Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap Activiteitenplan 2009 Eerste tranche Zoetermeer, november 2008
De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.
Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Hoofdlijnen jaarprogramma 7 2.1 Datasets & modellen 7 2.2 Kennisopbouw 7 2.3 Kennisoverdracht 8 3 Datasets en modellen 9 3.1 Doelstelling en activiteiten van het deelprogramma 9 3.2 De datasets en modellen in vogelvlucht 9 3.3 Projecten eerste tranche 10 3.4 Vooruitblik tweede tranche 24 4 Kennisopbouw 25 4.1 Doelstelling en activiteiten van het deelprogramma 25 4.2 Programmering volgens visiepaper 25 4.3 Projecten eerste tranche 27 4.4 Vooruitblik tweede tranche 37 5 Kennisoverdracht 39 5.1 Doelstelling en activiteiten van het deelprogramma 39 5.2 Afstemming tussen de periodieke rapportages 39 5.3 Projecten eerste tranche 40 5.4 Vooruitblik tweede tranche 45 3
1 Inleiding Onderhavige notitie omvat de eerste tranche van het activiteitenplan 2009 van het programmaonderzoek 'MKB en Ondernemerschap'. Deze tranche is opgesteld op basis van de adviezen van de Adviesraad en de richtlijnen van de Programmacommissie. Hoofdstuk 2 schetst in het kort de doelstellingen en accenten voor de drie deelprogramma's - datasets & modellen, kennisopbouw, kennisoverdracht - voor 2009. In de daarna volgende drie hoofdstukken 3-5 volgt een nadere specificatie per deelprogramma. Achtereenvolgens komt in deze hoofdstukken aan bod: (i) korte aanduiding van doelstelling en activiteiten van het deelprogramma, (ii) een overzicht van de activiteiten op projectniveau die voor de eerste tranche worden voorgesteld en (iii) een vooruitblik op de tweede tranche. 5
2 Hoofdlijnen jaarprogramma Dit hoofdstuk schetst in het kort de doelstellingen en accenten voor de drie deelprogramma's - datasets & modellen, kennisopbouw, kennisoverdracht - voor 2009. 2.1 Datasets & modellen Het deelprogramma Datasets & modellen vormt de basis van het programma. Momenteel zijn er ongeveer twintig datasets beschikbaar, waarvan de meeste jaarlijks geactualiseerd worden. Daarmee wordt het meer en meer mogelijk ontwikkelingen in de tijd te analyseren en te volgen, hetgeen de datasets steeds krachtiger en waardevoller maakt. Het actualiseren en continueren van de reguliere datasets en modellen is derhalve een belangrijk doel voor 2009. Daarnaast willen we in 2009 een forse vernieuwing doorvoeren, die onder meer voortkomt uit de wensen van de grote stakeholders EZ en MKB Nederland. Zij hebben een groot aantal datawensen op het gebied van MKB en ondernemerschap, die via een cofinancieringsconstructie in het programmaonderzoek kunnen worden meegenomen. Het betreft hier bijvoorbeeld wensen op het gebied van microdata over specifieke typen ondernemers, zoals technostarters en ZZP ers. Daarnaast is er behoefte aan specifieke kerncijfers en meer internationaal vergelijkingsmateriaal met betrekking tot ondernemerschap en MKB. Naast de huidige vaste cofinanciers MKB Nederland (ramingen MKB), UvT (onderzoeklijn m.b.t. tijdelijke organisaties) en NMa (concurrentieperceptie) en enkele grote cofinanciers van meer incidentele nieuwe dataverzameling zoals HBD, HBA en Bedrijfschap Horeca, levert ook EZ zelf hiermee een belangrijke bijdrage aan de cofinanciering in geld. Tevens zullen enkele voorstudies in 2008, zoals de inventarisatie van data over import en doorvoer en data over het aannemen van het eerste personeelslid, waarschijnlijk leiden tot daadwerkelijke dataprojecten op dit gebied. De Voorstudie financieringsmonitor heeft in 2008 al geleid tot een cofinancieringsproject Financieringsmonitor. Ten slotte blijft de toegankelijkheid van de data ook in 2009 een belangrijk aandachtspunt. De ontsluitingsapplicatie en de thesaurus zijn operationeel en worden nauwlettend gevolgd op toegankelijkheid en gebruiksgemak. Er wordt ruimte gereserveerd voor activiteiten op dit onderdeel, teneinde verbeteringen in beide applicaties te kunnen doorvoeren. 2.2 Kennisopbouw Het deelprogramma Kennisopbouw streeft naar de opbouw van vernieuwende inzichten en systematische kennis rond de thema's Oprichtingsdynamiek en MKB-bedrijfsprestaties. Er wordt daarbij ook aandacht gegeven aan internationale en regionale aspecten van deze thema's. Voor 2009 worden de volgende accenten gelegd: 7
De programmering van de kennisopbouw heeft plaats gevonden volgens de kaders zoals die geschetst zijn in het visiepaper. Hierbij is ernaar gestreefd een evenwichtige spreiding te verzorgen over de diverse onderwerpen, waarbij er dit jaar speciale aandacht is voor bedrijvendynamiek in bredere zin. Hierbinnen zijn weer accenten gelegd op de (door)groei van bedrijven en op het micro-niveau op de ondernemer en ondernemend gedrag. Nieuw is dit jaar dat aan nagenoeg alle nieuwe projecten binnen de kennisopbouw de eis is gesteld dat het project voor ongeveer 50% wordt gecofinancierd. Dit heeft tot gevolg gehad dat er veel meer dan in andere jaren projecten in een vroeg stadium zijn afgevallen, omdat er onvoldoende uitzicht was op cofinanciering. Naar de indruk van de programmaleiding is dit gunstig geweest voor zowel de kwaliteit van de projecten als de maatschappelijke relevantie daarvan. De zoektocht naar cofinanciering blijkt evenwel tijdsintensief, waardoor de kennisopbouw in deze eerste tranche nog niet volledig is ingevuld. Er zijn evenwel voldoende initiatieven gaande, zodat verdere invulling in de tweede tranche met vertrouwen tegemoet kan worden gezien. 2.3 Kennisoverdracht De kennisoverdracht draagt er zorg voor dat de data, informatie en kennis die opgebouwd worden in de overige twee deelprogramma's via een multichannel aanpak onder de aandacht van een breed publiek gebracht worden. Accenten voor 2009 zijn: Meer aandacht voor de gebruikers van het programmaonderzoek. Met de huidige website die nu anderhalf jaar in de lucht is, zijn de mogelijkheden voor het analyseren van de gebruikers en hun zoekgedrag sterk vergroot. Die mogelijkheden zullen in 2009 benut worden. De opgedane kennis wordt uiteraard gebruikt om de eindproducten (rapportages, beleidscafés, eventuele masterclasses, seminars, etc.) beter op de gebruikers af te stemmen, gebruikersgroepen uit te breiden en nieuwe gebruikersgroepen aan te boren. Dankzij nieuwe gecofinancierde initiatieven bij de datasets zullen er twee nieuwe periodieke rapportages verschijnen met ingang van 2009. Zo zal de oude exportthermometer een grondige facelift ondergaan (waarbij de naam zal worden gewijzigd) en zal daarnaast de nieuwe financieringsmonitor verschijnen. Twee periodieke producten zullen met ingang van 2009 worden gestopt. Zo zal de tiende Entrepreneurship in NL die begin volgend jaar zal plaats hebben tevens (voorlopig althans) de laatste zijn. Daarnaast zal de periodieke rapportage MKB in regionaal perspectief verdwijnen omdat het benodigde datamateriaal hiervoor niet meer geleverd kan worden. Er wordt nog nagedacht over een eventueel alternatief. Tenslotte zal in 2009 ook nagedacht worden over een spraakmakend rapport of boek over MKB en ondernemerschap, dat in cofinanciering gemaakt zou kunnen worden. 8
3 Datasets en modellen 3.1 Doelstelling en activiteiten van het deelprogramma Het deelprogramma Datasets & modellen vormt de basis van het programma. Momenteel zijn er ongeveer twintig datasets beschikbaar, waarvan de meeste jaarlijks geactualiseerd worden. Daarmee wordt het meer en meer mogelijk ontwikkelingen in de tijd te analyseren en te volgen, hetgeen de datasets steeds krachtiger en waardevoller maakt. De volgende activiteiten kunnen in dit deelprogramma worden onderscheiden: actualiseren of nieuw opstarten van datasets beheer en onderhoud van datasystemen, waardoor zorg wordt gedragen voor kwaliteitscontrole en ontsluiting van de informatie in het datawarehouse beheer, onderhoud en doorontwikkeling van modellen. Deze modellen hebben een intermediaire rol, in de zin dat van daaruit de prognoses worden geproduceerd, die vervolgens in de datasets worden opgenomen. Feitelijk maken de modellen dus onderdeel uit van de dataverwerking. Zij verdienen bijzondere aandacht, gezien het hoge kennisniveau dat vereist is om ramingmodellen te ontwikkelen en operationeel te maken en het grote belang voor de gebruiker van het kunnen leveren van actuele informatie. investeringen in nieuwe producten in de vorm van inventarisatie- of haalbaarheidsstudies en de bouw van nieuwe ontsluitings- of verwerkingsapplicaties. 3.2 De datasets en modellen in vogelvlucht Voordat we in de volgende paragrafen op projectniveau de activiteiten van het deelprogramma presenteren, geven wij in deze paragraaf een overzicht van de datasets en modellen in vogelvlucht. De ongeveer 20 datasets uit het deelprogramma laten zich als volgt indelen: - Acht datasets rond bedrijfsprestaties van het MKB. Aandacht hierbij zowel voor de kerngegevens (omzet, werkgelegenheid, winst, e.d.) als nadere verbijzonderingen naar financieringsgegevens, investeringen en export. Daarnaast verbijzonderingen naar historische cijfers en prognoses, gehanteerde MKB-definitie (de Nederlandse of de Europese), sectoren en regio s. - Drie datasets rond de dynamiek van ondernemingen. Aandacht hierbij voor het aantal actieve bedrijven, de dynamiek daarin en regionale verbijzonderingen. - Een dataset over het inkomen van ondernemers. - Drie internationale datasets die benchmarking met het buitenland mogelijk maken op ondernemersgebied. - Drie bedrijvenpanels waarbij bedrijven jaarlijks geënquêteerd worden. Naast het algemene en veelomvattende MKB-beleidspanel zijn er nog meer gespecialiseerde panels: zo wordt een cohort bedrijven gevolgd, die in hetzelfde jaar zijn opgericht, en is een panel rond determinanten 9
van bedrijfsprestaties. Deze panels worden onder andere veelvuldig gebruikt voor onderzoek in de kennisopbouw (zie volgende hoofdstuk). - Een bloemlezing uit de voorgaande datasets, voor quick reference op de website. Met deze datasets wordt naar onze inschatting een breed en afgewogen palet geboden, dat recht doet aan de doelstelling van het programmaonderzoek. Deze keuze is ook in lijn met de visiepaper. Daarnaast worden de volgende modellen onderhouden voor het maken van de datasets die prognoses bevatten: - de Prisma-modellenfamilie voor het maken van de prognoses kerngegevens MKB. Daarnaast levert dit model ook noodzakelijke input voor de prognoses van de modellen die hierna genoemd worden. - de Famos-module voor het maken van de prognoses omtrent financieringsgegevens. - Brunet voor het maken van prognoses van de inkomens van ondernemers. Naast het maken van deze prognoses kunnen deze modellen ook gebruikt worden voor beleids- en onzekerheidsanalyses. 3.3 Projecten eerste tranche 3.3.1 Actualisering datasets Historische reeksen kerncijfers MKB (D0901) In het kader van het project historische kerngegevens MKB beschikken we thans voor 20 bedrijfsgroepen over tijdreeksen 1993-2006 gemaakt voor de diverse posten uit de exploitatierekening, de werkgelegenheid en het aantal ondernemingen, en de investeringen. Indien van toepassing worden ontwikkelingen steeds in een volume- en een prijscompenent gesplitst. Dit is gedaan door de resultaten uit met name resultatenrekeningen MKBsectoren (die grootteklassen onderscheiden) te koppelen aan de Nationale Rekeningen. Deze dataset worden voor onderzoeksdoeleinden gebruikt (o.a. modelbouw); verder worden op basis van deze data ontwikkelingen zoals voorspeld met PRISMA-MKB, in historisch perspectief geplaatst, waardoor de interpretatie van modeluitkomsten verbetert. We stellen voor de dataset uit te breiden met statistiekjaar 2007. Contactpersoon Ton Kwaak Prognoses kerngegevens MKB (D0902) In het voorjaar verschijnt het Centraal Economisch Plan (CEP)van het CPB. In het CEP wordt de verwachte ontwikkeling geschetst van de Nederlandse economie in de jaren 2008, 2009 en 2010. Voor beleidsvormers is het van belang te weten hoe deze ontwikkeling zich vertaalt naar de ontwikkelingen van sectoren en de ontwikkeling van kleine, middelgrote en grote bedrijven. Per sector worden prognoses gemaakt van onder andere de omzet, toegevoegde waarde, winst, werkgelegenheid, zelfstandigen en investeringen. Sinds 2004 wordt door het CPB geen sectorprognose meer gegeven. Hiermee is het maatschappelijk belang van de EIM-sectorprognoses sterk toegenomen. In toenemende mate maken maatschappelijke organisaties en instellingen gebruik van de prognoses. 10
De sectorprognoses worden gerapporteerd in Kleinschalig Ondernemen 2009 en in Ondernemen in Sectoren 2009. Tevens zijn de hoofdlijnen van beide rapporten toegankelijk via de website www.ondernemerschap.nl in de rubriek prognoses. Onderdeel van deze rubriek van de website is de uitgebreide database Prognose kerngegevens MKB. Deze database bevat exploitatie- en werkgelegenheidsgegevens van een groot aantal (MKB-)sectoren, die tezamen de Nederlandse economie vormen. Deze database verschijnt in april op de website en wordt september en december geactualiseerd, op basis van de meest actuele macro-economische inzichten. Dit project wordt gecofinancierd door MKB-Nederland. Contactpersoon Klaas Bangma Kerncijfers Europese definitie MKB (D0903) In vrijwel alle nationale statistieken wordt de grens van 100 werknemers (wn) als afbakening van het midden- en kleinbedrijf (MKB) gehanteerd. Ook in onze datasets, die van bestaande statistieken zijn afgeleid, wordt de 100 wn-grens gebruikt. Deze afbakening heeft in de datasets haar langste tijd gehad. De Europese grens, die voor MKB gehanteerd wordt, is 250 wn. Dat houdt voor het CBS in dat voor de dataleveringen aan Eurostat deze grens al gehanteerd wordt. In toenemende mate worden er vergelijkingen gemaakt tussen het Nederlandse MKB en dat van andere EU-landen, waarbij deze grens gehanteerd wordt. Op een bepaald moment zullen de nationale statistieken overgaan van 100 naar 250 wn als MKB-grens, maar dit moment is nog niet bekend. Wanneer dat gebeurt, zullen onze datasets ook de 250 wn MKB-grens moeten hanteren. Om een voorschot te nemen op die ontwikkeling en om in te spelen op de Europese afspraken is een aparte dataset ontwikkeld voor een aantal kernvariabelen, waarin de 250 wn MKB-grens wordt gehanteerd. Op deze wijze doen we ervaring op met het maken van MKB-cijfers vanuit de 250 wn MKBdefinitie. Contactpersoon Kees Bakker Regionale kerncijfers MKB (D0904) De dataset regionale kerndata MKB geeft een beschrijving van de structuur van het provinciale bedrijfsleven, onderverdeeld naar 20 bedrijfstakken en 3 grootteklassen. Toevoeging van de dimensie grootteklasse maakt de dataset uniek in Nederland. Afgelopen jaar is deze dataset geactualiseerd tot en met statistiekjaar 2005. Voorgesteld wordt, op basis van nieuw beschikbaar CBS-materiaal deze dataset up-to-date te maken (toevoegen statistiekjaar 2006). Hierbij is door het wegvallen van een CBS-bron - ten opzichte van eerdere jaren een aanpassing van methodiek nodig. Contactpersoon Ton Kwaak Resultatenrekeningen MKB-sectoren (D0905) Resultatenrekeningen MKB-sectoren is een database met daarin uitvoerige, onderling samenhangende gegevens over de omvang en structuur van het bedrijfsleven. Het gaat om 108 bedrijfsgroepen, die voor wat betreft het particulier bedrijfsleven zijn onderverdeeld in klein-, midden- en grootbedrijf. Het aantal variabelen bedraagt meer dan 60, onderverdeeld in de vol- 11
gende rubrieken: (1) macro-economische resultatenrekening, (2) bedrijfseconomische resultatenrekening, (3) energierekening, (4) werkgelegenheid. De samenhang bestaat daarin dat alle gegevens afkomstig zijn uit de CBS Productiestatistieken. Hiertoe worden de cijfers uit deze statistiek consistent en volledig gemaakt naar alle dimensies (variabelen, sector, grootteklasse, jaren), door transformaties van het bronmateriaal en aanvullende ramingen voor ontbrekende cellen. Dit maakt de dataset uniek ten opzichte van de onderliggende bronnen. Naast het feit dat de dataset structuurinformatie biedt op een lager aggregatieniveau dan de Korte termijn ramingen kerncijfers MKB, vormt de dataset de belangrijkste input voor de onderverdeling naar kleinbedrijf, middenbedrijf en grootbedrijf van de dataset Historische reeksen kerncijfers MKB, die op haar beurt de basis vormt voor de korte termijn ramingen. Contactpersoon Sjaak Vollebregt Financiering MKB (D0906) Elk jaar worden ten behoeve van de publicatie Kleinschalig Ondernemen ramingen gemaakt van de financieringsstructuur van het MKB ten opzichte van het grootbedrijf. Deze worden gemaakt met het financieringsmodel FA- MOS. De ramingen worden geijkt op het meest recente jaar waarvoor de financieringsgegevens (Statistiek Financiën Ondernemingen, SFO) beschikbaar zijn. Het huidige basisjaar is 2004. De indeling in sectoren en grootteklassen in FAMOS sluit aan op die van PRISMA-K, het bedrijfstakkenmodel van EIM dat de macro-economische ontwikkeling voor de korte termijn beschrijft. De belangrijkste output van het FAMOS is een financieringsdataset die jaarlijks wordt ontsloten via de website. Deze dataset omvat de financieringsstructuur (verdeling activa-passiva) en een aantal financiële kengetallen (current-ratio, solvabiliteit etc.) naar sector en grootteklasse. Er is regelmatig vraag naar gegevens uit deze dataset, zowel in het kader van de Quick Service-faciliteit als eigen gebruik door derden. Het doel van dit project is actualisering van de financieringsdataset. Dit behelst: het updaten van het basisjaar (één jaar ophogen) het maken van nieuwe kortetermijn ramingen (actualisering en prognose) in het kader van Kleinschalig Ondernemen. Contactpersoon Mickey Folkeringa Actieve ondernemingen en vestigingen (D0907) De dataset Actieve Ondernemingen en Vestigingen bevat informatie op 4/5- digit niveau over het aantal bedrijven en vestigingen van bedrijven in het naar bedrijfsgroepen en werknemersgrootteklassen verbijzonderde bedrijfsleven van Nederland. Via een dataverrijkinggsprogramma worden voor beide datasets de door CBS afgeronde aantallen onthuld. Voor de Actieve Ondernemingen wordt daarnaast ook de grootteklasse >100 uitgesplitst. Deze informatie wordt jaarlijks actueel gehouden door het verwerken van nieuwe inzichten bij CBS en uitbreiding met nieuwe waarnemingsjaren. Doel van het project: Het actualiseren van de reeksen Actieve Ondernemingen en Vestigingen 1993 2008 resp. 2000-2008 met het statistiekjaar 2009 Contactpersoon Sita Tan 12
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid (D0908) Het doel van het project is het actualiseren van bestaande tijdreeksen op het gebied van bedrijvendynamiek (geboorte en opheffing van bedrijven) en bedrijfstypen (zoals snelle groeiers) en het actualiseren en aanvullen van een database met individuele bedrijfsgegevens. Niet alleen door EIMonderzoekers, maar ook door beleidsmakers blijkt intensief gebruik gemaakt te worden van gegevens over ondernemingendynamiek en bedrijfsprestaties bij hun beleidsvorming en het schrijven van nota s. De tijdreeksen op het gebied van ondernemingendynamiek blijken voor beleidsmakers belangrijk te zijn om onder andere het startersbeleid te kunnen monitoren. De gegevens en onderzoek op het gebied van bedrijfstypen heeft onder andere geleid tot ontwikkelen van specifiek beleid gericht op het vergroten van het aantal snel groeiende bedrijven in Nederland. De praktijk heeft uitgewezen dat de gegevens ook bruikbaar zijn voor beleidsmakers bij gemeenten. Zij kunnen de gegevens op nationaal niveau als een benchmark voor hun gemeente gebruiken. In 2009 zal de methodiek moeten worden aangepast wegens het verdwijnen van de ERBO enquete en het niet meer leveren van de mutatiebalansen door de KvK. Enig voorbehoud m.b.t. het programmeren van dit project is derhalve gerechtvaardigd. Contactpersoon Klaas Bangma Regionale bedrijvendynamiek (D0909) In het project regionale bedrijvendynamiek zijn voor 1987-2005 o.b.v. KvK cijfers data verzameld over de regionale bedrijvendynamiek: oprichten en opheffingen, en migratie van bedrijven, en de ontwikkeling van het aantal bedrijven. De data worden gebruikt in verschillende kennisopbouw projecten. We willen deze reeks actualiseren tot en met statistiekjaar 2007. Ook hier is sprake van een voorbehoud m.b.t. de uitvoering, gezien de bovengenoemde wijzigingen van de statistieken van de KvK. Contactpersoon Ton Kwaak Inkomens van ondernemers (D0910) Het doel van dit project is drieledig: het produceren van ramingen 2007-2010 met BRUNET en het toevoegen hiervan aan de Inkomens dataset het actualiseren van de Inkomens dataset met het statistiekjaar 2007 het actualiseren van de Inkomensmonitor met het statistiekjaar 2007 BRUNET ramingen Op basis van BLISS Inkomens data 2006 (het basisjaar ) worden ramingen 2007-2010 gemaakt van het bruto-netto traject van zelfstandige ondernemers t.b.v. de voorjaarsramingen van Kleinschalig Ondernemen. Deze ramingen zullen ook toegevoegd worden aan de dataset. Daarnaast wordt BRUNET gebruikt om de inkomenseffecten van veranderingen in wet- en regelgeving door te rekenen. Inkomens De datasets BLISS Inkomens Directeuren-grootaandeelhouders (DGA's) en zelfstandigen (ZLF) bevatten gegevens over inkomens directeurengrootaandeelhouders (gedesaggregeerd naar inkomensbestanddeel en inkomensdeciel) en van zelfstandigen (gedesaggregeerd naar inkomensbestanddeel en inkomenspercentiel). De datasets geven inzicht in de bruto en 13
netto inkomens van dga's en zelfstandigen en dienen met name als input voor het BRUNET model (zie boven). In 2009 dienen de datasets geactualiseerd te worden met statistiekjaar 2007. Inkomensmonitor De Inkomensmonitor is een aanvulling op BLISS Inkomens, die vorig jaar voor het eerst opgezet is. Deze dataset zal bestaan uit hoofd inkomensbestanddelen uitgesplitst naar persoonskenmerken. De Inkomensmonitor bouwt voort op een rapport uit 2007 over de inkomenspositie- en inkomensontwikkeling van ondernemers, waarin de inkomensgegevens over het statistiekjaar 1990-2004 worden gepresenteerd. Door koepel- en brancheorganisaties, overheden en door de pers, is veel belangstelling getoond voor de uitkomsten van dit rapport. (Zie bijvoorbeeld het artikel Zelfstandige gaat betere tijd tegemoet' in het blad Ondernemen!, oktober 2006.) De inkomensmonitor zal behalve via een minirapportage ook als dataset worden ontsloten op het inter-/intranet. Hiervoor worden de mogelijkheden voor coproductie met CBS onderzocht. Contactpersoon Sita Tan Internationale benchmark ondernemerschap (D0911) Ondernemerschap is één van de speerpunten van EZ-beleid. Een belangrijk aspect daarbij is het bewaken en bevorderen van de concurrentiekracht van Nederland op de internationale markt. Om beleid te kunnen ontwikkelen en te voeren is het nodig om de Nederlandse situatie periodiek in internationaal perspectief te plaatsen. Centraal hierbij staan de aspecten ondernemerschap, bedrijvendynamiek en snelgroeiende bedrijven. In deze offerte wordt een onderzoek gepresenteerd waarbij Nederland, net als in de voorgaande jaren, wordt vergeleken met 10 andere landen. Deze benchmarklanden zijn: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Ierland, Italië, het VK, de VS en Japan. In 1996 en 1999 zijn vergelijkbare onderzoeken in het kader van de toen bestaande beleidsruimte gefinancierd en in 2001 en 2003 vanuit de markt (EZ). Het project omvat, naast het data deel waar deze globale offerte betrekking op heeft, een in het kader van de publieksrapportages uit te brengen rapport. Contactpersoon Niek Timmermans Ondernemers internationaal (COMPENDIA) Dit reguliere dataproject wordt voor 2009 niet ingediend, aangezien pas in 2010 nieuw datamateriaal te verwachten is. We slaan derhalve een jaar over. Contactpersoon André van Stel Nieuw ondernemerschap internationaal (GEM) (D0912) Tien jaar geleden heeft een internationale research groep, onder leiding van prof. Paul Reynolds van Babson College en de London Business School, het initiatief genomen voor een zogenaamde Global Entrepreneurship Monitor (GEM). Hoofddoel is met vooraanstaande onderzoekers op het terrein van ondernemerschap internationaal vergelijkbare data over ondernemerschap in een groot aantal landen te verzamelen, te vergelijken en te analyseren, alsmede op basis van deze data het effect van entrepreneurial activity op economische groei te onderzoeken. Inmiddels doen hieraan 38 landen mee. Het is de bedoeling het 14
aantal deelnemende landen geleidelijk uit te breiden tot circa 50. Sinds 2001 participeert EIM, als partner voor Nederland, in het GEM-project. De voornaamste doelen van het project zijn: Jaarlijks unieke gegevens verzamelen over de mate van (nascent) entrepreneurial activity en de entrepreneurial framework conditions in Nederland. Toegang krijgen tot een grote, internationale databank met soortgelijke gegevens voor alle deelnemende landen, zowel ten behoeve van benchmarking als van modelbouw. Rapporteren over de ontwikkeling van het ondernemerschap in Nederland, in internationaal perspectief, en over de achtergronden van deze ontwikkeling. Contactpersoon Jolanda Hessels MKB-Beleidspanel (D0913) Het MKB Beleidspanel is begin 1999 van start gegaan. De aanleiding destijds was een behoefte aan kennis over de impact van het overheidsbeleid op het MKB. Wat is de kennis en houding van de ondernemers ten aanzien van het gevoerde overheidsbeleid en hoe wordt hier door ondernemers in hun bedrijfsvoering mee omgegaan? Het huidige doel van het MKB Beleidspanel is drieledig: Het meten van ontwikkelingen in de tijd ten aanzien van het gedrag, de meningen en prestaties van MKB-ondernemingen Cumulatie van kennis over het MKB in al zijn facetten Optimale ontsluiting van data voor externen. In 2007 is voor het eerst gewerkt met vragensets van externe instanties (waaronder het WODC en de RaboBank). Dit project wordt gecofinancierd door MKB-Nederland. Contactpersoon Pim van der Valk Starters en jonge bedrijven (D0914) Gedurende lange tijd worden binnen het programmaonderzoek cohorten starters en jonge bedrijven gevolgd. Het in de tijd volgen van deze groepen bedrijven levert waardevolle informatie op, onder meer over de ontwikkeling van nieuwe en jonge bedrijven, de hierbij ervaren problemen en de factoren die overleving en bedrijfsgroei beïnvloeden. Inmiddels is op deze wijze een unieke longitudinale database opgebouwd met informatie over (de ontwikkeling) van startende en jonge bedrijven in Nederland. Diverse cohorten (een cohort bestaat uit bedrijven die in hetzelfde jaar gestart zijn) met verschillende startjaren worden gevolgd. Dit maakt het mogelijk om vergelijkingen te maken met uitkomsten van metingen tussen de verschillende cohorten. Zo kunnen we zien of en in hoeverre de ene lichting bedrijven zich onderscheidt van een andere lichting. Door met duizend starters een panel op te zetten is dit cohort zo n 5 jaar te volgen. De uitkomsten kunnen gebruikt worden voor vergelijkingen met starters in andere economische omstandigheden. Centraal in de eerste meting staat de beleving van de marktomstandigheden door de starters. De cohorten 1998/2000 en 2003 worden stopgezet, aangezien de overblijvende aantallen jonge bedrijven te gering zijn om betrouwbare uitkomsten uit af te leiden. 15
In een (mini)rapportage worden de eerste ervaringen, startmotieven, marktomstandigheden vergeleken met die van de starters uit 1998/2000 en 2003. Dit gedeelte van het project valt onder 'kennisoverdracht'. Contactpersoon Dick Snel Determinanten bedrijfsprestaties MKB (D0915) De meeste datasets die worden verzameld in het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap kijken naar de prestaties van MKB-bedrijven an sich. Met de dataset Determinanten van Bedrijfsprestaties verzamelen we op systematische wijze informatie over verschillende aspecten van de bedrijfsvoering van MKB-bedrijven: ondernemerschap, innovatie, marketing, HRM en perceptie van concurrentie. Deze dataset beoogt om beleidsmakers, ondernemers en adviseurs actuele inzichten te geven in factoren die ten grondslag liggen aan vele vormen van dynamiek in het MKB. De dataset Determinanten van Bedrijfsprestaties is ook in 2006, 2007 en 2008 al verzameld; instrument hiervoor is een telefonische enquête onder circa 2500 ondernemers die samen een representatieve steekproef vormen voor het MKB. In dit project maken we een update van de dataset door de telefonische enquête te herhalen en op onderdelen aan te passen. Het project gebeurt met cofinanciering door de Nederlandse Mededingings Autoriteit. Contactpersoon Jeroen de Jong Kerncijfers MKB op de website (D0916) Uit de praktijk is gebleken dat veel mensen op zoek zijn naar een beperkt aantal cijfers over een bepaald thema of naar enkele basisgegevens over het MKB of een sector daaruit. Nu kunnen zij hiervoor de zoekfunctie gebruiken, bij de rapporten kijken of de datasets raadplegen. Dit is echter niet de snelste en effectiefste manier. Daarom is er op de website een aparte sectie met een toegankelijke ontsluiting van diverse informatie over het MKB uit de datasets. Via de sectie van de website Kerncijfers is het de bedoeling gebruikers te bedienen die een beperkt aantal cijfers of feiten in het kennisdomein MKB en Ondernemerschap zoeken. Doel van dit project is ervoor te zorgen dat de ontsluiting via de kennissite verder verbeterd en de gegevens geactualiseerd worden. Met andere worden dat het aantal bezoekers wordt vergroot en de gemiddelde bezoekduur wordt verlengd. We willen dit bereiken door: een eenduidige, logische en veelvuldig toegepaste zoekstructuur via onderwerpen/thema s - als aanvulling op de huidige datasets en rapporten - te geven; het aanbieden van de gezochte cijfers en feiten in de vorm van standaardtabellen; service te bieden via doorverwijzing naar gerelateerde onderwerpen en (recente) rapporten. Contactpersoon Dick Snel Aanschaf secundaire data (D0917) Aanschaf van de secundaire data benodigd volgens het Programmaonderzoek en de uitvoering van het logistieke proces rondom de verschillende databronnen en de diverse leveranciers. Ten behoeve van het programma worden centraal een aantal databronnen bij diverse leveranciers aangeschaft. Daarbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan bestellingen bij het 16
Centraal Bureau voor de Statistiek, Vereniging van Kamers van Koophandel en Fabrieken, Bureau van Dijk, OECD. De databronnen vormen de directe inputs voor de diverse datasets. Centrale aanschaf heeft voordelen, onder andere in de kostensfeer, opslag, expertise en de kwaliteitsbewaking. De kosten van secundaire databronnen, die voor meer dan één dataset worden gebruikt, worden uit dit project gefinancierd. Wijzigingen van de statistieken van de KvK (ERBO enquete en Mutatiebalansen) zullen in 2009 een gewijzigde invulling van dit project to.v. voorgaande jaren veroorzaken. Contactpersoon Sjaak Vollebregt Fusies en overnames (D0918) Het EIM heeft in het kader van diverse projecten tijdreeksen opgebouwd op het gebied van bedrijvendynamiek en bedrijfstypen. Deze tijdreeksen hebben onder andere betrekking op het aantal oprichtingen van nieuwe bedrijven en het aantal opheffingen van bestaande bedrijven. Aanvullend hierop geeft inzicht in fusies en overnames een verdieping van de ze dynamiekcijfers. Deze verdieping is tot stand gebracht in het databestand fusies en overnames 1998-2007. De maatschappelijke relevantie ligt in de toenemende (beleidsmatige) belangstelling voor het met name onderwerp overnames. Zo staan er fiscale maatregelen op stapel om overnames eenvoudiger te maken. Binnen EIM wordt al onderzoek naar gedaan naar overdrachten van bedrijven van oudere ondernemers. Contactpersoon: Jan van der Weele Demografische aspecten van ondernemers (D0919) In 2008 is een dataset ontwikkeld, die de demografische aspecten van (Nederlandse) ondernemers in kaart brengt, zoals geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, etniciteit, voorzover mogelijk met een verdeling naar sector en regio. Hierbij is aangesloten bij de aantallen, zoals vermeld in de reeksen kerncijfers MKB en is er naar gestreefd de demografische cijfers als reeksen te presenteren. De dataset is ontsloten op de kennissite. Voorgesteld wordt deze dataset in 2009 te actualiseren. Contactpersoon Sjaak Vollebregt Investeringen MKB (D0920) In 2004 is de investeringsrekening opgezet voor de jaren 2000, 2001 en 2002. Daarin zitten investeringsgegevens, onder andere onderscheiden naar gebruik en eigendom en naar bedrijfsgroepen en grootteklasse. In 2005 is de investeringsrekening uitgebreid met gegevens over 2003. Latere jaren kwamen via statline niet of onvoldoende beschikbaar. Vervolgens is in 2008 de datavergaring gestart via de On Site faciliteit van het CBS. Daarmee konden de data direct uit de primaire CBS bestanden onttrokken worden. De statistiekjaren 2003 (controlejaar), 2004 en 2005 zijn voor zoveel mogelijk bedrijfsgroepen en grootteklassen afgeleid. In 2009 willen wij in ieder geval het statistiekjaar 2006 toevoegen (eventueel, indien de data beschikbaar komen, ook het statistiekjaar 2007) Contactpersoon: Pieter Fris 3.3.2 Nieuwe datasets Export van het MKB (D0921) 17
In 2006 en 2007 heeft EIM in opdracht van EZ-BEB de exportindex MKB ontwikkeld. In deze publicatie werd aandacht geschonken aan het aantal exporteurs en de exportomvang naar grootteklasse en het theoretisch exportpotentieel. In de publicatie van 2007 is eveneens gekeken naar het fenomeen van de indirecte export. Het Ministerie van Economische Zaken ziet graag binnen het Programma een jaarlijks project. Het project behelst 3 delen: 1. continuering exportindex MKB 2. indirecte export 3. ontwikkelen maatstaf exportpotentieel ad 1. EZ zou graag zien dat het in kaart brengen van de export naar grootteklassen MKB jaarlijks wordt voortgezet binnen het programma. Er moet wel een dataknelpunt worden opgelost. Bij de vaststelling van de exportindex kunnen we geen gebruik meer maken van ERBO. We zullen nagaan in hoeverre de opvolger Coen van het CBS bruikbaar is. Daarnaast is het CBS bezig met een traject waarbij de export op bedrijfsniveau wordt vastgesteld op basis van gegevens omzetbelasting. Hierover zijn nauwe contacten met het CBS. ad 2. Daarnaast zou de indirecte export meer aandacht moeten krijgen. Het blijkt dat in de industrie en de landbouw veel (kleinschalige) producenten niet zelf exporteren, maar gebruik maken van agenten en (gespecialiseerde) handelshuizen. De export verloopt vooral via de groothandel. De indirecte export zou jaarlijks gekwantificeerd moeten worden: komend jaar voor de periode 2000-2008. In het project van 2009 wordt nader ingezoomd op de indirecte export. In hoeverre vormt indirecte export een opstap voor exportstarters. Waarom kiezen bedrijven voor deze vorm? Bij dit deel willen we het Nederlands Verbond van de Groothandel betrekken. ad 3. In 2009 wordt tevens voorgesteld het exportpotentieel vanuit een theoretisch concept in te vullen, waarbij het mogelijk wordt dit kengetal beleidsmatig te gebruiken. Het theoretisch exportpotentieel zoals gehanteerd bij de exportthermometer heeft te veel beperkingen, zodat dit begrip beleidsmatig niet als monitoringsinstrument te gebruiken is. Dit project wordt gecofinancierd door het Ministerie van Economische Zaken. Contactpersoon: Wim Verhoeven Kengetallen ondernemerschap (D0922) In dit project worden belangrijke kengetallen over ondernemerschap bij elkaar gebracht. De meeste variabelen worden in andere projecten gemaakt. Voor zover gegevens beschikbaar zijn worden de kengetallen in een internationaal perspectief geplaatst. De kengetallen worden prominent op de Programmasite geplaatst. De variabelen betreffen: de total entrepreneurial activity (TEA), met opsplitsing naar nascent entrepreneurship rate en young business entrepreneurship rate ); ondernemersquote; aantal technostarters (jonge bedrijven met r&d gerelateerde omzet tot 5 jaar oud); aantal starters in technobranches (tot 1 jaar oud); aandeel technostarters (als % van totaal aantal bedrijven) obv omzet en werkgelegenheid; de totale door technostarters gerealiseerde omzet; 18
overlevingskansen van starters (onder voorbehoud 1 ); het aantal faillissementen; het aantal bedrijfsoverdrachten (onder voorbehoud 1 ); aantal snelle groeiers (op basis, werkgelegenheid, omzet en EIM-index); aandeel van snelle groeiers in de technobranches op basis van de omzet; aandeel snelle groeiers (als % van het totale aantal bedrijven) op basis van de werkgelegenheidsgroei, omzet en EIM-index; gemiddelde procentuele groei van de omzet bij snelle groeiers; gemiddelde procentuele groei van de werkgelegenheid bij snelle groeiers; aandeel van snelle groeiers in de technobranches op basis van de werkgelegenheid. Speciaal ten behoeve van het jaarverslag van EZ worden voor enkele variabelen (o.a. ondernemersquote en omzet technostarters) op nationaal niveau voorlopige schattingen gemaakt. Cofinancier onder voorbehoud: Ministerie van Economische Zaken Contactpersoon: Wim Verhoeven 3.3.3 Infrastructuur, investeringen en ontsluiting datasets Beheer en onderhoud datasystemen (D0924) Binnen de datasystemen zijn de afgelopen jaren verschillende subsystemen voor dataverwerking ontwikkeld, zoals Actieve ondernemingen en vestigingen, Prognoses kerngegevens MKB, Inkomens en andere. Deze (sub)systemen, het gaat hier om vaak complexe verwerkingsprogrammatuur en (relationele) databases, dienen voor de periodieke productie zowel technisch als functioneel goed te blijven werken. Wat betreft technische aspecten spelen de netwerkomgeving, de file- en databaseserver en de gebruikte software een belangrijke rol. De kosten van de benodigde licenties worden uit dit project gefinancierd. Wat betreft de inhoud zijn er jaarlijks kleine veranderingen die zich kunnen aandienen. In 2009 wordt geinvesteerd in het vergroten van de gebruikersvriendelijkheid van de toegang tot de dataappicaties. Contactpersoon Pierre Verhees Clearinghouse MKB Data (D0925) Binnen het deelprogramma Informatiesystemen worden jaarlijks in ongeveer 36 aparte projecten 36 datasets geproduceerd, waarvan enkele nieuw datasets. De datasets hebben betrekking op verschillende economische aspecten van het MKB. In het kader van de documentatie en het gebruik van deze datasets is centraal beheer van groot belang. In de afgelopen jaren is daartoe het Clearinghouse MKB Data opgezet. Het Clearinghouse MKB Data is een organisatievorm, waarbij de logistiek van de dataprocessen (verzamelen, opslaan, bewerken en ontsluiten van gegevens) centraal wordt gemanaged. Het bevorderen van het gebruik van de data is de hoofddoelstelling van het Clearinghouse. Ook voor 2009 wordt voorgesteld het Clearinghouse te continueren. Contactpersoon Steven Meppelink 1 De Kamer van Koophandel hebben aangegeven geen maatwerk meer te kunnen leveren. Het is nu nog onduidelijk of dit gegeven volgend jaar beschikbaar is. 19
Ontsluiting datasets (D0926) In 2009 worden er binnen het deelprogramma informatiesystemen diverse datasets geactualiseerd, zoals Actieve ondernemingen en vestigingen, Resultatenrekening MKB sectoren, bedrijvendynamiek, e.d. Actualisatie betekent meestal dat aan de bestaande jaren een recenter jaar wordt toegevoegd. Alle geactualiseerde datasets worden elk jaar zoveel mogelijk ontsloten. Bij de ontsluiting staat de kennissite (www.ondernemerschap.nl) centraal. De laatste jaren is zeer veel datamateriaal via dit kanaal ontsloten. Eind 2009 zal er sprake zijn van een nieuwe Sbi-codering; dit kan betekenen dat een aantal datasets zal worden geupdated conform de nieuwe indeling. Behalve aanpassingen in de feitelijke data betekent dit ook dat de metadata en de toelichtingen aanpassing behoeven. Contactpersoon Steven Meppelink Onderhoud en uitbouw thesaurus (D0927) De Thesaurus is een zoekinstrument dat gebruikers de mogelijkheid biedt met hulp van trefwoorden datasets en kerncijfers op de kennissite te kunnen vinden. In het najaar van 2008 is een review gehouden op het gebruik, waarbij zowel de externe bereikbaarheid als het interne functioneren van deze applicatie is geanalyseerd. Uitkomst was dat de thesaurus via zoekmachines zoals Google op relevante termen goed scoort, daarnaast is het aantal visits redelijk hoog, zeker gezien het feit dat de thesaurus in 2008 in produktie is gegaan. Bij de analyse van het zoekgedrag binnen de applicatie (N.B: mbv. een logging-module worden alle acties van gebruikers geregisteerd) bleek echter dat de wijze waarop gebruikers binnen de applicatie zoeken vaak verschilt met de manier waarop het userinterface werkt. Door het userinterface te verbeteren is de verwachting dat de gebruikersinput beter herkend wordt waardoor er uiteindelijk meer en betere datasetverwijzingen zullen zijn. Concreet houdt dit in dat het mogelijk wordt input, waarbij de schrijfwijze enigszins afwijkt van een gangbare term, toch als zodanig te herkenen.. Ten slotte blijft het van belang de gebruikersperceptie over de applicatie te weten: een bondige enquete binnen de applicatie kan hiertoe bijdragen. Naast de uitbouw-activiteiten komt ook het reguliere werk aan bod: onderhoud van het idioom en de review van het systeem. Het idioom krijgt een uitbreiding met trefwoorden op sector-, grootteklasse- en geografisch nivo. Een optie hierbij is de sector-indeling direct aan te laten sluiten op de indeling die de dataset-applicatie op de kennissite heeft. De review biedt inzicht in welke mate de wijzigingen tot betere resultaten hebben geleid. Contactpersoon Steven Meppelink Post-mortem analyse prognoses MKB (D0928) In 2006 is voor het eerst een analyse van de voorspelkwaliteit van de korte termijn prognoses gemaakt; de huidige reeks betref statistiekjaar 2003-2005. De bedoeling is deze analyse uit te breiden met statistiekjaar 2006. In het project maken we een vergelijking met de prognoses voor 2006 (die uit 2005 en die uit 2006 zelf) met de realisaties. Tevens kan door vergelijking met eerdere analyses de ontwikkeling van de voorspelkwaliteit gemonitored worden. Hieraan worden indicaties voor de verdere verbetering van de voorspelkwaliteit ontleend. 20
Contactpersoon Ton Kwaak Voorstudie alternatieve bronnen KvK (D0929) Diverse projecten binnen het Programma MKB en Ondernemerschap maken gebruik van data van de Kamer van Koophandel:1. ERBO en de 2. Mutatiebalans van het Handelsregister. Beide datasets zijn in hun huidige vorm opgehouden te bestaan. Ad 1: Gebruik COEN (ERBO nieuwe stijl) ERBO is opgegaan in de nieuwe conjunctuurmeting Conjunctuurenquête Nederland (COEN) van het CBS. COEN kent een aantal belangrijke verschillen met de jaarlijkse ERBO-enquête die de KvK voorheen hield. Zo is het onderzoek op kwartaalbasis en niet op jaarbasis. Ook bevat het in eerste instantie geen kwantitatieve gegevens over omzet, uitvoer en dergelijke. terwijl bovendien alleen nog bedrijven vanaf 5 werkzame personen worden ondervraagd (was vanaf 2 werkzame personen) bij een veel kleinere steekproef. Hier staat tegenover dat het aantal kwalitatieve vragen wordt uitgebreid. De kwantitatieve gegevens werden gebruikt in ondermeer Kleinschalig Ondernemen, Ondernemen in de regio, Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid en de Exportindex MKB. In deze haalbaarheidsstudie kijken we wat nog precies verkrijgbaar is (detaillering sectoren/regio s/grootteklassen) en of op basis van gegevens uit het verleden de kwalitatieve uitkomsten te vertalen zijn naar kwantitatieve schattingen. Hiervoor is nauw overleg met het CBS nodig. Ad 2: Gebruik Mutaties in het Handelsregister Met de fusie van de regionale Kamers en de opzet van het Nieuwe Handelsregister heeft de Kamer besloten om tot een andere wijze van registreren over te gaan. Standaardgegevens die ook intern worden gebruikt, komen nog wel normaal beschikbaar, maar maatwerk, zoals gegevens betreffende grootteklassen van starters en opheffingen, aantal overnemingen/overdrachten/fusies, overleving van starters e.d. is vooralsnog niet meer mogelijk. Toch is juist deze informatie van groot belang voor het Ondernemerschapsbeleid van EZ. EIM gebruikt deze informatie over de studies Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid, Meting prestaties van technostarters, Internationale Benchmark Ondernemerschap, Regionale Bedrijvendynamiek, Monitor nieuw Ondernemerschap en allerlei studies die in het kader van kennisopbouw weer gebruik maken van deze databases. Voor dit onderzoek is nader overleg met de Kamer van Koophandel nodig om alternatieven goed te kunnen beoordelen. Contactpersoon: Wim Verhoeven Haalbaarheidsstudie Uitgaande buitenlandse investeringen (D0930) In het kader van de globalisering zijn steeds meer bedrijven internationaal actief. Dit kan via export en import, maar ook door het hebben/overnemen/openen van/deelnemen in buitenlandse vestigingen. Hierover is echter nog weinig bekend. Het CBS beschikt niet over deze gegevens, maar denken er wel over na. De DNB verzamelt deze gegevens wel, maar kan de investeringen niet toewijzen aan bedrijven. EIM stelt voor te kijken in hoeverre de commerciële database REACH hierover informatie bevat. We kunnen in elk geval per sector en grootteklasse tellen hoeveel ondernemingen buitenlandse vestigingen/deelnemingen > 50% hebben en in welke landen dat is. Vervolgens zouden we in Amadeus, een commerciële database van Europese (mid- 21
del)grote bedrijven, kunnen kijken of de buitenlandse vestigingen in Europa daar zijn terug te vinden. Daarnaast willen we onder het Beleidspanel MKB een peiling houden. Bij het onderzoek houden we nauw contact met het CBS. Contactpersoon: Wim Verhoeven 3.3.4 Modellen PRISMA, onderhoud en uitbouw (D0931) De modellen PRISMA-K, PRISMA-M, PRISMA-R en PRISMA-MKB worden intensief gebruikt binnen het Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap ten behoeve van publieksrapportages. Input voor de modellen komt uit twee bronnen: datasets (historische kerngegevens MKB) en kennisopbouw (diverse projecten). Regelmatig onderhoud is nodig om de modellen actueel te houden, én om de kwaliteit en de doelmatigheid van het ramingsproces verder te verbeteren. Doel van het project is de modellen up-to-date te houden ten behoeve van kwalitatief optimale én efficiënt uitgevoerde ramingen. Contactpersoon Ton Kwaak BRUNET, onderhoud (D0932) BRUNET is hét instrument voor het maken van actuele inkomensplaatjes voor zelfstandigen en DGA s, en het analyseren van de effect van diverse maatregelen in de fiscale sfeer op de inkomens van zelfstandigen en DGA s. De aan het model ten grondslag liggende database met gegevens voor het basisjaar moet geüpdate worden in het licht van nieuw beschikbaar gekomen statistisch materiaal (uit project Inkomens van ondernemers ). Verder moeten de modelparameters worden aangepast in het licht van nieuwe regelgeving. Tevens wordt een post-mortem analyse uitgevoerd, waarbij de ramingen en de realisaties met elkaar worden vergeleken; dit kan immers aanleiding zijn tot verdere modelverbetering. Het resultaat is een operationeel BRUNET-model t.b.v. prognoses en beleidsanalyses aangaande de inkomens van ondernemers (zelfstandigen en DGA s) Contactpersoon Ton Kwaak Kwartaalprognoses BBP (D0833) EIM maakt al vele jaren jaarvoorspellingen van de Nederlandse economie, verbijzonderd naar sectoren en grootteklassen. Ontwikkelingen op de zeer korte termijn blijven echter achterwege, terwijl omslagen in de conjunctuur te veel buiten het zicht blijven. Interpretaties van ontwikkelingen in het lopende kwartaal zijn vaak moeilijk te maken. Zet de ontwikkeling door, of zwakt deze juist af, c.q. wordt deze versterkt? Derhalve is het zinvol behalve een kijk te hebben op de ontwikkelingen in de afgelopen kwartalen`(is in 2007 opgestart), ook zicht te hebben op de verwachte ontwikkelingen in de komende kwartalen. Kwartaalvoorspellingen maken het ook beter mogelijk om tijdig conjunctuuromslagen te zien aankomen. De kwaliteit van de voorspellingen in het lopende jaar t.b.v. Kleinschalig Ondernemen wordt hierdoor beter. Beleidsmatig is deze informatie ook zeer relevant. Het idee is om een model te ontwikkelen en toe te passen op basis van enkele leading indicators, waarmee op basis van oordelen en ontwikkelingen in 22
de afgelopen kwartalen een voorspelling van de nabije toekomst wordt gemaakt. Contactpersoon Wim Verhoeven 3.3.5 Coördinatie en kwaliteitsmanagement Adviesgroep datasets & modellen (D0934) Voor het beleid rond de datasets en modellen is het van grote waarde de mening van externe deskundigen te vernemen en relevante onderwerpen met hen te bediscussiëren. Het doel is dat de Adviesgroep zich een oordeel vormt over verschillende aspecten van het deelprogramma Datasets en modellen en adviseert over de mogelijkheden om deze aspecten te verbeteren en/of de strategische keuzes die ten aanzien van de informatiesystemen gemaakt moeten worden. De Adviesgroep heeft de opdracht om zich een oordeel te vormen over verschillende aspecten van het deelprogramma Informatiesystemen (zie onder) en te adviseren over de mogelijkheden om deze aspecten te verbeteren en/of de strategische keuzes die ten aanzien van de informatiesystemen gemaakt moeten worden. De Adviesgroep bestaat uit Luuk Klomp (EZ), Frans Hoeven (CBS), Hans Stol (Stol Advies), John Sloof (VVK), Wim Boonstra (Rabobank Nederland), Gerrit de Wit (EIM), Pieter Fris (EIM) en Jan van der Linden (EIM). Daarnaast kunnen, afhankelijk van het onderwerp, andere betrokkenen worden uitgenodigd bij een vergadering van de Adviesgroep. Contactpersoon Pieter Fris 3.3.6 Doorlopende projecten vanuit vorig jaar Vanwege de overprogrammering uit het vorige jaar zullen er een aantal projecten uit vorig jaar doorlopen in het huidige jaar. In dit stadium is nog niet volledig te specificeren om welke projecten het hierbij gaat. Naar onze inschatting zullen de volgende projecten gedeeltelijk doorlopen vanuit het vorige jaar: Dynamische verklaringen bedrijfsgrootteverdelingen Pilot self employment harmonisations Ondernemers internationaal (Compendia) Regionale kerncijfers MKB Actieve ondernemingen en vestigingen Regionale bedrijvendynamiek Resultatenrekeningen MKB sectoren Inkomens van ondernemers Consistent maken reeksen kerngegevens MKB Internationale benchmark ondernemerschap Organisatie conjunctuurdag Dataset aannemen eerste personeelslid (voorstudie) Vervolg Tijdelijke organisaties Tijdelijke organisaties 2 e meting Financieringsmonitor 23