Inventarisatie jeugdveiligheid Amstelland-gemeenten Een beetje meer..., maar vooral anders!!! : Inleiding De aanleiding om een overzicht te maken van het instrumentarium JVH 1 is vooral gelegen in het feit dat de gemeenten verantwoordelijk zijn voor passend licht ambulant hulpaanbod aan jongeren en hun gezin (Wmo-werkveld). BJAA is verantwoordelijk voor het geïndiceerde hulpaanbod aan een jongere en het gezin. Vanuit diverse professionals JVH 2 komen signalen dat het huidige aanbod licht ambulante hulp ten behoeve van jeugdveiligheid in de Amstelland-gemeenten nog niet op orde is. Omdat het een wettelijke verantwoordelijkheid is én omdat de Amstellandgemeenten de doelstellingen in het regionaal jeugdveiligheidsplan 2008-2011 wil realiseren is het noodzakelijk dat er een voorstel komt wat er aanvullend nodig is. 1 Onder instrumenten JVH wordt verstaan: specifieke projecten en/of hulpverleningsaanbod en/ of een bepaalde systematiek van werken. Dit kan domein-, groep-, en/of individueelgericht zijn. 2 zoals bijvoorbeeld het JIT, de Ketenunit en het regionaal ambtelijk overleg JVH en diverse professionals vanuit GGD, leerplicht, RMC, zorgcoördinator en de projectleider JVH. Pagina 1
In deze notitie wordt eerst de werkwijze beschreven van de inventarisatie en vervolgens de conclusie. Daarna de aanbevelingen voor de Amstelland-gemeenten op basis van de conclusie. In de bijlage is een schematisch overzicht van aanbod en de daadwerkelijke analyse. Werkwijze Het huidige aanbod ambulante hulp binnen de regio Amstelland is geïnventariseerd (vrijwillig kader). De doelgroep zijn jongeren en hun ouders van 12 jaar en ouder. Vervolgens is er een analyse gedaan aan de hand van een format (diagnose instrument van Amsterdam 3 ). De inventarisatie en de analyse zijn voorgelegd aan de deelnemers van het JIT, aan de zorgcoördinator van Amsterdam Zuid en aan de beleidsambtenaren en projectleiders JVH van de Amstelland-gemeenten. Tevens is overleg gevoerd met de projectleiders jeugdveiligheid van de gemeenten Gouda en Alphen aan de Rijn, met twee projectleiders in Amsterdam en ook met professionals van Spirit en Streetcornerwork in Amsterdam. Waarnodig zijn inhoudelijke aanpassingen gedaan. De doelstelling van deze inventarisatie is dat er een voorstel ligt voor de drie Amstelland-gemeenten zodat in 2009 een gevarieerd aanbod licht ambulante hulp is voor jongeren en hun ouders. Hierbij is uitgegaan van de volgende uitgangspunten: 1. De toekomstige instrumenten JVH dienen complementair te zijn (aanvullend, niet overlappend); 2. Waarmogelijk uniformiteit binnen district 4 voor wat betreft het type instrument en de wijze van inzet van instrumenten; 3. Bepaalde trajecten worden Amstelland breed in gekocht, andere instrumenten worden ingezet op basis van analyse door de lokale projectleider JVH i.s.m. de partners (regiegroep). Passend bij de lokale urgentie. 4. De instrumenten ondersteunen het regionaal jeugdveiligheidsplan 2008-2011; 5. De gemeenten maken voor de afzonderlijke overlastgroepen een plan van aanpak met hierin op maat de benodigde maatregelen. Het streven is om een combinatie instrumenten te combineren: gericht op het individu, de groep en de omgeving. 3 In deze analyse is gebruik gemaakt van het diagnose instrument van Amsterdam. Er is sprake van een matrix model. De instrumenten JVH kunnen zich bevinden in de individueel-, groep- of domeingerichte aanpakken. Vervolgens zijn deze instrumenten onderverdeeld in categorieën binnen oa. het welzijnsdomein, opvoedingsdomein en domein openbare orde en veiligheid. De individueel gerichte aanpakken worden onderverdeeld in de volgende categorieën 3 : Sport, recreatie en vrije tijd (1), Onderwijs en arbeid (2), Zorg gezin en opvoeding (3) en Veiligheid (4). De groepsgerichte aanpakken worden onderverdeeld in: Sport, recreatie en vrije tijd (1), Onderwijs en arbeid (2), Zorg gezin en opvoeding (3), Veiligheid (4), Leefbaarheid (5) en Overige (5). De domein gerichte aanpakken worden ingericht: Sport, recreatie en vrije tijd (1), Veiligheid (2) en Overige (3). Pagina 2
Conclusie n.a.v. de evaluatie: Na aanleiding van de analyse worden de volgende conclusies getrokken: 1. Er zijn geen evidence based instrumenten beschikbaar, wel veelbelovende projecten en projecten die door de professionals als succesvol worden omschreven. Veel hangt af van de professional die de jongeren begeleidt; 2. De instrumentenwaaier JVH binnen de Amsteland-gemeenten lijkt redelijk op orde. Binnen de meeste categorieën is de kleur oranje aanwezig (lichte aanvulling nodig binnen de categorieën); 3. De categorie individueel onderwijs, arbeidsmarkt en sport, vrije tijd heeft een impuls nodig. Na inventarisatie blijkt dat het in de Amstelland-gemeenten ontbreekt aan een laagdrempelig en structureel aanbod van huiswerkbegeleiding en sportverenigingen, scholen, welzijnsinstellingen; 4. Er is sprake van hoge recidive onder jongeren 4 met een strafblad (N=xxx). In de Amstelland-gemeenten is er geen passend aanbod voor deze jongeren; 5. Er is sprake van verweving van het huidige ambulante- en accommodatiegebonden jongerenwerk én de individuele hulpverlening. De huidige jongerenwerkers zijn onvoldoende geëquipeerd om professioneel hulpverlener te zijn. De hinderlijke en overlastgevende jongeren van tegenwoordig zijn onvoldoende geholpen; 6. De accommodatie gebonden locaties zijn nog niet in alle gemeenten op orde (politiek); 7. De beschikbare capaciteit van de lokale projectleider 5 ; 8. Partners in jeugdveiligheid en hulpverlening zijn niet (goed) op de hoogte van elkaars aanbod; 9. Na inventarisatie blijkt dat het investeren in domeingerichte activiteiten zoals het JOP etc. onvoldoende rendement geeft: te veel kosten, te weinig resultaat afgemeten aan de geluidsoverlast en de klachten van omwonenden; 10. Politiek-bestuurlijk: de aansluiting tussen (wettelijke) lokale verantwoordelijkheden en de verantwoordelijkheden van BJAA is niet altijd even helder. Op politiek bestuurlijk niveau wordt deze discussie gevoerd in de Regioraad. De vraag of een geïndiceerd kind/ gezin altijd een geïndiceerd hulpaanbod ontvangt, is een discussie waarover verschillend wordt gedacht; 4 Bron: 90% van de jongeren vervalt weer in het oude patroon, 5 Dit is in de districtsdriehoek van mei uitgebreid aan de orde geweest Pagina 3
Algemene aanbeveling 2009 en 2010: Een beetje meer..., maar vooral anders!!! 1. De gemeenten zullen moeten gaan investeren in de groep 'risicojongeren'. Een belangrijk kenmerk van deze groep is dat zij een grote kans hebben op voortijdig schoolverlaten en een slechte positie op de arbeidsmarkt. De aanpak bij jeugdveiligheid richt zich erop te voorkomen dat deze jongeren afglijden naar jeugdcriminaliteit. Centraal hierbij staat de ondersteuning van jongeren bij het vinden van scholing, werk en vrijetijdsbesteding. 2. Vroegtijdig interveniëren in hinderlijke en overlastgevende groepen. De risicojongeren in deze groep een passend traject aanbieden (zo licht mogelijk) en monitoren; 3. De jongere én het betreffende gezin passende ondersteuning aanbieden en monitoren; 4. Het realiseren van een effectief aanbod voor jongeren op het gebied van huiswerkbegeleiding in combinatie met sport-, kunst- en cultuurverenigingen. Een professionele organisatie inhuren om dit lokaal/ regionaal op te zetten. Niet méér maar beter verbinden van wat lokaal en regionaal al is! 5. Het ambulante jongerenwerk Cardanus richt zich op het individuele- en groepsaanpak Sport, recreatie en vrije tijd. Geen hulpverlening! Indien sprake is van overlastgevende en/of hinderlijke groepen jongeren dan komt expertise vanuit de professionele hulpverlening. Het ambulante jongerenwerk en accommodatiewerk is ondersteunend aan diverse andere professionals, niet leidend. 6. De accommodatiegebonden accommodaties en activiteiten moeten in elke gemeente voldoende op orde zijn. 7. Domein gerichte accommodaties (JOP s en diverse hangplek-voorzieningen) in 2009-2010 beperkt ontwikkelen. Risico jongeren individueel stimuleren tot huiswerkbegeleiding en sport-, spel & welzijnsactiviteiten. 8. NP, NPP, project GOAL! en hulpverlening op straat regionaal inkopen (op dinsdag 23/9 is er een presentatie van enkele aanbieders); 9. Inzet van NP en NPP: de jongere staat centraal. Voor 2009 wordt NP/ NPP ingezet voor jongeren die bij BJAA lopen. De zorgcoördinator Ketenunit doet de screening en aanmelding bij Spirit. De discussie wordt met BJAA gevoerd op bestuurlijk niveau (kerntakendiscussie). 10. Op lokaal niveau middelen reserveren die direct kunnen worden ingezet voor maatwerk JVH. Bijvoorbeeld elke jongere dat vanuit strafrecht komt ontvangt NP-T 6. NP-T wordt per gemeente op maat ingekocht bij Spirit en Vita Welzijn; 11. Intensievere ambulante hulp bij drugs en alcoholverslaving onder jongeren inkopen. Bijvoorbeeld 5 intensieve gesprekken met een hulpverlener over drugs en alcohol. Indien de problematiek dan niet is opgelost, doorverwijzen naar AWBZ instelling en/of BJAA; 12. Eénduidige aanpak en bejegeningprofiel in de Amstelland-gemeenten: de gedragscodes bij welzijnsinstellingen, sportorganisaties, scholen etc. zijn allemaal het zelfde; 13. Vangnet risicojongeren evalueren en actief inzetten om jongeren tijdig te begeleiden (in combinatie met huiswerk/ sport projecten); 14. Voldoende beschikbare capaciteit lokale projectleider. 9 NPT: voorkomen van recidive: first-offenders en hun gezin, jongeren ontvangen 10-12 weken steun op basis van een sociaal omgeveningsanalyse. In A dam is dit regulier aanbod. Een traject NP-T (predicaat veelbelovend ) kost per jongere 11.000. Pagina 4
Bijlage 1 Classificatie: Rood: onvoldoende aanwezig 1 of minder instrumenten bekend of inzetbaar. Oranje: 2 instrumenten bekend of inzetbaar. Groen: 3 of meer instrumenten bekend en inzetbaar. Individueel gericht categorie Aanbod 2008 Advies op basis van analyse Samenwerkende partners: kosten Sport, recreatie en vrije tijd - Sportverenigingen - Cultuurverenigingen - Onderwijs - Muziekverenigingen - Stimuleren dat instellingen versterkend zijn aan elkaar tav het preventief jeugdbeleid - Sporten stimuleren dmv. jeugdsportpas - Huiswerkbegeleiding & sporten / Kunsteducatie & huiswerkbegeleiding - stimuleren dmv vrijwilligers en sportverenigingen en scholen - Huiswerkprojecten bij scholen stimuleren - Amstelland-gemeenten Samenwerkende partners: - gemeente (regie) - Basisscholen - Vo-scholen - sportverenigingen - naschoolse opvang - vrijwilligers - ouders - jongeren Inhuur een externe organisatie om het traject regionaal op te zetten en te coördineren. Onderwijs en arbeid - Vangnet risicojongeren 7 - RMC - Project Goal!? 8 - Amstelland-gemeenten - Rmc - Gemeente (regie) - Spirit/ Radar - Vrijwilligers Project GAOL?! regionaal inkopen xxx (bekend in het ambtelijk overleg). Zorg, gezin en - Stevig ouderschap Het aanbod voor jongeren en hun - Trajecten worden lokaal ingekocht. Kosten zijn bekend bij 7 Vangnet risico jongeren: risico jongeren die niet toeleidbaar zijn naar onderwijs of werk door reguliere instanties: jongeren bezitten geen startkwalificatie, dreiging van schooluitval 8 GOALproject: jongeren toeleiden naar opleiding en/of arbeid: risicojongeren van 13-23 jaar Pagina 5
opvoeding - Vangnet jeugd GGD - Beter omgaan met pubers 9 - Omgaan met kinderen bij echtscheiding 10 - Pedagogisch spreekuur - Sociale vaardigheidstraining 8-12 en 12-15 jaar 11 - Individuele trajecten (Vita, 40 trajecten) 12 - Stevig ouderschap (gezin) ouders lijkt op orde. Op advies van de professionals extra nodig: - Streetcornerwork 13 - Intensiever ambulante hulp bij drugs en alcoholverslaving onder jongeren (Brijder) 14 - GGD - Vita - Stichting - Streetcornerswork gemeenten offerte GGD en Vita welzijn. Kosten voor streetcornerwork voor de Amstelland gemeenten geraamd op 100.000 Veiligheid - NP - NPP - Herstelbemiddeling door Spirit 15 - HALT-afdoening - Burgemeester brief - Burgemeester bezoek De trajecten NP en NPP zijn goed, veel hangt af van de begeleider die met de jongeren werkt. gemeenten missen de nazorg trajecten; - NP-T 16 - Amstelland gemeenten - Spirit - NP 4.500 per traject - NPP 4.500 per traject - Herstart: BJAA - HALT-afdoening:? 9 In 2007 voor het laatst in het voorjaar gegeven. Er is geen tweede cursus gegeven omdat Bureau Jeugdzorg dit niet tot haar taak rekent. Toekomstsuggestie: opvoedondersteuning bij bijv. welzijnsinstelling, GGD, maatschappelijk werk 10 Voor ouders met kinderen van 0-18 jaar die, voor tijdens en na de scheiding extra steun willen hebben (2x per jaar, 10 bijeenkomsten 8 weken) 11 Sociale vaardigheidstrainingen competentietraining voor kinderen die onhandig zijn in contact met anderen. Meestal een negatief zelfbeeld. Leeftijd 8-12 jarigen en 12-15 jarigen. 12 Individuele trajecten met of zonder gezinsleden: trajecten individueel aangeboden en te omschrijven als ouderbegeleiding, gezinsbegeleiding, jongerenbegeleiding. 13 Streetcornerwork: werkt primair voor (groepen) jongeren en verslaafden, die vanwege een veelvoud aan sociale en individuele oorzaken de relatie met de samenleving kwijt zijn geraakt of dreigen te verliezen. Zij maken geen gebruik (meer) van het reguliere voorzieningenaanbod, omdat dat niet aansluit bij hun vraag, leefstijl en manier van communiceren. Zij worden aangeduid als moeilijk bereikbaar of ongemotiveerd. Veldwerkers van Streetcornerwork leggen actief contact met deze groepen in hun leefwereld en sociale omgeving. De veldwerkers bieden hen dienstverlening, begeleiding, verwijzing, activering en belangenbehartiging. Door middel van een groepsaanpak wordt waar mogelijk - negatief groepsgedrag op straat beïnvloed en gecorrigeerd. Streetcornerwork werkt aan het vergroten van de sociale cohesie in buurten en wijken door enerzijds doelgroepen zelf daarbij in te schakelen, anderzijds met bewonersorganisaties, zelforganisaties van migranten en andere wijkorganisaties samen te werken. Op die wijze worden de leefbaarheid en veiligheid in de buurt groter. Naast de buurt is het voortgezet onderwijs in toenemende mate een belangrijke partner, in het bijzonder het VMBO. Daar wil Streetcornerwork samen met de scholen door koppeling van gegevens van de school aan informatie-van-de-straat een preventieve slag slaan. Vanwege de meervoudige problemen van haar doelgroepen werkt Streetcornerwork waar mogelijk samen met instellingen uit tal van sectoren - met het doel een integraal hulpaanbod te realiseren. 14 Bijvoorbeeld: intensieve gesprekken over drugs en alcohol gebruik bijvoorbeeld 5 sessies. Indien de problematiek dan niet is opgelost, doorverwijzen naar AWBZ instelling en/of BJAA. 15 Echtrecht richt zich op genoegdoening en criminaliteitspreventie. Laagdrempelige inzet door Spirit. Aanmelding gebeurd door scholen, politie, ketenunit. Financiering op basis van een afspraak met BJAA. 9 NPT: voorkomen van recidive: first-offenders en hun gezin, jongeren ontvangen 10-12 weken steun op basis van een sociaal omgeveningsanalyse. A dam regulier aanbod. Pagina 6
- Individueel verbod bij zwembaden en win winkels. Overig - JIT Het JIT heeft een impuls nodig. Omvorming van het JIT naar een netwerk 12+ constructie (jongere en gezin staat centraal). - Zorgcoordinator - Ambulant jongerenwerk - GGD - RMC - leerplicht - BJAA - RIAGG - Ketenunit - Politie - (Streetcorner/ goalwerker/ brijder) De amstelland gemeenten financieren de zorgcoördinator Ketenunit, eigen inzet capaciteit van diverse instellingen. Groepsgerichte aanpakken Groepsgerichte aanpakken zijn op maat: afhankelijk van het plan van aanpak zal een gerichte actie moeten plaatsvinden onder regie van de gemeente (projectleider JVH). Sport, recreatie en vrije tijd Onderwijs en arbeid - Diverse activiteiten- en feestcommissies - Ambulant jongerenwerk - Accommodatiegebonden jongerenwerk - JOP, hangplekken creëren - Maatschappelijke stages - Beroepskeuze oriëntatie Het ambulante- en accommodatie gebonden jongerenwerk zal zich meer dan voorheen zich bezig moeten houden met het organiseren van activiteiten. Hiervoor dient ook een budget beschikbaar te zijn. Niet meer investeren, betere aansluiting realiseren tussen de verschillende vrije tijdsvoorzieningen en onderwijs - voorlichting over arbeidsmarkt toeleiding (intensiever in groep 8 en binnen het VO). - Gemeenten, - Jongerenwerk - Welzijnswerk - Vrijwilligerswerk - onderwijs, - sportverenigingen - feest en cultuurorganisaties - Streetcornerwork. - VO scholen - Basisscholen - Instellingen - Bedrijfsleven Wmo - Onderwijs - Combinatie met individueel gerichte aanpak Pagina 7
- Regie bij de gemeente en scholen - RMC - CWI Zorg, gezin en opvoeding - Gezonde school en genotmiddelen - Drugs en alcohol - Voorlichting op feesten en evenementen Geen extra investering nodig binnen groepsaanpak (wel op individueel niveau). - Brijderstichting - GGD - Amstelland-gemeenten - Lokale investering - Veiligheid - Veiligheid in en om de school (VIOS) - Samenscholingsverbod - Indien nodig cameratoezicht op bijvoorbeeld scholen, winkelcentra - APV - Burgemeester brief - Burgemeester bezoek - Samenscholingsverbod - Groepsverbod in winkels Geadviseerd wordt om een eenduidige aanpak, bejegeningprofiel en eenduidige maatregelen in de gehele amstelland regio te ontwikkelen: de gedragscodes bij welzijnsinstellingen, sportorganisaties, scholen etc. - Gemeente (regie) - Politie, - Onderwijs BAO/ VO - Sportverenigingen - Welzijnsorganisaties - Zwembaden Etc. Politie, justitie, onderwijs VO en gemeente. Extern bureau om dit te realiseren: in combinatie met het opzetten van de huiswerkbegeleidingtrajecten. Leefbaarheid - Buurtbemiddeling - Buurtouders - Opstellen gedragsregels op folders Eenduidige aanpak en bejegeningprofiel (zie boven). - - Domeingerichte aanpakken Sport, recreatie en vrije tijd - JOP en BUS, Care a-van; - The MiX, The One, P 60, etc. ; - Openbaar hang- en speelruimte; - Acc. gebonden jongerenwerk; - Ambulant jongerenwerk. - Sport-, welzijnsverenigingen Veiligheid - Fysieke maatregelen nemen - Flat en zwembad verboden - Verbod hinderlijk gedrag bij - Accommodatiegebonden jongerenwerk moet op orde zijn binnen de gemeente; - Minder investeren in JOP s etc. rendement is te laag, kosten in verhouding te hoog. - Meldpunt zorg en overlast kan beter en herkenbaarder worden gecommuniceerd Pagina 8
of in gebouwen - Mobiel camera toezicht - Buurtschouw - Meldpunt zorg en overlast per gemeente naar de burgers. Pagina 9