GreenCalc + 4.2 Duuzaamheidsanalyse Nieuwbouw NIVO NOORD Ook u kunt groene parels oogsten met duurzame energie, als rendement van onze ketenoplossingen. Architects of the sustainable chain initieert, ontwikkelt en begeleidt projecten op het gebied van duurzame energie. Zie ons als de architecten van de duurzame keten. Want net als architecten werken wij vanuit een visie en bouwen wij aan de toekomst. Onze adviseurs hebben ieder hun eigen specialiteit in duurzame energie. Onze kennis en ervaring, maar ook ons enthousiasme, delen we graag met onze opdrachtgevers en relaties uit ons netwerk. Ondernemen is voor ons delen, durven en doen.
Projectnummer: Status: definitief Datum: 15 oktober 2012 Uitvoering: Coördinatie: mevr. Gerbrich Faber-Bierma dhr. Jan Zuidema BV: Legedijk 4 8935 DG Leeuwarden Telefoon: 088-4000 500 Fax: 088-4000 509 E-mail: info@ekwadraat.com GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 2/15
SAMENVATTING Ontwikkelingsbedrijf Leeuwarden heeft gevraagd inzicht te geven in de duurzaamheidsklasse van het nieuwbouwpand van Facilitair bedrijf NIVO NOORD op bedrijventerrein de Hemrik te Leeuwarden. Het pand van NIVO NOORD is in 2012 gebouwd. De duurzaamheidsklasse van een gebouw kan middels rekenmodel GreenCalc + beoordeeld worden op drie thema's: materiaalgebruik, watergebruik en energiegebruik. heeft middels de GreenCalc analyse de duurzaamheid van het gebouw onderzocht en tijdens de ontwikkelfase de bouw begeleid. Middels GreenCalc zijn de keuzen op het gebied van materiaal, energie en water afgewogen op hun milieu-invloed en eigenschappen. De berekeningen in GreenCalc + 4.2. zijn uitgevoerd op basis van een integrale levenscyclusanalyse. Hierdoor is het mogelijk om bouwkundige en installatietechnische maatregelen te vergelijken en tegen elkaar af te wegen en zo een zo optimaal mogelijke materiaalkeuze, energieverbruik en watergebruik van een pand te bepalen en te bewerkstelligen. De karakteristieken van het pand en de bedrijfsvoering zijn vervolgens vertaald in een overzichtelijke score: de milieu-index. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de milieu-index gebouw (MIG) en de milieu-index bedrijfsvoering (MIB). Het kantoorpand is in 2012 gebouwd en heeft een totale BVO van ca. 1.740 m 2. Het pand bestaat uit een kantoor en een werkplaats. Het kantoor heeft twee verdiepingslagen en de werkplaats bevindt zich aan de achterkant van het pand. Voor de berekeningen is gebruik gemaakt van het definitieve bestek incl. tekeningen, de nota s van wijzigingen en de EPC-berekening van het pand. Uit de analyse blijkt dat het pand als gebouwscore een duurzaamheidslabel A (MIG) krijgt toegekend. Het aantal punten wat behaald is bij de GreenCalc + 4.2 berekening betreft 230. De gebruikersscore van het pand heeft een label A+ (MIB). Het aantal punten wat behaald is betreft 330. Deze hogere score is voornamelijk te wijten aan de inkoop van groene energie door NIVO NOORD. Label A staat gelijk aan een gebouw wat gebouwd is volgens de laatste stand der technieken, waarbij slim is nagedacht over een aantal technische installaties, waar duurzame energie wordt toegepast en de materialen zorgvuldig zijn gekozen. Het pand is met deze score energie en milieubewust te noemen. GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 3/15
INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 5 1.1 Doelstelling... 5 1.2 Organisatorische opzet... 5 2 DUURZAAMHEIDSANALYSE... 6 2.1 GreenCalc + 4.2.... 6 2.2 Het bedrijfspand... 7 2.2.1 Uitgangspunten berekening... 7 2.2.2 Locatie... 8 3 RESULTAAT... 9 3.1 Milieu index gebouw (MIG)... 9 3.2 Milieu index bedrijfsvoering (MIB)... 9 3.3 Overzicht score... 10 3.4 Aanvullende maatregelen... 10 3.4.1 Maatregelen energie... 10 4 BIJLAGEN... 12 GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 4/15
1 Inleiding Ontwikkelingsbedrijf Leeuwarden (OBL) heeft gevraagd inzicht te geven in het duurzaamheidsniveau van het nieuwe bedrijfspand van NIVO NOORD op bedrijventerrein de Hemrik in Leeuwarden. Om deze reden heeft tijdens de ontwikkeling van het pand meegedacht en de verschillende aspecten tijdens het voorontwerp (VO), definitief ontwerp (DO) en de besteksfase met de tool GreenCalc getoetst. Op deze manier kon OBL als ontwikkelaar van het nieuwe pand de meest optimale keuzen voor het ontwerp maken. OBL heeft met architect Penta Architecten, de installateur ITBB en NIVO NOORD als gebruiker van het pand een duurzaam en modern pand ontwikkeld en gebouwd. Dit rapport beschrijft de duurzaamheidsscore van het pand. GreenCalc + 4.2 is een instrument van het Dutch Green Building Council, met het instrument kan een project op een universele manier worden beoordeeld op duurzaamheidaspecten. 1.1 Doelstelling Het bepalen van de duurzaamheidscore van het nieuwe bedrijfspand van NIVO NOORD te Leeuwarden, welke wordt uitgedrukt in een zogenaamde milieu-index. Hierbij wordt zowel een score bepaald van het gebouw als van het gebouwgebruik. 1.2 Organisatorische opzet In opdracht van: Bedrijf: Ontwikkelingsbedrijf Leeuwarden Contactpersoon: dhr. Fokke Martini Bezoek/Postadres: François HaverSchmidtwei 3 Postcode en plaats: 8914 BC Leeuwarden Telefoonnummer: (058) 234 35 90 Internetadres: www.obleeuwarden.nl Uitgevoerd door: Bedrijf: BV Contactpersoon: dhr. Jan Zuidema/ mevr. Gerbrich Faber Bezoek/Postadres: Legedijk 4 / Postbus 827 Postcode en plaats: 8935 DG Leeuwarden / 8901 BP Leeuwarden Telefoonnummer: (088) 4000 500 Internet: www.ekwadraat.com Onderzochte locatie: Bedrijf: NIVO NOORD Contactpersoon: mevr. Annette van der Meulen Bezoek/Postadres: Postbus 415 / Avondsterweg 1 Postcode en plaats: 8901 BE Leeuwarden / 8938 AK Leeuwarden Telefoonnummer: (058) 284 95 15 Internetadres: www.nivonoord.nl GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 5/15
2 Duurzaamheidsanalyse 2.1 GreenCalc + 4.2. GreenCalc + beoordeelt de duurzaamheid van het gebouw op drie thema's: materiaalgebruik, watergebruik en energiegebruik. Deze thema's worden vertaald in een overzichtelijke score: de milieu-index. In GreenCalc + wordt een onderscheid gemaakt tussen de milieu-index gebouw (MIG) en de milieu-index bedrijfsvoering (MIB). De MIG geeft de duurzaamheid van een gebouw weer, onafhankelijk van het gedrag van de gebruiker die in het gebouw gehuisvest is. De MIG maakt het mogelijk om gebouwen met een zelfde gebruiksfunctie onderling te vergelijken. De MIB is ontwikkeld om ook inzichtelijk te kunnen maken of een gebouw op een duurzame manier gebruikt wordt. De MIB waarde wordt op een vergelijkbare manier berekend als de MIG waarde, maar nu wordt er rekening gehouden met het gedrag van de gebruiker van het gebouw, maar ook met bijvoorbeeld de inkoop van groene energie. GreenCalc + 4.2. voert de volledige berekeningen uit op basis van een integrale levenscyclusanalyse. Hierdoor is het mogelijk om bouwkundige en installatietechnische maatregelen te vergelijken en tegen elkaar af te wegen. Op basis van deze vergelijking kan een optimaal pakket van maatregelen worden vastgesteld. Iedere afzonderlijke maatregel wordt in GreenCalc + 4.2. op zijn daadwerkelijke duurzaamheid beoordeeld. Van ieder project wordt een referentie (1990) bepaald. Deze referentie is de vergelijkingsbasis voor het werkelijke te onderzoeken project waarmee wordt vergeleken. In GreenCalc + 4.2. wordt voor het pand een referentie bepaald welke gebaseerd is op vloer, dak, wand en geveloppervlak van het nieuwe bedrijfspand. Deze referentie is daarna ingevuld met materialen, systemen en apparatuur welke in de jaren 90 toegepast werden. In Figuur 1 is de scoretabel weergegeven. De scores drukken de duurzaamheid van een object uit in een labelscore. Een gebouw met label G betreft bijvoorbeeld een object waarin in zijn geheel geen rekening is gehouden met duurzaamheid. Een label A +++ gebouw daarentegen betreft een gebouw welke volledig zelfvoorzienend is en een zeer lage milieu impact heeft, dit zou bijvoorbeeld een C2C (Cradle to Cradle) gebouw kunnen zijn. Figuur 1 Milieu Index Gebouw labelscorekaart GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 6/15
2.2 Het bedrijfspand Het nieuwe bedrijfspand waar de berekening voor is uitgevoerd is gebouwd op bedrijventerrein de Hemrik aan de oostkant van Leeuwarden. Het pand bevat ca. 1.740 m² BVO (bruto vloer oppervlak) en ca. 1.605 algemeen gebruiks-oppervlak. Het voorste deel van het gebouw bestaat uit twee kantoorlagen met een centrale entree. Aan de achterzijde van het pand is een opslaghal gevestigd. Een foto van het gebouw is weergegeven in Figuur 2. Figuur 2. Foto van bedrijfspand NIVO NOORD 2.2.1 Uitgangspunten berekening Voor de analyse is gebruik gemaakt van de meest recente versie van GreenCalc + (Versie 4.2) en haar productcatalogi. Hierin is als basisfunctie gekozen: kantoor. Voor de levensduur is de standaard Utiliteitslevensduur van 50 jaar gehanteerd. Als bron van gegevens is gebruik gemaakt het bestek, de EPC berekening en een aantal aanvullende documenten. In onderstaande lijst zijn de brondata en uitgangspunten beschreven. Algemene uitgangspunten gebouw en gebruik: - Ca. 50 individuele gebruikers van het pand; - 2 bouwlagen; - Primaire gebruikersfunctie kantoor ; - Levensduur 50 jaar (standaard utiliteit). Voor het onderdeel energie zijn de gegevens en uitgangspunten als volgt geweest: - Als bron is gebruik gemaakt van de EPC berekening van Technische adviesbureau Luik. Met nummer 11.144 van datum 28/11/2011. Aangeleverd door ITBB; - De EPC invoer voor Energie is gebaseerd op NPR 2917; - Er is uitgegaan van een gemiddelde automatiseringsgraad van het pand; - Er is uitgegaan van de inkoop en gebruik van groene energie (bron: MVO NIVO NOORD); - Er zijn geen correcties toegepast op elektriciteit-, warmte of koude gebruik. GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 7/15
Voor het onderdeel water zijn de volgende gegevens en uitgangspunten gehanteerd: - Als bron is gebruik gemaakt van het Bestek van Penta Architecten met nummer 1151, d.d. 24 november 2011. Aangeleverd door Penta Architecten; - Aanvullend hierop is gebruik gemaakt van de nota van wijzigingen op het bestek nummer 1151, d.d. 11 januari 2012. Aangeleverd door Penta Architecten; - Er is uitgegaan van de aanwezigheid van een kantine voorziening (bedrijfsrestaurant); - Er is uitgegaan van de afwezigheid van een mos of sedumdak en het niet hergebruiken van regenwater. Voor het onderdeel materiaal zijn de volgende gegevens en uitgangspunten gehanteerd: - Als bron is gebruik gemaakt van het Bestek van Penta Architecten met nummer 1151, d.d. 24 november 2011. Aangeleverd door Penta Architecten (materiaal en kleurenstaat); - Aanvullend hierop is gebruik gemaakt van de nota van wijzigingen op het bestek nummer 1151, d.d. 11 januari 2012. Aangeleverd door Penta Architecten; - Er is uitgegaan dat alle betondelen een percentage van 20% puingranulaat bevatten; - Er is uitgegaan dat alle gebruikte PVC en PP delen (buizen e.d.) bestaan uit hergebruikt materiaal. De oppervlaktes van de binnenwanden, vloeren, daken en gevels zijn berekend door het programma GreenCalc + zelf op basis van de ingevoerde BVO, Ag en EPC gegevens. Er is hierbij uitgegaan van de materialen genoemd in de bestektekeningen. Omdat het een enkel object betreft is het project beoordeeld op de thema s: Materiaal, Energie en Milieu. Deze thema s gezamenlijk vormen de uiteindelijke milieu-index score. In Figuur 1 is de score index grafisch weergegeven. 2.2.2 Locatie De locatie van het nieuwe pand is omcirkeld weergegeven in onderstaande Figuur 3. Logischerwijze is het pand nog niet zichtbaar op de luchtfoto. Figuur 3. Locatie van het pand GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 8/15
3 Resultaat 3.1 Milieu index gebouw (MIG) De MIG geeft de duurzaamheid van een gebouw weer, onafhankelijk van het gedrag van de gebruiker die in het gebouw gehuisvest is. De MIG maakt het mogelijk om gebouwen met een zelfde gebruiksfunctie onderling te vergelijken. Het bedrijfspand van NIVO NOORD krijgt een duurzaamheidslabel A (MIG) toegekend. Het aantal punten wat behaald is bij de GreenCalc + 4.2 berekening is 230. Label A: met het behalen van een label A kenmerkt het pand zich als een duurzaam pand. Het pand heeft op het gebied van duurzame installaties goed gescoord. Het Label A is voor dit pand behaald door het toepassen van duurzame installaties in het gebouw voor ventilatie, verlichting en warmte- en koudeopwekking. De toepassing van een warmtepomp, energie zuinige verlichting en een optimale luchtbehandeling zorgen voor veel punten. Daarnaast is door veel aandacht te besteden aan het toepassen van duurzame materialen in het gebouw, in combinatie met extra isolatiemaatregelen meer dan gemiddeld bij nieuwbouw, goed gescoord. 3.2 Milieu index bedrijfsvoering (MIB) De MIB is ontwikkeld om inzichtelijk te kunnen maken of een gebouw op een duurzame manier gebruikt wordt. Heeft de gebruiker bijvoorbeeld een contract voor groene stroom afgesloten, dan leidt dit tot een forse verbetering van de MIB waarde. Als één van haar MVO maatregelen koopt NIVO NOORD groene energie in voor haar nieuw betrokken pand. Daarnaast is de inrichting van het pand efficiënt uitgevoerd, waardoor het gebruiksoppervlak optimaal ingezet wordt. Met name door deze zaken krijgt het nieuwe bedrijfspand een duurzaamheidslabel A + op de bedrijfsvoering (MIB). Er zijn voor dit onderdeel 330 punten toegekend. GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 9/15
3.3 Overzicht score In onderstaande Figuur 4 is een overzicht weergegeven van de milieukosten waarin GreenCalc rekent en de hieruit voortvloeiende scores. In GreenCalc+ worden de milieubelasting en de milieueffecten uitgedrukt in 'Milieukosten'. Milieukosten zijn opgebouwd uit schaduwkosten (sk) en verborgen milieukosten (vmk). Deze milieukosten meten de afstand tussen de huidige milieubelasting en de duurzame milieubelasting van dat gebouw (of bouwdeel). Dit meten van de afstand tot duurzaamheid gebeurt in geld via preventiekosten. Dit proces van het uitdrukken van milieubelasting in geld heet monetariseren. Een duurzame milieubelasting betekent hier een milieubelasting die tot in het oneindige kan worden volgehouden zonder significant nadelige effecten voor de gezondheid van de mens, voor de biodiversiteit en voor het Life Support Systeem. Uit Figuur 4 is op te maken dat de milieukosten van een referentiegebouw hoger liggen dan de kosten van het ontwerp. Dit geeft aan dat het ontwerp een duurzamere milieubelasting heeft dan de referentie. Een totaaloverzicht van de score is opgenomen in Bijlage 1. 3.4 Aanvullende maatregelen Figuur 4. Overzicht Milieukosten en scores. De duurzaamheidscore van het gebouw kan op verschillende manieren verhoogd worden. Er zijn een aantal maatregelen mogelijk welke de score kunnen laten stijgen. De maatregelen welke mogelijk zijn, betreffen voornamelijk maatregelen op het gebied van de toepassing van energie en water. Op het onderdeel materiaal kunnen minder maatregelen worden toegepast omdat het vervangen van materialen praktisch onmogelijk is in de bestaande situatie. 3.4.1 Maatregelen energie De duurzaamheidscore op het gebied van energie kan op verschillende vlakken verbeterd worden. Hierbij kan de Trias Energetica gedachte in het achterhoofd worden gehouden. Door maatregelen toe te passen, welke energiebesparing veroorzaken, stijgt de score. Het toepassen van duurzame energie voor het invullen van de energievraag zal de score nog sneller doen stijgen. GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 10/15
Voorbeelden van potentiële maatregelen zijn bijvoorbeeld het toepassen van een duurzaam verwarmingssysteem, zoals een biomassa gestookte installatie, de inzet van zonnepanelen of de inzet van zonnecollectoren voor warm tap water. Ook het toepassen van bijvoorbeeld regenwateropvang wat wordt ingezet voor de toiletspoeling levert positieve punten op. Door gebruik te maken van zonnepanelen als bron van groene, zelf opgewekte, energie kan zowel de MIG als de MIB score verbeterd worden. Een zon PV systeem op het dak is naast financieel aantrekkelijk ook een goede maatregel voor het verhogen van de GreenCalc score. Voorbeeld: indien er een op het zuiden gericht PV systeem van 350 m 2 ofwel 50 kw p op het dak van het pand geplaatst wordt, zal er jaarlijks ca. 42.500 kwh groene energie worden geproduceerd. Dit heeft een positief effect op zowel de gebouwscore als de gebruiksscore. De gebouwscore stijgt met een dergelijk systeem naar ca. 326 punten. De gebruiksscore stijgt met een dergelijk systeem naar 414 punten. Uit bovenstaande is op te maken dat bij de mate van zelfvoorzienendheid op het gebied van groene energie de labelklassering snel doet oplopen. GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 11/15
4 Bijlagen Bijlage 1 Samenvatting en resultaat... 13 Bijlage 2 Labeloverzicht... 15 GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 12/15
Bijlage 1 Samenvatting en resultaat GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 13/15
GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 14/15
Bijlage 2 Labeloverzicht GreenCalc + 4.2 NIVO NOORD te Leeuwarden 15/15