Service Magazine winter 2011 jaargang 13 nr 3 Weer nee durven zeggen Samen in zorg bij dementie 'Hé, ik lust best wortels' Serviceblad voor de leden van het Carinova Servicepakket
advertentie Ik sta op voor mijn moeder Els Brenda Schaaper (42) mede-organisator KWF SamenLoop En wat doe jij? Kijk wat jij kunt doen op staoptegenkanker.nl/inactie
Beste lezer, Hulp kunnen we allemaal wel eens gebruiken. Een kind op komst, een veeleisende baan, een gezin met opgroeiende kinderen, de zorgen voor een hulpbehoevende naaste, de jaren die gaan tellen op al die momenten kunt u op Carinova rekenen. Voor verpleging en verzorging, maar ook voor heel praktische hulp kunt u een beroep op ons doen. Het Carinova Servicepakket bevat tal van diensten die het dagelijks leven vergemakkelijken. Van tuinman tot rijbewijskeuring, van zorgeloze vakantie tot collectieve zorgverzekering: u regelt het allemaal met één telefoontje. Met korting! Bijna 40.000 mensen maken al gebruik van de zorg en de diensten van Carinova en het Servicepakket. Naar volle tevredenheid, zo blijkt. In onafhankelijk onderzoek geeft u ons een dikke 8 op het rapport. Daar zijn we best trots op. Trots en dankbaar, want we kunnen het niet zonder al die mensen die zich met hart en ziel voor u inzetten. inhoud Carinova Service Magazine winter 2011 4 Het Carinova Servicepakket: met elkaar wordt het mogelijk 7 Wijkteam Carinova, nu ook in Zwolle 8 Er het beste van maken, ondanks dementie 11 Samen in zorg bij dementie 12 Het vitamine ABC 14 Goed en voordeliger verzekerd van zorg 18 Hé, ik lust best wortels 19 Ik durf weer nee te zeggen 20 Steunpunt Mantelzorg staat altijd klaar 21 Elk jaargetijde genieten van uw tuin 8 In dit magazine leest u wat wijkverpleegkundigen, medewerkers van de Steunpunten Mantelzorg en het Algemeen Maatschappelijk Werk, de met ons samenwerkende dienstverleners en cursusleiders voor u kunnen betekenen als u thuis, op het werk of in uw leven wat steun in de rug nodig hebt. Ook in 2012 staan we voor u klaar! Met vriendelijke groet, Johan Gerestein Voorzitter Raad van Bestuur 21 Heerlijk op vakantie 24 Veilig en vertrouwd in uw eigen huis 24 Overzicht hulpmiddelencentra In elk nummer 15 Recept van het Seizoen 16 Gezond & Fit 22 Prijspuzzel colofon Carinova Service Magazine 14 18 Carinova Postbus 49 8100 AA Raalte Telefoon 0900 86 62 (lokaal tarief) Redactie-adres Redactie Carinova Service Magazine Van der Does de Willeboissingel 2 5211 CA s-hertogenbosch Productie DamenRomijn, s-hertogenbosch Aan dit blad werkten mee Lilian Houben, Elly du Bois, Linda Buis, Kees Slingerland (redactie), DamenRomijn, Leonore Pulleman (tekst), De Code, s-hertogenbosch (vormgeving), DamenRomijn (bladcoördinatie), Hans Romijn (bladmanager). Advertenties DamenRomijn (Hans Romijn), tel: (073) 691 03 69
Het Carinova Servicepakket: Iedereen kan zo nu en dan wel wat hulp gebruiken. U heeft bijvoorbeeld een baan die veel tijd en aandacht eist of een druk gezin met opgroeiende kinderen. Misschien is er een baby op komst, of u merkt ineens dat de jaren gaan tellen. Op al die alledaagse of ingrijpende momenten kan Carinova u ter zijde staan. Of het nu gaat om verpleegkundige of persoonlijke verzorging, hulp bij het huishouden of diensten die het dagelijks leven vergemakkelijken, Carinova is thuis in zorg. Bijna 40.000 huishoudens zijn al lid van het Carinova Servicepakket. Omdat we met zoveel zijn, kunnen we niet alleen nieuwe diensten voor u ontwikkelen, maar ook bij dienstverleners iets extra s voor u regelen, zoals korting op het gangbare tarief, geen voorrijkosten of gratis handige accessoires. Door het grote aantal profiteren leden bovendien van interessante kortingen op bijvoorbeeld zorgverzekeringen, aankopen in de hulpmiddelencentra, groepswerk van het Algemeen Maatschappelijk Werk of leuke vakanties. Lidmaatschap van het Carinova Servicepakket En tot slot kunnen we doordat u met zovelen bent, de contributie nog steeds laag houden. Met z n allen komt u op voor de zorg die iedereen nodig heeft. Helaas zijn we door gestegen kosten wel gedwongen het komend jaar iets meer te rekenen dan voorheen. U betaalt 13,50 voor heel 2012, en alle leden van uw huishouden kunnen ervan profiteren. Betaalt u alstublieft op tijd, zodat we geen administratiekosten ( 2,-) in rekening hoeven te brengen. Rijbewijskeuring In mei zijn we gestart met een nieuwe dienst in het Carinova Servicepakket: de rijbewijskeuring. Eind augustus hadden al ruim 200 leden hier gebruik van gemaakt. Dat is geen wonder, want de korting op het landelijk tarief van 76,35 (excl. btw) is bijzonder interessant: 70-plussers betalen maar 25 (incl. btw) bijna 70% korting Beroepschauffeurs betalen 60,- (incl. btw, dus 16,35 korting). Voor meer informatie of aanmelden kunt u contact opnemen met Carinova: 0900 86 62 (lokaal tarief). Of kijk onder Servicepakket op www.carinova.nl. De keuringen vinden plaats in Deventer (Borgele), Ommen en Raalte. Snel naar de podoloog/podotherapeut Sinds afgelopen voorjaar kunnen leden met voet-, been-, of rugklachten via het Carinova Servicepakket weer terecht bij de podoloog/podotherapeut. Als lid ontvangt u bij het eerste consult 10% korting of een kleine attentie. Een afspraak is snel gemaakt. De medewerkers van Carinova (telefoon 0900 86 62, lokaal tarief) kunnen rechtstreeks in de agenda van de samenwerkende praktijken. Behandelingen zijn mogelijk in Beerzerveld, Dedemsvaart, Hardenberg, Hattem, Holten, Olst-Wijhe, Ommen en Schalkhaar. 4
met elkaar wordt het mogelijk Het Carinova Servicepakket Diensten aan huis (alle met korting, geen voorrijkosten) audiciën: samen met Beter Horen belastinghulp: levert vaak meer op dan het kost ergotherapie: brede samenwerking met de Saxenburgh Groep, Carinova Woonzorg locatie St. Jozef en Zorgcentrum Het Zand kapper: 10% korting op de scherpe tarieven kleding: dames-, heren- en nachtkleding klussendienst: voor klein en groter kluswerk, de eerste 2 uur slechts 21,86 maaltijdservice: vriesverse maaltijden van Apetito MatrasCleaner: Behandeling tegen huismijt en ander ongedierte, 20% korting (een test is gratis!) opticiën: kleine reparaties en oogmeting gratis, overige zaken 20% korting pedicure: leden 4,- korting op het basistarief van 26,-. Samen met diverse pedicures (vaak met diabetes en/of reuma-aantekening) pruiken: óók voor haarstukjes en haarverlengingen schilder- en behangservice: de eerste 2 uur slechts 21,86 (alleen in gemeente Deventer en de plaatsen Holten, Raalte en Olst) tuinman: 3,- korting op het uurtarief van 27,-. Zie ook pagina 21. Kortingen en extra s aanvullende kraamzorg: meer uren dan gebruikelijk is mogelijk avondconsultatiebureau: in Dalfsen en Hardenberg, maar ook voor leden uit de omgeving baby-ontspankoffer: om overstrekkende en huilende baby s te helpen beautysalon Loëlle in Deventer: relaxen in een oase van rust en warmte bezorgkosten hulpmiddelencentra: bijna 50% korting bij het thuisbezorgen van artikelen die niet onder de AWBZ vallen bijzondere kraamzorg: na een tweeling, keizersnede en in andere bijzondere situaties 9 uur extra kraamzorg voor een gunstig tarief borstvoedingsvoorlichting via Naviva: korting op reiskosten als de lactatiekundige u bezoekt Care for Women-specialistes: spreekuren in Deventer en Ommen Carinova Service Magazine op cd: voor blinden en slechtzienden; gratis groepswerk van het Algemeen Maatschappelijk Werk: 50% korting personenalarmering: 10% korting bij een sociale indicatie podologie / podotherapie: behandeling is mogelijk in Beerzerveld, Dedemsvaart, Hardenberg, Hattem, Holten, Olst-Wijhe, Ommen en Schalkhaar: 10% korting op eerste consult of kleine attentie rijbewijskeuring: 25,- voor 70-plussers en 60,- voor beroepschauffeurs (normaal tarief 76,35) stoelmassage: helpt onder meer bij nek-, schouderen hoofdklachten: nu ook in Raalte en Diepenveen! thuiseducatie: schriftelijke cursussen, waaronder Praktische Psychologie uitvaart: samen met Monuta: 10% korting op de kosten en een usb-stick vol informatie als u uw wensen vastlegt vakantiehuizen: op Ameland en in de Peel; tot 20% korting op bungalows en (rolstoel-)appartementen verhuisservice: 17% korting via UTS-Hersevoort verhuur en verkoop artikelen hulpmiddelencentra van Carinova: altijd minimaal 10% korting voetreflextherapie: bij rug- en hoofdpijn, slaapproblemen en bij stress zorgreizen: in binnen- en buitenland via LindeTours (zie pagina 21) zorgverzekering: zowel op de basis- als de aanvullende verzekeringen van Zilveren Kruis Achmea en Agis (+ extra s). 5
advertentie Car inova Vertrouwd dichtbij. Carinova genomineerd voor Beste Werkgever 2011 Zeker in de zorg zijn tevreden en betrokken medewerkers heel belangrijk. Als mogelijke cliënt of zorgvrager weet u dat als geen ander. Zorg is immers mensenwerk. Als dan blijkt uit landelijk onderzoek (door een onafhankelijk bureau) dat Carinovamedewerkers met een 7,5 meer dan gemiddeld tevreden zijn, dan komt dat ook de kwaliteit van de zorg ten goede. Dat blijkt ook wel uit de cliënttevredenheid bij Carinova: die wordt ook regelmatig gemeten en laat gemiddeld een dikke 8,2 zien. Goede cijfers. Carinova scoort nu landelijk als één van de beste 50 werkgevers in de categorie organisaties met meer dan 1.000 medewerkers. Daarom is Carinova genomineerd voor de Beste Werkgever Award! We mogen dan ook het speciale logo van Beste Werkgevers 2011 dragen. Carinova Centraal telefoonnummer 0900 86 62 (lokaal tarief) Centraal postadres Postbus 49, 8100 AA RAALTE Email info@carinova.nl Website www.carinova.nl Huishoudelijke Hulp Tel. 0900 86 62 (keuze 1) Postbus 41, 8100 AA RAALTE info@carinovahh.nl www.carinovahh.nl Carinova beschikt over Woonzorgcentra en Verpleeghuizen op diverse locaties in geheel Salland. Kijk op onze website voor een overzicht. 2011 Europees jaar van de Vrijwilliger! Hier vindt u ook een actueel overzicht van onze cursussen en andere activiteiten, onder meer ter ondersteuning van mantelzorgers. Applaus van Carinova! Carinova bedankt oprecht al die honderden vrijwilligers die op welke manier dan ook Carinova ondersteunen. Wij kunnen niet zonder u en daarom dit applaus. Vanuit ons hart DANKUWEL! Vertrouwd dichtbij www.carinova.nl
Wijkteam Carinova, nu ook in Zwolle Veel Zwollenaren kennen Carinova al van de huishoudelijke hulp. Met de komst van een wijkteam in juni dit jaar leren steeds meer inwoners Carinova nu ook kennen als leverancier van snel en goed geregelde, veilige en vertrouwde zorg. 24-uurszorg De zorg van Carinova is veelomvattend, aldus Charlotte. Van helpen met aankleden en wassen tot technisch verpleegkundige zorg, bijvoorbeeld bij sondevoeding, van verbanden wisselen tot nachtzorg, we staan voor u klaar, overdag én s nachts. We zijn 24 uur per dag bereikbaar. Carinova werkt in overzichtelijke wijkteams, geleid door een coördinerend wijkverpleegkundige. Zij kan bijvoorbeeld via een Standaard Indicatie Protocol zelf direct zorg inzetten. In Zwolle is de coördinerend wijkverpleegkundige Charlotte Gerritsen. Zij registreert, signaleert, coacht en ontwerpt nieuwe zorgideeën. Daarnaast is ze natuurlijk ook wijkverpleegkundige. Maar het zwaartepunt van mijn taken is wat verschoven naar het coördineren van de zorg. Gecombineerd met mijn zorgtaken is dat een grote uitdaging! Het team is hecht en enthousiast. We werken met vaste verpleegkundigen niveau 4 en verzorgenden. Onze cliënten zien dus vaak dezelfde gezichten bij hen thuis. Goed geregeld Wanneer u zorg nodig heeft (en daarvoor een indicatie hebt van het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) is één telefoontje naar Carinova genoeg om het te regelen. Charlotte: Ik kom dan langs om kennis te maken en samen met u een zorgplan op te stellen. Ik regel dat u op de afgesproken tijden de afgesproken zorg krijgt. CIZ aanvraag Een aanvraag voor zorg kunt u zelf bij het CIZ doen, maar het is ook mogelijk dat uw huisarts dat doet, of de zogenoemde transferverpleegkundige als u net uit het ziekenhuis komt. Eenmaal geregeld hoeft u zich alleen nog maar op uw herstel te richten. Een hele zorg minder! Bel voor meer informatie Carinova (0900 86 62 lokaal tarief) of kijk op www.carinova.nl. Ook in Zwolle zijn bijna alle diensten uit het Carinova Servicepakket beschikbaar. 7
Er het beste van maken, ondanks dementie Als bij een naaste de diagnose dementie is gesteld, geeft dat een dubbel gevoel. Er is opluchting, want nu is duidelijk wat er speelt. Tegelijkertijd weet u dat een niet te stoppen en ingrijpend proces is begonnen. Toch is met een positieve, stimulerende en activerende insteek nog veel mogelijk. Eigenlijk is dementie een verzamelnaam voor verschijnselen als geheugenbeperkingen, oriëntatieproblemen, gedragsverandering, stemmingswisselingen en een vermindering van intellectuele vaardigheden. Er zijn verschillende ziekten die deze verschijnselen kunnen veroorzaken. De ziekte van Alzheimer is met zeventig procent de meest voorkomende. Maar ook schade aan de bloedvaten in de hersenen of de ziekte van Pick zijn veroorzakers van dementie. Zoals koorts voorkomt bij een griep of een longontsteking, zo komt dementie om de hoek kijken bij dit soort hersenziekten, legt Ruud Dirkse uit, een van de auteurs van het boek Had ik het maar geweten. Gea Broekema, directeur van Alzheimer Nederland, vult aan: Alzheimer is echt een ziekte en geen onderdeel van het normale verouderingsproces, zoals wel eens wordt gedacht. Wat lukt nog wel? Partners en familie die hun naaste verzorgen, krijgen veel te verwerken als de diagnose eenmaal gesteld is. Dirkse: Het ziektebeeld heeft een progressief verloop. Dat betekent dat de verschijnselen verergeren in de loop der tijd. Bij de meeste mensen verandert ook de persoonlijkheid. Echtgenoten krijgen soms met een heel andere partner te maken. Dat kan heel ingrijpend zijn, maar je kunt leren om te relativeren. Om niet te veel stil te staan bij de dingen die iemand niet meer kan, maar je te richten op en te genieten van de dingen die nog wél lukken. Vertragen, voorkomen, genezen Het progressief verloop betekent ook dat genezing helaas niet mogelijk is. Broekema: Nog niet. Er spelen diverse ziekteprocessen in de hersenen van mensen met dementie en wetenschappers zoeken manieren om deze processen te beïnvloeden. Hopelijk kunnen we in de toekomst de aftakeling vertragen, voorkomen of genezen. Daar is echter nog veel onderzoek voor nodig. Bewegen helpt Genezen is dus nog niet mogelijk. Maar er is wel al bekend dat bewegen heel goed is voor mensen met beginnende - dementie. Dirkse: En ook de manier waarop u de mensen aanspreekt kan uitmaken in hoe erg de ziekte zich manifesteert. Een kinderlijke toon werkt averechts en de vraag: wil je koffie, met slagroom en een koekje? kunt u beter als drie losse vragen stellen die de ander een voor een kan beantwoorden. In waarde laten Dirkse adviseert mantelzorgers en familie om de patiënt niet alles uit handen te nemen. Een dementerende blijft een mens met eigenwaarde, die geniet van activiteiten die nog mogelijk zijn. De partner krijgt een andere rol. Hij of zij wordt van gelijkwaardige partner meer een begeleider. Waarbij het ook belangrijk is om de eigen grenzen te bewaken. Feiten en cijfers In Nederland hebben circa 243.000 mensen een vorm van dementie. De verwachting is dat in 2040 dit aantal zich verdubbeld heeft naar circa een half miljoen. 12.000 mensen krijgen er (lang) voor hun 65 e mee te maken (jong dementerenden). 10% van de mensen boven de 65 jaar dementeert en 40% van de mensen boven de 90 jaar. 8
Carinova en dementie Wilt u weten wat Carinova voor u kan doen als u geconfronteerd wordt met dementie? Kijk dan op pagina 11 naar wat de coördinerend wijkverpleegkundige voor u kan betekenen. Op pagina 20 vindt u de ondersteuningsmogelijkheden van het Carinova Steunpunt Mantelzorg. Coach Omgaan met iemand met dementie is lang niet gemakkelijk. Daarom is Alzheimer Nederland ook een groot voorstander van casemanagers, stelt Broekema. Deze hbo-verpleegkundigen treden op als een soort coach voor mensen met dementie én de mantelzorger. De casemanager geeft adviezen over hoe je met dementiegedrag kunt omgaan en bezoekt mensen thuis. Daardoor kan verpleeghuisopname uitgesteld of soms voorkomen worden. Alzheimer Cafés Daarnaast organiseert Alzheimer Nederland in samenwerking met lokale organisaties verspreid over Nederland elke maand bijeenkomsten, de Alzheimer Cafés. De bijeenkomsten zijn laagdrempelig en gratis. Patiënten en mantelzorgers krijgen hier veel informatie, tips en adviezen, van deskundigen, maar zeker ook van elkaar. Praten met mensen die hetzelfde ervaren neemt schaamte weg en geeft handvatten om anders tegen de dementie aan te kijken, weet Broekema. Kerstboomlichtjes Dirkse legt uit dat oplossingen voor praktische problemen niet altijd ingrijpend hoeven te zijn. Dementerenden reageren vaak op licht. Als ze s nachts naar het toilet moeten en het licht aandoen, is dat voor hen soms een signaal dat het al dag is. Dus staan ze op en kleden zich aan. Met als gevolg dat iedereen overdag moe en geïrriteerd is door alle commotie s nachts. Een simpel snoer kerstverlichting langs de plint kan helpen. De wc wordt veilig bereikt terwijl het wel donker blijft. Zo blijft het dag- en nachtritme intact. Spelcomputer Een tweede mooie tip van Dirkse is de spelcomputer. Dementerenden kunnen daar veel plezier in hebben, net als hun kleinkinderen trouwens. Samen spelen kan een prachtige manier zijn om bij de kleinkinderen voor meer acceptatie te zorgen. Informatie Ruud Dirkse en Caro Petit schreven het boek Had ik het maar geweten met de bijbehorende website www.hadikhetmaargeweten.nl. Op de site www.moderne-dementiezorg.nl staan allerlei tips, over communicatie tot en met moderne hulpmiddelen. Informatie over omgaan met en hulp bij dementie en de adressen van Alzheimer Cafés zijn te vinden op www.alzheimer-nederland.nl. De Alzheimertelefoon (030) 656 75 11 ( 0,10/ gesprek) is een 24-uurshulplijn bemand door vrijwillige (ervarings)deskundigen. 9
advertentie Dankzij Carinova heeft u de beste zorgverzekering voor een scherpe prijs. Dat is de Plus van Zilveren Kruis Ben ik dan wel goed verzekerd? Jazeker. En u kiest zelf de verzekering die het beste bij u past. Carinova en Zilveren Kruis hebben uitstekende afspraken gemaakt over de collectieve zorgverzekering. Als u voor deze verzekering kiest, krijgt u korting. Zo bespaart u niet alleen op uw basisverzekering, maar ook op aanvullende en tandartsverzekeringen. Bovendien krijgt u nu 75,- terug * als u overstapt naar Zilveren Kruis. Kijk op www.zilverenkruis.nl/carinova voor meer informatie. Gebruik collectiviteitsnummer 207600884 en stap gelijk over! 75,- terug * als u per 1 januari overstapt! 95805-1110 * 75,- terug voor elke nieuwe premiebetalende verzekerde die in 2011 nog niet verzekerd was bij Zilveren Kruis en een collectieve basisverzekering met aanvullende of tandartsverzekering (1 t/m 4 sterren) afsluit. Zie de actievoorwaarden op www.zk.nl/actie75. In maart 2012 wordt het totaalbedrag eenmalig uitbetaald.
Samen in zorg bij dementie Dementie heeft een grote impact op het leven. Zorg voor mensen met dementie is voorhanden, maar hoe weet u wat de mogelijkheden zijn? De coördinerend wijkverpleegkundige wijst u de weg. Huisarts, thuiszorg, verpleeghuis, dagopvang, mantelzorgondersteuning, valpreventie: er is veel mogelijk als u plotseling met dementie te maken krijgt. Een belangrijk persoon in het op elkaar afstemmen van de hulp is de coördinerend wijkverpleegkundige. Door regelmatig met alle partijen in gesprek te gaan houdt zij een vinger aan de pols, zodat u op het juiste moment de juiste hulp krijgt. Hoe verder Dat heeft ook het echtpaar Peeters ervaren. Meneer Peeters is al geruime tijd met pensioen, maar hij en zijn vrouw genieten nog volop van het leven. Totdat mevrouw merkt dat haar man zo vergeetachtig wordt. Na onderzoek blijkt dat hij de ziekte van Alzheimer heeft. Een onzekere periode breekt aan. Hoe moet het nu verder? Dagopvang Beetje bij beetje gaat meneer Peeters achteruit. Hij wordt erg onzeker en is bang om te vallen. Mevrouw Peeters durft hem niet meer alleen te laten om boodschappen te doen. Vereenzaming ligt op de loer. De coördinerend wijkverpleegkundige stelt dagopvang voor, maar dat is het echtpaar nog een stap te ver. De coördinerend wijkverpleegkundige schakelt in goed overleg met de familie een specialist ouderengeneeskunde, een zorgadviseur en een ergotherapeut in. Deze laatste geeft handige tips hoe je in huis het valrisico kunt beperken. Ook komt een medewerker van de dagbehandeling regelmatig een praatje maken. Prettige samenwerking Het vertrouwen groeit en de weerstand bij meneer Peeters om hulp te aanvaarden verdwijnt. Dat maakt de stap naar dagbehandeling gemakkelijker. Uiteindelijk gaat meneer Peeters naar het verpleeghuis omdat hij niet meer thuis kan wonen. Mevrouw Peeters heeft hier vrede mee. Ze heeft ervaren dat haar man in goede handen is. En, nog belangrijker, de gerichte hulp van de verschillende zorgaanbieders met het echtpaar heeft het ziekteverloop dragelijker gemaakt voor hen. Bel voor meer informatie over hulp bij dementie met Carinova: 0900 86 62 (lokaal tarief), of kijk op www.carinova.nl. 11
Het vitaminealfabet Krijgt u genoeg vitamines binnen? De meeste mensen denken van wel. Maar volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu blijken we amper aan de aanbevolen twee ons groente en twee stuks fruit per dag te komen. Groente en fruit zijn heel belangrijke vitaminebronnen. En nog lekker ook. Uit dit vitamine-alfabet kunt u een heel lekker, vitaminerijk dagmenu samenstellen. Zit vooral in vis, lever, melkproducten en halvarine en margarine. Groenten als wortel, paprika en tomaat bevatten bèta-caroteen, een voorloper van vitamine A. Goed voor huid, haar, tandvlees en weerstand. Voorkomt nachtblindheid. Een tekort merkt u aan een verminderde weerstand, een droge, schilferige huid en dof haar. Zit vooral in varkensvlees, graanproducten en peulvruchten (zoals erwten en bonen). Nodig om de energie uit voeding te halen. Een tekort leidt tot vermoeidheid, depressiviteit en een gebrek aan eetlust. 1 Zit in melkproducten, vlees, groente, fruit en graanproducten. Belangrijk voor een goede spijsvertering en een gezonde groei. Houdt huid en haar gezond. 2 3 Zit in vlees, vis, noten, graanproducten, groente en fruit. Haalt energie uit suiker, vet en eiwit. 5 Zit in eieren, melk, soja, noten, chocolade en bloemkool. Houdt huid en haar gezond en stimuleert de aanmaak van vetzuren. Zit in bijna alle voedingsmiddelen. Zorgt ervoor dat het lichaam eiwitten, vetten en koolhydraten kan afbreken en stimuleert de aanmaak van antistresshormonen en afweerstoffen. 8 Zit vooral in vlees, vis, ei, peulvruchten, aardappels en volkoren producten. Belangrijk voor de spijsvertering en weerstand, de aanmaak van rode bloedcellen en het evenwicht in de geslachtshormonen. Vitamine B6 helpt de symptomen van het premenstrueel syndroom (PMS) verlichten. 6 12
Ons lichaam heeft vitamines nodig om alle lichaamsprocessen (spijsvertering, bloedaanmaak, vochthuishouding, zenuwgeleiding, afweer) goed te laten verlopen. Hoeveel u van elke vitamine nodig hebt per dag, verschilt per leeftijdsgroep, huidskleur, dagindeling en algehele gezondheid. Maar in het algemeen geldt dat als u gevarieerd eet met voldoende groente en fruit op het dagelijks menu, u een heel eind komt. En bij twijfel kunt u altijd nog een voedingssupplement nemen. Vitaminegebrek merkt u niet meteen. Op den duur zijn klachten als vermoeidheid, een lage weerstand, dof haar en afbrekende nagels een signaal. Sommige vitaminetekorten leiden tot een specifieker ziektebeeld. Bijvoorbeeld, door te weinig vitamine A kunt u last krijgen van nachtblindheid en te weinig vitamine D veroorzaakt botontkalking. 11 Foliumzuur Vitamine B11 wordt ook wel foliumzuur genoemd. Het zit vooral in groene groenten, fruit en volkoren producten. Foliumzuur is heel belangrijk bij de aanmaak van bloed en DNA-materiaal. Door extra foliumzuur te slikken als u zwanger wilt worden, verkleint u de kans op een kindje met een open ruggetje. Geen-vleeseters en senioren opgelet Zit alleen in voedingsmiddelen van dierlijke afkomst, zoals vlees en zuivel. Nodig voor de productie van rode bloedcellen en voor een goed werkend zenuwstelsel. Vooral vegetariërs en senioren moeten opletten dat ze genoeg vitamine B12 binnenkrijgen. B12 Dé weerstandsvitamine Bijzonder goed voor de afweer en de opname van ijzer. Zit veel in fruit (met name citrusvruchten), groenten (vooral koolsoorten) en nieuwe aardappelen. Antiverouderingsvitamine Zit onder meer in eieren, margarine, zonnebloemolie, noten, granen en groenten. Beschermt lichaamsweefsels en versterkt het afweersysteem. Vitamine E lijkt ook de kans op hart- en vaatziekten, prostaatkanker en Alzheimer te verkleinen. Baby s kwetsbaar Belangrijk voor de aanmaak van botweefsel en voor de bloedstolling. Voor een groot deel maken we deze vitamine zelf aan, via bacteriën in de dikke darm. Pasgeboren baby s hebben vaak nog onvoldoende darmbacteriën, waardoor zij een grotere kans hebben op een vitamine K-tekort, wat weer tot bloedingen kan leiden. Daarom wordt het bij baby s vaak toegediend. Verder zijn eieren, melkproducten, granen, vlees, spinazie, broccoli en boerenkool goede leveranciers. Voortaan meer nodig In Nederland wordt vitamine D toegevoegd aan margarine en bak- en braadproducten. De vitamine zorgt voor sterke botten en tanden. Maar er zijn nu ook aanwijzingen dat vitamine D een aantal soorten kanker helpt voorkomen en zorgt voor een sterk immuunsysteem. Een supervitamine dus. De Gezondheidsraad heeft de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid dan ook verhoogd. Dat kan via supplementen, maar de grootste vitamine D-boost levert de zon op uw huid. Het is dus raadzaam om elke dag een kwartiertje met ontblote armen en gezicht - dus liefst ook zonder zonnebrand-crème - naar buiten te gaan. Dit geldt in het bijzonder voor zwangere vrouwen, gekleurde of gesluierde mensen en voor senioren, die van nature een hogere vitamine D-behoefte hebben. 13
Goed en voordeliger verzekerd van zorg Een zorgverzekering is meer dan een scherpe premie. Daarom heeft Carinova met Zilveren Kruis Achmea en Agis Zorgverzekeringen afspraken gemaakt voor een collectieve zorgverzekering met veel extra s. Beide zorgverzekeraars maken deel uit van Achmea. Het Carinova Servicepakket wil haar leden de allerbeste zorg bieden, tegen aantrekkelijke voorwaarden. Ook Achmea wil de kwaliteit van zorg continu verbeteren. Dat doet Achmea door kwalitatief goede, tijdige en bereikbare zorg in te kopen en daarvoor partnerships te sluiten met zorgaanbieders. Achterliggende gedachte bij zowel Carinova als Achmea is dat kwaliteit tot meer tevredenheid leidt bij leden en verzekerden. Op de langere termijn is dat ook financieel aantrekkelijk. Door kwalitatief goede zorg zijn mensen immers sneller beter, ze hoeven minder lang een beroep op zorg te doen. Voordelen voor leden van het Carinova Servicepakket Zilveren Kruis Achmea 5% korting op de basisverzekering en 10% korting op de aanvullende en tandartsverzekeringen. 75,- retour* als u als lid van het Carinova Servicepakket per 1 januari 2012 een zorgverzekering met aanvullende of tandartsverzekering afsluit. De online ZorgverzekeringsAssistent (www.zilverenkruis.nl/zorginfo) geeft advies over welke aanvullende verzekeringen passen bij uw wensen. U ziet direct waarvoor u verzekerd bent en waarvoor niet. ZorgPlus. Meer informatie over dit pakket extra s vindt u op www.zilverenkruis.nl/zorgplus. * Zie de actievoorwaarden op www.zk.nl/actie75. De 75,- wordt eenmalig uitgekeerd in maart 2012. 14 Agis Zorgverzekeringen 4% korting op de basisverzekering en 7% korting op de aanvullende en tandartsverzekeringen. Uw persoonlijke Agis Zorgcoach adviseert u over de kwaliteit van zorg, helpt u bij het vinden van zorgverleners in de buurt, bemiddelt bij wachtlijsten en informeert u over activiteiten van Agis Zorgverzekeringen op het gebied van bewegen, voeding en lifestyle. Een persoonlijke en veilige online omgeving waar u uw verzekeringszaken kunt regelen. Extra vergoedingen van PreventCarePlus voor bijvoorbeeld gezondheids- en lifestyle cursussen, sportmedisch advies en health check, vakantievaccinaties en preventieve geneesmiddelen. Overstappen zo geregeld Ga naar www.zilverenkruis.nl/carinova of www.agiscollectief.nl en selecteer Carinova in de lijst. U kunt dan een premieberekening maken of direct een polis aanvragen. Liever telefonisch contact? Onze medewerkers staan u graag te woord. Zilveren Kruis: 0900 84 35 (lokaal tarief) - Agis: 0900 20 21 936 ( 0,03/m). Als u vóór 31 december 2011 overstapt, wordt uw huidige verzekering automatisch opgezegd.
Recept van het Seizoen Roerbakschotel met biefstuk en krieltjes 2 personen / 25 minuten Kok Serge Perez, geboren in het diepe zuiden van Frankrijk, kookt graag met eerlijke, regionale producten. Vers van het land, gezond, verantwoord geproduceerd en met respect voor dier en milieu. Maar bovenal lekker. Speciaal voor onze lezers maakt hij elke editie een heerlijk recept. Benodigdheden 2 kogelbiefstukken à 150 g 200 g voorgekookte krieltjes 125 g kastanjechampignons 3 sjalotjes 120 g prei 120 g doperwten (diepvries) 120 g magere spekblokjes 1 eetlepel zonnebloemolie Bereiding 1. Snijd de sjalotjes en de prei in ringen en de kastanjechampignons in dunne plakjes. 2. Bak de magere spekblokjes in een koekenpan zonder vet of olie. Laat ze uitlekken op wat keukenpapier en houd ze apart. 3. Bak de kogelbiefstuk in het overgebleven spekvet en de zonnebloemolie. Snijd vervolgens lange reepjes van de kogelbiefstuk en meng deze met de uitgebakken spekjes. Dek af met wat aluminiumfolie om alles warm te houden. 4. Bak de kastanjechampignons 5 minuten in het bakvocht van de biefstuk op middelhoog vuur en met de deksel op de pan. Voeg de sjalotten, krieltjes, erwten en de prei toe en bak alles al roerend nog 12 minuten. Voeg dan het vlees toe. Schep het mengsel goed door elkaar en breng op smaak met peper en een beetje zout. Nog minder vet? Vervang de spekjes door hamblokjes. Voedingswaarde per persoon Energie: 529 kcal/ 2.228 kj eiwit: 53 g koolhydraten: 26 g vet: 22 g, waarvan 7 g verzadigd. Fotografie: Adriaan van Dam 15
Tips en wetenswaardigheden over welzijn en gezondheid Gezond&Fit Nieuwtjes Extra reden voor extra foliumzuur Door extra foliumzuur te nemen als u zwanger wilt worden, verkleint u de kans op een kindje met een open ruggetje. Maar ook de kans op sommige aangeboren hartafwijkingen bijvoorbeeld een gaatje in het tussenschot in het hart - neemt af, soms wel 20%. Dit hebben onderzoekers van het UMC St Radboud geconstateerd. Nog een extra reden dus om foliumzuur te nemen als u moeder wilt worden. Foliumzuur is een andere naam voor vitamine B11. Het zit vooral in groene groenten, fruit en volkoren producten. U kunt de vitamine ook in tabletvorm slikken. Veel junkfood, geen papa Beter soppen en temperaturen Jonge mannen die hopen ooit vader te worden kunnen beter de chips, burgers en het snoep laten staan. Dit blijkt uit studies onder mannen van 18 tot 22 jaar, waarbij één groep een dieet kreeg met veel rood vlees, geraffineerde, dus slechte koolhydraten, snoep en energierijke drankjes. Rijk aan ongezonde transvetten dus. De andere groep mannen at voornamelijk vis, fruit, groente en ongeraffineerde, dus goede koolhydraten. Door het ongezonde voedingspatroon werden de zaadcellen minder beweeglijk, minder in aantal en minder van kwaliteit. Geen materiaal om gemakkelijk een eicel te bevruchten. In de groentela van de koelkast wemelt het van de bacteriën, zo blijkt uit een Brits onderzoek waarbij dertig koelkasten werden onderzocht. Gevonden werden zo n 8.000 bacteriën per vierkante centimeter, 750 keer meer dan de veilige norm. In een schone groentela zitten maximaal 10 bacteriefamilies per vierkante centimeter. Onder de gevonden bacteriën zaten ook potentieel gevaarlijke, zoals salmonella, listeria en e-coli. Regelmatig soppen is dus geen overbodige luxe. Houd ook de temperatuur van uw koelkast op maximaal 4 graden. Zo n lage temperatuur remt de bacteriegroei. Broccoli, alleen the real stuff 16
Gember tegen darmkanker? Nieuw onderzoek laat zien dat de ontstekingsremmende bestanddelen die in gember zitten misschien helpen om darmkanker te voorkomen. Tijdens het onderzoek slikten dertig gezonde volwassenen vier weken lang óf dagelijks een gembersupplement (gelijk aan 2 eetlepels gemalen gemberwortel) óf een niet-werkzaam tablet. In westerse landen is 2 eetlepels gember geen dagelijkse hoeveelheid, maar in India en China wel. Darmkanker komt daar minder voor. Bij de proefpersonen had de groep die gember slikte minder ontstekingen in de darmen. Chronische ontstekingen werken darmkanker in de hand. Uiteraard is er nog verder onderzoek nodig. In oosterse landen staan immers ook meer groenten en vezelrijke producten en minder rood vlees op het menu. Dit zijn factoren die ook helpen om darmkanker te voorkomen. Kindersnacks: let op zout In de kindervarianten van chips, zoutjes en tussendoorkoeken zit soms twee tot drie keer zo veel zout als in producten voor volwassenen, aldus de Consumentenbond. Fabrikanten gebruiken zout om smaak te versterken. Kinderen die te zout eten lopen door aantasting van de nieren meer kans op hart- en vaatziekten op latere leeftijd. Het Voedingscentrum adviseert voor kinderen tussen 1 en 3 jaar maximaal 3 gram zout per dag, voor 4-6-jarigen 4 gram en voor 7-10-jarigen niet meer dan 5 gram. Boven deze leeftijd is 6 gram het maximum. Hoeveel zout ergens inzit, staat op het etiket. Zout staat vaak vermeld als natrium; 0,4 gram natrium is 1 gram zout. Gezond leven helpt echt In een langjarige studie aan de Universiteit van Maastricht is onder ruim 120.000 mensen van 55-69 jaar onderzocht welke invloed de leefstijl heeft op het risico om vroegtijdig te overlijden. Daarbij is gekeken naar roken, lichaamsbeweging, voeding en gewicht. Vrouwen van middelbare leeftijd met een lage gezonde leefstijlscore lopen net zo veel kans om te overlijden als vrouwen zonder ongezonde gedragingen, maar die 15 jaar ouder zijn. Voor mannen bedraagt dit verouderingseffect circa 8,5 jaar. Met een gezonde leefstijl is dus echt een aanzienlijke gezondheidswinst te behalen. Een gezonde leefstijl is niet roken, minstens 30 minuten per dag bewegen, een mediterraan voedingspatroon en een gezond gewicht (BMI tussen 18,5 en 25). En u bent nooit te oud om te beginnen! Als u optimaal wilt profiteren van alle goede stoffen die in broccoli zitten, moet u echt de groente zelf nemen. Vanuit een voedingssupplement worden deze stoffen namelijk veel slechter opgenomen. Dat komt omdat in het voedingssupplement een bepaald enzym ontbreekt, dat wel in broccoli zelf zit. Doordat dit enzym mist, worden andere gezonde voedingsstoffen veel minder goed opgenomen. Ook door koken verliest broccoli veel van zijn voedingswaarde. De groente stomen of maar twee tot drie minuten koken kan wel, dan blijft er voldoende van het enzym behouden. 17
Hé, ik lust best wortels Een wortel of tomaat? Nog nooit gegeten! Voor sommige kinderen is het schoolproject IK Lekker fit!? een openbaring. Ze leren over het belang van bewegen en gezond eten. En waar dat gezonde eten vandaan komt. Carinova-diëtist Angela Schokker: En dan blijken ze best veel te lusten. Op 27 november 2009 werd IK Lekker fit!? afgetrapt in Ommen. Inmiddels loopt het project op volle toeren en groeien de inhoud en vorm ervan nog steeds. Ook andere provincies haken aan. Projectleider Maaike Heethaar: Heel bijzonder is dat de boeren en tuinders uit de omgeving mee gaan doen. Kinderen kunnen bij hen een kijkje nemen op de boerderij en in de kas. Zo zien ze met eigen ogen dat melk van de koe komt en niet uit een pak. Overgewicht voorkomen Het bijzondere van IK Lekker fit!? is dat het overgewicht preventief aanpakt, vindt Maaike. Steeds meer kinderen kampen met overgewicht, met alle gevolgen van dien. Er bestonden al programma s voor kinderen die wilden afvallen, maar nu gaan we naar de wortel van het probleem. Gezond eten en bewegen Kinderen van basisscholen die meedoen aan het project krijgen een aantal lessen over gezond eten en bewegen. Carinova is daar nauw bij betrokken. Angela: We praten over wat gezond is en hoeveel suikerklontjes er bijvoorbeeld in een Liga zitten. Die stapelen we dan op. We nemen ook groente en fruit mee om te proeven of gaan met de kinderen naar de supermarkt. Je ziet dat ze er iets van leren. Meer informatie IK Lekker fit!? Overijssel is een initiatief van Zilveren Kruis Achmea in samenwerking met gemeenten, Sportservice Overijssel, GGD IJsselland, GGD Twente, Carinova, Icare, Carint, LTO Noord (land en tuinbouw organisatie), NMO (Natuur en Milieu Overijssel), de Nederlandse Hartstichting en Noordhoff Uitgevers. Kijk voor meer informatie op www.zilverenkruis.nl/iklekkerfit. Meer weten over een programma in de regio voor kinderen met overgewicht? Kijk dan op www.cool2bfit.nl. Kleine porties Met IK Lekker fit!? willen we kinderen, docenten en ouders bewust maken van gezond leven, vertelt Maaike. Gezond eten en meer bewegen vraagt om een gedragsverandering en dat kost tijd. Angela: Bewustwording bij de ouders is daarbij ontzettend belangrijk. Snoepen mag, of een keer friet s avonds. Maar niet te vaak en maak de porties niet te groot. Een kind van zeven laten trakteren op een saucijzenbroodje is geen goed idee. Dat is een hele maaltijd voor die kinderen. En bovendien veel te vet. 18
Ik durf weer nee te zeggen Johanna van Zwieten uit Olst liep vast in haar baan als algemeen medewerkster bij de kringloopwinkel. Een vertrouwenspersoon van haar werk wees haar op de assertiviteitstraining van het Algemeen Maatschappelijk Werk (AMW) van Carinova. In eerste instantie dacht ik dat dit niets voor mij zou zijn. Daar moet ik op terugkomen. Ik heb er veel baat bij gehad. Johanna denkt niet graag terug aan de periode vóór de training. Ik kon op mijn werk alle taken niet meer goed combineren, durfde geen nee te zeggen tegen collega s en werd voor mijn gevoel niet gehoord. Dit hield ik een tijdje vol, maar op een gegeven moment brak ik. Haar werkgever stelde een assertiviteitstraining voor. Ik had er nog nooit van gehoord, maar wat keek ik er tegenop. Had ik dit wel echt nodig? Thuis vonden ze het ook heel verrassend, in mijn privéleven kende ik deze problemen helemaal niet. de grootste winst van de training. Ik durf weer nee te zeggen en heb ook een andere werkplek. Het plezier is helemaal terug. Plezier weer terug Johanna vond de training best pittig en intensief. Het is immers de bedoeling dat je jezelf en je gedrag ombuigt. Maar mede dankzij de goede begeleiding is het gelukt. De maatschappelijk werkers luisterden echt naar mijn verhaal en dat van de andere groepsleden, dat vond ik erg prettig. Voor Johanna is rust Groepswerk Algemeen Maatschappelijk Werk Johanna heeft veel gehad aan de assertiviteitstraining, ook al zag ze er enorm tegenop. Maar achteraf kan ik het iedereen die ergens alleen niet meer uitkomt erg aanbevelen. Programma voorjaar 2012 Assertiviteitstraining: Deventer, Ommen en Raalte Rouwgroep: Deventer en Hardenberg (een groep voor kinderen van 8-12 jaar) Sociale Vaardigheid: Hardenberg (groep 15-17-jarigen) Sociale Vaardigheid Groep 7/8: Hardenberg, Ommen en Raalte Sociale Vaardigheid Groep 5/6: Raalte en de gemeente Olst-Wijhe Samen leren spelen met Tim en Flapoor, groep 3/4: Raalte Kinderen van gescheiden ouders: Hardenberg Door dik en dun: Ommen De groepen starten alleen bij voldoende belangstelling. Leden van het Carinova servicepakket krijgen 50% korting op deze groepsbijeenkomsten. Ze betalen 11,25 in plaats van 22,50. Voor meer informatie of opgave kunt u bellen met Carinova 0900 86 62 (lokaal tarief). Kijk op www.carinova.nl voor een actueel overzicht. Hier vindt u ook de najaarsgroepen 2012. 19
Steunpunt Mantelzorg staat altijd klaar Fien Dingen zorgde al geruime tijd voor haar dementerende man toen ze merkte dat ze wel wat hulp kon gebruiken. Ik had wel eens van het Steunpunt Mantelzorg van Carinova gehoord, dus daar heb ik contact mee gezocht. Ik kan er altijd terecht als ik ergens mee zit. Ze staan dan meteen klaar. Dat vind ik geruststellend. Fien Dingen was blij dat ze eindelijk eens kon praten met een deskundige. Het is heel prettig om je ei kwijt te kunnen bij iemand die je begrijpt. Op aanraden van haar contactpersoon bij het Steunpunt nam ze deel aan een gespreksgroep met lotgenoten. Zij moest me overtuigen van het nut ervan, want ik dacht dat het niets voor mij zou zijn. Het tegendeel was waar. Ik vond het fijn om mijn ervaringen te delen. In goede handen Op het moment gaat Fiens man twee keer per week naar de dagbehandeling in Graaf Florishof in Deventer. Het mes snijdt aan twee kanten, vertelt Fien. Hij vindt het er fijn en ik heb wat meer tijd voor mezelf. In het begin had ik er moeite mee, je geeft hem toch weg. Nu geniet ik van zo n dag, want ik weet dat mijn man in goede handen is. Er worden allerlei activiteiten georganiseerd, zoals hersengymnastiek en sjoelen. Mijn man bloeit er echt van op. Zorgt u ook voor een dementerende naaste? U kunt bij het Steunpunt Mantelzorg van Carinova terecht voor: ondersteuning en begeleiding in de vorm van persoonlijke gesprekken ontmoetingsgroepen, bijvoorbeeld Omgaan met dementie Alzheimer Cafés en Alzheimer Huiskamers, trefpunten voor mensen met dementie, hun partners, familie en vrienden. Ontmoeting gecombineerd met informatie activiteiten voor jonge mantelzorgers respijtdagen voor mantelzorgers. Een dagje uit voor wie zorgt voorlichtingsdagen over beginnende dementie Dagbehandeling De dagbehandeling die Carinova Woonzorg biedt in Graaf Florishof van verpleeghuis St. Jozef in Deventer is er voor mensen die nog thuis wonen en een zorgvraag hebben op het gebied van begeleiding, behandeling, onderzoek en ondersteuning bij een geheugenprobleem. Voor meer informatie kunt u met Carinova bellen: 0900 86 62 (lokaal tarief). 20