Bestrijding van trips in aubergine met roofmijten

Transcriptie

1 Bestrijding van trips in aubergine met roofmijten Gerben Messelink & Eric de Groot Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw Business Unit Glastuinbouw juni oktober

2 2005 Wageningen, Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. is niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen die kunnen ontstaan bij gebruik van gegevens uit deze uitgave. Gefinancierd door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Projectnummer: foto voorkant: Californische trips tussen haren van een aubergineblad Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. Glastuinbouw Adres : Kruisbroekweg 5 : Postbus 8, 2670 AA Wageningen Tel. : Fax : info.ppo@wur.nl Internet : Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 2

3 Inhoudsopgave 1 INLEIDING MATERIAAL EN METHODEN RESULTATEN CONCLUSIES BIJLAGE I. KLIMAATGEGEVENS KASPROEF Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 3

4 1 Inleiding Recent onderzoek van PPO heeft nieuwe roofmijten opgeleverd die zowel trips als witte vlieg efficiënt bestrijden. Selectieproeven met deze nieuwe roofmijten zijn uitgevoerd op komkommer. Daar was de best presterende soort Typhlodromalus limonicus. Een goede tweede was de roofmijt Typhlodromips swirskii. Deze soort is sinds januari 2005 voor telers beschikbaar. Voor biologische telers is inzet van deze roofmijten interessant voor de gewassen aubergine, komkommer en paprika. Onbekend is welke roofmijten het beste presteren op aubergine. Het succes van een roofmijt in een bepaald gewas heeft waarschijnlijk te maken met bladbeharing, microklimaat, stuifmeel en (extraflorale) nectar. In een gewas als aubergine, waar bladeren dicht behaard zijn, is het goed mogelijk dat een andere soort het beter doet dan bijvoorbeeld in komkommer. In dit onderzoek is daarom opnieuw een screening uitgevoerd met verschillende roofmijtsoorten voor de bestrijding van trips, maar nu op aubergine. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 4

5 2 Materiaal en methoden In januari 2005 is een kasproef met aubergine opgezet in een kleine kasafdeling van kassencomplex 113 van PPO Naaldwijk. Deze afdelingen zijn gesloten voor plagen van buitenaf door afwezigheid van luchtramen en toegang via een sluis. Het klimaat wordt geregeld via overdruk. Een afdeling heeft een netto vloeroppervlak van 18 m 2 met daarin twee teelttafels van 1 bij 3 m. Op 19 januari werden aubergineplanten cv Nero RZ in groepjes van drie planten op substraatmatten in de kasjes geplaatst (Figuur 1). Dezelfde dag werd bij iedere plant een buisje met tien tripsvrouwtjes geplaatst. Deze waren verzameld met een aspirator van een kweek op chrysant. Negen dagen later werden 10 vrouwtjesroofmijten per plant toegevoegd. De uitgezette roofmijten waren verzameld met een penseeltje van kweken op lisdodde-stuifmeel (Typha latifolia). De roofmijten werden vanaf de kweek overgeplaatst op paprikabladponsjes (ø 2 cm) met een beetje lisdodde-stuifmeel. Deze bladponsjes werden vervolgens met een pincet uitgelegd op de jonge aubergineplanten (Figuur 2). De volgende behandelingen werden uitgevoerd: A. Euseius scutalis B. Euseius ovalis C. Iphiseius degenerans D. Neoseiulus cucumeris E. Typhlodromalus limonicus F. Typhlodromips swirskii Een behandeling werd uitgevoerd op 3 aubergineplanten. Op iedere teelttafel werden 3 behandelingen willekeurig weggezet (Figuur 3). De proef was opgezet zonder echte herhalingen. Besmetting tussen de behandelingen werd zoveel mogelijk beperkt door de gewasdraden, waaraan aubergineplanten van 3 behandelingen op één teelttafel waren verbonden, tussen de behandelingen te voorzien van insectenlijm. Verder werden de planten zo geleid dat ze vrij stonden van glaswanden. Op de teelttafels was continu een laag water aanwezig. Op 9 maart, 6 weken na het toedienen van de roofmijten, werd iedere plant beoordeeld op de hoeveelheid trips en roofmijten door een jong en een iets ouder blad te plukken. Bladeren werden afzonderlijk in plastic zakken naar het laboratorium vervoerd om daar onder een binoculair te worden beoordeeld. Daarvoor werden bladeren in repen van circa 3 cm breed gesneden waarna deze van onderen en boven werden bekeken. Alle aanwezige organismen werden geteld per stadium. De aanwezige roofmijten werden geprepareerd in insluitmiddel, waarna ze tot op soortniveau werden gedetermineerd onder een microscoop. De grootte van de bemonsterde bladeren werd bepaald door de gesneden bladstroken te meten met een bladoppervlaktemeter (LI-3100, LI-COR). Gemiddeld was het jongste blad bijna twee keer zo klein als het oudste bemonsterde blad (Tabel 1). Een tweede en slotbemonstering vond plaats op 31 maart, 9 weken na het inzetten van de roofmijten. Opnieuw werden van iedere plant 2 bladeren beoordeeld op dezelfde manier als de eerste bemonstering. De jongste bladeren waren nu meer dan 3 keer zo klein als de oudste beoordeelde bladeren (Tabel 1). De klimaatgegevens (temperatuur en RV) werd geregistreerd met een klimaatcomputer. De daggemiddelden zijn weergegeven in Bijlage 1. De gemiddelde temperatuur was 20,7 C en de RV 63%. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 5

6 Figuur 1. Opstelling kasproef met jonge aubergineplanten. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 6

7 Figuur 2. Bladponsje met roofmijten op aubergine. F B D A E C deur deur Figuur3. Overzicht verdeling roofmijtbehandelingen op aubergine. Tabel 1. Gemiddelde bladgrootte van de bemonsterde auberginebladeren (totaal 18) op 2 bemonsteringsmomenten. Datum Bladpositie Gemiddelde bladgrootte (± se) 9 maart Blad (26) 9 maart Blad (30) 31 maart Blad (34) 31 maart Blad (9) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 7

8 3 Resultaten Zes weken na introductie van de roofmijten werden lage dichtheden teruggevonden. Van de roofmijten N. cucumeris en E. ovalis werden géén exemplaren op de bemonsterde bladeren gevonden. Bij de andere roofmijtsoorten werd gemiddeld niet meer dan 1 mijt per blad gevonden (Figuur 4). Opvallend zijn de verschillen in hoeveelheden trips. Bij E. scutalis, T. swirskii en T. limonicus was duidelijk minder trips aanwezig dan bij de overige roofmijten (Tabel 5). Drie weken later was T. swirskii het meest aanwezig (gemiddeld 12 per blad), gevolgd door T. limonicus (gemiddeld 6 per blad). De andere soorten hebben zich nauwelijks gevestigd (Figuur 5 en 6). Bij de hoogste roofmijtdichtheden werd ook duidelijk de minste trips gevonden (Figuur 6). De behandeling met N. cucumeris was in week 9 besmet met T. swirskii. Bij de andere soorten werd een enkele andere roofmijt waargenomen. De behandelingen met T. swirskii en T. limonicus waren niet besmet met andere soorten. 14 gemiddeld aantal / blad roofmijt tripslarve 2 0 I. degenerans N. cucumeris E. ovalis E. scutalis T. swirskii T. limonicus Figuur 4. Gemiddeld aantal (± se) roofmijten en tripslarven per aubergineblad 6 weken na het inzetten van de roofmijten (week 10). Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 8

9 100 som roofmijten van totale bemonstering T. swirskii T. limonicus I. degenerans E. ovalis N. cucumeris E. scutalis Figuur 5. Totale som van roofmijten van alle bemonsterde bladeren (36) in week gemiddeld aantal / blad roofmijt roofmijtbesmetting tripslarve 10 0 E. scutalis E. ovalis I. degenerans N. cucumeris T. limonicus T. swirskii Figuur 6. Gemiddeld aantal (± se) roofmijten en tripslarven per aubergineblad 9 weken na het inzetten van de roofmijten (week 13). Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 9

10 4 Conclusies De roofmijt T. swirskii is overduidelijk de roofmijt die zich het beste vestigt in aubergine en daardoor ook het beste effect op trips laat zien. Bij komkommer was T. limonicus de beste predator bij dezelfde prooi. Het is aannemelijk dit verschil toe te schrijven aan de invloed van het gewas. Mogelijk spelen de bladbeharing en het bijbehorende microklimaat een belangrijke rol. Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 10

11 Bijlage I. Klimaatgegevens kasproef 27 Gemiddelde dagtemperatuur ( C) Tijd (2005) Figuur I.1. Gemiddelde dagtemperatuur tijdens de kasproef met aubergine in kasafdeling Gemiddelde relatieve luchtvochtigheid (%) Tijd (2005) Figuur I.2. Gemiddelde relatieve luchtvochtigheid tijdens de kasproef met aubergine in kasafdeling Praktijkonderzoek Plant & Omgeving B.V. 11