Digital agenda Deel IV juli 2015
Inhoudstafel Deel IV - Digitalisering van de ondernemingen... 1 IV.1 Algemene context... 1 IV.2 Digitaliseren van de interacties met klanten... 3 IV.3 Digitalisering van de bedrijfsvoering binnen de onderneming... 4 IV.4 Een betere samenwerking tussen bedrijven dankzij digitaal... 5 Deel IV Digital agenda
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Deel IV - Digitalisering van de ondernemingen IV.1 Algemene context Sterktes en zwaktes van de Belgische bedrijfsleven m.b.t. digital Als het erom gaat zich digitale technologie eigen te maken, kunnen Belgische ondernemingen bogen op een aantal sterktes. In de eerste plaats geven Belgische bedrijven vaak blijk van proactiviteit om nieuwe digitale technologieën te omarmen. België bevindt zich in de bovenste helft van de rangschikking met betrekking tot de aanwending van technologieën voor data-analyse en RFID. Ook wat betreft het gebruik van kennismanagementplatforms haalt ons land een score die dicht bij het gemiddelde ligt. Bovendien staat België op basis van de concurrentie-index van het WEF aan de top inzake managementkwaliteit. En volgens de Europese Digital Economy and Society Index (DESI) ten slotte deelt 47% van de Belgische ondernemingen informatie elektronisch, wat aanzienlijk meer is dan het Europees gemiddelde van 31%. Fig 1. Managementkwaliteit Fig 2. Belgische R&D-investeringen in vergelijking met de buurlanden Belgium UK Spain France Canada Netherlands Finland Sweden US Austria Germany Australia India Italy Brazil South Korea China Japan 0 1 2 3 4 5 6 7 Schaal van 1 tot 7, bron: WEF-concurrentie-index 1 3.10% 2.90% 2.70% 2.50% 2.30% 2.10% 1.90% 1.70% 1.50% Germany France Belgium Netherlands United Kingdom % v/h bbp, bron: Wereldbank 2 Ondanks voormelde sterktes zijn er nog een aantal domeinen waarop Belgische ondernemingen nog steeds achterliggen op hun buitenlandse concurrenten. Op het vlak van e-facturatie halen Belgische bedrijven net het Europees gemiddelde (11% van de bedrijven) 3. Tegelijk verloopt slechts 4% van alle transacties in België digitaal, tegenover bijv. 10% in het VK. Het grootste deel van het reclamebudget van Belgische ondernemingen vloeit nog steeds naar de traditionele media. Slechts 5,9% van dat budget gaat naar onlinemedia, in vergelijking met ca. 10% in Duitsland, al steekt dit percentage nog schril af tegen de 35,9% in het VK. Op de vraag wat de grootste uitdagingen zijn bij de aanwending van digitale technologie, wijzen de ondernemingen het vaakst op veiligheidsproblemen, de snelheid waarmee digitale ontwikkelingen elkaar opvolgen en het vinden van geschikte technologiepartners. 1 WEF, Economisch Wereldforum, Global Competitiveness Report 2013-14, 2013 2 Wereldbank, Uitgaven inzake onderzoek & ontwikkeling (% van het bbp) 3 DESI 2015 Europese Commissie DG CONNECT, Digitale dichtheid 2015 - Accenture Deel IV Digital agenda p.1
Fig. 3: Voornaamste technologische uitdagingen De opkomst van de deeleconomie Ondernemingen in de deeleconomie sturen een schokgolf door het traditionele bedrijfslandschap overal ter wereld. Naast individuele bedrijven worden in verschillende steden van het land ook lokale initiatieven genomen waardoor mensen bijv. auto s, (vakantie)woningen en diverse diensten kunnen delen. Dit bedrijfsmodel waardoor consumenten goederen en diensten van en aan elkaar kunnen kopen en verkopen d.m.v. een onlineplatform wordt voortdurend toegepast op nieuwe activiteit, van autodelen tot het verhuren van stukjes tuin als camping, of delen van kleding of modeaccessoires en nog veel meer. De groei van de Belgische economie stimuleren door ons land sterker te digitaliseren is niet alleen de verantwoordelijkheid van de overheden op gewestelijke, federale en Europese niveau. Ook Belgische ondernemingen zouden het voorbeeld moeten geven door sterker en sneller digitaal te gaan. Met het oog daarop kunnen de bedrijven de komende jaren een aantal specifieke acties ondernemen (zie verder) en ze zullen ook moeten nagaan wat de impact van de deeleconomie is op hun huidige bedrijfsmodel en onderzoeken hoe ze daarop best inspelen reageren. Deel IV Digital agenda p.2
IV.2 Digitaliseren van de interacties met klanten Vaststellingen Sinds het begin van de jaren 2000 hebben ondernemingen in België en overal ter wereld grote vooruitgang geboekt in de interactie met hun klanten via digitale kanalen. De meeste bedrijven zijn online aanwezig en heel wat onder hen zijn bezig mobiele strategieën te implementeren en interactie met klanten via sociale media te verkennen. In verschillende studies wordt aangetoond dat de Belgische consument intrinsiek omnikanaal is. Zo koopt 80% van de consumenten het liefst online bij een bedrijf dat ook over fysieke winkels beschikt 4. Er is nog heel wat ruimte om het aantal mobiele en onlineverkoopkanalen in België te vergroten. Dit gaat ook op voor digitale marketing, een domein waarop de meeste Belgische bedrijven nog steeds een achterstand laten optekenen 5. Daarnaast is het ook van cruciaal belang om oplossingen te implementeren waardoor het aantal transacties via deze kanalen kan worden verhoogd. Met het oog daarop moet worden voorzien in een aantal essentiële instrumenten en infrastructuurelementen zoals grotere cyberveiligheid en eenvoudiger digitale betaalmiddelen. Deze werden respectievelijk behandeld in hoofdstuk V en II van dit nota. Niettemin kunnen Belgische bedrijven al werk maken van de volgende punten: e- en m-commerce stimuleren in b2c-context van e-commerce en m-commerce een structureel onderdeel maken van de distributiestrategie van elk Belgische bedrijf; het aankoopafrondingsproces in mobiele en onlinestores vereenvoudigen; de uitrol van onlinestores door kmo s versnellen, e-commerce stimuleren in b2b-context b2b-verkoopprocessen vereenvoudigen door een Amazon-ervaring voor professionele aankopers te creëren, omnikanaal faciliteren in verkoop en marketing de Europese leider worden wat betreft de implementatie van omnikanaaldistributie; marketing en verkoop beter op elkaar afstemmen: traditionele processen, rollen en verantwoordelijkheden herdenken, digitaal adverteren en interactie via sociale media stimuleren van digitaal reclame maken een essentieel onderdeel maken van de strategie en het budget inzake adverteren van ieder Belgisch bedrijf; ervoor zorgen dat sociale media integraal deel uitmaken van de benadering inzake interactie met de klant. Consumenten zijn actief op sociale media, dus om erbij te zijn moeten Belgische bedrijven met hen interageren op die media, digitale kortingbonnen, getrouwheidskaarten en tickets een systeem uitwerken voor online kortingbonnen, -getrouwheidskaarten en -tickets die iedere Belg kan gebruiken in om het even welke Belgische (fysieke of virtuele) winkel. 4 E-commercestudie 2014, Comeos 5 Digital Maturity Survey 2015, Delaware Digital - Delaware Consulting Deel IV Digital agenda p.3
IV.3 Digitalisering van de bedrijfsvoering binnen de onderneming Vaststellingen Onder het digitaliseren van de bedrijfsvoering worden digitale technologieën en activiteiten verstaan om operationele functies te realiseren zoals bevoorrading, HR, boekhouding, aanwerving, aankoop en R&D. Digitale skills, cultuur en organisatie de digitale skills ontwikkelen die Belgische bedrijven in de toekomst nodig zullen hebben. Opleidingsprogramma s opzetten om die skills in de organisatie te ontwikkelen; een bedrijfscultuur creëren die het enerzijds mogelijk maakt om digitaal talent aan te trekken en in huis te houden en anderzijds voor dit talent een omgeving te scheppen waarin dit talent zich ten volle kan ontplooien door te experimenteren, snel mislukken toe te laten, en innovatie te bevorderen vakantiewoningen; een organisatiestructuur opzetten waardoor Belgische ondernemingen zich voortdurend kunnen heruitvinden in een digitale wereld; een cultuur creëren waarin best practices m.b.t. digitale transformatie en het bereiken van maturiteit gemakkelijk kunnen worden gedeeld; digitaal introduceren in de HR-organisatie, en de HR-communicatie documenten zoveel mogelijk digitaal aanmaken, opslaan en bewerken. Digitale innovatie digitaal innoveren structureel inbedden in de organisatie; het innovatievermogen van partnerbedrijven exploiteren door het opzetten van ecosystemen. Data-analyse & open data beslissingen nemen op basis van doorgedreven data-analyse en de bedrijfsstrategie inzake digital zoveel mogelijk afstemmen op die zaken die meerwaarde bieden voor de klant; Bijdragen tot open gemeenschappelijke databanken met gegevens van verschillende ondernemingen en overheden. Deze databanken openstellen voor start-ups en digitale ondernemers opdat deze nieuwe businessmodellen kunnen uitwerken o.b.v. open data. Digitaal aantrekken van financiering en talent het gebruik van digitale instrumenten en processen stimuleren om talent aan te trekken; het gebruik van digitale instrumenten en processen stimuleren om Belgische bedrijven te financieren (bankfinanciering, crowdfunding, toegang tot risicokapitaal). De overgang naar cloud computing blijven stimuleren cloud computing stimuleren als volwaardig alternatief voor traditionele on-siteoplossingen. Het industrieel internet der dingen omarmen In verschillende studies wordt aangegeven dat Belgische bedrijven overwegen om in het industrieel internet der dingen te stappen. Tot nu toe zijn echter nog maar weinig concrete initiatieven genomen. Belgische bedrijven zouden dan ook meer moeten inzetten op en investeren in het maken van het internet der dingen. In dit verband zouden de volgende acties kunnen worden overwogen: verkennen en delen van cases m.b.t. digitale identificatie van onderhoudmoden in de context van Belgische productie- en assemblageomgevingen; Deel IV Digital agenda p.4
verkennen en delen van cases m.b.t. het gebruik van onbemande luchtvaartuigen (drones) voor de levering van goederen, inspectie van installaties, bewaking van de veiligheid in ondernemingen ; verkennen en delen van cases m.b.t. het gebruik van zelfrijdende voertuigen in de context van industriële sites (shuttles) of stedelijke gebieden (shuttles in voetgangerszones); verkennen en delen van cases m.b.t. on-boardconnectiviteit in fysieke producten die in België worden ontwikkeld en gecommercialiseerd. IV.4 Een betere samenwerking tussen bedrijven dankzij digitaal Vaststellingen Naast interactie met de klant via digitale kanalen en verbetering van de interne processen dankzij digitale tools kunnen Belgische bedrijven helpen een oplossing te vinden voor industriebrede of maatschappelijke problemen door onderling samen te werken en daarbij te steunen op digitale instrumenten. Stedelijke mobiliteit verbeteren dankzij digitaal Belgische werkgevers dragen bij tot de stadscongestie door nog te vaak de fysieke aanwezigheid van hun werknemers voor te stellen (al dan niet mede aangemoedigd door het aanbieden van een salariswagen). Aangezien Antwerpen en Brussel behoren tot de top drie van steden ter wereld met de grootste verkeerscongestie, moet dringend worden ingegrepen: het gebruik van digitale instrumenten stimuleren om het verkeer terug te dringen (bijv. videoconferencing, thuiswerken ); het gebruik van digitale instrumenten stimuleren om multimodaal woon-werkverkeer mogelijk te maken (bijv. tools om een mobiliteitsbudget te managen). Samenwerking tussen ondernemingen en start-ups/scale-ups faciliteren Start-ups en scale-ups zijn steeds vaker een bron van digitale innovatie en werkgelegenheidscreatie op de Belgische markt. Belgische ondernemingen kunnen dit ontluikende ecosysteem stimuleren door enkele specifieke acties te ondernemen: samenwerken met start-ups om digitale innovatie in de organisatie te sturen; de aankoopprocessen van ondernemingen digitaler en innovatiever maken gezamenlijke go-to-marketinitiatieven nemen met start-ups. Synergieën tussen bedrijven creëren dankzij digitale instrumenten Het gebruik van digitale instrumenten maakt het steeds vaker mogelijk om specifieke elementen van de waardeketen van verschillende organisaties te recombineren. Hierdoor kunnen synergieën worden gecreëerd en kunnen voordelen op het vlak van schaal en aanbod worden gerealiseerd. In verschillende bedrijven nagaan welke synergieën tot stand kunnen worden gebracht op het vlak van voorraad- en opslagbeheer d.m.v. digitale tools in de bevoorradingsketen. Deel IV Digital agenda p.5