INTRO 1 11:55 AM ARTS EN APPS GIDS Speciaal voor zorgprofessionals. Veel gebruikte apps, de 10 beste apps van de Health App Award 2014 en tips bij de keuze van een app.
INTRO Waar beginnen? Smartphones, tablets en apps spelen een steeds belangrijkere rol binnen de zorg. Toch maken veel zorgprofessionals nog geen gebruik van de mogelijkheden die deze nieuwe technologieën bieden. Volgens Erich Taubert, uroloog en app-ontwikkelaar, is dit logisch: Innovatie in de zorg gaat nu eenmaal langzaam. We kunnen niet als een stel cowboys de nieuwste gadgets op onze patiënten uitproberen. Zorg moet veilig zijn en evidence based. In een wereld waarin het aantonen van validiteit vaak langer duurt dan de levensduur van een app, kan dat best een uitdaging zijn. Daarom stelden we deze Gids samen. Met tips, best practices, broodnodige info over de veiligheid en privacy en de aanbevelingen van Mobile Doctors, zeven vakgenoten die de onomkeerbaarheid van mobile health al dagelijks ervaren. Een uitgebreidere selectie van apps op uw vakgebied vindt u op artsenapps.nl Bent u geïnspireerd geraakt door deze Gids? Via richard.faas@vvaa.nl of 06-51 51 00 71 ontvang ik graag uw vragen of ideeën over mobile health. Veel leesplezier! Richard Faas manager VvAA Mobiel
4 INHOUDSOPGAVE DE TOP VAN... 5 In deze gids 1. De top van... Apps die u volgens Mobile Doctors niet mag missen. 2. De 10 beste apps van de Health App Award 2014 Winnaars en genomineerden.. Hoe kiest u een app? 10 tips van Erich Taubert, uroloog en app-ontwikkelaar. 4. Veiligheid en privacy Zo stelt u vast of een app veilig is. 5 1 16 18 1. De top van... Op de volgende pagina s geven deze Mobile Doctors hun top huisarts Bart Timmers chirurg Marlies Schijven verloskundige Simone Valk tandarts Dennis Webhofer fysiotherapeut Fer van den Hurk diëtist Kathleen Paal SEH-arts Michiel Tebbes
6 HUISARTS MEDISCH SPECIALIST 7 De top van huisarts Bart Timmers ipad air 120 GB wifi/g iphone 5 60 GB De top van chirurg Marlies Schijven iphone 5 Google Glass Evernote Hospitality App 1 1 Ontwikkelaar: Evernote Ontwikkelaar: Application Builders B.V. Met Evernote op mijn ipad kan ik papierloos vergaderen. In mijn dagelijkse medische praktijk sla ik er alles in op én vind het zo weer terug: van relevante aantekeningen, scans en artikelen tot lijstjes, plaatjes en webpagina s. De synchronisatie tussen computer, smartphone en tablet maakt het allemaal nog gemakkelijker. Het ziekenhuis is een groot instituut waar patiënten de weg vaak moeilijk vinden. Zij verschijnen daardoor vaak te laat of gestresst op hun poli-afspraak. De Hospitality app ondersteunt op de route naar, van én in het ziekenhuis met persoonlijke begeleiding door medisch studenten. D Human Anatomy Atlas MedCalc 2 2 Prijs: 22,78 / 21,99 Platform: Android / ios Ontwikkelaar: Argosy Publishing Ontwikkelaar: Mathias Tschopp & Pascal Pfiffner Eigenlijk gewoon een anatomische atlas, maar dan Deze app maakt verschillende medische berekeningen. wel eentje die volledig interactief is en alle mogelijkheden van de tablet en smartphone gebruikt. Ik gebruik open zorg PC weer eens vastloopt - dat doet die vaker Snel even iets opzoeken werkt erg prettig, zeker als de de app voor uitleg aan patiënten, voor onderwijs aan dan mijn mobieltje. mijn huisarts in opleiding en voor mijn eigen inzicht. Pocket FK Ontwikkelaar: Read It Later Inc. Ontwikkelaar: Zorginstituut Nederland Met de almaar versnellende informatiestroom, kom je Het Farmacotherapeutisch Kompas is meer een pdf allerlei interessante artikelen, links en filmpjes tegen. Daar achter glas dan een app, maar wél erg handig en altijd heb je niet altijd direct tijd voor. Pocket toont een button up-to-date! in je browser: je klikt erop, het artikel wordt opgeslagen. Zo heb je die artikelen altijd op je tablet of smartphone en kun je ze lezen wanneer het je uitkomt.
8 VERLOSKUNDIGE TANDARTS 9 De top van verloskundige Simone Valk iphone 4s De top van tandarts Dennis Webhofer iphone 5s Partogram Mijn Tandarts 1 1 Ontwikkelaar: Apparent Apps B.V. Ontwikkelaar: DtD B.V. Een echt hulpmiddel in de communicatie. Door de uitgebreide uitleg kunnen cliënten gerichter vragen stellen. Ook wordt de professional meer gedwongen te reflecteren op zijn of haar handelen en om duidelijker uitleg te geven. Ik noem de app bij vele patiënten. Een unieke app met waardevolle informatie en talloze functies voor cliënten. De app draagt bij aan de patiënten loyaliteit, klantenbinding en het verminderen van de no shows in de praktijk. Bekkenbodem Gezondemond 2 2 Ontwikkelaar: Mobowski Ontwikkelaar: Eburo B.V. De bekkenbodem app geeft uitgebreide uitleg over de Deze app toont praktische instructies voor elektrisch en functie van de bekkenbodem en de verschillen tussen handmatig tandenpoetsen, het reinigen tussen de tanden en kiezen en het gebruik van mondspoelmiddelen. mannen en vrouwen. De app heeft een aantal mooie filmpjes en oefeningen. Vooral na de zwangerschap en Bovendien geeft de app de juiste voedingsadviezen om bevalling zien we veel bekkenbodem klachten en deze de mond gezond te houden. Een handig hulpmiddel bij app is een handig hulpmiddel. de dagelijkse mondhygiëne. EHBO - Rode Kruis Dental Trauma Prijs: 2,69 Platform: Android / ios Ontwikkelaar: Het Nederlandse Rode Kruis Ontwikkelaar: Ulf Glendor Wat te doen bij de meest voorkomende plotselinge Kennis op het gebied van eerste hulp bij tandletsel situaties? Bloeding, brandwond etc. De app geeft een ontbreekt bij het grote publiek. Vaak weten mensen niet stappenplan. Je kunt het lezen of laten voorlezen, hoe zij moeten handelen bij een ongeluk waarbij de zodat je je handen vrij hebt om te handelen. Heel tanden betrokken zijn. Deze app toont hoe men moet bruikbaar, voor iedereen. In het dagelijks leven, maar handelen en of een bezoek aan een tandarts al dan ook op vakantie. niet dringend is.
10 FYSIOTHERAPEUT DIETIST 11 De top van fysiotherapeut Fer van den Hurk iphone 5 De top van diëtist Kathleen Paal iphone 5s Gold 65 GB FysiOtherappy Voedingswaardetabel 1 1 Prijs: 0,89 ) Ontwikkelaar: Synappz B.V. Ontwikkelaar: Roger van der Voort FysiOtherappy is een ideale app voor huiswerkoefeningen in de fysiotherapie, gebruiksvriendelijk en met duidelijke animaties. Deze app adviseer ik aan al mijn patiënten voor het bijhouden van de inname van vitamines, mineralen, eiwitten, vetten en koolhydraten. Pijndagboek Mijn Eetmeter 2 2 Ontwikkelaar: Merck Sharp & Dohme B.V. Ontwikkelaar: Voedingscentrum Nederland Deze app geef ik mee wanneer ik wil dat patiënten Mijn Eetmeter is veel uitgebreider dan de voedingswaardetabel. Deze app houdt ook bij of je niet te veel een pijndagboek bijhouden. Op deze manier wordt het duidelijk en goed gemonitord. Het geeft mij een duidelijk hebt geconsumeerd. Ook kun je je BMI berekenen. beeld over de pijn in een bepaalde periode. Pedometer HelpDiabetes Ontwikkelaar: Runtastic Ontwikkelaar: Johan Degreave Ideaal om de activiteit van een patiënt in beeld te De app telt koolhydraten met behulp van een brengen en de patiënt bewust te maken van zijn of haar voedingstabel en biedt de mogelijkheid om aan de bewegingsgedrag. hand van de voeding een advies te krijgen over de benodigde eenheden insuline.
12 SPOEDEISENDE HULP HEALTH APP AWARD 2014 1 De top van SEH-arts Michiel Tebbes iphone 5s en ipad2 2. De 10 beste apps van de Health App Award 2014 1 QxCalculate / Blackberry Ontwikkelaar: QxMD Software Inc. De (acute) geneeskunde bevat heel veel flowcharts en risico-inschattingen. Voor vele (acute) zaken is er een berekening. Eén van de meest complete applicaties voor deze berekeningen is Calculate van QxMD. Bij alle rekenmethoden vindt u de wetenschappelijke verantwoording. Op 4 juni 2014 reikten de KNMG, VvAA Mobiel en de NPCF de awards voor de beste apps voor zorgprofessionals en patiënten uit. De vakjury beoordeelde de apps op gebruiksvriendelijkheid, design, toegevoegde waarde, innovativiteit, communicatie, privacy/security en een CE-keurmerk. Op de volgende pagina vindt u de winnaars en genomineerden met jury-oordeel en patiëntreacties. Om er uw voordeel mee te doen! Meer weten over alle apps van de Health App Award 2014? Ga naar: artsenapps.nl/happ14 2 Essential Anatomy Prijs: 21,99 Platform: Android / ios / Windows Ontwikkelaar: D4Medical.com Essential Anatomy is de beste app op anatomisch gebied. Door de eenvoudige besturing kun je makkelijk roteren en inzoomen. Ook kun je extra lagen spieren, of een ander orgaansysteem toevoegen om de relatie van systemen aan de patiënt te tonen. ERres Prijs: 4,49 Platform: Android / ios Ontwikkelaar: Denali Apps, LLC Deze app is een zeer volledige referentietool voor de SEH. Van trauma tot echografie. Van toxicologie tot acute kindergeneeskunde, het is er allemaal in te vinden. Naast al het referentiemateriaal is er een notitieboekje en een lijstje voor het meest gebruikte referentiemateriaal.
14 HEALTH APP AWARD 2014 HEALTH APP AWARD 2014 15 Apps voor zorgprofessionals Apps voor patiënten Constamed PRO EHBO - Rode Kruis 1 1 Ontwikkelaar: Constamed B.V. Ontwikkelaar: Het Nederlandse Rode Kruis. Jury-oordeel: Constamed PRO is een app waarmee huisartsen vragen kunnen beantwoorden van patiënten. Het is een mooie tool voor wie wil starten met een e-consult. De tool is innovatief en heeft veel potentie. Reactie patiënt: Ik vind de app heel helder en vind gemakkelijk een oplossing voor een probleem. Verder kun je je eigen kennis testen en zo nodig bijspijkeren. FK Constamed 2 2 4 Ontwikkelaar: Zorginstituut Nederland Jury-oordeel: Het Farmacotherapeutisch Kompas biedt onafhankelijke geneesmiddeleninformatie en is een begrip in de medische sector. Gebruikers hoeven niet langer het enorme boekwerk mee te slepen, maar kunnen eenvoudig gebruikmaken van de app op hun smartphone. NHG - Standaarden Ontwikkelaar: 4Net ICT Solutions B.V. Jury-oordeel: De app bevat de NHG - Standaarden in de vorm van samenvattingskaartjes. Nuttige informatie die op een toegankelijke manier wordt weergegeven. Orfeus Verloskundigen Prijs: E 9,99 Platform: Android / ios Ontwikkelaar: Orfeus B.V. Jury-oordeel: De app geeft verloskundigen toegang tot zwangerschapsdossiers van cliënten. Prettig wanneer je bij de patiënt bent. Zeker als je alle informatie, inclusief lab-uitslagen en echo s, kan bekijken. D Human Anatomy Atlas Thuisarts 5 5 Prijs: E 22,78 / E 21,99 Platform: Android / ios Ontwikkelaar: Argosy Publishing Jury-oordeel: De D-atlas is een gebruiksvriendelijk overzicht van het menselijk lichaam. Zowel interessant voor patiënten als artsen. Mooi grafisch weergegeven en goed te navigeren. Het is een handig naslagwerk en prettig om patiënten uitleg te geven over hun situatie. Ontwikkelaar: Constamed B.V. Reactie patiënt: Ik ben blij dat er zo n app bestaat, want ik heb niet altijd tijd of zin om naar de dokter te gaan. Zeker als ik net ben geweest en ik me toch nog niet helemaal goed voel. Hospitality App Ontwikkelaar: Application Builders B.V Reactie patiënt: Deze app kan ik van harte aanbevelen. Ik werd twee weken geleden erg aardig ontvangen in het AMC door student Ewout. Hij vond mij binnen enkele minuten bij de ingang. Van harte aanbevolen aan eenieder die in zijn eentje naar een afspraak in het ziekenhuis moet. RheumaTrack Ontwikkelaar: mutterelbe medical UG Reactie patiënt: Gemakkelijk om de historie van je persoonlijke gevoel van de pijn bij te houden. Prijs: E 0,89 Platform: Android / ios Ontwikkelaar: Nederlands Huisartsen Genootschap Reactie patiënt: Deze app is gebruikersvriendelijk en heeft een goede look and feel. Info die relevant is voor mij en mijn huisarts kan ik hiermee makkelijk invoeren en bewaken. Daarnaast zit er een aantal handigheden in zoals een herinnering voor herhaalrecepten. 4
16 HOE KIEST U EEN APP?. Tien tips van Taubert Believe HOE KIEST U EEN APP? 17 Doet de app wat hij belooft? Klopt de techniek? Geloof 5 berekeningen niet klakkeloos en controleer eerst een aantal formules. Hoe kiest u een app? 6 Idealiter is een medische app gevalideerd door wetenschappelijk onderzoek en in ieder geval door transparante testresultaten. Erich Taubert, Uroloog Slingeland ziekenhuis en CMO Synappz medical apps iphone 5s Gold Om binnen het enorme aanbod van apps het kaf van het koren te scheiden, hanteer ik het See, Believe, Trust, Do & Connect -principe. Hieronder 10 tips volgens dit principe. Ik wens u veel plezier bij uw keuze! Leer van collega s en vraag naar ervaringen. Meestal 7 heeft een gebruiker al een paar apps weggegooid, voordat hij de juiste vond. Trust Controleer in de informatie over de app of deze gecertificeerd (CE) is. Dit is noodzakelijk bij apps die data 8 verwerken tot informatie. Bijvoorbeeld een app die via Bluetooth in verbinding staat met een weegschaal. Voor het aangeven van het gewicht is geen CE nodig, voor het aangeven dat het gewicht te hoog is wél. See 1 Wanneer je de app opent, moet deze er vriendelijk uitzien. Je moet zin krijgen ermee te beginnen! 2 Een echt goede app kan één ding heel goed. Vraag jezelf af of de app doet wat jij nodig hebt. Apps die alles kunnen, zijn niet handig binnen de beperkingen van een mobiel apparaat. Een tutorial (handleiding) bij het starten van een app is 9 zeer waardevol. Het laat zien dat de ontwikkelaar écht vanuit de gebruikers heeft nagedacht. Ook bij apps is educatie onmisbaar. Do & Connect Op dit moment staan apps nog vaak op zichzelf. Alle 10 goede apps bieden de mogelijkheid om contact te maken met andere diensten zoals het HIS/ZIS. Maar laat u zich door het ontbreken hiervan niet ontmoedigen om te starten met het gebruik van apps! De navigatie moet direct duidelijk maken waar de app voor is. En altijd laten zien waar je vandaan kwam en waar je naartoe gaat. 4 Kijk of de ontwikkelaar meer apps heeft in de App Store. En kijk ook eens op de eigen website van de app-ontwikkelaar.
18 VEILIGHEID EN PRIVACY VEILIGHEID EN PRIVACY 19 4. Veiligheid en privacy Privacy en de omgang met patiëntengegevens zijn zeer goed geregeld in Nederland. De vereisten hiervoor zijn gedetailleerd beschreven en worden strikt gehandhaafd. Onderzoek toont echter aan dat de eisen nog lang niet altijd worden nageleefd door ontwikkelaars. Deloitte Rob Peters iphone 4 en ipad air Medische apps en apps die de relatie tussen cliënt en zorgverlener ondersteunen, moeten voldoen aan HIPAA, NEN7510 en meer standaarden, die momenteel in hoog tempo ontwikkeld en vastgesteld worden (zie ook www.nictiz.nl). Onderstaande vragen helpen u vast te stellen of een app rekening houdt met de standaarden op het gebied van de beveiliging en bescherming van persoonsgegevens. Heeft de app een duidelijk beveiligingsbeleid dat beschikbaar is voor u als gebruiker? Kunt u eventuele beveiligingsproblemen makkelijk melden aan de ontwikkelaar? Heeft de app de mogelijkheid om een (pin)code voor toegang in te stellen? Maakt de app gebruik van diensten van derde partijen en is daarbij de bescherming van uw gegevens gewaarborgd? Het antwoord vindt u in de gebruiksovereenkomst of het privacybeleid van de app. Vraagt de app expliciet toestemming voor het gebruik van ingevoerde gegevens? Is de app transparant over het gebruik van uw gegevens? Vraagt de app meer gegevens dan strikt noodzakelijk voor de functionaliteit? Is het mogelijk om zowel de app als het bijbehorend account volledig te verwijderen? Toch herkennen we allemaal wel de volgende situatie: je downloadt een app en opent hem meteen zonder de voorwaarden te lezen en te accepteren. Hierin staat echter zeer vaak dat de app data mag gebruiken of delen met derden. Het is dus niet verstandig klakkeloos aan te nemen dat een app voldoet aan de nodige standaarden. Deze vragen geven geen volledige garantie voor het kiezen van de juiste apps. Wel helpen ze om vast te stellen of in de ontwikkeling van de app rekening is gehouden met de beveiliging en bescherming van persoonsgegevens. Meer informatie vindt u op www.assuringapps.nl.
20 INTRO Handige informatie Wilt u zich verder verdiepen in mobile health? Zoekt u praktische tips, ervaringen of beoordelingen? Hier vindt u handige informatie: www.artsenapps.nl www.vvaamobiel.nl facebook.com/vvaamobiel @VvAAmobiel www.mobiledoctors.nl LinkedIn Groep: Mobile Doctors Google +Mobile Doctors www.nictiz.nl www.assuringapps.nl Bent u geïnspireerd geraakt door deze Gids? Via richard.faas@vvaa.nl of 06-51 51 00 71 ontvangen wij graag uw vragen of ideeën over mobile health.