Leergang De digitale docent Benut ICT optimaal in jouw onderwijspraktijk foto s Iris Loonen Opleidingsgids 2014-2015 Contact Wil je meer weten? Heb je vragen of opmerkingen? Neem dan contact op met: Lia Bijkerk telefoon: 0182 51 92 92, e-mail: l.bijkerk@edufit.nl 1
Inhoudsopgave 1. Inleiding Leergang: De digitale docent 3 2. Missie van de leergang 3 3. Visie op opleiden en leren 4 4. Deelnemers 4 5. Werkveld 4 6. Competenties 6 7. Curriculum 6 8. Omschrijving thema s 7 9. Didactische werkvormen 8 10. Literatuur 9 11. Toetsing 9 12. Studiebelasting 10 13. Planning 10 14. Trainer 11 15. Intakeprocedure 11 16. Organisatie 11 17. Locatie en bereikbaarheid 12 18. Investering 13 19 Kwaliteitszorg 13 20. Klachtenprocedure 13 2
1. Inleiding Leergang: De digitale docent Ben je docent of trainer en ben je op zoek naar inspiratie om jouw werk met behulp van ICT boeiender en effectiever te maken?... dan is deze Leergang De digitale docent vast iets voor jou. De komst van het internet heeft in de maatschappij voor grote veranderingen gezorgd. Zo maakt mobiel internet informatie overal toegankelijk en zijn er nieuwe manieren van communicatie ontstaan. Ook het onderwijs is aan het veranderen: het krijtbord heeft plaats gemaakt voor het digibord en communiceren met je studenten doe je via de digitale leeromgeving of via social media. Dit is natuurlijk allemaal niet voor niets. Als ICT op de juiste manier wordt ingezet zorgt het er namelijk voor dat de motivatie van studenten toeneemt, de leerprestaties verbeteren en het leerproces efficiënter wordt. Maar niet alleen op primair niveau kan ICT zorgen voor meer efficiëntie. Ook de organisatie van leren verloopt sneller door ICT middelen goed in te zetten en door de voorzieningen die er zijn optimaal te gebruiken. Maar hoe kun je ICT nu op de juiste manier gebruiken? Hoe ga je als docent om met technologische veranderingen? En hoe veilig is het internet nu echt? De antwoorden op deze vragen komen allemaal terug in deze zevendaagse leergang, waarin we alle thema s rond ICT in het onderwijs gaan behandelen. Dat gaan we doen door elke dag te werken aan drie digitale competenties: implementeren, communiceren en activeren. Tijdens deze Leergang ga je zelf ervaren welke ICT mogelijkheden er zijn om te communiceren met je studenten en collega s, om je werk effectiever te maken en om studenten aan het werk te zetten. Alles wat je leert ga je meteen in de praktijk uitvoeren, waardoor je de voordelen ervan snel zult ervaren. In deze opleidingsgids kun je lezen hoe het curriculum en de organisatie van de opleiding eruit ziet, wat je kunt leren en hoe er getoetst wordt of je de gewenste resultaten ook daadwerkelijk hebt bereikt. 2. Missie van de leergang De missie van de Leergang De digitale docent is het verder verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs door docenten te leren, te inspireren en te stimuleren om ICT te gebruiken in hun werk. 3
3. Visie op opleiden en leren De leergang is ontworpen volgens de didactische visie van Activerend Opleiden, deze berust op zeven pijlers: 1. Werken vanuit een fundament 2. Gebruik maken van breinprincipes 3. Aansluiten bij leerstijlen 4. Variatie in werkvormen 5. Benutten van verschillen 6. Motiveren en stimuleren 7. Toetsen van resultaten De rode draad in de workshop is de nabespreking van de werkvormen op de vorm, voor- en nadelen en praktische toepassing. 4. Deelnemers De Leergang De digitale docent richt zich op iedereen die over een zekere vakdeskundigheid beschikt en deze vakkennis graag wil overbrengen op anderen, zoals docenten in het beroepsonderwijs en voor trainers en opleiders. De deelnemers beschikken veelal over een afgeronde opleiding op HBO/WO-niveau. Van de deelnemers wordt een actieve deelname verwacht. Er is geen specifieke technische voorkennis of ervaring met ICT vereist. Het meebrengen van een laptop is wel belangrijk. In de Leergang De digitale docent zitten startende en ervaren deelnemers door elkaar. Die mix werkt prima omdat de visie op ICT gebruik in het onderwijs in het algemeen grotendeels nieuw is voor iedereen. Starters leggen hiermee een stevige basis onder hun onderwijscarrière en ervaren docenten en trainers kunnen zo hun lessen en trainingen optimaliseren. Een cursusgroep van de Leergang De digitale docent bestaat uit minimaal 4 en maximaal 8 deelnemers. 5. Werkveld De Leergang De digitale docent leidt docenten en trainers op, die werken: 1. in het beroepsonderwijs 2. bij bedrijfsopleidingen 3. als expert binnen het onderwijswerkveld ad 1. Als docent / trainer in het beroepsonderwijs: regulier hoger beroepsonderwijs in diverse vormen: voltijd, deeltijd of duaal. regulier middelbaar beroepsonderwijs in diverse vormen met daarin twee varianten: de beroepsopleidende leerweg (BOL) de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) 4
ad 2. Als docent / trainer bij bedrijfsopleidingen: Particuliere cursusaanbieders / trainingsbureaus Bedrijven met interne opleidingen Zelfstandigen ad 3. Als docent / trainer als expert binnen het onderwijswerkveld Steeds meer leerkrachten en docenten behalen een mastergraad waarbij kennis is verkregen die ook voor collega s interessant is. Het aanbieden van workshops of trainingen aan collega s in het onderwijs vraagt echter specifieke kennis en vaardigheden die niet in een reguliere PABO of lerarenopleiding is verworven. Het kenmerkende van het beroep docent/trainer is dat je moet beschikken over Vakmanschap en over Meesterschap. Daarnaast is het belangrijk dat docenten vaardig zijn op het gebied van het toepassen van ICT. Vakmanschap: De Vakman richt zich op het beroep waarvoor wordt opgeleid. De vakinhoudelijke deskundigheid van de docent/trainer is actueel. De docent houdt de ontwikkeling van het beroep bij, zowel op theoretisch als op praktisch niveau en weet dit te vertalen naar de opleiding. Meesterschap: De Meester is didactisch competent. De docent kan de didactische basisprincipes toepassen bij het ontwikkelen van onderwijs, tijdens het uitvoeren van de lessen, bij het begeleiden van de studenten en bij het maken en beoordelen van toetsen. Als professional kan een docent reflecteren en is hij gericht op verbetering en vernieuwing. Technologie: De Techneut is technisch competent. De docent kan ICT toepassen tijdens het ontwikkelen en uitvoeren van de lessen, in het kader van de begeleiding van studenten en als hulpmiddel bij het toetsen. Eenvoudige technische problemen kan hij zelf oplossen. Een docent/trainer zou daarbij een duidelijke visie moeten hebben op hoe je vakinhoud, didactiek en de mogelijkheden van ICT zorgvuldig op elkaar af kunt stemmen. Onderzoek laat zien dat Informatie- en Communicatietechnologie (ICT), als de juiste condities aanwezig zijn, onderwijs aantrekkelijker en effectiever kan maken. De integratie van ICT in de onderwijspraktijk is gebaat bij een zorgvuldige afstemming tussen vakinhoud, didactiek en de mogelijkheden van ICT. 5
6. Competenties Tijdens de leergang wordt er gewerkt aan drie competenties, elk horende bij een of meerdere beroepsrollen. Beroepsrollen Competentie Omschrijving De docent/trainer als professional De docent/trainer als netwerker Implementeren Communiceren Het ontwikkelen en uitdragen van een visie op het gebruik van ICT in het onderwijs waarbij vakinhoud, didactiek en ICT elkaar ondersteunen bij het behalen van leerresultaten Kennis en informatie communiceren naar studenten en collega s met behulp van het gebruik van ICT De docent/trainer als ontwikkelaar en uitvoerder van onderwijs Activeren Het ontwerpen van eigen leermateriaal, waaronder filmpjes, opdrachten en toetsen, met als doel om studenten te ondersteunen in hun leerproces Op de eerste dag van de Leergang De digitale docent krijg je de toetshandleiding waarin de drie competenties staan met de beschrijving van de context, de indicatoren en de toetsvormen. Daarbij worden ook de beoordelingscriteria gegeven. 7. Curriculum De cursusdagen zijn verdeeld in 3 thema s: Thema 1: Competentie Implementeren Thema 2: Competentie Communiceren Thema 3: Competentie Activeren Elk thema is opgebouwd volgens het model van ervaringsleren, gebaseerd op de leerstijlen van Kolb. De fasen binnen elk thema zijn: ervaren, reflecteren, conceptualiseren en toepassen. De leerdoelen van de thema s worden getoetst tijdens de fase toepassen. Na deze eerste kennismaking met het onderwerp kan nog niet verwacht worden dat je hierin competent bent. Om deze reden komen de doelen ook terug in de opdrachten en toetsen. Vanaf de tweede cursusdag heeft elke cursusdag een terugblik op de inhoud van de vorige cursusdag. Hierdoor worden de leerdoelen steeds beter bereikt. Tijdens iedere cursusdag wordt de samenhang tussen het programma, de leerdoelen en de competenties gelegd. Dit vindt zowel plaats in de beschrijving van de inhoud van de cursusdag als mondeling aan de hand van dia s in de powerpoint. Het is daarmee duidelijk aan welke competenties je werkt en welke doelen je kunt halen. Hieronder staat een overzicht van de leerlijnen met daarbij de thema s en competenties. 6
Thema s Competentie Implementeren Communiceren Activeren Dag 1 Visie Presenteren Digitale werkvormen 1 Dag 2 Didactiek Digibord Digitale werkvormen 2 Dag 3 Techniek Digitale communicatie Geluid Dag 4 Mediawijsheid Social media Animatie Dag 5 ICT en recht Digitale leeromgeving Film Dag 6 Dag 7 Examen Werken vanuit een Leren op afstand Digitaal toetsen fundament Implementatie Professionaliseren Flipping the Classroom 8. Omschrijving thema s Dag 1 Bij het thema visie leer je wat het nut is van ICT in het onderwijs en wat de randvoorwaarden zijn voor goed ICT gebruik. Bij het thema presenteren ga je flitsende PowerPoint presentaties en Prezi s maken met beeld en geluid. Bij het thema digitale werkvormen 1 ga je aan de slag met verschillende digitale werkvormen, zoals discussievormen, opdrachten en quizvormen. Dag 2 Bij het thema didactiek ga je leren op welke manieren ICT invloed heeft op de didactiek en de vakinhoud en hoe je deze drie het beste kunt combineren. Bij het thema digibord ga je digibord software leren gebruiken, waardoor je meer interactie kunt creëren. Bij het thema digitale werkvormen 2 ga je de werkvormen die je hebt ontwikkeld op dag 1 analyseren op basis van de digitale taxonomie van Bloom. Dag 3 Bij het thema techniek leer je welke digitale leermiddelen er zijn en hoe je deze op de juiste wijze moet gebruiken. Ook leer je oplossingen te vinden bij problemen met techniek. Bij het thema digitale communicatie leer je hoe je teksten schrijft voor op het web en hoe je grote documenten inpakt en verzend. Bij het thema geluid ga je geluid opnemen bij een powerpoint waardoor je een kennisclip kunt maken. Dag 4 Bij het thema mediawijsheid ga je je kennis bijspijkeren op het gebied van mediawijsheid. Je leert onder andere over online privacy en je leert hoe je betrouwbare en bruikbare informatie kunt vinden op het internet. 7
Bij het thema Social Media ga je digitaal communiceren via social media, zoals facebook en twitter. Hierbij gaat het over het delen van berichten en bestanden, groepspagina s aanmaken en informatie verzamelen via social media. Bij het thema animatie ga je zelf een animatiefilm maken aan de hand van een storyboard. Hierbij wordt jouw vakinhoud op een professionele manier gevisualiseerd. Dag 5 Bij het thema ICT en recht maakt je kennis met de rechten en plichten die je hebt op het internet. Het gaat onder andere over plagiaat en Creative Common licenses. Bij het thema digitale leeromgeving ga je aan de slag de met verschillende functies van digitale leeromgevingen. Je zult zien dat je er meer mee kunt doen dan je vooraf dacht. Bij het thema film ga je zelf een met gebruik van de kadreringsregels een filmpje opnemen en monteren. Deze film kun je gebruiken bij een vorm van Flipping the classroom. Dag 6 Bij het thema werken vanuit een fundament ga je je eigen visie vormen over het gebruik van ICT in het onderwijs, zodat je je lessen kunt geven vanuit een fundament. Bij het thema leren op afstand ga je leren hoe je leren op afstand mogelijk kunt maken door middel van Skype en video-conferencing.. Bij het thema digitaal toetsen ga je zelf digitale toetsen maken, afnemen, scoren en evalueren. Dag 7: examendag Bij het thema implementatie breng je jouw visie op het gebruik van ICT in het onderwijs via een betoog over op jouw collega s. Je maakt daarbij optimaal gebruik van het digibord. Bij het thema professionaliseren presenteer je jouw persoonlijke professionaliseringsplan over jouw ICT gebruik. Je laat jouw progressie zien op het gebied van ICT-gebruik met behulp van een zelf gemaakte animatie. Op het einde van de dag presenteer je een door jou gemaakte film. Daarvoor heb je een storyboard gemaakt en beelden opgenomen, gemonteerd en gedeeld. De dag wordt afgesloten met een feestelijke diploma-uitreiking 9. Didactische werkvormen De variatie in didactische werkvormen is heel groot en is een absolute kracht van deze opleiding. Alle soorten werkvormen worden gebruikt: ijsbrekers, spelvormen, discussievormen, werkopdrachten en docentgecentreerde werkvormen. Hierbij wordt voornamelijk gebruik gemaakt van moderne media. Daarbinnen wordt variatie aangebracht door de deelnemers werkvormen te laten uitvoeren die gekoppeld zijn aan de verschillende intelligenties. Tijdens de cursusdagen wordt afwisselend gebruik gemaakt van verschillende organisatievormen: plenair, individueel, groepswerk en circuit. Aan het eind van elk thema worden de gebruikte organisatie- en werkvormen besproken en gekeken of de deelnemers de werkvorm in hun eigen lessen kunnen gebruiken. De trainer geeft daarbij tips, voor- en nadelen van de ervaren werkvormen. 8
10. Literatuur De verplichte literatuur bij de Leergang De digitale docent is het boek Hilgers, L. en T. Zadelhof e.a. (2012) BoekTweePuntNul200. Educos i.s.m. Van Buurt Boek. Alle deelnemers aan de Leergang De digitale docent ontvangen dit boek tijdens de eerste cursusdag. Daarnaast wordt er gebruik gemaakt van diverse documenten die beschikbaar worden gesteld via een digitale bibliotheek. 11. Toetsing Je moet een reële inspanning leveren om de Leergang De digitale docent met goed gevolg af te leggen. Aanwezigheid tijdens de lesdagen is niet voldoende. Transparantie van de toetsing geeft duidelijkheid over de procedures rondom toetsing. De eisen van toetsing staan vermeld in de toetshandleiding. Tijdens de Leergang Activerend Opleiden worden de drie ICT competenties getoetst. Competentie Toetsvormen Implementeren toets 1: Lesplan Maak een lesplan waarin je de voordelen van ICT toepast toets 2: Zoekopdracht Zoek informatie vanuit verschillende gezichtspunten, die bruikbaar en betrouwbaar is. Verwijs naar de bronnen en controleer of je hier rechtmatig gebruik van maakt toets 3: Betoog visie op ICT in het onderwijs Presenteer een betoog met behulp van het digibord waarin je jouw collega s overtuigt van jouw visie op ICT in het onderwijs Communiceren toets 4: Leren op afstand Je houdt een intervisiebijeenkomst via een videoconferentie. Je brengt de deelnemers hier digitaal van op de hoogte en evalueert de opbrengsten toets 7: Digitale werkvorm Je maakt gebruik van een digitale werkvorm en evalueert deze d.m.v. een online discussie. toets 5: Prezi-Presentatie Je maakt een Prezipresentatie, waarbij beeld en geluid is geïntegreerd. Je zorgt ervoor dat je rechtmatig gebruik maakt van de beelden. toets 6: Plan van aanpak Je maakt een persoonlijk professionaliseringsplan en presenteert dit met behulp van een animatiefilmpje. Activeren toets 8: Film Je maakt een storyboard voor een filmpje waarbij je jouw inhoudelijke kennis van een onderwerp verfilmt. Je kunt deze film gebruiken in het kader van flipping the classroom. toets 9: Digitale toets Je maakt een quiz over een van de onderwerpen van deze Leergang. Je neemt deze af tijdens de bijeenkomst en evalueert de uitkomsten 9
In de toetshandleiding staat een overzicht van de te maken toetsen en het moment van inleveren. Het is aan te raden om deze momenten zo veel mogelijk te benutten. Uitstellen geeft een grote werkbelasting tegen het einde van de opleiding en je mist het feedbackmoment van jouw collega s. Op de bijlage van het diploma worden de verschillende onderdelen met de bijbehorende beoordelingen vermeld. De onderdelen moeten minimaal een 6,0 hebben opgeleverd. Bij deze toetsen is een checklist waarbij een aantal criteria worden benoemd als knock-out criteria. Dit zijn criteria die in ieder geval behaald moeten worden. Als alle toetsen met een 8,0 of hoger zijn beoordeeld, rond je de opleiding Cum Laude af. Deelnemers die niet alle toetsen hebben afgerond maar wel aanwezig zijn geweest gedurende de Leergang De digitale docent ontvangen een Bewijs van Deelname. Zodra de toetsen zijn afgerond ontvangen zij alsnog het diploma. 12. Studiebelasting Als je mee gaat doen aan deze leergang De digitale docent, betekent dit dat je ervoor kiest een investering in tijd te maken. Wie 100 150 uur investeert, kan de leergang met goed gevolg afronden. Om Vakmanschap te verwerven is onze ervaring dat het zowel belangrijk is het geleerde toe te passen, als om het didactische jargon te beheersen en de belangrijkste theorie (de zogenaamde Body of Knowledge) te kunnen navertellen. 13. Planning De cursusdagen worden op vrijdag gehouden op de volgende data: 16 januari 13 februari 13 maart 10 april 24 april 22 mei 19 juni De zeven cursusdagen zijn om de 3 à 4 weken ingeroosterd. De tussenliggende tijd is noodzakelijk voor het lezen van literatuur, het maken van de verwerkings- en reflectieopdrachten, het voorbereiden van de volgende cursusdag en het toepassen van het geleerde in de praktijk. Elke cursusdag duurt van 9.30 17.00 uur. 10
14. Trainer Drs. Lia Bijkerk Lia Bijkerk is sinds 1988 eigenaar van Edufit. Ze heeft na de Academie voor Lichamelijke Opvoeding, zowel Pedagogiek als Onderwijskunde gestudeerd aan de Universiteit Utrecht en vanuit deze achtergrond brengt ze graag beweging en spelvormen in haar workshops en trainingen. Zij volgde de geaccrediteerde posthbo opleiding Onderwijs en moderne media bij de Hogeschool Leiden. Lia heeft verschillende boeken geschreven over activerend opleiden, werkvormen en het verbeteren van de persoonlijke effectiviteit. 15. Intakeprocedure Voor toelating tot de Leergang De digitale docent (of delen daarvan) gelden de volgende voorwaarden: Je hebt een HBO werk- en denkniveau en kan dit aantonen door middel van diploma s of onderbouwen door activiteiten en/of werkervaring in de afgelopen vijf jaar Je kunt voldoende tijd investeren in de voorbereiding van de cursusdagen en het uitvoeren van de opdrachten Je draagt tijdens de cursusdagen mede zorg voor een veilige leeromgeving door van de andere deelnemers te willen leren door oefening, feedback en samenwerking en respecteert de vertrouwelijkheid en de privacy van de deelnemers Je hebt een kritische houding ten aanzien van het eigen functioneren, bent bereid tot zelfreflectie en in staat tot het ontvangen van feedback Je bent bereid om jouw eigen leerdoelen te formuleren en te bewaken Je werkt als docent of trainer bij een mbo- of hbo onderwijsinstituut op basis van vakexpertise of werkt zelfstandig als trainer of voor een instituut dat bedrijfsopleidingen aanbiedt Je hebt mogelijkheden om tijdens de Leergang de vereiste praktijkervaring op te doen bij een stage- of werkadres 16. Organisatie Voorafgaand aan de eerste dag krijg je een mailtje met daarin informatie over de eerste cursusdag. Ook krijg je de vraag om het intakeformulier in te vullen en de voorbereidende opdrachten te maken. Daarnaast ontvang je ook de routebeschrijving naar de accommodatie. Een week voorafgaand aan elke cursusdag ontvang je een e-mail met daarin de uitnodiging voor de cursusdag. In deze uitnodiging staat vermeld: datum en naam van de cursusdag het programma en de leerdoelen van de cursusdag de opdrachten als voorbereiding voor de cursusdag 11
Je krijgt: het boek Twee punt nul 200 opleidingsgids met o.a. het programma, de leerdoelen, de competenties en de organisatie hand-outs van de PowerPoint presentaties reader met achtergrondartikelen en aanvullende literatuur toetshandleiding met daarin een overzicht van de opdrachten en toetsen met daarbij de competentiekaarten, de toetsvormen en de beoordelingsformulieren. overzicht van de werkvormen die tijdens de Leergang worden gebruikt De documenten worden digitaal aangeleverd in de bibliotheek zodat je deze op jouw laptop of tablet kunt gebruiken tijdens de les of bij de voorbereiding. Hier kun je de opdrachten maken en inleveren en jezelf voorbereiden op de toetsen. 17. Locatie en bereikbaarheid Je volgt de Leergang De Digitale docent in de accommodatie van Edufit, Graaf Florisweg 30 in Gouda. Hier is een ruime zaal beschikbaar, waardoor het makkelijk is om van een plenaire organisatie naar groepswerk te gaan. Wat betreft de media is er de beschikking over een 65 inch, ontspiegeld, LED Prowise smartboard. Ook zijn er verschillende devices beschikbaar met handige apps voor het onderwijs. Voor het maken van film is een videocamera met statief aanwezig. Hierdoor kun je oefenen met het optimaal benutten van ICT-mogelijkheden. De accommodatie is schoon, geluidsarm en van een aangename temperatuur. De zaal heeft voldoende daglicht en is het een voordeel dat je tijdens pauzes makkelijk naar buiten kunt. De accommodatie is goed bereikbaar met het openbaar vervoer en per auto. Gouda Centraal Station bevindt zich op 5 min loopafstand. Met de auto kun je vanaf de A12, de A20, de N11 en de N207 de accommodatie in 8 minuten bereiken. Edufit heeft 7 parkeerplaatsen op eigen terrein waar je gratis kunt parkeren. Mochten deze parkeerplaatsen bezet zijn, kun je betaald parkeren op twee grote parkeerterreinen in de directe omgeving of de parkeergarage naast het station. 12
18. Investering Voor de open-inschrijvingsgroep kost de complete Leergang van 7 cursusdagen 962,50 (inclusief 30% korting in het studiejaar 2014-2015). Hierbij is inbegrepen: 21 % btw, het boek Twee punt nul, koffie/thee en lunch en materiaalkosten. Het is mogelijk om de betaling van de opleiding te spreiden. Wil je niet de gehele leergang volgen, maar wel enkele dagen? Dat kan! De kosten per dag zijn dan 275,00. 19. Kwaliteitszorg Edufit heeft een systeem van kwaliteitszorg waardoor de Leergang Activerend Opleiden structureel de zogenaamde Plan-Do-Check- Act (PDCA) cyclus van Deming doorloopt: Plan (te ondernemen activiteiten) Do (uitvoering) Check (rapportage over uitgevoerde activiteiten) Act (bijstellen en aanscherpen activiteitenplan) De kernboodschap van deze Deming cirkel is: wil je het echt beter doen dan gisteren en het stukken beter doen dan je concurrent, dan moet je continu verbeteren (Mulders, 2010). Hiervoor zijn er verschillende evaluatievormen en evaluatiemomenten tijdens de opleiding ingebouwd. Elke cursusdag wordt aan het eind mondeling geëvalueerd door middel van een steeds wisselende activerende werkvorm. Aan het eind van de Leergang De digitale docent vullen de deelnemers een digitale enquête in. Het resultaat van de evaluaties kan aanleiding geven tot bijstelling van de Leergang De digitale docent. Herijking van de Leergang De digitale docent vindt jaarlijks plaats in augustus. Hierbij worden alle evaluaties verwerkt. 20. Klachtenprocedure Edufit is aangesloten bij de Nederlandse Raad voor Training en Opleiding (NRTO). De NRTO is de overkoepelende brancheorganisatie voor alle particuliere trainings- en opleidingsbureaus in Nederland. De NRTO heeft een gedragscode: en algemene voorwaarden: opgesteld waar Edufit als lid aan voldoet. Als je klachten hebt is het raadzaam dat je deze altijd, zo snel mogelijk, voorlegt aan Edufit. Edufit zal in eerste instantie zelf proberen met jou tot een oplossing te komen. 13