E T O C A R E W A G E I G E Schadelijke wantsen onder glas Plantgezondheidsdag 4 december 2013 Maedeli Hennekam (m.hennekam@entocare.nl) ETOCARE Wageningen 1
Schadelijke wantsen; E T O C A R E W A G E I G E 3 belangrijke soorten groene appelwants brandnetelwants behaarde wants 2
Schadelijke wantsen; E T O C A R E W A G E I G E jaarcyclus buiten januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december in rust volwassen ei nimf volwassen in rust Brandnetelwants in rust? meerdere generaties in de kas in rust? januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december in rust volwassen ei nimf volwassen ei nimf volwassen in rust Behaarde wants in rust? meerdere generaties in de kas in rust? januari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november december ei nimf volwassen ei nimf volwassen ei in rust? meerdere generaties in de kas in rust? Groene appelwants 3
Eigenschappen: behaarde wants brandnetelwants groene appelwants overwinteringsstadium adult adult ei uit winterrust mei april juni (adulten) eerste schade maart april juli/augustus zomergeneratie ja nee (nee) waardplanten veel weinig weinig overwinteren in kas ja niet gevonden niet gevonden reproductie in kas ja (ja) nee ontwikkelingsduur in kas 5-6 weken (6-8 weken) levensduur in kas enkele weken meerdere weken enkele weken verspreiding in kas sterk beperkt beperkt commercieële teelt aubergine aubergine paprika komkommer komkommer fruit chrysant paprika gerbera aardbei 4
Behaarde wants E T O C A R E W A G E I G E adult nimf ei 5
Brandnetelwants E T O C A R E W A G E I G E 6
Wantsen in de praktijk: E T O C A R E W A G E I G E Soms al vroeg in seizoen Meeste problemen zomer/begin najaar Invlieg belangrijke factor Behaarde wants grootste probleem Weinig wantsen kunnen al veel schade geven Schade verschilt sterk per type teelt 7
Schadebeelden wants Behaarde wants aubergine Groene appelwants paprika Behaarde wants komkommer 8
E T O C A R E W A G E I G E Hoe kunnen we ze bestrijden? Huidige praktijk: Admire, Calypso, Actara, Plenum egatief effect op biologie andere plagen Resultaten op wantsen redelijk tot goed Andere mogelijkheden? Integreerbare middelen lokstoffen atuurlijke vijand 9
Effectiviteit Admire 10
Effectiviteit andere middelen
Conclusies middelen: E T O C A R E W A G E I G E Er zijn mogelijkheden met andere middelen dan Admire Wel mindere werking Vaker toepassen Anders toepassen Combineren met andere methoden
Lokken van wantsen E T O C A R E W A G E I G E Vangplaten Weinig tot geen resultaat Vangplanten Tot nu toe weinig resultaat Geurstofvallen Sexferomoon: lokt mannetjes Plantgeurstof: lokt mannetjes en vrouwtjes 13
Geurstoffen 2012 3 stoffen getest Hoogste vangsten begin augustus Alleen mannetjes gevangen Verschillen tussen aubergine en komkommer 14
Geurstoffen 2013 Enkele vangsten vroeg in seizoen Vroeg in seizoen behaarde en brandnetelwants gevangen Hoogste vangsten eind juli/begin augustus Alleen mannetjes gevangen Verschillen tussen gewassen; achtergrondgeur heeft invloed op vangstresultaat 15
E T O C A R E Conclusies geurstofonderzoek W A G E I G E Vooral mannetjes behaarde wants gevangen Vallen geschikt als monitoringsinstrument (?) Vangsten leveren bijdrage aan bestrijding Effect toevoegen plantenstof afhankelijk van gewas, gewascondities en seizoen Geurstoffen kunnen ook afstotend werken Geurreactie afhankelijk van verleden van de wantsen Voor vangen van vrouwtjes andere vallen en andere geurstoffen nodig dan voor vangen van mannetjes Omgeving kas meenemen in beeldvorming 16
Invloed van omgeving? 17
Biologische bestrijding? Roofwantsen? Sluipwespen? Andere soorten? 18
Vervolgplannen E T O C A R E W A G E I G E Totaal concept ontwikkelen: Middelen Geurstoffen Biologische bestrijders Geurstof onderzoek meer verfijnen Relatie met groeicondities Relatie met omgeving van de kas Verkennen mogelijkheden sluipwespen Financiering???? 19
E T O C A R E W A G E I G E Dank voor de aandacht! Projectpartners: