De h@ndel en wij. proefversie. Handel. Magda Snoeck Inge De Deken

De h@ndel 6.1 en wij Handel Magda Snoeck Inge De Deken

De site www.knooppunt.net geeft je toegang tot het digitale lesmateriaal bij dit boek. Activeer jouw licentie aan de hand van de onderstaande code. Tijdens de activatie accepteer je de gebruiksvoorwaarden. Zo krijg je voor de duur van de licentie toegang tot het digitale lesmateriaal. www.knooppunt.net Code PT-DHEW-P4JE-S36W-38 Plantyn ontwikkelt en verspreidt leermiddelen voor het basisonderwijs, het secundair onderwijs, het hoger en het wetenschappelijk onderwijs en het volwassenenonderwijs. Daarnaast geeft Plantyn ook publicaties uit over schoolmanagement, leerlingenbegeleiding, personeelsbeleid voor het onderwijs en didactische ondersteuning van leerkrachten en educatief materiaal voor de thuismarkt. De uitgeverij is zowel in het Nederlandstalige als in het Franstalige landsgedeelte actief. Doorheen al onze activiteiten streven we ernaar om maximale kansen te bieden aan alle lerenden, rekening houdend met de individuele situatie en interesses, en willen we ertoe bijdragen dat leerkrachten in optimale omstandigheden kunnen werken. Het is immers onze overtuiging dat leren op een eigentijdse en aangename manier kan, wat tot uiting komt in onze slogan t leren is mooi. Plantyn Adres: Motstraat 32, 2800 Mechelen Telefoon: 015 36 36 36 Fax: 015 36 36 37 E-mail: klantendienst@plantyn.com Website: www.plantyn.com Ontwerp binnenwerk: Zet Ontwerp omslag: Zet Illustratieverantwoording: XXXXXXXXXXXXX Uitgeverij Plantyn heeft alle redelijke inspanningen geleverd om de houders van intellectuele rechten op het materiaal dat in dit leermiddel wordt ge- zorg die daaraan is besteed, van oordeel zijn toch rechten op dit materiaal te kunnen laten gelden, dan kunt u contact opnemen met uitgeverij Plantyn. Zij zal uw legitieme aanspraken honoreren tegen de gangbare markttarieven. NUR 168 Plantyn nv, Mechelen, België Alle rechten voorbehouden. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN 978-90-301-2115-2 D2011/0032/147

INHOUD DEEL 1 administratief en commercieel beleid 7 1 Kennismaking met Nougatine 9 1 Persoonlijke gegevens 9 2 Een greep uit het assortiment 9 3 Enkele leveranciers 16 4 Enkele klanten 17 5 Personeel 18 1 Organisatieschema van de onderneming 18 2 Personeelsgegevens 18 2 De voorraad in de onderneming 19 1 Begrip voorraad 19 2 Voorraadadministratie 24 3 Inventarisatie van de voorraad 33 4 Electronic Data Interchange (EDI) 45 Test je kennis 48 5 Kennismaking met een professioneel boekhoudpakket 53 1 Beginbalans 67 2 Voorraadadministratie 82 3 De btw 96 1 De btw: een verbruiksbelasting 96 2 De btw-aangifte 98 3 Jaarlijkse lijst van de btw-belastingplichtige afnemers (klantenlisting) 108 4 De ICL-kwartaalopgave 110 Test je kennis 114 4 Aankoopstrategieën 120 5 Aankopen met voorraadopvolging 134 1 Opmaken bestelbon voor leverancier 134 1 Bestelbon met nieuwe artikelfiche en handelskorting 134 2 Bestelbon met aankoopkosten en korting voor contant 143 3 Bestelbon voor goederen met verschillend btw-tarief 149 4 Bestelbon voor goederen en diensten 155 5 Overzicht van bestelbonnen voor leveranciers 159 6 Bestelbon voor intracommunautaire leverancier 160 7 Bestelbon voor een leverancier buiten de EU 165 Test je kennis 171 2 Opnemen leveringsbon van leverancier 172 1 Levering zonder opmerkingen 172 2 Levering met retourzending voor afgekeurde goederen 178 Test je kennis 183 De h@ndel en wij 6.1 3

6 Aankoopfacturen inboeken 184 1 Aankopen handelsgoederen 184 1 Aankoopfactuur met handelskorting en terugstuurbare verpakking 184 2 Aankoopfactuur met aankoopkosten en financiële korting 196 3 Aankoopfactuur met 2 btw-tarieven, financiële korting en terug te sturen verpakking 201 2 Creditnota s voor retourzendingen 208 1 Creditnota voor retour van handelsgoederen 208 2 Creditnota voor retour van verpakking 213 3 Aankoopfactuur voor diensten en diverse goederen 215 4 Aankoopfactuur voor investeringsgoederen 222 5 Aankoopfactuur voor werken in onroerende staat 231 6 Aankoopfactuur voor intracommunautaire 238 verwervingen 238 7 Aankoopfactuur voor invoer uit niet-eu-landen 245 1 Invoer met verlegging van heffing: factuur goederen 245 2 Invoer met verlegging van heffing: factuur douane-expediteur 254 3 Invoer zonder verlegging van heffing: aankoop goederen 260 4 Invoer zonder verlegging van heffing: factuur douane-expediteur 267 8 Controleren, back-up en centraliseren van de aankopen 271 7 Verkoopstrategieën 289 8 Verkopen met voorraadopvolging 299 1 Opmaken interne bestelbon klant 299 1 Eenvoudige bestelbon opmaken 299 2 Bestelbon met handelskorting 306 3 Bestelbon met handelskorting, financiële korting en extra leveringskosten 312 4 Bestelbon met twee btw-tarieven en terug te sturen verpakking 319 5 Bestelbon voor een intracommunautaire levering 325 6 Bestelbon voor Export met aanmaak van nieuwe klantenkaart 330 Test je kennis 336 2 Opmaken zendnota 339 1 Zendnota ZENK/1 voor bestelbon BESK/1 339 2 Zendnota voor bestelbon BESK/2 344 3 Zendnota voor bestelbon BESK/3 met transportkosten 349 4 Zendnota voor bestelbon BESK/4 met terugstuurbare verpakking 353 5 Stand van zaken 357 Test je kennis 358 3 Verkoopfacturen genereren 359 1 Eenvoudige factuur genereren uit zendnota ZENK/1 359 2 Verkoopfactuur met handelskorting genereren uit ZENK/2 365 3 Verkoopfactuur met handelskorting, financiële korting en leveringskosten genereren uit ZENK/3 371 4 Verkoopfactuur met twee btw-tarieven en terugstuurbare verpakking 376 5 Opmaken creditnota voor retour ontvangen handelsgoederen 380 6 Uitgaande creditnota voor retour ontvangen verpakking 386 Test je kennis 390 4 De h@ndel en wij 6.1

4 Controleren, back-up, centraliseren en raadplegen van de verkoopverrichtingen 392 5 Btw-aangifte voor de maand januari 402 9 Betalingen en inningen 408 1 De Europese overschrijving 408 2 Elektronische betalingen via Isabel 411 3 Boekhoudkundige registratie van betalingen in EUR zonder financiële korting 413 5 Boekhoudkundige registratie van inningen in EUR zonder financiële korting 429 6 Boekhoudkundige registratie van inningen in EUR met financiële korting 434 7 Boekhoudkundige registratie van betalingen in vreemde munt 440 8 Boekhoudkundige registratie van inningen in vreemde munt 448 Test je kennis 455 10 Debiteurenbeheer 456 DEEL 2 Personeelsadministratie via het sociaal secretariaat 471 1 Rol en nut van een erkend sociaal secretariaat 473 2 Loongegevens digitaal verwerken 486 3 Boekhoudkundige verwerking van de personeels administratie met het sociaal secretariaat 494 1 Betaling van de voorschotten aan de arbeiders 494 2 Kosten en schulden boeken op basis van het boekingsdocument van het sociaal secretariaat 498 3 Boeking van de factuur van het sociaal secretariaat 507 4 Boeking van de betaling van de schulden 516 Test je kennis 522 De h@ndel en wij 6.1 5

6 De h@ndel en wij 6.1

DEEL 1 ADMINISTRATIEF EN COMMERCIEEL BELEID De h@ndel en wij 6.1 7

8 De h@ndel en wij 6.1

1 KENNISMAKING MET NOUGATINE Nougatine is een artisanaal bedrijf. Dat betekent dat de eigen producten met de hand vervaardigd worden. Daarnaast heeft Nougatine twee winkels waar het eigen assortiment pralines verkocht wordt, aangevuld met thee, nougat, confiserie, zoet broodbeleg zoals heerlijke zelfgemaakte choco en dranken in kleine verpakkingen. Kortom, alles wat in een geschenkmand kan. 1 Persoonlijke gegevens Nougatine bvba Molenweg 42 8340 Damme tel. 050 28 84 34 fax 050 28 84 84 BE 0720 454 335 RPR Brugge IBAN: BE 16 2100 1868 4474 BIC: GEBABEBB e-mail: nougatine@plantyn.com Zaakvoerder: Lucas Bonneval 2 Een greep uit het assortiment 1 Assortiment pralines (6 % btw) Art. nr. Omschrijving per kg Kostprijs Verkoopprijs Leverancier P101 Studentenhaver wit 5,90 20,50 1001 P102 Studentenhaver melk 5,95 20,50 1001 P103 Studentenhaver fondant 6,05 20,50 1001 P104 Orangette 11,40 20,50 1001 P105 Isabelle fondant 6,72 20,50 1001 P106 Manon nougat 6,10 20,50 1001 P107 Manon aardbeivulling 7,20 20,50 1001 P108 Manon koffie 7,20 20,50 1001 De h@ndel en wij 6.1 9

P109 Manon rhum 7,20 20,50 1001 P110 Mont Blanc 7,20 20,50 1001 P111 Kastanje melk en praliné 7,08 20,50 1001 P112 Ballotin fondant 6,72 20,50 1001 P113 Kuipje met advocaat 7,20 20,50 1001 P114 Vijg melk 10,80 20,50 1001 P115 Merveille melk 6,45 20,50 1001 P116 Ruiterhelm fondant en wit 6,72 20,50 1001 P117 Portret fondant 6,72 20,50 1001 P118 Paardenkopje fondant en praliné 10,80 20,50 1001 P119 Esdoornblad melk en wit 6,72 20,50 1001 P120 Aardbei marsepein 9,00 20,50 1001 P121 Marsepein natuur met walnoot 7,65 20,50 1001 P122 Marsepein pistache 7,65 20,50 1001 P123 Marsepein clementine 9,00 20,50 1001 P124 Marsepein banaan 9,00 20,50 1001 P125 Marsepein peer 9,00 20,50 1001 P126 Marsepein limoen 9,00 20,50 1001 P127 Rösti melk 8,82 20,50 1001 P128 Diamant wit 6,72 20,50 1001 P129 Kuipje met praliné en chocoladeparels 10,80 20,50 1001 P130 Snoekbaars wit 6,65 20,50 1001 P131 Ramson melk 7,72 20,50 1001 P132 Strik melk met vulling banaan 7,20 20,50 1001 P133 Witlof wit met pralinévulling 10,80 20,50 1001 P134 Kuipje melk met karamel 7,20 20,50 1001 P135 Stronkje fondant met marsepeinvulling 7,65 20,50 1001 P136 Amanda melk en praliné 6,45 20,50 1001 P137 Caraque margriet wit 4,32 20,50 1001 P138 Caraque margriet melk 4,32 20,50 1001 P139 Caraque margriet fondant 4,38 20,50 1001 P140 Nougatine, blokje nougat omhuld met melkchocolade 4,92 20,50 1001 Noot: de kostprijs voor elke praline is verschillend maar rekening houdend met de btw, de verpakking en de verkoopkosten worden alle pralines tegen dezelfde verkoopprijs verkocht. Deze verkoopprijs is de prijs voor particulieren. 10 De h@ndel en wij 6.1

2 Assortiment choco (btw 6 %) Art. nr. Omschrijving Kostprijs Verkoopprijs Leverancier C201 Choco in glazen achtkantig bokaaltje 250 gram melk 1,65 2,75 1001 C202 C203 C204 C205 Choco in glazen ronde bokaal afgedekt met canvas en touwtje van raffia, 250 gram melk Choco in glazen ronde bokaal afgedekt met canvas en touwtje van raffia, 250 gram fondant Choco in glazen ronde bokaal afgedekt met canvas en touwtje van raffia, 250 gram, dame blanche, fondant en wit. 3 Assortiment thee (btw 6 %) 1,80 3,00 1001 1,92 3,20 1001 2,10 3,50 1001 2,20 3,70 1001 Choco in glazen achtkantig bokaaltje 250 gram fondant Art. nr. Omschrijving Aankoopprijs Verkoopprijs Leverancier T301 Earl Grey uit India per 100 builtjes 2,20 5,50 1022 T302 Earl Grey uit Ceylon los per kg 2,02 5,05 1022 T303 Zwarte thé Sri Lanka per 25 builtjes 0,66 1,65 1022 T304 English Breakfast per 100 builtjes 1,36 3,40 1022 T305 Asian white tea per 25 builtjes 0,64 1,60 1021 T306 Rozenbottel per 100 builtjes 3,18 7,95 1010 T307 Green tea Ceylon in houten kistje 50 g 2,95 6,65 1022 T308 Muntthee per 100 builtjes 2,56 6,40 1010 T309 Fruitthee van bosvruchten per 20 builtjes 0,67 1,68 1010 T310 Rooibos 100 % cafeïnevrij uit Zuid-Afrika 100 g 0,75 1,23 1010 T311 Jasmijnthee, 100 g 1,20 1,95 1010 4 Assortiment nougat De h@ndel en wij 6.1 11

Art. nr. N401 Omschrijving Zachte nougat in kleine stukjes met vanillesmaak per kg Aankoopprijs Verkoopprijs Leverancier 5,83 9,72 1003 N402 Nougat cappuccino met koffie en cacao per kg 5,83 9,72 1003 N403 Nougat met chocolade 5,83 9,72 1003 N404 Nougat met tropisch fruit 6,36 10,60 1003 N405 Zachte natuurlijke nougat in repen van 40 gram individueel 0,34 0,60 1003 verpakt in cellofaan N406 Mininougat voor hotels afzonderlijk verpakt, 8 gram, 5,10 8,54 1003 per doos van 100 stuks N407 Zakje met 12 nougatblokjes, zacht, 100 gram 0,65 1,09 1003 N408 Kartonnen doosje met afzonderlijk verpakte nougatblokjes, 1,38 2,30 1003 150 gram, assortiment classic N409 Kartonnen doosje met afzonderlijk verpakte nougatblokjes, 1,50 2,50 1003 150 gram, assortiment tropisch fruit N410 Houten kistje met 8 plakjes nougat, geschikt in verdeeldoosje, assortiment classic, 125 gram 1,80 3,00 1003 5 Assortiment dranken (btw 21 %) Art. nr. Omschrijving Aankoopprijs Verkoopprijs Leverancier D501 Smeets minibar 4 x 3 cl in houten rekje 4,45 8,90 1024 D502 Appeljenever Rubens 20 %, 20 cl 1,80 3,50 1024 D503 Whisky Johnnie Walker Old Scotch 20 cl 2,90 5,80 1024 D504 Witte wijn Chardonnay Jardin de France 25 cl 0,93 1,85 1024 D506 Rode wijn, Château Coufran, Haut Médoc 375 ml 3,99 7,99 1024 D507 Champagne Laurent-Perrier 375 ml 4,99 9,99 1024 D508 Champagne Piper Heidsieck 375 ml in geschenkverpakking 6,99 12,67 1024 12 De h@ndel en wij 6.1

6 Assortiment zoetwaren (btw 6 %) Art. nr. Z601 Omschrijving Vruchtenpasta op basis van agar in de vorm van citroen, ananas, kiwi per kg Verkoopprijs Aankoopprijs Leverancier 13,20 22,00 1007 Z602 Vruchtenpasta in de vorm van frambozen 13,80 23,00 1007 Z603 Colabeertjes, 1 kg 2,45 4,09 1007 Z604 Woudvruchtenbeertjes, 1 kg 2,34 3,90 1007 Z605 Muisjes, drie smaken, 1 kg 2,48 4,14 1007 Z606 Cuberdons, 1 kg 4,30 7,16 1007 Z607 Zuurtjes in de vorm van vliegtuigjes, 1 kg 2,88 4,80 1007 Z608 Zuurtjes in de vorm van flesjes, 1 kg 2,88 4,80 1007 7 Assortiment koekjes (btw 6 %) Art. nr. K701 K702 K703 K704 Omschrijving Amandelbrood Jules Destrooper, 4 pakjes in kartonnen doos Parijse Wafels Jules Destrooper 3 zakjes in kartonnen doos Natuurboterwafels Jules Destrooper 60 stuks in kartonnen doos Mélange natuurboterwafels en amandelbrood in blikken doos, 350 g Aankoopprijs Verkoopprijs Leverancier 2,27 3,79 1023 2,75 4,59 1023 2,21 3,69 1023 4,05 6,75 1023 De h@ndel en wij 6.1 13

8 Assortiment recipiënten, dozen en gadgets (btw 21 %) Art. nr. Omschrijving Verkoopprijs per eenheid Aankoopprijs Leverancier R801 Theepot 6 personen, Casca Frans aardewerk 10,80 18,00 1016 R802 Suikerpot met deksel Casca 4,80 8,00 1016 R803 Melkpot 6 personen 4,20 7,00 1016 R804 Ontbijtkop met schoteltje Casca 3,90 6,50 1016 R805 Vierkant diep bord 4,50 7,50 1004 R806 Soepbol 45 cl ivoorkleurig porselein 3,18 5,30 1004 R807 Schaaltje voor soepbol ø 16 cm ivoorkleurig porselein 1,20 2,00 1004 R808 Rechthoekige mandjes met oortjes 36 x 26 x h 7 per 1,36 2,20 1012 doos 96 stuk 14 De h@ndel en wij 6.1

R809 Ronde bamboemandjes ø 40 x h 10 cm, per doos 60 stuk 2,44 3,90 1012 R810 Blikken dozen Country Cottage 62 x 42 x 85 mm 2,05 3,20 1005 R811 Blikken theedoos achtkantig met Schotse ruit, 92 x 71 2,30 3,60 1005 x 88 R812 Blikken doos poppenhuis, met pop 64 x 55 x 35 mm 3,50 5,60 1005 R813 Blikken doos met knuffelbeer 80 x 64 x 60 mm 4,98 7,90 1005 R814 Blikken doos in vorm van wagen, 12,7 x 16,93 cm 6,98 11,20 1005 9 Verpakking (21 %) Art. nr. Omschrijving Aankoopprijs Leverancier V901 Ballotin mat goud/wit 1 kg per 50 stuk 23,75 1009 V902 Ballotin mat goud/wit 750 g per 50 stuk 23,75 1009 V903 Ballotin glanzend wit/goud 500 g per 100 stuk 41,65 1009 V904 Ballotin glanzend wit/goud 250 g per 100 stuk 30,85 1009 V905 Platte doos, rood, 25 x 25 x h 2,7 cm per 12 stuk 26,24 1009 V906 Ronde doos, groen, ø 17,5 x 14 cm per 4 stuk 11,15 1009 V907 Ronde doorzichtige doos, ø 10, h 15 cm per 40 stuk 22,32 1009 V908 Cellofaanzakjes 8 x 5 h 25 cm, per 250 stuk 38,95 1009 V909 Krullinten mat, 10 mm x 250 m 4,15 1009 V910 Cellofaan rol 60 cm x 150 m 12,00 1009 De h@ndel en wij 6.1 15

3 Enkele leveranciers Nr Naam Straat en nr. P o s t- code Woonplaats Tel. IBAN BIC RPR Ondernemingsnr. 1001 Eigen atelier Molenweg 42 8340 Damme 1002 Sucron Biezenstraat 32 2550 Kontich 03 450 92 90 BE25 2100 4144 1482 GEBA BE BB Antwerpen BE 0456 366 588 1003 Franca Natiënlaan 21 3583 Beringen 011 42 03 61 BE57 0013 8505 6835 GEBA BE BB Hasselt BE 0429 921 915 1004 Rietveld Lozenberg 82 9600 Ronse 055 23 27 41 BE22 4435 6841 4147 KRED BE BB Oudenaarde BE 0448 495 039 1005 Rolar Romeinse weg 239 1930 Zaventem 02 723 33 49 BE65 6300 6784 5596 BBRU BE BB Brussel BE 0465 150 137 1006 Citronel Botermarkt 1 1840 Londerzeel 052 30 73 07 BE13 4829 1000 3139 KRED BE BB Dendermonde BE 0413 825 160 1007 Marcia Ambachtsweg 9A 9820 Merelbeke 09 220 83 15 BE85 2930 5541 1206 GEBA BE BB Gent BE 0444 149 241 1008 Terlaan Regenboogstraat 27 8800 Roeselare 051 20 46 44 BE32 3850 0013 9402 BBRU BE BB Kortrijk BE 0405 978 652 1009 Oliva Wittemolenstraat 103 8200 St.-Michiels-Brugge 050 82 36 81 BE62 7374 2502 6761 KRED BE BB Brugge BE 0404 957 875 1010 Cloé Berkenboslaan 9 1910 Kampenhout 02 513 80 51 BE81 0013 9223 3724 GEBA BE BB Brussel BE-0442 190 633 1011 Alfachoc Kluizenhof 105 9981 Sint-Laureins 09 231 63 69 BE56 2900 4738 1588 GEBA BE BB Eeklo BE-0468 200 291 1012 Carlo Schoolweg 1 2930 Brasschaat 03 652 30 97 BE61 3850 4044 4417 BBRU BE BB Antwerpen BE 0262 172 489 1013 Belgacom Koning Albert II-laan 27 1030 Brussel 02 202 41 11 BE50 0001 7100 3118 BPOT BE B1 Brussel BE 0202 239 951 1014 Electrabel Regentlaan 8 1000 Brussel 02 518 61 11 BE80 0000 1319 0077 BPOT BE B1 Brussel BE 0403 170 701 1015 TMVW Stropkaai 14 9000 Gent 078 35 35 99 BE61 0910 1709 0217 GKCC BE BB Gent BE 0200 068 636 1016 Coron 18, Rue Jacquard F-77400 Lagny 0033 321347063 FR76 3000 4025 5200 0104 4980 507 BNPA FR PPPOP FR44562004366 1017 Daikalu Nichiei BLDG.Sth Floor4 550 Osaka, Japan 0081 354749773 0952711 1018 Moralis Bospolderstraat 18 N-2807 L.J. Gouda 0031 104008511 NL74 ABNA 0507 6122 56 ABNA NL 2A NL067461268B01 1019 Dumont 34, rue Gaétab Lamy F93300 Aubervilliers 0033 382440146 FR76 3008 7335 8100 0154 3890 166 CMCI FR 2Y FR35552127920 1020 Frankental Schulenburgstrasse 7 D-41466 NEUSS 0049 40334010 DE47 3907 0020 0305 8963 00 DEUT DE DK390 DE224583377 1021 Wo sang C.C. Shaukiwan,Flat B, 17/F Hong Kong 0852 2523 3208 4025 0668 04 1022 Rajatco R-7 Gopal Park 110033 Azadpur Delhi, India 0091 1213091990 7269 1023 Jules Destrooper Hogebrugstraat 12 8647 Lo-Reninge 058 28 80 41 BE58 2200 9929 3579 GEBA BE BB Veurne BE0426191967 1024 Huis Collin Krekelput 17 9700 Oudenaarde 055 302 908 BE48 7380 1153 3827 KRED BE BB Gent BE0424285819 1025 Sage Belux Rue Natalis 2 4020 Luik 04 3437746 BE59 2200 3634 4926 GEBA BE BB Luik BE 0478465663 16 De h@ndel en wij 6.1

4 Enkele klanten Nr Naam Straat en nr. Postcode Woonplaats Tel. Fax. RPR Ondernemingsnr. 2001 Zoethoek Grote Markt 12 9600 Ronse 055 23 27 41 Oudenaarde BE 0866 105 377 2002 Aline Bruggesteenweg 182A 8830 Hooglede Gits 051 20 36 15 Kortrijk BE 0589 644 786 2003 Hotel Pannenhuis Daalberg 5 8500 Kortrijk 056 20 21 65 Kortrijk BE 0884 035 729 2004 Boat hotel De Barge Bargeweg 15 8000 Brugge 050 31 50 75 Brugge BE 0405 134 950 2005 Rest. Fort Napoleon Vuurtorenweg z/n 8400 Oostende 059 33 21 60 Oostende BE 0447 241 165 2006 De conciergerie Zeedijk 168 8300 Knokke 050 67 94 30 Brugge BE 0427 827 111 2007 Eetcafé La tartine Congostraat 9 8300 Knokke 050 62 50 70 Brugge BE 0458 611 248 2008 Rest. Zeeparel Essendreef 16 8420 De Haan 059 80 03 23 Oostende BE 0422 632 859 2009 Bakkerij Koen Kapellestraat 71 8340 Damme 050 31 40 66 Brugge BE 0437 640 442 2010 Koffiehuis Laagland Zwaanstraat 22 8340 Sijsele 050 72 80 53 Brugge BE 0529 195 673 2011 Zenith Pastoriestraat 4a 8340 Moerkerke 050 50 21 20 Brugge BE 0406 221 746 2012 Bellest Vlienderhaag 6 8000 Brugge 050 31 75 70 Brugge BE 0448 661 127 2013 Terra nova Zeelaan 5 8380 Zeebrugge 050 55 11 21 Brugge BE 0865 048 275 2014 Kapsalon Christina Rederskaai 115 8380 Zeebrugge 050 55 67 01 Brugge BE 0429 466 906 2015 Rest. Pakhuis Prinsenlaan 41 8370 Blankenberge 050 42 75 34 Brugge BE 0419 779 772 2016 Het landhuis Krekelstraat 55 9840 De Pinte 09 220 77 66 Gent BE 0869 763 069 2017 Het kapittel Witte nonnenstraat 28 3500 Hasselt 011 34 22 82 Hasselt BE 0452 031 579 2018 Largo Kapelstraat 32 2880 Bornem 03 889 43 95 Mechelen BE 0465 968 994 2019 Aristos 15, rue Hauteville F08140 Bazilles 0033 383 268 989 FR30351838115 2020 Orca Biezenstraat 27 B3300 Tienen 016 22 00 16 Leuven BE 0400 925 645 2021 Trinity Polakweg 11 N2288GG Rijswijk 0031 704 131 582 NL001193983B01 2022 Scarpo Sluisjesdijk 33 NL3087 AH Rotterdam 0031 115 612 974 NL801828272B01 2023 Bakkerij Westkust Victorialaan 6 8620 Nieuwpoort 058 23 34 45 Veurne BE 0416 835 625 2024 Kok & Ko Woluwelaan 9 B1800 Vilvoorde 02 251 12 62 Brussel BE 0434 815 960 2025 Café Wolff Mühlenbachweg 15 D47208 Duisburg 0049 218 149 52 70 DE 121 323 772 2026 Le Grand Café Cambridge str. Wellingborough NN8 1DW Northamptonshire 0044 176 731 96 70 GB 119 588 828 2027 Boothuis Klipperweg 16 N-6222 Maastricht 0031 306 860 211 NL001691314B01 2028 Oaks Lagoons Mclaren Street 41 NSW206 North Sydney ABN 43 064 965 279 Australië 2029 Romeinse villa Oude Fonteinweg 49 3700 Tongeren 012 23 78 67 Tongeren BE 0472 348 131 2030 Giovanni Eikenlaan 11 2980 Zoersel 03 385 37 06 Antwerpen BE 0462 215 688 De h@ndel en wij 6.1 17

5 Personeel 1 Organisatieschema van de onderneming Aankoopmanager Hendrik Delbeke Aankoopmedewerker Louise Van Holme 2 Personeelsgegevens Productiemanager Victor Decrane Arbeiders Lars Van Gerben Cedric Van Linden Lotte Caudron Zaakvoerder Lucas Bonneval Verkoopmanager Emma Debrabander Commercieel Medewerker binnendienst Emile Beck Verkopers winkel Elodie Barry Nina Wibo Verkopers buitendienst Francis Carson Administratief manager Margot Casneuf Boekhouding Simon Beckevoort Receptie Pauline Lambert Naam Adres Brutowedde Gezinstoestand Schaal Bedienden Lucas Bonneval Molenweg 42 8340 Damme 3 920,00 EUR 2 kinderen 1 Emma Debrabander Molenweg 42 8340 Damme 3 480,00 EUR 0 1 Victor Decrane Moerdijkstraat 79 8480 Ichtegem 3 150,00 EUR 4 kinderen 2 Hendrik Delbeke Cathilleweg 53 8490 Jabbeke 2 980,00 EUR 2 kinderen 1 Margot Casneuf Dyver 14 8000 Brugge 2 875,00 EUR 1 kind alleen Louise Van Holme Groenerei 3 8000 Brugge 2 195,00 EUR 3 kinderen 2 Emile Beck Portiekenlaan 85 8434 Westende 1 983,00 EUR 0 alleen Elodie Barry Duinenstraat 3 8450 Bredene 1 950,00 EUR 0 alleen Nina Wibo Hoornstraat 65 8340 Moerkerke 1 878,00 EUR 0 alleen Francis Carson Zandvoordestraat 17 8460 Oudenburg 2 320,00 EUR 3 kinderen 2 Simon Beckevoort A. Vermeylenstraat 6 8400 Stene 2 050,00 EUR 2 kinderen 1 Pauline Lambert Veldhoekstraat 23 8020 Waardamme 1 780,00 EUR 1 kind alleen Arbeiders Lars Van Gerben Stationstraat 71 8470 Gistel 15,00 EUR 3 kinderen 2 Cedric Van Linden Pastoriestraat 21 8200 Sint-Michiels 13,00 EUR 2 kinderen 1 Lotte Caudron Rijselstraat 35 8340 Sijsele 14,00 EUR 0 alleen 18 De h@ndel en wij 6.1

2 DE VOORRAAD IN DE ONDERNEMING 1 Begrip voorraad De leveranciers van Colruyt leveren niet rechtstreeks aan de winkels maar aan de centrale distributiecentra in Halle, Ghislenghien en Lot. Alle goederen worden aan de receptie zorgvuldig nagekeken, ze krijgen onmiddellijk een eigen streepjescode per palet en een toegewezen plaats. Vanaf dan zijn ze door de centrale computer van Colruyt gekend met hun nummer, gewicht, afmeting enz. Zo heeft het bedrijf een perfecte controle op de in- en uitgaande goederenstroom. Wanneer s nachts de verkoopgegevens van de verschillende winkels naar de centrale computer worden doorgestuurd, maakt die automatisch een leveringsnota op. De goederen worden voor elke winkel afzonderlijk klaargezet voor transport. Verse en diepvriesproducten worden in gekoelde karren gestapeld, zo kunnen alle producten in dezelfde vrachtwagen. Omdat de computer rekening houdt met het gewicht en het volume van alle producten, kunnen de opleggers voor gemiddeld 95 % volgeladen worden, zonder het maximum toegelaten gewicht te overschrijden. Wanneer de chauffeurs aankomen in het bedrijf, zijn de vrachtwagens volledig geladen en ze kunnen onmiddellijk vertrekken. Voor de bevoorrading van de winkels moeten de planningmakers met verschillende elementen rekening houden. De gemiddelde duur van elke rit is voorzien in de computer, zodat exact kan berekend worden hoeveel ritten een chauffeur aankan, zonder teveel uren te rijden. Op die manier wordt ook berekend hoeveel chauffeurs er die dag nodig zijn. Dagelijks zijn er ongeveer 250 chauffeurs onderweg voor Colruyt. Colruyt bevoorraadt de winkels bij voorkeur s nachts, omdat er dan veel minder verkeer op de weg is en er geen files zijn. In winkels in een stedelijke omgeving is er wel bevoorrading overdag om lawaaihinder voor de buurtbewoners te beperken. Bij de planning wordt er ook rekening gehouden met eventuele wegenwerken of files. Na een drukke rit met veel kans op files, geven de planningmakers de chauffeur een rustiger rit. Voor de terugrit worden de vrachtwagens opnieuw geladen met lege karren, lege paletten van de dag voordien en karren met afval van karton en plastic dat centraal ingezameld wordt voor recyclage. De lege kratten en flessen gaan naar het distributiecentrum van de dranken waar de herbruikbare kratten volautomatisch gewassen worden. Bron: http://www.colruyt.be De h@ndel en wij 6.1 19

Verkenning 1 Geef twee redenen waarom Colruyt de leveranciers niet rechtstreeks aan de winkels laat leveren. 2 De distributiecentra van Colruyt centraliseren meer dan goederen. Welke activiteiten vinden er ook plaats? 3 Waarom is het belangrijk dat vrachtwagens maximaal volgeladen worden? 4 Met welke elementen moeten de planningmakers rekening houden bij het uitstippelen van de route? 5 Hoeveel chauffeurs zijn er dagelijks onderweg voor Colruyt? 6 Op welke wijze houdt Colruyt rekening met het milieu bij de organisatie van de logistiek? 7 Waarom hebben Colruytwinkels geen nood aan grote opslagruimte? 8 Als de winkels geen opslagruimte nodig hebben, is dat kostenbesparend. Verklaar. Ter zake 1 Nut De klant heeft altijd gelijk! Bovendien is de klant van de 21ste eeuw een verwende klant, zowel in de B2C (business to consumer) als in de B2B (business to business). De klant wil op het door hem gekozen tijdstip de door hem gekozen goederen hebben in de door hem vastgestelde hoeveelheid. Om aan de wensen van de klant te kunnen voldoen, moet de leverancier of de producent ervoor zorgen dat hij de juiste goederen in huis heeft in de juiste hoeveelheid. De voorraad is het knooppunt tussen aan- en verkoop. Als de klant op de gevraagde goederen moet wachten, bestaat de kans dat hij gaat winkelen bij de concurrentie. Het komt er dus op aan voldoende voorraad ter beschikking te hebben. Toch zijn er bedrijven die ervoor kiezen geen of een zeer minieme voorraad aan te houden. We denken hier vooral aan de ambachtelijke bedrijven van luxeartikelen die meestal vervaardigen op bestelling. De klant kan dan kiezen uit de bestaande modellen of kan zelf een ontwerp voorstellen. Het bedrijf produceert de bestelde stukken op maat en volgens model. De nv Vervloet in Brussel is gespecialiseerd in bouwbeslag zoals deurkrukken, raamsluitingen, trapleuningen en badkamertoebehoren in messing, brons en andere legeringen. Alle stukken worden met de hand afgewerkt en kunnen op basis van tekeningen van de klant vervaardigd worden. De voorraad in dit bedrijf is bijna onbestaande. De modellenkamer echter bevat meer dan 45 000 stukken. Voor deze met de hand afgewerkte producten wacht de (buitenlandse) klant graag tot de ambachtslui de perfectie bereikt hebben. 20 De h@ndel en wij 6.1

2 Voor- en nadelen van een voorraad 1 Voordelen Met een grote voorraad: bied je de klant een maximale service aan. overbrug je eventuele leveringsproblemen. bied je de klant een grote keuze aan. 2 Nadelen Een grote voorraad: vraagt veel opslagruimte die we moeten kopen of huren. moet een plaats krijgen in het magazijn. Verhandelingen zijn duur en brengen het risico van schade mee. moet voorgefinancierd worden en zet dus liquide middelen vast. houdt het risico in dat niet alles verkocht geraakt. 3 Elementen die bijdragen tot voorraadvorming Er zijn een aantal marktontwikkelingen die het belang van de voorraad versterken. Voorbeelden hiervan zijn de langere aanvoerlijnen (producten of grondstoffen komen van zeer ver) en het afstoten van activiteiten door leveranciers en klanten. Zo zijn er: de jit-levering (just in time) aan industriële afnemers waardoor de buffervoorraad moet worden verhoogd. aanleveringen per container vanuit productielanden waardoor standaardhoeveelheden worden geleverd die vervolgens langer opgeslagen liggen. de assortimenten die steeds breder worden, diversiteit van producten en de grilligheid van het klantgedrag. Bestaande artikelen worden niet snel uit het assortiment genomen. Hierdoor blijven assortimenten in omvang groeien. 4 Just in time delivery (jit) Just in time is Engels voor net op tijd. Hier slaat het op de logistieke methode van voorraadbeheersing, vooral bij industriële bedrijven. Deze manier van werken is ontstaan in Japan, bij Toyota. Bij jit is het de bedoeling de levering en de productie zodanig op elkaar af te stemmen dat er geen of zeer weinig voorraden in een bedrijf nodig zijn. De leveringen gebeuren precies op tijd, zodat er niets moet worden opgeslagen. Dat zorgt voor een daling van de voorraadkosten en voorkomt het vastzetten van liquide middelen. Een groot nadeel van jit is dat de kleinste verstoring in de toeleveringen de hele productie kan plat leggen. Er zijn immers geen buffervoorraden. Bij dit logistiek systeem sluiten de productieprocessen van verschillende bedrijven nauwgezet op elkaar aan. Vooral in de autoassemblage is het jit-systeem erg ingeburgerd. Zo is het bedrijf Autoliv, een producent van o.a. airbags, gordels en andere veiligheidssystemen, gevestigd op een steenworp van Volvo Gent. Niet alleen fysieke nabijheid is nodig voor jit-leveringen. Om de logistiek goed te laten verlopen is een ERP-systeem onmisbaar. Zo krijgt Autoliv in Gent voor elke Volvo die op de productielijn geplaatst wordt digitaal een afzonderlijk order voor elk onderdeel. Dat komt neer op ongeveer één order per tachtig seconden. De order vermeldt welke producten Volvo op welk ogenblik nodig heeft voor de verdere assemblage van de wagen. Voor Autoliv komt het eropaan per auto het juiste stuurwiel, de juiste airbag en de juiste gordels aan Volvo te leveren. De h@ndel en wij 6.1 21

5 Postponed manufacturing Postponed manufacturing, kortweg postponement, kunnen we letterlijk vertalen als uitgestelde productie. Eigenlijk betekent het dat de producent wacht met het voltooien van het product tot hij weet wat de klant precies wil. Postponed zorgt voor een lagere voorraad en een hogere reactiesnelheid in de ketting of supply chain, omdat de producent sneller kan reageren op onverwachte vragen. Logistieke dienstverleners, zoals distributiecentra, kunnen naast opslag en vervoer van goederen ook hier een toegevoegde waarde creëren voor de producenten door deze uitgestelde productieactiviteiten (postponement) te gaan organiseren en optimaliseren in het distributienetwerk. Er zijn grote verschillen in de toepasbaarheid van postponement. In de farmaceutische industrie gaat het vaak niet verder dan het verpakken van het product of het toevoegen van een bijsluiter. In de elektronica gaat het al snel over assembleren. 6 Voorraadperiode en voorraadrotatie Te grote voorraden kosten geld omdat ze te lang in het magazijn liggen. Niet enkel opslagruimte en voorfinanciering zijn duur, maar te grote voorraden brengen ook risico s mee voor bederf, bij producten zoals voedingsmiddelen of geneesmiddelen, oudmodisch bij confectie of prijsverlagingen zoals bij elektronica. Een belangrijke indicator voor het bepalen van de optimale voorraad is de voorraadrotatie en de voorraadperiode. Deze ratio s geven aan hoe lang een voorraad in het bedrijf blijft. De voorraadperiode wordt als volgt berekend. Je deelt de waarde van de gemiddelde voorraad tegen kostprijs, door de kostprijs van de verkochte goederen per dag. Gemiddelde voorraad tegen kostprijs Voorraadperiode = Kostprijs van de verkochte goederen/365 Een cijfervoorbeeld maakt dit duidelijk: Gesteld dat je over de volgende gegevens beschikt: Dit jaar was de gemiddelde voorraad in het magazijn 28 000,00 EUR waard. Kostprijs van de verkochte goederen voor dit jaar: 205 000,00 EUR. Voorraadperiode = 28 000,00 205 000,00/365 = 49,85 of 50 dagen Hieruit kan worden berekend wat de voorraadrotatie is of hoeveel keer de voorraad vernieuwd wordt in een jaar. Voorraadrotatie = 365 50 = 7,3 De voorraad wordt per jaar 7,3 maal vernieuwd. 22 De h@ndel en wij 6.1

UIT DE PRAKTIJK Van schaar tot schoudertas, van sponsjes tot spiegels, van kam tot kapperstoel er zijn nauwelijks beperkingen aan het assortiment van Sinelco International. Alles wat kappers of schoonheidsspecialisten nodig hebben, vinden ze in de uitgebreide 522 pagina s tellende catalogus van Sinelco. De productie verhuisde naar Azië, maar het hart van het bedrijf en het distributiecentrum ligt in Ronse. Dit distributiecentrum is een van de modernste van Europa en uniek in zijn branche. Sinelco investeerde 11 miljoen euro in deze logistieke infrastructuur. Het sterk geautomatiseerde order picking systeem zorgt ervoor dat binnen 48 uur de bestellingen naar de klanten worden verstuurd. Het bedrijf bereikt de kappers via een netwerk van distributeurs (groothandelaars). In het hoogbouwmagazijn rollen twee onbemande, computergestuurde kranen langzaam over de rails. Ze nemen pallets uit de rekken tot een hoogte van 20 meter en werken de klok rond. s Nachts nemen ze de lege pallets weg en verplaatsen ze de volle van de bulkzone naar de grijpzone. In de bulkzone staan verschillende rijen pallets van eenzelfde soort artikel. In de grijpzone krijgt elk artikel maar één pallet. Enkel in de grijpzone halen de kranen de bestelde goederen uit het magazijn. Verder is er nog een magazijn waar volledig verpakte goederen over de transportband rollen en een derde magazijn waar magazijniers losse stukken uit de dozen nemen. In de drie magazijnen worden de artikels voor verschillende klanten en verschillende orders samengesteld. Later komt alles in de consolidatiezone opnieuw per klant samen. Aangezien de goederen gescand worden en er in de laadzone nog een eindcontrole is, werkt dit systeem zo goed als foutloos. Automatisch is echter niet vanzelf. Om dit allemaal in goede banen te leiden is een performant computersysteem nodig. Sinelco gebruikt Warehouse Management System (WMS). Bovendien vraagt een volautomatisch systeem zeer veel discipline. Een doos mag geen 10 centimeter buiten een pallet geplaatst worden en 20 dozen op een pallet zijn er geen 21. Fouten worden altijd afgestraft. Bron: De Tijd Opdracht 1 Wat produceert Sinelco? 2 Wie zijn de klanten van Sinelco? 3 Wie is de eindverbruiker van de Sinelco-producten? 4 Hoe maakt Sinelco zijn producten bekend aan de eindverbruiker? 5 Hoeveel magazijnen heeft Sinelco? 6 Op welke wijze wordt in elk van de magazijnen gewerkt? 7 Wat wordt hier bedoeld met een consolidatiezone? 8 Verklaar waarom Sinelco zulke grote magazijnen nodig heeft. 9 Geef een synoniem voor performant computersysteem. 10 Waarom is bij een volautomatisch systeem grote discipline nodig? De h@ndel en wij 6.1 23

2 Voorraadadministratie De gadgets en originele kleine verpakkingen doen het zeer goed in de chocoladewinkel van Nougatine, zowel in Brugge als in Damme. Vooral de blikken doosjes zijn erg in trek bij de toeristen. Maar blikken dozen nemen veel plaats in en zijn bovendien behoorlijk duur. Nougatine heeft daarom een afspraak met zijn leverancier. Om de drie weken bestelt Nougatine via de website van de leverancier de dozen die het meest worden verkocht. Als hij de bestelling doorgeeft op maandagavond worden de dozen op woensdagochtend geleverd. De ballotins die veel minder ruimte in beslag nemen, worden om de twee maand geleverd in een vaste hoeveelheid. Verkenning 1 Noem drie belangrijke taken van de voorraadadministratie. 2 Wat is een minimumvoorraad? 3 Wat is een maximumvoorraad? 4 Verklaar waarom Nougatine een verschillende bestelpolitiek voert per product. 5 Met welke elementen moet er rekening gehouden worden bij het bestellen van goederen? Ter zake 1 Doel en taken De voorraadadministratie verschaft gegevens over de kwaliteit en de kwantiteit van de voorraad en beheert de goederenopslag in een bedrijf. In de voorraadadministratie worden door verschillende personen op verschillende niveaus de volgende taken uitgevoerd. Het berekenen van de meest voordelige bestelpolitiek. Het inboeken van ontvangen leveringsbonnen na controle van de goederen, aangekocht via een EDI-systeem (EDI = electronic data interchange). 24 De h@ndel en wij 6.1

Nieuwe artikelenkaarten aanmaken, indien nodig. Het beheren van de opslag van de goederen in het magazijn via adressen en labels. Het voorbereiden van verzendingen: stapelen van uit te leveren goederen, opmaken van pak- en leveringsbons en invoeren van de voorraadmutaties zodat de andere afdelingen steeds een actuele voorraad kunnen consulteren. Tussentijdse rapportering over de voorraadpositie aan de boekhouding. Aan de aan- en verkoopafdeling wordt permanent gerapporteerd door het up-to-date houden van de voorraad. De jaarlijkse inventaris opmaken. 2 Begrippen en afspraken Vooraleer een voorraadadministratie op te zetten, moeten een aantal begrippen en afspraken worden vastgelegd. Enkele van deze afspraken worden gemaakt met de gekozen leverancier van de goederen. Zo moet op voorhand vastgelegd worden: het bestelmoment: wanneer moeten we bestellen? de leveringstermijn: binnen welke periode zal er geleverd worden? de bestelgrootte: hoeveel zullen we tegelijk bestellen? 1 Bestelmoment Het bestelmoment kan vast zijn: dagelijks, wekelijks, per seizoen, elke nacht. Dat wordt periodiek bestellen genoemd. Het bestelmoment kan variabel zijn naargelang van de behoeften. Dat wordt continu bestellen genoemd. Bij een periodieke voorraadaanvulling zal het bedrijf een relatief grote voorraad aanhouden om een voorraadbreuk te vermijden wanneer er plots een hoge vraag is. Bij continu bestellen zal de onderneming een bepaalde drempel vooropstellen waaronder de voorraad niet mag zakken. Bij het bereiken van die drempel, de minimumvoorraad, wordt automatisch een bestelling geplaatst. De maximumvoorraad is de grootste hoeveelheid voorraad die een bedrijf wil aanhouden. De minimumvoorraad is de kleinste hoeveelheid voorraad. In principe mag de voorraad niet onder deze limiet zakken. Voorraadverloop bij maandelijkse bestelling Voorraadniveau Maximum voorraad Minimum voorraad 30 dagen Tijd in werkdagen De h@ndel en wij 6.1 25

Voorraadverloop bij dagelijks bestellen Voorraadniveau Maximum voorraad Minimum voorraad 1 2 3 Tijd in werkdagen De bestelfrequentie is gelijk aan de voorraadrotatie: het aantal keer dat de voorraad vernieuwd wordt of het aantal keer dat de voorraad herbesteld wordt. Alle voorraden die fysiek in het magazijn aanwezig zijn, worden de technische voorraad genoemd. Deze voorraad is niet gelijk aan de economische voorraad. Tot de economische voorraad behoren alle voorraden waarmee een onderneming risico loopt, ongeacht de plaats waar ze zich bevinden. Stel dat een onderneming goederen aankoopt in Azië en ze naar Antwerpen laat brengen via een containerschip. De goederen zijn eigendom van de onderneming vanaf de loskade in de haven in Azië en reizen op risico van de koper. Zij behoren tot de economische voorraad van de koper. Wanneer de gemiddelde afname groter is dan gepland of de leveringstermijn langer duurt dan gepland, kan de onderneming buiten voorraad geraken. Om dit te vermijden kan de onderneming ervoor kiezen een buffervoorraad of veiligheidsvoorraad aan te houden. 2 Leveringstermijn De leveringstermijn maakt deel uit van de onderhandelingen tussen koper en verkoper. De duur van de leveringstermijn zal de grootte van de bestelling beïnvloeden. Een korte leveringstermijn heeft het voordeel dat er sneller kan worden ingespeeld op de verkoop en de bestelhoeveelheden kleiner kunnen zijn. Bij langere leveringstermijnen zullen de aangehouden voorraden groter zijn. 3 Optimale bestelgrootte ( EOQ - Economic Order of Quantity) Omdat voorraad en opslagruimte geld kosten, is het belangrijk de optimale bestelgrootte te bepalen. De optimale bestelgrootte hangt af van de volgende factoren: koopgedrag van de consument een aantal specifieke kosten: de levertijd die de leverancier stelt. 26 De h@ndel en wij 6.1

3 Berekening van de EOQ volgens het model van vaste bestelhoeveelheid voor één product Wanneer een onderneming een zeer gelijkmatige afname heeft, past een bestelsysteem waarbij op een vast moment een vaste hoeveelheid wordt besteld. We bekijken dit probleem aan de hand van een concreet voorbeeld met vaste bestelhoeveelheid en vast bestelmoment. De levertijd die de leverancier stelt, wordt buiten beschouwing gelaten. Gesteld dat Nougatine jaarlijks 153 eenheden verkoopt van het product R814, blikken doos in vorm van wagen. De aankoopprijs per eenheid = 6,98 EUR. De kosten per bestelling of orderkosten bedragen 20,00 EUR. De voorraadkosten worden geschat op 35 % van de aankoopprijs per eenheid per jaar. Opdracht: Bereken de optimale bestelgrootte voor dit product. 1 Analyse van het probleem We stellen de parameters voor in symbolen: V = Vraag per jaar = verkoop per jaar 153 C p = Aankoopprijs per eenheid (C = cost) 6,98 C v C o De kosten om één eenheid gedurende één periode in voorraad te houden. Deze kost wordt meestal uitgedrukt in een percentage van de aankoopprijs per eenheid. Bestelkosten of orderkosten per bestelling. Aan de opmaak van een bestelling zijn kosten verbonden zoals het salaris van de aankoper en van de magazijnmeester, het ontvangen van de goederen, het verhandelen van de binnengekomen goederen enz. 2,44 20,00 TC Totale kosten van de aangekochte voorraad? Q Veranderlijke Q = de grootte van een bestelling.? Te zoeken: EOQ = Optimale bestelgrootte = Q* Oplossing We definiëren de totale kosten (TC) van de bestelpolitiek in een functie van Q. Dan is: TC = aankoopkosten + bestelkosten + voorraadkosten. De totale aankoopkosten zijn het aantal eenheden dat jaarlijks wordt aangekocht, vermenigvuldigd met de aankoopprijs per eenheid. Dus V. C p De totale bestelkosten zijn het aantal bestellingen dat jaarlijks wordt geplaatst, vermenigvuldigd met de kosten per bestelling. De h@ndel en wij 6.1 27

Het aantal bestellingen in een jaar is gelijk aan de jaarlijkse vraag gedeeld door de bestelgrootte of V Q Vermenigvuldigen we het aantal bestellingen met de orderkost per bestelling dan verkrijgen we de totale bestelkosten: V Q C o De totale voorraadkosten zijn de gemiddelde voorraad per periode vermenigvuldigd met de voorraadkosten per eenheid. De gemiddelde voorraad zijn de goederen die in het magazijn gemiddeld aanwezig zijn tijdens één bestelperiode. Er wordt aangenomen dat op het einde van de bestelperiode de voorraad nul is. Een tijdlijn maakt dit duidelijk: Q Q = 0 Bestelde hoeveelheid bij begin van de periode De gemiddelde voorraad is dus: Q + 0 2 De totale voorraadkosten bedragen dus: Q Cv 2. De totale jaarlijkse kosten in functie van de veranderlijke TC(Q) zijn dan: V TC Q V C Q C Q ( ) = + + p o C v 2 Hierbij is Q > 0 want een bestelling van 0 is geen bestelling. Het extreem van deze functie vinden we door de nulpunten van de eerste afgeleide: dtc dq V Q C Cv = + 2 o 2 V + = Q C Cv 0 2 o 2 V Q C Cv = (1) zie blz. 31 2 o 2 Daaruit verkrijgen we: De voorraad is nul op het einde van de periode Q = 2 V C C v o = Q* (want Q > 0) = EOQ Besluit: Q* is de optimale bestelgrootte of economic order of quantity (EOQ). 28 De h@ndel en wij 6.1

Oplossing van het voorbeeld EOQ = 2 153 20, 00 = 50, 08 of 50 eenheden 244, Nu kan ook het aantal bestelmomenten worden berekend: Aantal bestelmomenten = 153 50 = 3,06 of 3 momenten Dat betekent dat we bestellen om de: 365 = 121,66 of 121 dagen 3 De totale kosten voor Q* of EOQ: TC(Q*) = (153 x 6,98 EUR) + (153/50) x 20 + (50/2) x 2,44 TC(Q*) = 1 067,94 + 61,20 + 61,00 = 1 190,14 EUR Noot: deze oefening kun je ook bespreken met de leraar wiskunde. 2 Berekening van de juiste waarde van Q* of EOQ We voeren de formule voor de berekening van Q* in Excel in: 3 Grafische illustratie met behulp van Excel 1 Invoeren van de parameters 2 Opstellen van de tabel bijgevoegd. Aangezien we via onze berekening weten dat de optimale bestelhoeveelheid 50 eenheden is, kunnen we de grafiek tekenen rond dat optimum. Neem bijvoorbeeld het interval [20,100]. Nu kunnen we aan Q allerlei waarden geven. We vertrekken van een startwaarde van 20 eenheden en nemen een stapgrootte van 10 eenheden. Dat betekent dat er telkens 10 eenheden worden De h@ndel en wij 6.1 29

In cel B6 noteer je de startwaarde, hier 20. In cel B7 noteer je de startwaarde + de stapgrootte, dus B6+10. Nu kopieer je deze formule van B8 tot B14 en krijg je de waarde Q telkens met 10 eenheden meer. Zoek de bijhorende waarden voor TC(Q). Noteer in cel C6 de volgende formule: C$1*C$2+(C$1/B6)*C$4+(B6/2)*C$3 Kopieer deze formule in de cellen C7 tot C14. Noteer in cel D6 de formule: C$1*C$2 en kopieer deze formule in cel D7 tot en met D14. Noteer in cel E6 de formule (C$1/B6)*C$4 en kopieer deze formule in cel E7 tot en met E14. Noteer in cel F6 de formule (B6/2)*C$3 en kopieer deze formule in cel F7 tot F14. Gebruik deze gegevens nu voor het maken van grafieken. 30 De h@ndel en wij 6.1

3 Grafische voorstelling Verloop van TC(Q) Kosten in euro Kosten in euro 1250,00 1240,00 1230,00 1220,00 1210,00 1200,00 1190,00 1180,00 0 25 50 75 100 125 150 Q = Hoevelheden 1250,00 1240,00 1230,00 1220,00 1210,00 1200,00 Bepalen van EOQ 1190,00 Q* 1180,00 0 25 50 75 100 125 150 Q = Hoevelheden Besluit De formule (1) op blz. 28, is ook als volgt te schrijven: V Q C Q = o C 2 v TC(Q) Totale bestelkosten Totale voorraadkosten Daaruit volgt dat in het optimum de totale bestelkosten gelijk zijn aan de totale voorraadkosten. (Hier is een klein afrondingsverschil.) De optimale hoeveelheid vind je op de as van de hoeveelheden onder het snijpunt van de krommen. IN DE PRAKTIJK Maak deze oefening zelf in Excel. De h@ndel en wij 6.1 31

UIT DE PRAKTIJK Carrefour Belgium werkt samen met IBO, Independent Barge Operator, om containers met nonfood-producten in eigen land te vervoeren. 85 % van de containers die o.a. vanuit het Verre Oosten aankomen in de haven reist via de binnenvaart uit Antwerpen naar ons depot in Vilvoorde, zegt de verantwoordelijke van Carrefour. We hebben in Vilvoorde een containerterminal van 70 000 m 2 gebouwd. Het idee was om minder vrachtwagens op de route Amsterdam-Antwerpen-Brussel te hebben. Er komen nu jaarlijks 30 000 containers per boot, dat zijn er 150 à 200 per werkdag. De kosten van het alternatief vervoer bij Carrefour zijn ongeveer dezelfde als die van het wegtransport. De boten zijn wel wat langer onderweg dan de trucks. Het neemt bijna twee dagen in beslag om met de boot van Antwerpen naar Brussel te varen, met de vrachtwagen is dat twee uur. Soms is er vertraging met het zeevervoer vanuit het Verre Oosten. Dan moeten de producten sneller in de winkels geraken, want ze staan al in de folder. Dat is de 15 % van de containers die nog via de weg reizen. Bron: Vacature Opdracht 1 Moet Carrefour rekening houden met de leveringstijd van de leverancier bij het doorgeven van zijn bestelling? Verklaar. 2 Welke kosten zijn zeker opgenomen in de bestelkosten bij Carrefour? 3 Met welke kosten zal Carrefour rekening houden bij het vaststellen van het percentage voor de voorraadkosten? 4 Wat is de achterliggende idee om te kiezen voor vervoer over water? 5 Verklaar waarom het noodzakelijk is de goederen in een centraal depot op te slaan i.p.v. ze rechtstreeks naar de winkels te brengen. 32 De h@ndel en wij 6.1