het zou slecht zijn als we er nu pas aan dachten. Op allerlei manieren zijn we er sponsor van. Mijn vader had de uitdrukking: laat de rechterhand niet weten wat de linker doet. De aanvragen voor hulp die bij ons binnenkomen, worden behandeld in een commissie. Wat doen we wel en wat niet? Mijn hart ligt bij ziektes, kanker en dan vaak individuele sponsoring, geld dat ze tekort komen. We stellen ons ook garant voor goede doelen, dan kunnen ze een actie beginnen. Hoe kan het dat Dik Wessels het lokale timmerbedrijfje van zijn vader heeft weten uit te bouwen tot een concern dat bestaat uit ongeveer 350 bedrijven? Met een miljardenomzet en duizenden werknemers? Dat denk ik ook wel eens, hoe is het mogelijk. Ik heb er nooit bewust naar gestreefd. De accountant zei vroeger, schoenmaker blijf bij je leest. Moet je kijken hoeveel bedrijven we nu hebben. Ik ben zelf wel eens verbaasd, hoe kom ik er allemaal aan? Hij geeft zelf antwoord. Ik bereken altijd het verlies, niet de winst. Bij overnames bijvoorbeeld. Als je dat geld achter de hand hebt en je hoeft geen lening aan te gaan, kan ik me voorstellen dat dat de motivatie is om te investeren in bedrijven. Niet alles is altijd goed gegaan. Als je alle verliezen hier op tafel zou leggen Hoe anders ging dat met zijn glasvezelbedrijf Reggefiber. We werden geconfronteerd met een vraag van een woningbouwvereniging om 75.000 woningen aan te sluiten op glasvezel. Herman Hazewinkel begeleidde namens VolkerWessels de telecom en hij zei: dat doen we niet. En toen zei ik: misschien willen wij dat bij Reggeborgh wel doen. En dat voor een man die nog geen mailtje kan versturen Iedereen was op dat moment, acht jaar geleden, al bezig met internet. Ik zag mijn kleinkinderen de hele dag op dat ding spelen. Ik heb Ben Verwaayen gebeld (oud-topman van KPN en British Telecom) of hij met mij wilde praten. Ik heb de deskundigheid dus wel in huis gehaald. Niet: we gaan een studie maken, maar op gevoel. Iedereen zei: je bent te vroeg. Ik dacht: beter te vroeg dan te laat. Maar niemand wilde investeren. KPN heeft Reggefiber versneld overgenomen en onlangs 610 miljoen euro overgemaakt. Bij de verkoop van Reggefiber, hebben wij bedongen dat KPN de koperactiviteiten moet 8 TWENTEVISIE.NL - NR.05 - DECEMBER 2014

DIK WESSELS - onderbrengen in Rijssen. In die totale deal, komt er meer werkgelegenheid hier naartoe. Wessels vertelt met een brede glimlach hoe KPN-topman Eelco Blok onder de indruk raakte, toen hij zag hoe in Rijssen de leidingen in de grond worden opgespoord door een ipad boven de grond te houden. Wij waren hierin de eerste met deze innovatie. Bij KPN hadden ze dat nog niet, terwijl het voor dat bedrijf vele malen crucialer is. Wij waren dus veel verder dan het westen. We zijn hier in het oosten geen boeren meer. We hebben de UT hier en daar zijn we apetrots op, veel technische kwaliteiten. De Luchthaven Twente noemt Dik Wessels een grote teleurstelling. Wessels wilde investeren om de voormalig militaire luchthaven bij Enschede om te bouwen tot een burgerluchthaven. We zijn Twentenaren. Je ziet in het westen alle ontwikkelingen. Wij hebben een baan liggen, alle infrastructuur is er. En dan besluiten we dat we dat toch maar niet doen. Het is onze samenleving, waar tegenstemmers zich beter laten horen. We zijn er in Twente niet sterk in om een blok te vormen. En het zijn niet alleen de mensen die tegenzijn. Het is ook de pers, alles eromheen. Niemand heeft positief geschreven wat het voor Twente zou kunnen betekenen. We laten ons in de hoek drukken door Eindhoven, de regio met de geweldige ontwikkelingen, Lelystad. Kijk wat er in Maastricht aan geld bij moet om de luchthaven open te houden. Wat zijn we hier dan krenterig bezig. Ook de bestuurders van de provincie. Dan fel: We betalen nog elke dag. De ene commissie na de andere schrijft het ene rapport na het andere. En in alle rapporten staat wat we vier, tien, twintig jaar geleden al gezegd hebben. De toon verandert van fel in cynisch: Het gaat economisch ook zo goed met dit land, dat we parken aanleggen waar mensen kunnen fietsen, want die komen toch niet meer aan het werk, doelt Wessels op de plannen van Landschap Overijssel om van het luchthaverterrein een recreatiegebied te maken. Over innovatie gesproken Wessels vertelt over de publiek private samenwerking op het gebied van wegenbouw en wegenonderhoud in de Canadese staat Alberta. Samen met de overheid zorgt VolkerWessels dat de wegen in de winter sneeuwvrij zijn en dat materieel wordt in de zomer weer ingezet bij de aanleg van nieuwe wegen en woonwijken. Wij zijn als onderneming bezig om een idee te lanceren voor de A27. Ons plan is om een weg te bouwen bovenop de weg. Dan heb je geen nieuwe grond nodig en is onteigening dus ook niet nodig. Wessels is weinig positief over de situatie van de bouw in Nederland momenteel. Het is zo slecht, het bloed spuit eruit, aldus Wessels. Wij lijden ook. Het probleem is, we gunnen elkaar het verlies niet. Aannemers praten over overleven, praten niet meer over winst. Dik Wessels Ondernemer De gast kiest de muziek in het radioprogramma Het Ochtendhumeur. Hij wilde Nederlandstalige muziek horen. Zoals Het is moeilijk bescheiden te blijven van Peter Blanker. Er zit zelfspot in. Het gaat over een man die in de spiegel kijkt. Ik mocht vroeger van oma niet in de spiegel kijken, omdat dat ijdelheid was DECEMBER 2014 - NR.05 - TWENTEVISIE.NL 9

Chroomsteden 16 Enschede Emmastraat 147 Enschede Londonnerstrasse 13 Gildehaus (DE) BEDRIJFSRUIMTE BEDRIJFSRUIMTE BEDRIJFSRUIMTE Wegens verhuizing te koop! Multifunctioneel bedrijfsgebouw op hoeklocatie bestaande uit ca. 385 m² bedrijfsruimte, ca. 135 m² kantoorruimte en een Romney loods van ca. 75 m². Ruim perceel van 1.628 m². Vraagprijs: 395.000,-- k.k. In het centrum van Enschede gelegen representatief bedrijfsgebouw bestaande uit ca. 260 m² kantoor, showroom, praktijkruimte en ca. 390 m² opslag/bedrijfsruimte. Op eigen terrein zijn 8-12 parkeerplaatsen en eventueel uit te bereiden. Huurprijs: 29.500,-- per jaar te vermeerderen met BTW. Multifunctioneel bedrijfsgebouw in Gildehaus (Duitsland). Ca. 3.000 m² multifunctioneel bedrijfsgebouw op 7.000 m² grond op het industrieterrein Gildehaus aan de A30/A1 aan de grens. Ook in delen te huur. Huurprijs: 19,-- per m² per jaar te vermeerderen met MwSt. BEDRIJFSRUIMTE Saffierstraat 22-24 Hengelo Meer panden bekijken? Kijk op www.tenhag.nl E e n u i t g a v e v a n t e n H a g b e d r i j f s m a k e l a a r s I N B E D R I J F KANTOORRUIMTE Diamantstraat 26 Hengelo Op een goed bereikbare locatie tegenover de Makro (afslag Hengelo Zuid), wordt ca. 1.950 m² bedrijfsruimte/opslag met kantoren aangeboden. Ook in delen te huur. Er zijn parkeerplaatsen op eigen terrein. Huurprijs: 35,-- per m² per jaar te vermeerderen met BTW. Op industrieterrein Twentekanaal Zuid te Hengelo nabij Rijksweg A35 en de Makro gelegen bedrijfsgebouw (ca. 1.925 m²). Te huur vanaf ca. 25 m². Entree aan Topaasstraat 2-4 en Diamantstraat 26 en derhalve goed in meerdere delen op te splitsen. Vraagprijs: 1.250.000,-- k.k. Huurprijs: vanaf 35,-- per m² per jaar. KANTOORRUIMTE Hassinkweg 11 Hengelo Ca. 185 m² luxe kantoor-/praktijkruimte met veel lichtinval is voor verhuur beschikbaar. Het object is gelegen op zichtlocatie op de hoek van de Hassinkweg. Goede bereikbaarheid door de ligging nabij de A1. Huurprijs: 18.500,-- per jaar te vermeerderen met BTW. MAKELAARSGROEP Nog niet ontvangen? Boulevard 1945 nr. 20 Enschede Tel. 053-850 60 70 WINKELRUIMTE Nieuwstraat 32 Hengelo In het centrum van Hengelo wordt ca. 120 m² winkelruimte voor verhuur aangeboden, gelegen op de hoek met de Molenstraat. In de directe nabijheid bevinden zich o.a.: Douglas, Subway, ICI Paris, McGregor, Wibra en Bistro C est Si Bon. Huurprijs: 19.500,-- per jaar te vermeerderen met BTW. WONINGMAKELAARS BEDRIJFSMAKELAARS VASTGOEDMANAGEMENT VERZEKERINGSADVISEURS PENSIOENADVISEURS Tevens vestigingen in Almelo, Apeldoorn, Deventer, Doetinchem, Hengelo, Zutphen en Zwolle.

Vastgoed De laatste uitgave van dit jaar staat in het teken van Vastgoed. Een even dynamische als belangrijke branche voor Twente. Van oorsprong een vakgebied waar we sterk in zijn en ook buiten de regionale grenzen om gewaardeerd worden. Een goed samenspel tussen de vele verschillende partijen is essentieel. Daar is de herontwikkeling van het Willem Wilminkplein in Enschede een mooi voorbeeld van. Dat de Twentse vastgoedwereld volop in ontwikkeling is onderstreept ook de Stichting Vastgoedrapportage Twente op de volgende pagina s. DECEMBER 2014 - NR.05 - TWENTEVISIE.NL 11

- VASTGOEDRAPPORTAGE Woningbouw thema Vastgoedrapportage Twente 2015 De twaalfde editie van het Symposium van Stichting Vastgoedrapportage Twente kende als thema Toekomst van de Twentse binnensteden, in meerdere opzichten een onderwerp van formaat. Datzelfde geldt voor het thema voor 2015: woningbouw. Marktpartijen die denken voor een nominatie in aanmerking te komen, kunnen zich nu al aanmelden. TEKST ANNO OUDE ENGBERINK FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST Voor het afgelopen Symposium, dat plaatsvond in het Theaterhotel in Almelo, werd voor het eerst voor niet-leden entree geheven. Leden van Vastgoedrapportage Twente hadden vanzelfsprekend gratis toegang, dat is in het lidmaatschap inbegrepen, zegt voorzitter Paul Wolters. Voor andere geïnteresseerden gold een entreeprijs van 65 euro. Daarmee liepen we uiteraard de kans dat er minder bezoekers zouden komen, maar dat viel heel erg mee. Sterker nog, we waren aangenaam verrast door het aantal betalende bezoekers. Blijkbaar hebben voldoende mensen dat bedrag ervoor over om het Symposium mee te maken. De formule, de actuele thema s, de sprekers en het randprogramma blijken nog steeds tot de verbeelding te spreken. En omdat we nu alleen betalende bezoekers hadden, kregen we meer overzicht en is de kwaliteit van de bezetting toegenomen. Waardevol kennisplatform Deze koerswijziging had nog een positief neveneffect. Bestuurslid Raymond Wolbers: Een aantal bezoekers besloot hun interesse te vertalen in het lidmaatschap van de Vastgoedrapportage. Voor 295 euro hebben leden niet alleen gratis toegang tot het Symposium, maar zijn ze ook van harte welkom op de Vastgoedborrel die we vier keer per jaar organiseren en bij het jaarlijkse bedrijfsbezoek. Inmiddels kent deze netwerkgroep binnen het Twentse vastgoed meer dan 250 leden, een teken dat de Vastgoedrapportage Twente nog steeds leeft en functioneert zoals het ooit was bedoeld. Bestuurslid Pieter Schut: We kunnen gerust stellen dat de Vastgoedrapportage Twente een positieve bijdrage levert aan het inhoudelijke debat en aan het beleid van allerlei marktpartijen die met vastgoed te maken hebben. Door de objectieve, cijfermatige en zo volledig mogelijke verslaglegging van ontwikkelingen binnen het Twentse vastgoed vormt de Vastgoedrapportage Twente een waardevol kennisplatform voor alles wat met vastgoed te maken heeft. Daarom bieden zich ook steeds meer partijen aan voor samenwerking. Denk aan organisaties als Business Meets Twente en kennisinstellingen als Saxion, waarvoor de Vastgoedrapportage Twente een belangrijke bijdrage levert aan de opleiding Vastgoed en Makelaardij. Ook is er betrokkenheid van Stichting Pioneering, die staat voor vernieuwing van technologie en ondernemerschap in de bouw in Twente en de onderlinge samenwerking tussen vastgoedpartijen wil bevorderen. Toekomst van de Twentse binnensteden Het bestuur koos dit jaar voor het Symposium het thema Toekomst van de Twentse binnensteden. Wolters: Wij vonden het belangrijk hier aandacht aan te besteden omdat er enorme en belangrijke ontwikkelingen plaatsvinden, die de binnensteden zullen veranderen. Daarbij is er sprake van forse bedreigingen, neem de toenemende leegstand, maar er zijn zeker ook grote kansen, zoals mogelijkheden voor nieuwe vormen van detailhandel. Om het belang van het gekozen thema te onderstrepen, was voor het Symposium Hans Peter Benschop, directeur van Trendbureau Overijssel, uitgenodigd. Benschop schetste allereerst vijf trends die de toekomst zullen bepalen. De eerste trend is dat de winkelfunctie steeds meer onder druk komt te staan, waardoor er sprake is van vertrek van detailhandel. Verder zien we een trend van anders werken : er komen minder bedrijven, maar meer voorzieningen, cultuur en dergelijke. De derde trend is de toenemende informatisering, die de toekomst van de binnensteden sterk zal beïnvloeden. De vierde trend betreft 12 TWENTEVISIE.NL - NR.05 - DECEMBER 2014

VASTGOEDRAPPORTAGE - demografische veranderingen zoals vergrijzing, urbanisatie en de toename van buitenlandse inwoners. Tot slot noemde Benschop de trend van nieuwe werkwijzen en nieuwe spelers: goederen worden gedeeld, er ontstaan lokale munten, coöperaties en sociale ondernemingen zullen het levenslicht zien en er komen nieuwe spelers in de vorm van kleine partijen en individuen. Benschop schetste naar aanleiding van de trends vier mogelijke toekomstscenario s. Het eerste is stedencompetitie : de binnenstad wordt het visitekaartje van de stad als geheel. Het tweede scenario is de zelforganiserende stad : de ontwikkeling van de stad wordt gedreven door inwoners en lokale ondernemingen en er is een tendens tot doorontwikkeling van het bestaande. Het derde scenario is de stad als speelveld : zelfstandige ondernemers en kleine bedrijven fungeren als motor van de economie. Tot slot noemde Benschop de ontspannen stad, waarbij sprake is van afname van economische activiteit, maar juist toename van toeristische aantrekkingskracht. De Vastgoedrapportage Twente levert een positieve bijdrage aan het inhoudelijk debat Thema 2015: woningbouw In tegenstelling tot andere jaren heeft het bestuur van Vastgoedrapportage Twente nu al het thema voor het Symposium 2015 vastgesteld, namelijk woningbouw. Waarbij we de officiële titel van het thema nog moeten bepalen, Aldus Wolbers, noem het een werktitel. Wolters: We hebben dit thema snel en unaniem kunnen bepalen, gezien de vele en grote ontwikkelingen die in de woningbouw plaatsvinden en zullen plaatsvinden. De woningbouw trekt langzaam weer uit het dal en dus komt er beweging in de markt. Het bestuur van Stichting Vastgoedrapportage Twente, v.l.n.r.: Pieter Schut, Raymond Wolbers en Paul Wolters. DECEMBER 2014 - NR.05 - TWENTEVISIE.NL 13

Altijd in beweging nu en morgen! Van Wijnen verandert mee met de ontwikkelingen in de markt. Deze bewegingen leiden ertoe dat we blijven innoveren en huis vesting voor onze klanten blijven realiseren, met een goede prijs en van een uitstekende kwaliteit. We bewegen door aan te passen wat we moeten veranderen en door te versterken waar we goed in zijn. Dit stelt ons in staat om klanten te blijven verrassen met huisvesting waarin het prettig wonen, werken, leren of recreëren is. Hengelo Eibergen Deventer Arnhem Kleve

VASTGOEDRAPPORTAGE - Er zullen veel en grote ontwikkelingen plaats gaan vinden in de woningbouw De directeuren Gerben Bouwmeester en Frank ter Beke van vloerenfabrikant Unipro zijn vol trots op het winnen van de Vastgoedprijs Twente 2014. Theaterhotel Almelo vormde het decor van het twaalfde Symposium van Stichting Vastgoedrapportage Twente. De woningcorporaties moeten zich steeds meer terugtrekken naar hun kerntaken, het bouwen en beheren van betaalbare woningen en het verbeteren van de leefbaarheid. Naast deze partijen komen steeds meer commerciële partijen in beeld, die zich interesseren voor woningbouw als belegging, dus kopen en verhuren. Wat we ook zien, is dat er nieuwe woonvormen ontstaan, zoals veel een- en tweepersoons woonvormen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de zorg waar woonvormen ontstaan die meer gericht zijn op zelfstandig wonen voor mensen die incidenteel zorg nodig hebben. Ook het Collectief Particulier Opdrachtgeverschap zal een vlucht nemen; bouwers, architecten en andere partijen zullen meer naar de markt moeten luisteren. Schut noemt nog een ontwikkeling: Er ontstaat onder jongeren een andere houding, ze zien de eigen woning minder als status en het delen van woonruimte zal als gewoon worden ervaren. Wolbers, tot slot: De vastgoedmarkt zal zich veel meer dan voorheen vragen moeten stellen om te anticiperen op de toekomst. Zoals: bouwen we nog het juiste product?, Welke invloed hebben digitalisering en domotica op het wonen?, Heeft de komst van 3D-printen consequenties voor bouw en architectuur?, etcetera. Het moge duidelijk zijn: het thema voor 2015 biedt tal van interessante aanknopingspunten voor wederom een geslaagd Symposium. Ook zal er weer een mooie strijd losbarsten tussen genomineerden voor de Vastgoedprijs Twente, die is uitgegroeid tot een gewilde award in de Twentse wereld van het vastgoed. Dat verwoordden de winnaars van de Vastgoedprijs Twente 2014, directeuren Gerben Bouwmeester en Frank ter Beke van vloerenfabrikant Unipro, kort en krachtig: We zijn bijzonder trots op deze prijs. Wij hopen hiermee anderen aan te zetten tot duurzaam bouwen. Hans Peter Benschop, directeur van Trendbureau Overijssel 15

Raymond Koelen accountmanager Utiliteit, Croon Elektrotechniek en Marieke Blanken Architect - partner IAA Architecten Enschede ADVERTORIAL

ADVERTORIAL Hoe zorgen we dat we klaar zijn voor de toekomst? Deze vraag gaat vooraf aan elk nieuw te bouwen ziekenhuis of zorginstelling. In de zorgmarkt (Care en Cure) wordt tegenwoordig zowel door de ziekenhuis- of zorgdirectie als het bouwteam vooral gekeken naar flexibiliteit. Want de zorg kan er over tien of twintig jaar wel heel anders uitzien. Daarom is het belangrijk dat opdrachtgever, architect, aannemer, constructeur en installateur elkaar al direct in één virtueel 3D-model weten te vinden. In zo n computermodel werken alle partijen, vanuit hun eigen expertise, intensief samen aan het ontwerp. Al doende ontdekten we steeds meer elkaars kracht en groeide het vertrouwen met elk overleg. Croon en IAA hebben elkaar in de zorgmarkt gevonden Voor 2008 bemoeide het College Bouw van het ministerie zich met de bouw van elk ziekenhuis en elke zorginstelling. Nu ook in de zorg marktwerking geldt, moeten bestuurders steeds kritischer kijken naar wat écht nodig is. Daarbij kijken zij niet alleen naar de hoeveelheid kamers, maar ook naar aspecten waaraan moet worden voldaan om de kamers in de toekomst eenvoudig aan te kunnen passen. Maar misschien nog wel belangrijker zijn de ruimtes waar het geld verdiend moet worden; de operatie- en high care-units. Daar mag niets aan het toeval worden overgelaten. Vandaar dat wij bij zorgprojecten al heel snel met Marieke Blanken van IAA Architecten aan tafel zitten, aldus Raymond Koelen van Croon Elektrotechniek. We waren elkaar al geregeld tegengekomen in de zorgmarkt en merkten dat we een goede klik hadden. We vullen elkaar - ieder vanuit een eigen discipline - aan waar mogelijk en houden elkaar scherp. Daardoor sluiten we al snel aan bij de ambities van ziekenhuis- en zorgdirecties. Healing environment In nieuwe ziekenhuizen en zorginstellingen moeten patiënten en cliënten zich op hun gemak voelen, zodat zij sneller herstellen, zegt Marieke Blanken namens IAA Architecten. Met Healing Environment willen alle partijen in bouwteams de directie van ziekenhuizen en zorginstellingen voorthelpen. Het is bijvoorbeeld relevant dat alles in het gebouw zó is ingericht dat het ritme van de dag zich ook binnen afspeelt. Met comfortabele kamers waar het aan niets LUISTEREN OM TE BEGRIJPEN ontbreekt, maar ook een atrium waar je het buiten naar binnen haalt zorgt voor dit ritme. Een voorbeeld hiervan is het nieuwe MST. Hier hebben we dit thema tot in de details doorgevoerd. Het klimaat is daarbij enorm belangrijk. Samen met Croon en andere partners zorgen we in onze projecten ervoor dat niet alleen de patiënt, maar het ook het personeel prettig kan vertoeven. Op alle mogelijke manieren proberen we een maatpak te maken, dat over enkele decennia nog steeds lekker zit. Koelen: Dat Croon vanaf het begin mag meedenken in projecten, is iets van de laatste jaren. De voordelen om ons vanaf het eerste uur te betrekken worden door steeds meer opdrachtgevers gezien. Wij kijken anders naar een gebouw dan een architect en kunnen vanuit de praktijk zaken benoemen waar in het ontwerp al rekening mee moet worden gehouden. Het is daarom van belang om steeds vooraan in de keten te staan. Samen met de mensen van IAA lukt ons dat steeds beter. Dat komt vooral door het onderlinge vertrouwen, maar ook doordat het zichtbaar goed resultaat heeft. Zo blijven we bij projecten steeds vaker binnen de planning en het budget en zijn de faalrisico s aanzienlijk kleiner. Daar hebben we uiteindelijk allemaal baat bij. Zo zijn we elkaars vliegwiel, waardoor we samen harder en beter lopen. Dat merken we nu bij ziekenhuizen die we bouwen in samenwerking met IAA, en ook op het gebied van onderwijs trekken we steeds meer op deze wijze met elkaar op. Dat levert de mooiste gebouwen op. Gewoon, door open te staan voor elkaars ideeën en goed te blijven luisteren om te begrijpen. Croon Elektrotechniek Josink Maatweg 47 7545 PS Enschede T. 088-923 43 43 www.croon.nl

- HERONTWIKKELING WILMINKPLEIN Herontwikkeling Willem Wilminkplein Enschede 64 Appartementen, een parkeerkelder met 112 parkeerplaatsen, 27 miljoen euro bouwkosten, 1 hotel met 126 kamers en 8 jaren van ontwikkeling. Met deze cijfers heeft de noordzijde van de binnenstad van Enschede een duidelijke entree vanaf het station gekregen in de vorm van het gloednieuwe Willem Wilminkplein. Vernoemd naar de bekendste dichter en schrijver van Enschede, moet het cultuurplein in aanbouw de verbinding vormen tussen het Stationsplein en de Oude Markt. TEKST ELLES KAMP FOTOGRAFIE ERIC BRINKHORST Het is ons, samen met partijen als Ons Huis en de gemeente Enschede, gelukt om de stad een belangrijke stedenbouwkundige impuls te geven. Ondanks de economisch moeilijke tijden. De manier waarop en de snelheid waarmee de herbestemming van kantoor naar appartementen plaats heeft gevonden, durf ik gerust uitzonderlijk te noemen, vertelt projectontwikkelaar Rogier Janse de Jonge van Van Wijnen Projectontwikkeling Oost B.V. Het project wordt in januari 2015 afgerond. Geslaagd plan Het oorspronkelijke plan waarmee Van Wijnen in 2007 de opdracht binnen sleepte, bevatte ook een kantoorgebouw. Door de veranderende marktsituatie is besloten er een appartementencomplex van te maken. Bezwaren uit de omgeving waren er niet en ook het feit dat de eerste hotelexploitant afhaakte bracht de voortgang niet in gevaar. Rogier: We hebben met name in de ontwikkelfase 18 TWENTEVISIE.NL - NR.05 - DECEMBER 2014

heel veel gecommuniceerd met de omgeving. Ondernemers, omwonenden en de toekomstige gebruikers zijn betrokken bij de plannen. En gelukkig zijn we er snel in geslaagd een nieuwe hotelkandidaat te vinden. Het InterCity Hotel is echt van toegevoegde waarde voor de stad en het Nationaal Muziekkwartier. Appartementen Het appartementencomplex In Accent is ontworpen door architectenbureau Onix uit Groningen. De begane grond is gereserveerd voor winkels en horeca, daarboven 28 luxe huurappartementen met huren boven de huurtoeslaggrens. Het andere appartementengebouw De Parallel is ontworpen door Dick van Gameren uit Amsterdam en bevat 36 ruime huurappartementen, huren onder de toeslaggrens. Afnemer van beide gebouwen en de bijbehorende parkeerplaatsen eronder is Woningcorporatie Ons Huis. Manager Vastgoed Hans Kamphuis: We zijn zeer content met de nieuwbouw op deze plek, net als de nieuwe bewoners van In Accent. De appartementen in De Parallel zijn inmiddels allemaal verhuurd, alle huurders krijgen in februari 2015 de sleutel. De brede grote buitentrap voor het gebouw De Parallel is van de gemeente en geldt als openbare ruimte. Hotel Ook het InterCity hotel is een ontwerp van Dick van Gameren. Een modern, strak gebouw met veel glas, elf bouwlagen en 126 hotelkamers. Hiermee is de eerste vestiging van de Duitse hotelketen in Nederland een feit. Trots Van Wijnen, Ons Huis en de gemeente zijn trots op het nieuwe plein met de imposante gebouwen, het groen en een waterkunstwerk. Ook nu het plein vanwege overlast niet bepaald positief in de publiciteit was. Hans: Het is jammer dat dit gebeurt met zo n aantrekkelijk plein maar in het centrum van een grote stad is altijd reuring. Er was een kleine groep verantwoordelijk voor de overlast op het Wilminkplein maar dit wordt nu aangepakt. Met effect, het gaat inmiddels de goede kant op. Iedereen moet weer lekker kunnen ontspannen op dit prachtige plein waarvoor we samen echt onze nek hebben uitgestoken om het te realiseren! In opdracht van de gemeente hebben we een sfeervol plein gerealiseerd dat helemaal past in de stedenbouwkundige visie van Enschede, vult Rogier van Van Wijnen aan. Wij geloven dat we een mooi visitekaartje hebben afgegeven. Maar daar gaat het niet om. Het zijn uiteindelijk onze klanten en de inwoners van Enschede die er een oordeel over moeten geven. We willen dat zij er trots op kunnen zijn. DECEMBER 2014 - NR.05 - TWENTEVISIE.NL 19

De beste objecten vindt u bij DTZ Zadelhoff Te koop Almelo Multifunctioneel object Te huur Almelo Unieke kantoorruimte Te koop Almelo Uniek gebouw Boddenstraat 12 Een kantoorgebouw met ruimte voor begeleid wonen. Het object ligt centraal in Almelo en beschikt over de bestemming maatschappelijk met als medebestemming begeleid wonen. circa 3.515 m 2, verdeeld over drie bouwlagen; ontwikkelingsmogelijkheden tot wonen; 24 parkeerplaatsen; aanvaarding in overleg. Hanzelaan 1-3 In een woonwijk dichtbij het centrum van Almelo is een uniek kantoorgebouw voor de verkoop beschikbaar. Het object ligt op de hoek van de Hanzelaan/ Hofkampstraat. circa 1.553 m 2, verdeeld over drie bouwlagen; goed bereikbaar; kavelgrootte 2.320 m 2 ; ruime bestemming. Kamperfoeliestraat 3 Een bedrijfspand dat momenteel in gebruik is als activiteitencentrum. Het object ligt in de woonwijk Nieuwland. In de omgeving ligt een school, kinderopvang, sporthal en gezinswoningen. circa 677 m 2, verdeeld over drie lagen; uitstekend voor herontwikkeling, met ruime bestemming; ruim parkeren; aanvaarding in overleg. Koopprijs: EUR 1.575.000,- k.k. Koopprijs: EUR 995.000,- k.k. Koopprijs: EUR 395.000,- k.k. Te koop Almelo Uniek kantoorgebouw (deels verhuurd) Te koop Almelo Authentiek kantoorpand Te huur Hengelo Multifunctioneel object Wierdensestraat 23 Kantoorruimte in het centrum van Almelo aan de rand van het kernwinkelgebied naast het busstation. In de omgeving staan diverse kantoorgebouwen, enkele appartementencomplexen en winkelruimten. circa 1902 m 2, verdeeld over drie bouwlagen; een deel van het object wordt terug gehuurd door ING Bank; 17 parkeerplaatsen op eigen terrein. Wierdensestraat 131 Gemeentelijk monument aan de rand van het centrum. De villa heeft een groot aantal originele authentieke details en ligt op een uitstekende zichtlocatie. circa 790 m 2, verdeeld over drie bouwlagen; openbaar vervoer op loopafstand; parkeren op eigen terrein; aanvaarding in overleg. Demmersweg 3 Kantoorruimte bij de entree van kantorenpark Westermaat nabij Ikea en Van der Valk Hotel Hengelo. circa 3.117 m 2, in units vanaf 100 m 2 ; op zichtlocatie vanaf de A1; aantrekkelijke huurcondities; parkeren op eigen terrein. Koopprijs: EUR 995.000,- k.k. Koopprijs: op aanvraag Huurprijs: EUR 95,- per m 2 per jaar Meer info 053 4 300 900 of via www.dtz.nl