ICRP International Commission on Radiological Protection Hielke Freerk Boersma Cursus Stralingsdeskundige Niveau 3 10 februari 2015
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 2 Overzicht Historie ICRP ICRP-60: Beginselen van de stralingsbescherming Rechtvaardiging Optimalisatie Dosislimieten ICRP-103 en verder
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 3 Historie 1896: Edison Tesla Thomas Edison (irritatie van het oog) Nikolá Tesla (idem, houd afstand) Wolfram Fuchs (tijd, afstand, afscherming) Elihu Thomson (systematisch onderzoek dermatitis)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 4 Historie 1895-1928:
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 5 Historie 1928 Oprichting voorloper ICRP tijdens 2 de International Congres of Radiology (IXRPC) Bescherming werkers tegen X- en radiumstraling Voorkomen van deterministische effekten (1 R/week ~ 500 msv/j) Jaren veertig / vijftig: ontwikkeling kernsplijting, begin nucleaire geneeskunde (buiten Radium om)
Historie 1950 Definitieve naam ICRP Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 6 Bescherming werkers en algemene publiek (0.3 rem/week) 1959 Algemene aanbevelingen ICRP-1 Voorkomen van stochastische (genetische) effecten (50 msv/jaar)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 7 Historie 1964 ICRP-6: Rechtvaardigings- en ALARA-beginsel 1966 ICRP-9: Stochastische en deterministische dosislimieten. Aanzet weefselweegfactoren w T 1977 ICRP-26 w T, effectief dosisequivalent H E Stochastische risicofactor: 1,65 %/Sv. Eerste systematische weergave basisprincipes SB Verwerkt in EU basisnormen van 1980, basis van Nederlandse wetgeving.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 8 Historie 1990 ICRP-60 Nieuwe definities en grotere risicofactoren (5 %/Sv), lagere dosislimieten. Verwerkt in EU basisnormen van 1996, basis van huidige Nederlandse wetgeving. 2007 ICRP-103 Iets veranderde risicofactoren, nieuwe stralings- en weefselweegfactoren, exemption levels, aanzet tot milieubescherming Verwerkt in EU basisnormen van 17 januari 2014
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 9 ICRP-60 - definities Handelingen (practices): leiden of kunnen leiden tot blootstelling aan ioniserende straling Interventie: handelingen die bedoeld zijn om blootstelling aan een al aanwezige bron te verminderen
ICRP-60 definities Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 10 Bronnen Momentaan (effectieve dosis) Toekomstig (volgdosis) Potentieel (risico) Blootstellingspaden Blootstelling aan straling Mensen Werknemers Patiënten Leden vd bevolking
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 11 ICRP-60 Algemeen uitgangspunt: Bescherming van mensen tegen de nadelige gevolgen van straling zonder het nuttig gebruik van straling onnodig te beperken Beginselen van stralingsbescherming Rechtvaardiging Optimalisatie (ALARA) Dosisbeperking bron gerelateerd Dosislimieten
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 12 ICRP-60 Rechtvaardiging keuze tussen alternatieven netto gunstig resultaat nieuwe praktijken bestaande praktijken (rechtvaardiging nog actueel?) niet alleen stralingsaspecten
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 13 ICRP-60 Optimalisatie ALARA, met inachtname van economische en sociale factoren brongericht individuele en collectieve effectieve dosis Dosislimieten randvoorwaarden bij rechtvaardiging en optimalisatie
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 14 ICRP-60 Dosislimieten individu gericht continue blootstelling tot net boven limiet is onacceptabel niet universeel toepasbaar (medisch vs interventie) toegekend in jaar van blootstelling begrenzen van schade (beter: detriment) t.g.v. stochastische effecten voorkomen van deterministische effecten
Dosislimieten werknemers Onacceptabel (kans > 10-3 jaar) Tolerabel (10-3 per jaar > kans) Acceptabel (kans < 10-4 per jaar) Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 15
Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 16 Detriment: combinatie van vóórkomen èn de ernst van het effect Multi-attribuut analyse leidt tot detriment: totale kans op fatale kanker aantal verloren levensjaren / afname levensduur kans op niet-fatale kanker erfelijke effecten basis voor weefselweegfactoren
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 17 Dosislimieten werknemers Gebaseerd op epidemiologisch onderzoek Slachtoffers Nagasaki / Hiroshima Patiënten / stralingswerkers (U-mijnen etc) Problemen met: Vertaling naar lage dosis / lage dosistempi Projectiemodellen Aanbevolen dosislimieten werknemers
Dosislimieten werknemers Vertaling naar lage dosis / lage dosistempi Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 18 Dose & Dose Rate Effectiveness Factor (DDREF): 2 (voor β,γ-straling)
Dosislimieten werknemers Projectiemodellen Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 19 latente periode latente periode t = 0 t = 0 additief vs. Multiplicatief t.o.v. natuurlijke kankerincidentie
Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 20 E: max. 20 msv per jaar (gemiddeld over vijf jaar, per jaar max. 50 msv) Ooglens: equivalente dosislimiet 150 msv Huid: equivalente dosislimiet 500 msv ( op 1 cm 2 ) Zwangere vrouwen: 2 msv op onderbuik / 1 msv door inwendige besmetting
Dosislimieten werknemers Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 21 Waarom is er alleen voor de huid (en ooglens) een limiet aan equivalente doses? a. deterministische effecten kunnen alleen in huid en ooglens b. stochastische effecten kunnen alleen in huid en ooglens c. huid en ooglens meest gevoelig voor straling d. dosislimiet effectieve dosis beschermt andere organen. https://www.mentimeter.com/p/de0b52755dfa/waarom-is-er-alleen-voor-de-huid-en-ooglens-een-limiet-aan-equivalente-dosis
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 22 Dosislimieten bevolking Uitgangspunt: kans op overlijden < 10-4 per jaar Optimalisatie (dosisbeperking / kritische groep) i.h.a. afdoende Limiet is rem op blootstelling aan meerdere bronnen 1 msv/j (gemiddeld over vijf jaar) Overige limieten: werknemers/10
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 23 Dosislimieten medisch Patiënten incl. verzorgers Rechtvaardiging: generiek/specifiek Dosislimieten: n.v.t.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 24 Potentiële blootstellingen Speelt bij zowel handelingen als interventie Simpelste mogelijkheid: Kans effect Gericht op Preventie (van waarschijnlijkheid) Reductie indien blootstelling zich voordoet ( interventie)
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 25 Interventie Van belang bij bestaande blootstellingen Vooral voor leden van de bevolking Rechtvaardiging: vermeden dosis groter dan opgelopen dosis (netto positief resultaat) Optimalisatie Interventieniveaus in plaats van dosislimieten (max 0,5 Sv m.u.v. levensreddend handelen) Voorbeelden: Radon / mijnafval / ongelukken
ICRP 21 maart 2007 (ICRP-103): Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 26 The new Recommendations take account of new biological and physical information and trends in the setting of radiation standards. While much more information is available now than in 1990, the overall estimate of the risk of various kinds of harmful effects after exposure to radiation remains fundamentally the same.
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 27 ICRP-103 Practices en intervention vervangen door Planned exposures ( practices) Existing exposures Emergency exposures Dosislimiet zwangere vrouw: 1 msv op de foetus
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 28 ICRP-103 Risicofactor blijft 5%/Sv (voor leden van de bevolking) w T (borst) gaat van 0,05 naar 0,12 w T (gonaden) gaat van 0,20 naar 0,08 Behandeling restorganen weer drastisch gewijzigd Eerste aanzet bescherming v/h milieu
Gericht op instandhouding biodiversiteit / ecosystemen Referentieplanten en dieren Dosisconversiefactoren Derived consideration reference levels Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 29 ICRP-108, 114, 124 - Milieubescherming Reference rat
Cursus stralingsdeskundigheid Niveau 3-2015 30 ICRP-118 (2). For the lens of the eye, the threshold in absorbed dose is now considered to be 0.5 Gy. (3) For occupational exposure in planned exposure situations, the Commission now recommends an equivalent dose limit for the lens of the eye of 20 msv/year, averaged over defined periods of 5 years, with no single year exceeding 50 msv. reductie met factor 7! ******