Visiedocument 2011-2014 kansen zien en kansen pakken Weert, april 2011 1
Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Punt Welzijn in het kort 4 3. Maatschappelijke ontwikkelingen 7 4. Stippen aan de horizon - maatschappelijke opgaven 10 5. Organisatie 15 2
1. Inleiding De Griekse filosoof Heraclitus zei ruim 500 jaar voor Christus: Niets duurt voort, behalve verandering." Deze woorden zijn nog iedere dag actueel. Bovendien lijken veranderingen steeds sneller te gaan: ontgroening, vergrijzing, economische ontwikkelingen en crises. Ook de nieuwe (politieke) verhoudingen bevestigen dit. Veranderen heeft voor sommige mensen een negatieve klank. Het betekent immers loslaten wat zo vertrouwd was, wat al bewezen was! Anderen zien in verandering kansen en mogelijkheden. Ook Punt Welzijn wordt met een veranderende wereld geconfronteerd. In 2006 verscheen de beleidsvisie 2007-2011: iedereen doet mee, bouwen aan burgerschap. Aanleiding hiervoor was de Wet maatschappelijke ondersteuning. Nog meer dan in het verleden ligt de nadruk op maatschappelijke opgaven en hoe mensen die zelf kunnen realiseren. Niet verzuchten hoe het niet kan, maar vooral geloven in hoe het wel kan. Als we met onze doelgroepen aan de slag gaan, ontdekken we al snel dat mensen meer kunnen dan ze zelf denken. Met correcte informatie, een goed advies en de juiste stimulans, kunnen ze zelf actief aan de slag. We kunnen mensen helpen om kansen te zien en kansen te pakken. Dat is onze doelstelling. Dán maken we de pay off in ons logo waar: iedereen = kansrijk! Op dit moment staan we weer voor veranderingen. We kijken naar een aantal bijzondere ontwikkelingen die van invloed zijn op onze organisatie en op onze positie in het maatschappelijke middenveld. In de komende periode werken we deze denkrichting verder en gedetailleerd uit. Weert, 12 april 2011 Theo J.M. van Ekerschot Manager Stichting Punt Welzijn 3
2. Punt Welzijn in het kort De Stichting Punt Welzijn (hierna te noemen Punt Welzijn) is in 2001 ontstaan uit de samenbundeling van een drietal organisaties: Stichting Welzijnsopbouw Weert, de Stichting Welzijn Ouderen Weert en Stichting Ouderen Kontact Raad Stramproy. Punt Welzijn heeft een goede relatie met de gemeente Weert opgebouwd. Door deze goede samenwerking en afstemming kunnen we snel inspelen op wensen en behoeften. Signalen die onze medewerkers opvangen uit de samenleving zijn voor de gemeente Weert aanleiding om bepaalde beleidsaanpassingen te realiseren. Dit geldt ook omgekeerd. Sinds 2010 is de werkmaatschappij Punt Welzijn onderdeel van de Unitus holding, die samenwerkt met de werkmaatschappijen Stichting Vorkmeer en Stichting Bobo Kindercentra. De secundaire processen (personeelsadministratie, financiële administratie en facilitaire dienstverlening) zijn centraal georganiseerd. We werken samen in het aanbieden van Welzijnsen Kinderopvangactiviteiten in de gemeenten Leudal, Nederweert, Peel en Maas en Weert. Per 1 januari 2011 heeft Punt Welzijn een formatie van 35,8 fte (inclusief 4,39 min/max contracten). Dit wordt ingevuld door 52 medewerkers. Daarnaast zijn er ruim 350 (eigen) vrijwilligers en 30 stagiaires werkzaam. Het personeel werkt op basis van flexibele en deels tijdelijke contracten (1/3 deel). De huidige structuur van Punt Welzijn kent een clusterindeling op grond van doelgroepen (jeugd en ouderen) en van werksoorten (opbouwwerk en dienstverlening). Het Management Team is verantwoordelijk voor de afstemming tussen de clusters. In principe kent Punt Welzijn twee opdrachtgevers: de individuele mens en de gemeenschap van mensen. De belangen van beiden liggen vaak in elkaars verlengde, maar kunnen op onderdelen ook conflicteren. Punt Welzijn neemt in deze setting haar positie in en voert zaken uit. Dat betekent dat we die producten leveren die worden gevraagd. Dit stemmen we af met de gemeenschappelijke belangen. Dit dient met elkaar in evenwicht te blijven. Wij staan een dialooggerichte aanpak voor. 4
De mens staat altijd centraal. We spreken iedereen aan op zijn/haar verantwoordelijkheid en de bijdrage die hij/zij kan leveren aan de civil society. Ieder mens heeft specifieke kwaliteiten en talenten. We dagen hen uit die kwaliteiten en talenten in te zetten. Voor zichzelf maar ook voor hun directe omgeving. De organisatie van Punt Welzijn is zo ingericht, dat iedereen ons kan benaderen met vragen over persoonlijke dan wel gezamenlijke belangen. We staan iedereen te woord en zijn in staat vragen (rechtstreeks of na verwijzing) te beantwoorden. Ons uitgangspunt is dat iedereen zelf maximaal invulling geeft aan het begrip zelfredzaamheid. Een groot deel van alle mensen kan dat. Uit ervaring weten we dat voornamelijk de meer kwetsbare mensen daartoe minder in staat zijn. Zij doen een beroep op ons. Het betreft mensen die net een beetje extra uitdaging/ondersteuning nodig hebben, om de juiste stappen te zetten. We zoeken mensen individueel op en in hun woonomgeving. We onderzoeken waar vragen en behoeften liggen. In samenspraak kunnen we tot maatwerk komen. Onze klanten kunnen ook groepen zijn (bijvoorbeeld wijk- of buurtgenoten). Of organisaties (bijvoorbeeld een wijkraad of een sportvereniging). Het gaat meestal om ondersteuning van vrijwilligerswerk. Organisaties die vrijwel uitsluitend draaien op vrijwilligers, zijn belangrijke samenwerkingspartners voor ons. Dat betekent dat ook sterke mensen onze doelgroepen zijn. We stimuleren hen om hun talenten en drijfveren in te zetten voor de meer kwetsbare mensen. Punt Welzijn wil een maatschappelijk ondernemer zijn in de welzijnssector. Onze opdrachtgevers zijn: gemeenten, andere overheden, scholen, woningcorporaties, zorginstellingen en andere organisaties in zowel de profit- als de non-profitsector. Onze belangrijkste opdrachtgever is de gemeente Weert. Het beleid van de gemeente en de opdracht aan Punt Welzijn zijn erop gericht de voren omschreven klantondersteuning te faciliteren (en te financieren). De kracht van Punt Welzijn is de verankering in de lokale samenleving. Samenwerking met andere lokale organisaties is de basis. We zijn een echte netwerkorganisatie. We onderhouden structurele contacten met individuele personen en partners op het gebied van wonen, welzijn, zorg, onderwijs, werk en inkomen. Met diverse organisaties werken we samen. Daarnaast zijn we vertegenwoordigd in netwerken vanwege de afstemming van de dienstverlening. We investeren in ketensamenwerking om vanuit verschillende invalshoeken en disciplines beoogde doelen te bereiken. Samenwerking is effectief als er sprake is van een gezamenlijk gedragen visie en regie. Het belang van de klant, vereist een open en kritische houding van partners naar elkaar. Punt Welzijn is laagdrempelig. We kennen de specifieke doelgroepen, hebben contact met hen en bieden hen een afgestemd aanbod. Indien nodig verwijzen we naar andere voorzieningen en organisaties die beschikken over specialistische kennis of een uitgebreid aanbod op deelterreinen. We betrekken onze klanten, diverse belangengroepen, onze partners en opdrachtgevers bij de evaluatie van onze werkzaamheden. 5
Door maatschappelijke ontwikkelingen (vergrijzing, ontvolking, tweedeling enz.) stijgt de vraag naar ondersteuning. Onze missie en visie geven daaraan invulling. Missie Op een professionele wijze werken aan een leefbare samenleving en mensen uitdagen maximaal sociaal actief te zijn in onze maatschappij. Iedereen kan de regie voeren over zijn eigen leven. We zetten ons in om het welzijn en de ontwikkelingsmogelijkheden van mensen te bevorderen. Dat geldt voor mensen van alle leeftijden, met respect voor diversiteit en omgeving. Visie Iedereen telt mee en levert een unieke bijdrage aan een leefbare samenleving. Solidariteit en elkaar helpen, geven invulling aan het begrip samen leven. Dat is alleen mogelijk als mensen in staat zijn, en in de gelegenheid worden gesteld, om hun eigen leven vorm en inhoud te geven. Op een manier die past bij zijn/haar identiteit en waarbij ieders ontwikkelingsmogelijkheden centraal staan. Punt Welzijn is een professionele organisatie die intern dezelfde uitgangspunten hanteert als die zij extern uitstraalt. De medewerkers werken graag bij Punt Welzijn en ontwikkelen zich voortdurend. 6
3. Maatschappelijke ontwikkelingen Punt Welzijn werkt in een dynamische en complexe samenleving. Welke ontwikkelingen zijn van invloed op onze werkzaamheden? De (lokale) samenleving vergrijst in snel tempo. In Weert groeit het aantal 65plussers van 10.057 (in 2015) naar 13.762 in 2040. In percentages uitgedrukt betekent dit 20,9 % in 2015, 28,9% in 2025. Het aantal ouderen in verzorgings- of verpleeghuizen neemt verhoudingsgewijs fors af. Een grotere groep senioren zal langdurig een beroep doen op zorg- en welzijnsdiensten. De financiële positie van een deel van de ouderen zal verbeteren. Toch zal ook een, niet te verwaarlozen, groep ouderen een laag inkomen hebben. De aandacht voor het tegengaan van eenzaamheid/sociaal isolement zal toenemen. Onder de groep ouderen bevinden zich ook potentieel hooggekwalificeerde vrijwilligers. Zij zijn in staat nieuwe initiatieven te ontplooien. In Midden-Limburg wordt de komende 30 jaar de krimp zichtbaar. De verwachte afname is = 7,7 %. De gemeenten Weert en Nederweert blijven iets achter (>1%) doordat de krimp vooralsnog gecompenseerd wordt door een toename van het aantal eerste en tweede generatie niet-westerse allochtonen. Er is sprake van toenemende ontgroening. Van 10.442 jongeren tussen 0 en 20 jaar in 2015 naar 9.715 jongeren in 2040. De aandacht voor (probleem) jongeren blijft belangrijk. De aanpak verschuift naar preventie op jonge leeftijd en een integrale aanpak (doorlopende lijnen) om kinderen/jongeren een goede start te geven in de samenleving. Het gemiddelde besteedbare inkomen per jaar van een particulier huishouden in Weert is iets hoger dan het gemiddelde in Limburg. Er zijn ongeveer 950 mensen met een Werkeloosheidswet uitkering, 880 mensen hebben een bijstandsuitkering en ongeveer 9.400 mensen ontvangen een ander uitkering (AOW 9.000, Anw 300, IOAW/IOAZ 100). Voor veel mensen met een uitkering ligt het bestaansminimum op de loer. Zij behoren tot de kwetsbare groep. De landelijke financiële ontwikkelingen zijn nadrukkelijk voelbaar. De begroting van de gemeente Weert staat onder druk. De gemeente zal financiële (en inhoudelijke) keuzes moeten maken. Als partner van de gemeente Weert denken we sterk mee hoe we kunnen bijdragen aan de gemeentelijke doelstellingen. Er dreigt steeds meer een tweedeling te ontstaan in de (lokale) samenleving. Tussen allochtonen en autochtonen, tussen gezonde en niet-gezonde mensen, tussen mensen met voldoende en mensen met onvoldoende financiële middelen, tussen jongeren en ouderen, tussen mensen die wel in staat zijn hun (hulp)vraag te formuleren en zij die dat niet kunnen. Op meerdere fronten is sprake van verharding. De bereidheid van mensen om gezamenlijk aan een leefbare samenleving te werken, neemt af. De onderlinge vooroordelen nemen toe. Dat dit een lastig onderwerp is, blijkt ook uit de politieke verdeeldheid over de aanpak hiervan. Wat door de één wordt gezien als solidariteit en/of beschaving, ziet de ander als een verregaande vorm van betutteling door de overheid. We zijn vooral geïnteresseerd in de manier waarop mensen daadwerkelijk deelnemen aan de samenleving. In de beeldvorming ligt vooral de nadruk op wat mensen onderscheidt en veel minder op wat hen bindt. De mondigheid van burgers en keuzevrijheid nemen toe. Hierbij past een laagdrempelig informatieloket. Mensen stellen directe vragen aan welzijnsorganisaties om problemen die zij ervaren op te lossen. De overheid appelleert aan de eigen verantwoordelijkheid. Buurtbewoners horen elkaar te zien als gemeenschap. Dat vereist een lange adem, terwijl men voor een concreet probleem behoefte heeft aan oplossingen op korte termijn. Welzijnswerk is adviserend en voorziet vooral in een aanpak op langere termijn (preventief, proactief). De rol van de welzijnswerker verandert hierdoor. Bij Punt Welzijn zijn we ons daarvan bewust en is een verandertraject ingezet. 7
De per januari 2007 ingevoerde Wet maatschappelijke ondersteuning ontwikkelt zich. Individuele aspecten neigen steeds meer naar zelfredzaamheid, zelfsturing en maatschappelijke participatie. Met de Wmo wordt getracht voorzieningen uit het medische kader van de zorg te halen en over te hevelen naar gemeentelijk sociaal beleid. Er worden nieuwe concepten op het terrein van wonen, zorg en welzijn ontwikkeld waardoor zo lang mogelijk zelfstandig wonen in de eigen vertrouwde woonomgeving mogelijk is. Wonen is niet langer meer een onderdeel van AWBZ-voorzieningen. Zorgaanbieders bieden thuiszorg aan. Sociale alarmering, wassen, aankleden, toedienen van medicijnen enzovoort is daarbij inbegrepen. Voor mensen die zeer specialistische 24-uurs zorg nodig hebben blijven zware intramurale zorgconcepten bestaan. Ook mensen met beperkingen willen volwaardig meedoen in de maatschappij. Om dat een kans van slagen te geven, dienen mensen op de drie pijlers, wonen-zorg-welzijn, passend ondersteund te worden. Kan dat voor één van de pijlers niet, dan werkt het totale arrangement niet. Verhuizing naar een intramurale voorziening wordt dan alsnog noodzakelijk. Voor Punt Welzijn komen andere doelgroepen in beeld: mensen met een verstandelijke beperking, mensen met psychische problemen en mensen met een lichamelijke beperking. De Wmo zet aan tot zelfregie van mensen, van verzorging naar ondersteuning, om zo te kunnen participeren. Deze taakstelling vraagt om een andere manier van denken en doen. Mensen zijn verantwoordelijk voor hun eigen leven, de invulling daarvan ligt bij hen zelf. Daarvoor is het vertrouwen van gemeenten in hun burgers en professionals essentieel. De professionals worden ambachtsmensen die hun vak ontwikkelen en een passend aanbod op de vraag realiseren. Uitgangspunt is de kracht van de wijk- en buurtnetwerken. Inwoners zullen eerst hun eigen netwerk, en de mogelijkheden in de omgeving, moeten aanspreken voordat zij voor concrete producten naar de professionals komen. 80% van alle mensen zal het lukken om deze eigen verantwoordelijkheid in hun eigen omgeving te mobiliseren. De meer kwetsbare mensen zijn daartoe niet in staat. 15% van hen hoort tot de doelgroep van Punt Welzijn. Vooral door collectieve en preventieve werkzaamheden trachten we in hun behoeften te voorzien. De resterende 5% van onze samenleving verkeert in een dusdanige positie dat dusdanige specialistische hulp noodzakelijk is die Punt Welzijn niet kan bieden. Op basis van deze indeling richten we ons op twee kerntaken. 1. Het stimuleren, activeren en ondersteunen van hen die in staat zijn verantwoordelijkheid voor zichzelf en hun omgeving te nemen. Waar mogelijk kunnen zij deze verantwoordelijkheid en betrokkenheid verbreden naar groepen die daartoe niet in staat zijn. Het overgrote deel van onze maatschappij is zelf in staat is deel te nemen aan welzijnsactiviteiten. Met een beetje hulp maken zij gebruik maken van hun eigen netwerken. 8
2. Het aanbieden van collectieve en preventieve activiteiten aan kwetsbare mensen zodat zij in staat zijn hun 'wel zijn' te verbeteren. Door vaak onvoorziene omstandigheden kunnen mensen plotseling kwetsbaar worden (op één of meer gebieden). Ze zijn dan niet in staat om zelf, of met behulp van hun netwerken, deze omstandigheden het hoofd te bieden en een leefbare situatie te creëren. Professionele ondersteuning is gewenst en noodzakelijk. Naast de al eerder genoemde activiteiten, organiseren we stimulerende activiteiten. Als de situatie het noodzakelijk maakt, interveniëren wij. Organisatie en werkwijze van onze medewerkers passen we op deze situatie aan. In dat kader blijven de werkzaamheden van Punt Welzijn gericht op de eerste vijf prestatievelden van de Wmo. Bevorderen sociale samenhang/leefbaarheid, geven van informatie, advies en cliëntondersteuning, ondersteunen van mantelzorgers en vrijwilligers, bevorderen deelname aan samenleving en op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen en ouders/opvoeders. 'Welzijn Nieuwe Stijl' sluit aan op het voorgaande en heeft als doelstelling de kracht van de inzet van 'welzijn' beter te benutten. Het richt zich op het verbeteren van de kwaliteit en professionaliteit van het welzijnswerk: gemeenschappelijk, professioneel/effectief, efficiënt. Aan de lokale discussie wordt richting gegeven door acht bakens: - gericht op de vraag achter de vraag - gebaseerd op de eigen kracht van mensen - direct er op af - formeel en informeel in optimale verhouding - doordachte balans van collectief en individueel - integraal werken - niet vrijblijvend maar resultaatgericht - gebaseerd op ruimte voor de professional. Professioneel welzijnswerk en zorgaanbieders zijn sterk afhankelijk van vrijwilligers. Ook vrijwilligersorganisaties lukt het steeds minder goed om voldoende medewerkers in te zetten. Het risico bestaat dat organisaties op den duur taken moeten afstoten en in het uiterste geval zichzelf moeten opheffen. Terecht is er de afgelopen jaren zowel lokaal als nationaal veel aandacht voor dit probleem. Gemiddeld 42% van de Nederlandse bevolking boven de 18 jaar doet op één of andere manier vrijwilligerswerk. Dat betekent dat er nog een zeer groot potentieel is. Veel mensen kennen nog weerstanden om vrijwilligerswerk te doen. Gezien de veranderingen en de nieuwe maatschappelijke opgaven, neemt de vraag naar vrijwilligers en mantelzorgers alleen maar toe. Werken op vrijwillige basis zal hoger op de maatschappelijke agenda dienen te komen. Punt Welzijn stimuleert vooral de manier waarop mensen meedoen in de samenleving. Te vaak ligt de nadruk op wat mensen onderscheidt en veel minder op wat hen bindt of op hun collectieve belangen. Het is onze uitdaging om mensen in deze individualistisch georiënteerde samenleving als groep te mobiliseren voor belangen die ze met elkaar delen, zoals een veilige en prettige woonomgeving of goede voorzieningen. De technologisch ontwikkelingen gaan enorm snel en bieden voor iedereen ongekende en nieuwe mogelijkheden. Deden radio en de televisie er enkele decennia over om gesetteld te raken, de nieuwe technieken en apparaten (zoals I-phone en -pad) zijn binnen een mum van tijd wereldwijd een succes. De invloed van de nieuwe media op de dagelijkse gang van zaken is niet meer weg te denken. Informatie gaat binnen enkele seconden de wereld over en is niet langer afhankelijk van geïnstitutionaliseerde organisaties. Iedereen kan informatie met de hele wereld delen en ontwikkelingen in gang zetten (recent in Tunesië en Egypte). Ook in het welzijnswerk bieden de nieuwe media veel kansen en mogelijkheden. 9
4. Stippen aan de horizon - maatschappelijke opgaven. De maatschappij staat voor grote opgaven. Op basis van de genoemde ontwikkelingen concluderen we dat er veel taken liggen. Het Welzijnswerk dient zich verder te ontwikkelen, om te kunnen aansluiten bij de gestelde opgaven. Iedereen zal meer moeten participeren. Zelfredzaamheid van mensen wordt vanuit verschillende perspectieven gestimuleerd. Mede door vergrijzing en financiële opgaven is de inzet van professioneel welzijnswerk een laatste oplossing. Ten behoeve van specifieke problemen zal de inzet volgens onderstaand schema plaatsvinden. Zelf Directe sociale netwerken Vrijwilligersnetwerk Commerciële Partijen Professioneel welzijnswerk De activiteiten van Punt Welzijn dienen daarop te worden aangepast. De inzet van onze professionals moet effectief en efficiënt zijn. Het maatschappelijk rendement dient helder verwoord te worden. Uitgangspunt bij onze financiers is effectiever presteren, met minder geld. De financier benoemt de aandachtspunten en geeft de prioriteiten aan. Maatschappelijke opgaven Op het terrein van Welzijnswerk liggen verschillende maatschappelijke opgaven, die tot ons werkterrein behoren. Dat betekent voor de komende jaren: 1 Leefbaarheid en sociale samenhang in buurten en wijken bevorderen. Individuele personen en initiatiefnemers faciliteren, activeren en stimuleren om dit te realiseren. Initiatieven mede realiseren en onderhouden. De doelstelling daarbij is vooral dat mensen elkaar ontmoeten. Door het vergroten van het eigen sociale netwerk kunnen vraagstellingen en/of problemen eerder en sneller opgepakt worden. Dat biedt een oplossing voor de hulpvrager. De hulpbieder is in de gelegenheid zijn/haar talent en maatschappelijke betrokkenheid zichtbaar te maken. 2 Voorkomen dat jeugdigen een achterstand oplopen in hun ontwikkeling of uitvallen op school of afglijden in criminaliteit. Wie de jeugd heeft, heeft immers de toekomst! Onze opgave richt zich vooral op het voorkomen van dergelijke problemen. We streven naar een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen/jongeren van 0 tot 18 jaar. We richten ons daarbij niet alleen op de jongeren zelf, maar ook op hun omgeving. Om duurzaam een gewenste gedragsverandering bij jeugdigen te laten plaatsvinden is opvoedingsondersteuning voor opvoeders (ouders, andere gezinsleden en derden) noodzakelijk. Door het aanbieden van (sport)activiteiten en een zinvolle tijdsbesteding, (weerbaarheids-)trainingen enz., geven we daaraan actief invulling. 3 Door (plotselinge) veranderingen in de leefsituatie worden mensen geconfronteerd met welzijnsvragen. Om hen in die gewijzigde situatie op weg te helpen, is gerichte informatie, advies en/of ondersteuning gewenst. Het bieden van steun aan (kwetsbare) mensen (cliëntondersteuning) is gewenst. Eén aanspreekpunt voor vragen over zorg en ondersteuning, wonen en inkomen (het Welzijnswerk). 10
4 Vrijwilligers en mantelzorgers zijn het cement van onze samenleving. In de toekomst zal de vraag hiernaar alleen maar toenemen. Er zijn meer vrijwilligers en meer mantelzorgers nodig (kwantiteit). Vrijwilligers die nog beter, op een hoger niveau, werk uitvoeren (kwaliteit). Door het aanbieden van informatie en advies, maar ook door de professionele inzet nog beter af te stemmen op de individuele behoefte, kan aan de vraag om hulp, ook op langere termijn, voldaan worden. Gemeenten willen dat vrijwilligersorganisaties ondersteund worden door o.a. het werven van nieuwe vrijwilligers uit alle bevolkingsgroepen. 5 Mensen moeten mee kunnen doen in de samenleving. Dat is niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Ouderdom, handicap, sociaaleconomische klasse, psychische problemen of 'moeilijkheden thuis', kunnen een hindernis zijn. Het is aan ons om mensen te helpen deze hindernissen weg te nemen. 6 Ter ondersteuning van de maatschappij dienen randvoorwaarden helder ingevuld te zijn. Waar nodig faciliteren wij en creëren een uitdagende omgeving. Bij knelpunten, nemen we acties om deze op te lossen of te voorkomen. 7 Door de maatregelen van het Rijk, op het terrein van zorg en welzijn, ontstaat een nieuwe maatschappelijke kaart. Deze is meer gericht op zelfredzaamheid, meer op preventie. Dat is bij uitstek het domein van welzijnsorganisaties. Optimale preventie (gericht op gedrag en gezondheid) realiseren, zodat de druk op ziekte en zorg verminderen. De herschikking van (rijks)doelstellingen en (rijks)middelen op het gebied van zorg, welzijn en wonen, zal de komende jaren vorm krijgen (AWBZ/Wmo verschuivingen). Onze werkzaamheden zullen zich meer gaan richten op de scheidslijn van zorg en welzijn. Welzijn Nieuwe Stijl en het welzijnswerk Deze opgaven geven aan dat de aanpak van de problematiek beter afgestemd dient te worden. De programma s zoals de Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl verwijzen naar de gewijzigde opzet. In het navolgende schema staan taken en werkzaamheden van de welzijnswerker beschreven die bij deze nieuwe/vernieuwde benadering van vragen/behoeften en aanpak van problemen past. 11
De taken en werkzaamheden van de welzijnswerker liggen op de navolgende terreinen: Informeren en adviseren. De welzijnswerker dient een goede analyse uit te voeren om de juiste dienstverlening te kunnen aanbieden. Met informatie en advies helpen we mensen/opvoeders/jeugdigen enz. op weg. Het is belangrijk om de vraag achter de vraag te ontdekken. Signaleren. Kennis van de sociale kaart is essentieel. Op basis van alle vraagstukken leggen we verbanden en bespreken deze met de verantwoordelijke organisaties en gemeenten. Faciliteren. Vaak zijn mensen goed in staat een probleem zelf op te lossen als de juiste randvoorwaarden er zijn. Bijvoorbeeld het beschikbaar zijn van multifunctionele ruimten of andere voorzieningen. Centrale exploitatie van deze collectieve voorzieningen heeft de voorkeur boven een individuele oplossing. Stimuleren. Sommige initiatieven of ontwikkelingen komen moeizaam of niet op gang. Om deze, vaak door een gemeente of een gemeenschap, gewenste zaken te verwezenlijken zijn extra acties noodzakelijk. Uiteindelijk moeten de initiatiefnemers deze zelf uitvoeren, al dan niet met ondersteuning vanuit het welzijnswerk. Activeren. Activiteiten zijn een middel om mensen in beweging te krijgen, elkaar te ontmoeten en van elkaar te leren. Interveniëren. Dit betekent vaak tegen iemands wil optreden omdat dit (vanuit een collectief belang) gewenst en soms noodzakelijk is. De (huidige) werkzaamheden van Punt Welzijn richten zich niet of nauwelijks op dit terrein. De inzet van professionals is zo ondersteunend mogelijk. In eerste instantie wordt de oplossing aan het maatschappelijk veld overgelaten. Informatie en goed advies zijn vaak voldoende. Bepaalde onderwerpen worden integraal opgepakt. Dit is niet vrijblijvend, het dient uiteindelijk tot een oplossing en resultaat te leiden. Op basis van de professionele inzichten van de welzijnswerker, wordt beoordeeld welke inzet gewenst is. Deze afweging leidt tot een evenwichtige manier naar wat formeel en/of informeel gerealiseerd kan worden. Per maatschappelijke doelstelling/opgave wordt in gezamenlijkheid aangegeven, waar onze opgave ligt. Doel is zo min mogelijk, maar wel gerichte, inzet van de professional. Deze inzet wordt mede bepaald door de financier. De doelstelling is altijd maximaal gebruik maken van de eigen kracht van mensen en zoveel als mogelijk kiezen voor een collectieve voorziening in plaats van individuele oplossingen. Concrete activiteiten Welke activiteiten kunnen (op termijn) concreet worden ingezet? Enkele voorbeelden: Informeren en adviseren Mensen die geconfronteerd worden met een nieuwe levensfase of bijzondere wijzigingen in hun persoonlijke/huishoudelijke situatie informeren en adviseren over de sociale kaart. We achterhalen de vraag achter de vraag en bieden de juiste oplossing. Door onze kennis van de sociale kaart en door te opereren als spin in het web, kan dat zeer effectief en efficiënt. Op het Welzijnsplein is één locatie waar mensen met vragen terecht kunnen (fysiek, telefonisch, schriftelijk en digitaal). Doordat het Welzijnsplein straks ook daadwerkelijk ondergebracht wordt in een nieuw gebouw, kan een snelle relatie gelegd worden met het Werkplein, waar werk en inkomen centraal staan. We ondersteunen en verwijzen naar partners zoals gemeente Weert (Wmo-loket), Mee, AMW, Halt, Vluchtelingenwerk, de Sportraad, Cliënten Platform, Platform Gehandicapten 12
Weert, Kredietbank Jongerenraad, Vrijwilligerscentrale, Servicepunt vrijwilligers, Steunpunt Mantelzorg en andere organisatie zoals zorgorganisaties die aanspreekpunten/speekuren in Weert willen realiseren. Onze adviesfunctionarissen zoeken vraagstellers (pro)actief thuis op. Ook organisaties zijn voortdurend op zoek naar informatie die nodig is om hun activiteiten uit te voeren. Op het Welzijnsplein kunnen verenigingen en stichtingen terecht met hun vragen. Signaleren De kerntaken van de sociaal-culturele werker zijn het (mede) ontwikkelen van nieuwe initiatieven, netwerken en verbindingen leggen. Hij/zij is een professional in het bij elkaar brengen van mensen en het managen van verwachtingspatronen. Partners zoals woningcorporaties, politie, wijk - en dorpsraden weten ons gemakkelijk te vinden. Via ambulant jongerenwerk, de Op Stap medewerker, de ouderenadviseur, de medewerkster van de Vraagwijzer enz. vangen we signalen vroegtijdig op en bespreken dat met de verantwoordelijke instanties, de gemeente en/of onze partners. Medewerkers spelen in op de nieuwe sociale media en zijn samen met collega s centrale partners in de wijk. Zij beschikken over een goed inzicht in netwerken en de sociale kaart. Faciliteren De jaarlijkse leefbaarheidagenda s voor de verschillende wijken worden gevuld vanuit een gezamenlijk uitgewerkte meerjarenvisie per wijk. Daarin zijn doelen voor de korte, de middellange en de lange termijn opgenomen. Meerjarenvisies zijn niet alleen gericht op de fysieke leefomgeving, maar vooral ook op de welzijnscomponent. We faciliteren de wijk- en dorpsraden en -organisaties. Het kunnen beschikken over een accommodatie is vaak cruciaal voor het organiseren van activiteiten. We beheren wijk- en sportaccommodaties. Door een efficiënte inzet van beschikbare accommodaties kan samenhang in activiteiten en de exploitatie ervan verbeterd worden. Punt Welzijn biedt (kostendekkend) meerdere producten, aan die mensen in staat stellen hun leefsituatie zelfstandig in te richten, zoals domotica, voorlichting, alarmering enz. Bij Trefcentrum Stramproy is veel vraag naar ruimte. Herschikking van de ruimtevraag is gewenst. Dienstencentrum de Roos meer multifunctioneel inzetten. In het kader van de sloop van het huidige gemeentehuis opteren we voor een accommodatie op de begane grond. De drie Open Jongeren Ontmoetings Plekken (JOP) uitbreiden (vaker open). Zij bieden verschillende groepen jeugdigen een huiskamer waar ze gelijkgezinden ontmoeten. Om vrijwilligers en mantelzorgers beter te ondersteunen dient een vernieuwend vrijwilligersbeleid te worden ontwikkeld. Daarin moet niet alleen de vraag om vrijwilligersinzet, maar vooral ook de aanbieder een meer centrale plaats krijgen. De gemeente Weert en Punt Welzijn stimuleren innovatief vrijwilligersbeleid. Vrijwilligers kunnen op verschillende manieren actief zijn. In een specifieke functie, in een tijdelijke of structurele taak of in een specifiek project. Door middel van testen weet een potentiële vrijwilliger wat zijn/haar talenten, drijfveren voor dit werk zijn. Punt Welzijn is in staat een goede match tussen vrijwilligers en organisaties te maken. Door voortdurend onderzoek zijn we in staat knelpunten in de beschikbaarheid van vrijwilligerswerk op te lossen. Gezamenlijk met de gemeente is een pakket aan waarderingsinstrumenten beschikbaar en in te zetten. Het onderwijs in Weert ondersteunt nut en noodzaak van de maatschappelijke stages. Veel organisaties maken hiervan gebruik. Per jaar resulteert dit in een toename van 13
nieuwe vrijwilligers. Stimuleren Voor gestructureerde kennisverbreding voor organisaties en individuen worden trainingen, cursussen en testen aangeboden. Deskundigheidsbevordering voor organisaties, verenigingen en stichtingen blijft belangrijk. Punt Welzijn is een cursusmakelaar. Door het aanbieden van een breed pakket aan diensten, zoals weerbaarheidtrainingen, communicatietrainingen, maatjes -, coachprojecten enz., stellen we mensen in staat hun (nog niet ontdekte) talent verder te ontwikkelen en te ontplooien. Voor kwetsbare mensen biedt Punt Welzijn een coach - en maatjesproject aan dat (huidige) diverse doelgroepen kan bedienen. Het bedrijfsleven en overige belangstellenden werken in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen/de duurzame samenleving mee aan veel activiteiten. Dit kan door middel van sponsoring. Nog belangrijker wordt de inzet van menskracht voor diverse organisaties en verenigingen. Activeren Educatie en opvoedingsondersteuning voor ouders die dit gedurende de basisschoolperiode vragen bij de opvoeding. Op dezelfde manier ook structureel begeleiding van jongeren na school bieden. Sport is bij uitstek een middel om meerdere aspecten aan te pakken. Het heeft naast de fysieke waarde ook een positieve invloed op de mentale en sociale gezondheid. Sport is belangrijk voor het vergroten van zelfvertrouwen, vertrouwen in anderen en voor het opbouwen van relaties en netwerken. We kunnen op diverse terreinen sport inzetten voor alle doelgroepen om bij te dragen aan sociale activering. Door de inzet van veel vrijwilligers en stagiaires vanuit CIOS en de sportacademie kunnen activiteiten worden georganiseerd. Ook op het terrein van muziek, dans, drama, enz. worden laagdrempelige activiteiten georganiseerd. Mensen maken niet alleen kennis met de mogelijkheden om mee te doen met de betreffende activiteiten, maar vooral ook met de mogelijkheid nieuwe mensen te ontmoeten. Voorbeelden zijn open inloopdagen voor het maken van muziek, knutselmiddagen, dansmiddagen voor ouderen, jeugddansen enz. Voor het tegengaan van eenzaamheid en het succesvol ouder worden, bieden we een samenhangend geheel aan diensten en activiteiten aan. Pinokkio ombouwen naar een Integraal Kindercentrum waarin naast kinderopvang (in al zijn verschillende vormen) ook plaats is voor basisonderwijs, sport en welzijnsactiviteiten. In centra (de Roos, Trefcentrum Stramproy en wijkaccommodaties) wordt een verfijnd en integraal welzijnsprogramma aangeboden. Interveniëren Dit is vooralsnog geen terrein waarop Punt Welzijn actief is. Interventies die we verrichten zijn uitsluitend van zeer korte duur en gericht op het signaleren en laten interveniëren door ketenpartners. 14
5. Organisatie De realisatie van de maatschappelijke opgaven door Punt Welzijn vraagt om een organisatie die daarop voorbereid en ingericht is. Betrokkenheid van betaalde en onbetaalde medewerkers is daarbij essentieel in onze organisatie. Mensenwerk staat centraal. Het menselijk kapitaal bepaalt immers in grote mate ons succes. Onze uitgangspunten/opgaven hierbij zijn: Onze medewerkers hebben maximaal inzicht in de sociale kaart in hun werkgebied. Onze medewerkers zijn competent, professioneel, integer, mensgericht, signaalgericht en vraaggericht. Ze zijn soms specialist en soms generalist. Ze zijn flexibel inzetbaar en netwerkers. Ze zijn communicatief vaardig. Verdieping en verbreding van hun deskundigheid heeft maximale aandacht. Het management beschikt over vaardigheden om medewerkers te sturen en hen voldoende ruimte te geven hun eigen deskundigheid te benutten. Onze medewerkers oriënteren zich breed en gericht op ketensamenwerking, zowel binnen als buiten de organisatie. Punt Welzijn is HKZ gecertificeerd en heeft haar processen en procedures op orde. We werken planmatig en efficiënt. We herijken op gezette tijden en met grote regelmaat onze producten en diensten. We werken veilig en verantwoord. Risicomanagement heeft aandacht. We inventariseren potentiële risico s op impact en waarschijnlijkheid en nemen gepaste maatsregelen om de veiligheid voor onze medewerkers en cliënten/klanten zo laag mogelijk te houden. We voeren onze werkzaamheden uit op basis van de werkmethoden Rots en Water en Levensloopbenadering. Punt Welzijn biedt jaarlijks veel stagiaires een plek. We werken met structurele afspraken met verschillende opleidingsinstituten in de regio samen. Een intensieve samenwerking biedt alle partijen voordelen en leidt tot uitwisseling van kennis en expertise en verbetering van het aanbod. Medezeggenschap, inspraak en evaluatiemomenten zijn bewust en nadrukkelijk in onze procedures meegenomen. Jaarlijks worden tevredenheidonderzoeken gehouden onder klanten, partners, personeel en vrijwilligers. We streven ernaar om jaarlijks minimaal een budgettair neutraal resultaat te realiseren. Punt Welzijn is organisatorisch en financieel voor de langere termijn stabiel en gezond. We zetten onze middelen maximaal in voor onze maatschappelijke opgaven en realiseren een budgettaire groei van 1% per jaar. We minimaliseren de overhead. Op termijn realiseren we twee clusters. Een cluster richt zich op het ondersteunen van (kwetsbare) doelgroepen en het andere cluster werkt vooral informerend en faciliterend. Ten behoeve van onze financier, vergroten we het inzicht in maatschappelijke effecten. Eind 2012 betrekken we onze nieuwbouw. In dit nieuwe gebouw krijgt het Welzijnsplein vorm en voor onze partners geldt dat voor het Werkplein. We werken aan optimalisatie van de samenwerking binnen Unitus Holding (Bobo, Vorkmeer, Punt Welzijn). Binnen deze samenwerking willen we een professioneel kenniscentrum zijn op het terrein van welzijn. We investeren in onze relatie met de gemeente Weert en onderzoeken mogelijkheden voor nieuwe financiers. 15
De maatschappelijke ontwikkelingen gaan ook aan ons niet voorbij en zal een verandering naar de toekomst betekenen. Op basis van bovenstaande inzichten zal de top 5 van veranderprioriteiten voor onze organisatie er als volgt uit zien; a. Een andere kijk op onze samenleving. Niet meer pamperen, maar zelf laten doen (zelfsturing en zelfredzaamheid op individueel, micro-, meso- en macroniveau). b. Iedereen = kansrijk. Wat zijn iemands talenten of drijfveren? Hoe kunnen we hem/haar helpen die te ontdekken en ermee aan de slag te gaan? Hoe kunnen we mensen helpen hun talenten ook in te zetten voor anderen? c. Mensen kunnen elkaar helpen door het juiste netwerk aan te spreken. De nieuwe wereld bestaat uit andere, nieuwe netwerken. Hoe kunnen we deze voor hulpvragers verbinden? d. Grote maatschappelijke vraagstukken oppakken en beïnvloeden. e. Het realiseren van een professional nieuwe stijl. Weert, 12 april 2011 Theo.J.M. van Ekerschot Manager Stichting Punt Welzijn. 16