Basiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingsbescherming

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Basiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingsbescherming"

Roeland Sasbrink
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Basiskennis inzake radioactiviteit en basisprincipes van de stralingsbescherming Nucleair?? Radioactiviteit?? Ioniserende straling!! Wat is dat?

2 Basisprincipes Waar komen we radioactiviteit/ioniserende straling tegen? Gevaren/risico s Bescherming tegen de gevaren van radioactiviteit/ioniserende straling

3 Radioactiviteit natuurlijk verschijnsel (kosmische straling, uit de grond, rondom ons, wijzelf) op het niveau van de atoomkernen ( kern ) ATOOM : Kern (protonen + neutronen) Elektronen

4 Stabiele kern Radioactiviteit Onstabiele (radioactieve) kern a b De kern van een zogenaamd radioactief atoom, is instabiel; de kern zal uit elkaar vallen en hierbij energie produceren g

5 Voornaamste soorten straling straling energie dosis schade

6 Doordringingsvermogen

7 Afstand in de lucht α Enkele centimeters β γ n Enkele meters Honderden meters Honderden meters

8 Groot probleem : Radioactiviteit 1) ruikt men niet 2) ziet men niet 3) voelt men niet 4) gevolgen zijn soms later merkbaar Eén belangrijk voordeel: Radioactiviteit kan gemeten worden!!!

9 Eenheden om de radioactiviteit te meten 1. Het aantal deeltjes grind en zand dat geworpen werd = BECQUERELS 2. sporen nagelaten op de vriend: = SIEVERT

(Dosis) Activiteit = Aantal steentjes per seconde Effect =

10 Eenheden om de radioactiviteit te meten Niet alle becquerels hebben hetzelfde effect Meten van het effect (Dosis) Activiteit = Aantal steentjes per seconde Effect = Aantal impacts + Grootte van de steentjes + Snelheid Eenheid : Sievert (Sv)

11 Sv - Bq Sv is een zeer grote eenheid meestal µsv (microsievert) Bq is een zeer kleine eenheid meestal MBq (megabequerel)

12 Activiteit - halfwaardetijd Tijd binnen dewelke de activiteit terugvalt tot de helft Activiteit I d. Tc-99m 6 h. I d. Tl h. Cs jaar C jaar Sr jaar H-3 12,4 jaar (T½ biologisch : 12 d.) Pu jaar U jaar U jaar

13 Basisprincipes Waar komen we radioactiviteit/ioniserende straling tegen? Gevaren/risico s Bescherming tegen de gevaren van radioactiviteit/ioniserende straling

Natuurlijke straling (500 µsv/jaar): Natuurlijke radionuclides in de grond Materiaal in de omgeving (bouwmaterialen) Radionuclide Gemiddelde

14 Natuurlijke straling (500 µsv/jaar): Natuurlijke radionuclides in de grond Materiaal in de omgeving (bouwmaterialen) Radionuclide Gemiddelde activiteit (Bq/kg) K U-238 reeks 32 T-232 reeks 28 Materiaal Baksteen Beton Gips Gemiddelde activiteit (Bq/kg) (K) 2OO 1000 (K) (Ra)

15 Radon (1500 µsv/jaar): edelgas via ademhaling

17 Kosmische straling : in Belgie : 300 tot 600 µsv/jaar ( vlucht Parijs/New-York : 50 µsv) Dosisdebiet afhankelijk van: - Hoogte waar men leeft - Breedtegraad - Zonneactiviteit - Tijd die men binnen of buiten een gebouw doorbrengt

Radionuclides in het lichaam K-40 = +/- 3000 5000 Bq C-14 = +/- 3500 Bq Po-210= +/- 40 Bq Melkproducten : 25

18 Radionuclides in het lichaam K-40 = +/ Bq C-14 = +/ Bq Po-210= +/- 40 Bq Melkproducten : 25 à 60 Bq/kg Vis : 35 à 170 Bq/kg Groenten : 33 à 250 Bq/kg Fruit : 20 à 210 Bq/kg De mens 120 Bq/kg (~8 500 Bq)

19 Medische toepassingen (100à200 µsv/jaar) : -Radiologie -Tandarts -Nucleaire geneeskunde -Radiotherapie Industriële toepassingen

20 Gemiddelde dosis voor een Belg ~ 4.5 msv/y of ~ 4500 µsv/y Medisch 43% industrieel 1% kosmisch 8% natuurlijk 9% intern 7% radon 32%

21 Basisprincipes Waar komen we radioactiviteit/ioniserende straling tegen? Gevaren/risico s Bescherming tegen de gevaren van radioactiviteit/ioniserende straling

22 Gemiddelde dosis voor de Belg: ~ 4500 µsv/jaar Dosislimiet voor personen van het publiek: 1000 µsv/jaar Medisch 43% industrieel 1% kosmisch 8% Dosislimiet voor beroepshalve blootgestelde personen: intern 7% radon 32% aardse 9% µsv/jaar

23 Directe, deterministsiche effecten alléén bij hoge dosis (boven bepaalde drempeldosis (1Sv) Bv. Stralingsziekte (misselijkheid, diarree, toenemend tekort aan bloedlichaampjes)

24 Late, stochastische effecten ook bij lage dosissen en waarschijnlijker naar mate de dosis toeneemt Verhoging kankerrisico in functie van de leeftijd: jonger = stralingsgevoeliger! in functie van geslacht: vrouwen zijn gevoeliger dan mannen Andere (cataract, hart- en vaatzieketen, genetische effecten) Effecten op ongeboren vrucht: abortus, daling IQ, afwijkingen

25 Risico-inschatting interventie Blootstellingspistes Controle vrachtwagen Duur: 1h Dosistempo: 5 µsv/h Opgelopen dosis: 5 µsv Opsporen voorwerp Duur: 1h Dosistempo: 20 µsv/h Opgelopen dosis: 20µSv Maximum per interventie: 25 µsv

26 Risico-inschatting ophalen huishuil Blootstellingspistes Opladen vrachtwagen Duur: 1min Dosistempo: 100 µsv/h Opgelopen dosis: 1,6 µsv Vervoer ophalingsroute Duur:4h (1h op 80 cm/ 3h op 160cm) Dosistempo: 0,02µSv/h Opgelopen dosis: 0,02 µsv Maximum per incident: ~ 1,6 µsv

27 Basisprincipes Waar komen we radioactiviteit/ioniserende straling tegen? Gevaren/risico s Bescherming tegen de gevaren van radioactiviteit/ioniserende straling

28 1. Bestraling 2. Besmetting A) Uitwendig + = B) Inwendig

Bescherming tegen bestraling Bloostellingstijd beperken

Afstand tot de bron vergroten Hoe verder van de bron, hoe

(1/r 2 wet) Afscherming en opsluiting Afscherming stopt en

30 Bescherming tegen bestraling Bloostellingstijd beperken Hoe korter de blootstellingstijd, hoe lager de dosis. Afstand tot de bron vergroten Hoe verder van de bron, hoe lager de dosis. (1/r 2 wet) Afscherming en opsluiting Afscherming stopt en vermindert de straling Het opsluiten van radioactieve stoffen verhindert de verspreiding ervan in het milieu.

31 Bescherming tegen bestraling AFSTAND 1m 2m 3m TIJD Dosis X Dosis X/4 Dosis X/9 AFSCHERMING

32 Bescherming tegen uitwendige besmetting Wegwerp overall Overschoenen Handschoenen

33 Verwijderen handschoenen

34 Verwijderen overschoenen

35 Bescherming tegen inwendige besmetting

Vergelijkbare documenten

Hoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme

Hoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme 2 Geschiedenis -500 vcr.: ατοµοσ ( atomos ) bij de Grieken (Democritos) 1803: verhandeling van Dalton over atomen 1869: voorstelling van 92