ECONnect FEB@LEUVEN EN EKONOMIKA ALUMNI DRIEMAANDELIJKS 2DE JAARGANG OKT.NOV.DEC.2013 Alumni@FEB De vernieuwingen in EKONOMIKA Alumni Education@FEB Postgraduaat Bedrijfskunde 40 jaar Research@FEB Steffi Frison: Reclame en de effectiviteit van kleinere media en de rol van zelfselectie Students@FEB Topsport@FEB: Rutger Beke
Inhoud Alumni@FEB p4 De vernieuwingen in EKONOMIKA Alumni Verslag 15 jaar Productie en Logistiek Alumni@Oost-Vlaanderen Vincent Van Dessel (CEO NYSE Euronext Brussel) p4 p7 p10 p11 Paul Truyen: naar het Zwitserland van Afrika Boekrecensie: reclame: dood of levend? Actuarissen ad rem p13 p16 p18 Education@FEB p21 Gepassioneerde leerkrachten in de lerarenopleiding economie Postgraduaat Bedrijfskunde 40 jaar Verslag Fellowsevent p21 p22 p24 Verslag ERB-event 5 jaar Vives Zelfontleensysteem bibliotheek p26 p28 p29 Research@FEB p30 Reclame: de effectiviteit van kleinere media en de rol van zelfselectie What's in a name p30 p33 Academic Hero Awards and appointments p35 p38 Students@FEB p39 Topsport aan de FEB: Rutger Beke Student in het buitenland Verslag studentendoop p39 p42 p45 B2U Lectures Verslag 24-urenloop p46 p48
ECONnect Economen en bedrijfseconomen in veranderende bedrijven Begin van dit academiejaar werd 40 jaar postgraduaat bedrijfskunde aan onze Leuvense Faculteit gevierd. U vindt in deze ECONnect een verslag van de tussenkomsten van de drie topsprekers tijdens deze viering. Eén ervan was professor emeritus Herman Daems. Uit zijn terugblik blijkt dat de bedrijfswereld op 40 jaar tijd ontstellend veel veranderd is, meer dan we zelf intuïtief dachten: het aandeelhouderschap is nu helemaal anders alsmede de houding van de aandeelhouders, de strategie, de opkomst van technologieondernemer, de wijzigende structuur en rol van de multinationale ondernemingen, de invoering van de corporate governance Allemaal ingrijpende wijzigingen. Jonge economen en bedrijfseconomen die vandaag in het bedrijfsleven stappen, komen nu in een economische wereld terecht die in niets nog lijkt op die van enkele decennia terug. Hun universitaire opleiding is natuurlijk ook mee geëvolueerd. Maar toch blijven basis - vaardigheden nodig die in al die tijd niet veranderd zijn: het analytisch denken, het kunnen maken van een juiste synthese, en het verwerven van expertise in het economisch denken. De Leuvense Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen blijft dit op een zeer hoog niveau aanbieden. Dit is de beste garantie dat de Leuvense economen en bedrijfs economen ook in de toekomst succesvol zullen zijn in een wereld van veranderende bedrijven. Ook de vakgroep Productie en Logistiek had reden tot vieren met haar vijftienjarig bestaan. Dat werd ook met veel luister gevierd met een topspreker uit Amerika van het befaamde Massachusetts Institute of Technologie (MIT): prof. Olivier de Weck. De andere sprekers waren proffen Marc Lambrecht en Robert Boute van de onder - zoeksgroep P&L. De focus lag meer op welke toekomst onze economie, en dan meer bepaald onze bedrijven uit de industrie, nog kan hebben. De Weck bracht het inspirerende voorbeeld van de herindustrialisering van de VS. Het kan dus, maar vanzelf zal het niet gaan: de keuze van toekomstgerichte technologieën professor de Weck gaf zeven domeinen aan en gunstige omgevingsvoorwaarden zijn twee van de bepalende factoren voor succes. Ondernemende economen en bedrijfseconomen zullen dit succes uiteindelijk moeten waarmaken. Dat ze daar voor klaar zijn staat buiten kijf. De toekomst is mooi, maar anders. Fa Quix, hoofdredacteur 3
Alumni@FEB Voorzitter Freddy Nurski over de vernieuwingen in Ekonomika Alumni Reeds sinds 1 januari 2006 is Freddy Nurski voorzitter van Ekonomika Alumni. Tijd om eens achteruit te kijken, maar eveneens vooruit, naar wat de plannen zijn. HOE IS EKONOMIKA ALUMNI GEËVOLUEERD IN DE VOORBIJE 8 JAREN VAN UW VOORZITTERSCHAP? Freddy Nurski: Eigenlijk wil ik toch wat verder teruggaan in de tijd, want reeds veel eerder dan tijdens mijn voorzitter - schap is er door een groep (toenmalige) jongeren aan de kar van de vernieuwingen getrokken. Toen ikzelf nog een jonge alumnus was (HIR prom. 1978) was Ekonomika Senioren, zoals we toen nog heetten, meer een old boys network, dat niet echt openstond voor iedereen, en zeker niet voor vernieuwing. We hebben er toen voor gekozen om van Ekonomika Alumni een open en professionele alumnivereniging te maken. De hele bestuurs structuur werd gemoderniseerd, met naast het centraal bestuur, ook een duidelijke plaats voor de deelverenigingen: regionale kernen en vakgroepen, naast de senioren (die minstens 40 jaar afgestudeerd zijn), en later de oprichting van de jongeren werking, nu bekend als Ludovic Deprez en Freddy Nurski 4
de 5YG. Samen met een van mijn voorgangers-voorzitters Fa Quix hebben we dat stap voor stap gerealiseerd. Maar het werk is nooit af natuurlijk. Ook de financiën hebben we heel transparant gemaakt, met een degelijke rapportering en controle, en brede betrokkenheid van de deelverenigingen en de faculteit in de toewijzing van werkingsbudgetten. EN DE VERDERE VERNIEUWINGEN? Freddy Nurski: Waar ik erg naar gestreefd heb, is dat we nauwer zouden samenwerken met de faculteit. De opeenvolgende decanen prof. Filip Abraham, Joep Konings en Luc Sels stonden daar voor open, en de samenwerking is nu zeer intens, met grote dank aan huidige decaan prof. Luc Sels. De decaan zit niet alleen in onze Raad van Bestuur maar ook in het Uitvoerend Comité, en bepaalt dus mee onze dagdagelijkse werking. Ook bij initiatieven zoals de Corporate Council en de Fellows van de faculteit wordt Ekonomika Alumni nauw betrokken. En misschien nog het meest zichtbare: sinds 2013 geven we gezamenlijk het tijdschrift ECONnect uit, waarvan dit de vierde editie is. Dat ons secretariaat nu goed in de faculteit ingebed is, is ook een extra troef, waarbij Katrien Wauters tevens onze permanente kracht én verbindings persoon met de faculteit is. We hebben ook sterk ingezet op verjonging, en groei door verjonging. Niet altijd gemakkelijk, want de jonge economen die in het echte leven stappen hebben het niet altijd gemakkelijk. De druk op hen, vooral professioneel, blijft maar toenemen. Dat heeft dan wel eens gevolgen voor hun betrokkenheid bij onze alumnivereniging, alhoewel zij ten gronde er zeer aan gehecht blijven. Ik ben daarom zeer blij dat Ludovic Deprez als jongere mee aan de alumnikar trekt in zijn hoedanigheid van afgevaardigd bestuurder en mee aan een nieuwe ploeg kan bouwen. OPMERKELIJK IS OOK DAT EKONOMIKA ALUMNI DE TREIN VAN DE DIGITALISERING NIET GEMIST HEEFT. Freddy Nurski: Inderdaad, de digitalisering is de derde rode draad die ik wil aanhalen. Ik denk bv. aan onze elektronische nieuwsbrief, die om de twee weken wordt bijgewerkt en verstuurd, dankzij de onvermoeibare inzet van Jan Maryssael. Er is ook onze vernieuwde website, en onder impuls van Roeland Vanrenterghem gaan we nu starten met elektronische betalingen. Op dit ogenblik zijn we bezig met ons logo en onze look&feel te moderniseren, waarbij we ons laten begeleiden door een extern bureau, Darwin. De definitieve beslissing daarover valt binnenkort in ons bestuur. Het blijft belangrijk dat we die beslissingen samen nemen. Voor mij is het essentieel dat Ekonomika Alumni een open en democratische vereniging blijft, die bottom-up gestuurd wordt. We moeten samen beslissen over onze toekomst, en niet van bovenaf strategieën opleggen. WAT ZIE JIJ ALS DE GROOTSTE UITDAGINGEN VOOR DIE TOEKOMST? Freddy Nurski: We mogen niet vergeten dat wij een vrijwilligersvereniging zijn en blijven, ondersteund door ons professionele secretariaat. De fundamenten van Ekonomika Alumni rusten op de vrijwillige en enthousiaste inzet van vele economen en bedrijfseconomen, zowel in het centraal bestuur als in de reeds genoemde deelverenigingen. Daarbij is voldoende doorstroming vanuit de jongeren van kapitaal belang. Jonge economen moeten constant de leidersrol overnemen en Ekonomika Alumni verder uitbouwen. Een tweede uitdaging is het feit dat de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen nu vier campussen omvat: Leuven, Brussel (HUBrussel), Antwerpen (Thomas Moore) en Kortrijk (Kulak). Hoe werken de alumni van die andere locaties? Zijn zij ook sterk verenigd? Hoe werken we samen, of meer zelfs, integreren we, of juist niet? Aan uitdagingen geen gebrek! ANYTIME THERE IS A CHANGE, THERE IS OPPORTUNITY! Fa Quix Dat onze Alma Mater, KU Leuven, de voorbije jaren een heuse metamorfose heeft ondergaan hoeft geen betoog. Dit betekent dat wij als alumnivereniging van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen de denkoefening moeten maken hoe wij moeten reageren op deze gewijzigde situatie. Onze huidige structuur waarbij de vereniging onderverdeeld is volgens vakgroep, regio en generatie gaat uit van een 'rechtstreekse' en 'Leuvense' band met de universiteit/faculteit. Echter, door de nieuwe situatie, is de Leuvense band niet langer een certitude. Moeten we onze structuur aanpassen en naar een overkoepelende alumnivereging gaan met subgroepen per campus (Leuven, Brussel...) of moeten we investeren in een nauwere samenwerking met de andere alumni - verenigingen zonder aan onze eigen structuur te raken? Wat de uiteindelijke beslissing ook zal zijn, we moeten mijns inziens deze opportuniteit grijpen om onze mooie vereniging verder uit te bouwen en onze band met de universiteit/faculteit te consolideren. Ludovic Deprez Afgevaardigd Bestuurder 5
Alumni@FEB De evolutie van een identiteit, een darw!niaans verhaal. Ekonomika Alumni groeide doorheen de jaren uit van een vriendengroep tot een (bijna) professionele vereniging die verschillende regionale kernen en vakgroepen overkoepelt. Wat het logo betrof, hield men echter vast aan het originele beeld: sympathiek, maar gedateerd en niet in overeenstemming met de actuele waarden. Om deze veelheid aan objectieven te bereiken werd er nauw samengewerkt met het Ekonomika Alumni team: Ludovic Deprez, Righard Bruyns en Freddy Nurski. Op basis van hun ervaring structureerde darw!n het proces ook in 3 duidelijke fases: horizon, focus en finalisatie. In de horizonfase werden uiteenlopende visuele ideeën ruw uitgewerkt zodat verschillende benaderingen een kans kregen. Samen met Ekonomika Alumni selecteerden we de meest waardevolle voorstellen. In de aansluitende focusfase werd er op deze voorstellen verder gewerkt. Uiteindelijk werd er 1 richting weerhouden, die in de finalisatie fase op punt werd gesteld. oude Ekonomika Alumni logo Om het merk de uitstraling en inhoud te bieden dat het verdient werd samen met The House of Brands van Chris Van Roey (KU Leuven TEW, 1980) een brand equity oefening gemaakt. Op basis van deze merkaudit werd darw!n aangesproken. Managing director en partner Guy Geerts (MBA, 1984) was onmiddellijk bereid om de middelen en talenten van het bureau voor dit project in te schakelen. Dat darw!n ook het communicatiebureau van de KU Leuven is, vergemakkelijkte natuurlijk de samenwerking. De doelstelling was een nieuwe merkidentiteit en nieuw logo te ontwikkelen. Een uitdaging met als doel de continuïteit voor de bestaande leden te combineren met actualisatie voor nieuwe/aspirant leden en externe partners. Daarom was het belangrijk de briefing duidelijk te stellen vanuit de brandaudit. De nieuwe identiteit moest sympathiek blijven en professioneler ogen. Ze moet kunnen staan voor de ledenvoordelen zoals netwerking en professionele ontwikkeling. Daarnaast moet ze ook ruimte geven aan de regionale kernen en vakgroepen om zich mee te identificeren. Daar Ekonomika Alumni niet alleen een KU Leuven-Alumnigroep is, maar ook samenwerkt met de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, was het interessant om ook een visuele band met de universiteit na te streven. nieuwe Ekonomika Alumni logo Finaal sluit het nieuwe logo van Ekonomika Alumni nauw aan bij het KU Leuven-logo. De fusie van enkele letters in het woord - merk geven een specifieke eigenheid. De vak- of regionale groepen worden subtiel toegevoegd zodat Ekonomika Alumni steeds sterk en overkoepelend aanwezig is. De tweeledige opbouw van het beeld maakt ook de band met de studenten - vereniging Ekonomika duidelijk. Het nieuwe logo zal vanaf nu overal gebruikt worden. Het moet de vereniging een eigen - tijdser, sterker en professioneler gezicht geven. OVER DARW!N darw!n maakt deel uit van BBDO Worldwide, één van de grotere communicatiegroepen. Het bureau vat zijn denken samen als left kind of right. Een boodschap moet steeds juist (right) zijn. Maar in deze tijden met een tsunami van communicatie die op iedereen afkomt, moet die boodschap er op een verrassende manier (left kind of right) uitkomen. Alleen dan zal ze gezien en opgemerkt worden. En alleen dan kan ze voor een merk ook enig resultaat teweeg brengen. darw!n werkt o.a. voor KU Leuven, Unilever, Lexus, Unicef, CM Vlaanderen, Côtes du Rhône, Ergo Insurance Group, European Milk Forum, Flanders Investment and Trade, Mora, Sofidel VLAM en Henkel. Meer informatie over het bureau vind je op www.darwin.be. KU Leuven logo 6
Productie & Logistiek Geen innovatie zonder productie Professoren Robert Boute, Olivier de Weck, Koenraad Debackere, Joep Konings en Marc Lambrecht Op 22 oktober 2013 vierde de Ekonomika Alumni vakgroep Productie & Logistiek haar 15-jarig bestaan. De academische zitting The future of manufacturing: Beyond the Diagnosis Time for Action die bij deze gelegenheid werd gehouden was een schot in de roos. Heel veel belangstelling, 190 deelnemers en drie topsprekers. Een verslag. 7
Alumni@FEB VOORBIJ DE DIAGNOSE Naast onze FEB-professoren Joep Konings en Koenraad Debackere hadden de organisatoren prof. Dr. Olivier de Weck uitgenodigd. Olivier de Weck is Executive Director van de ophefmakende studie van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) Production in the Innovation Economy. Een twintigtal MIT-professoren hebben gedurende twee jaar gewerkt aan een studie die de toekomst van de maakindustrie in de innovatie-economie moest onderzoeken. De diagnose is vrij snel gemaakt. In de USA gingen sinds 2001 zes miljoen jobs verloren in de industrie. Ditzelfde fenomeen zien we in bijna alle westerse economieën. Verlies aan competitiviteit, off-shoring, outsourcing en stijgende productiviteit zijn een paar veelgehoorde opmerkingen hierbij. De bedoeling van de debatten op de viering was niet om (nog maar eens) op zoek te gaan naar de oorzaken, maar eerder een weg aan te wijzen om de zo noodzakelijke industriële activiteit weer op de voorgrond te brengen. Logischerwijze valt dan heel snel het woord innovatie. Olivier de Weck stelt het erg scherp: wat zou er gebeuren als een land alleen maar zou handelen als een pure innovator en alleen interesse hebben in R&D, m.a.w., kunnen we het Apple -model op nationale schaal doorvoeren? Is innovatie zonder productie mogelijk? Dit was de opdracht die de organisatoren van de P&L Ekonomika Alumni vakgroep hadden meegegeven aan de sprekers. BOUWEN AAN EEN INDUSTRIEEL ECOSYSTEEM De Weck start zijn pleidooi met de opmerking dat we productie veel te eng definiëren. Alleen het "maak"-aspect lijkt belangrijk (en gemeten) te worden. Men vergeet te vaak te kijken naar de volledige waardeketen die productie met zich meebrengt. De pre- en post-diensten die verweven zijn in productie zijn in ons huidig businessmodel van zeer groot belang. De huidige meetinstrumenten (SIC en NACE codes) zijn echter niet fijnmazig en geïntegreerd genoeg om de verwevenheid van productie met andere diensten-activiteiten in beeld te brengen. Olivier de Weck schuift het concept industrieel ecosysteem naar voor. Dit eco-systeem bestaat uit een ganse reeks puzzelstukjes die zorgvuldig in mekaar moeten gestoken worden. Wat zijn die puzzelstukjes? Uiteraard innovatie maar ook de fysische infrastructuur (mobiliteit), de factorkosten (loonkosten, energie, grondstoffen, ), de samenwerking tussen universiteit en onderneming, de procestechnologie, de binding met de industriële na-verkoopdiensten, het inzetten van managementtalent, en tenslotte het werken aan een stimu - lerend flankeringsbeleid van de overheid. Kortom, innovatie is nauw verbonden met (pre-en post-) productie. Meer zelfs, de Weck argumenteert dat innovatie zonder productie een moeilijk te verdedigen business model is. Een paar recente ontwikkelingen in Vlaanderen illustreren het belang van dergelijk ecosysteem. De recente rapportering van Bart de Ridder & Dominiek Callewier belangrijke nieuwe lokale investeringen zoals Etex (hightech isolatie), Nike, Umicore en pigmentenproducent Cappelle tonen aan dat er wel degelijk een toekomst is weggelegd voor de industrie in Vlaanderen. Elk van deze nieuwe investeringen benadrukken het belang van de binding innovatie met productie. Ook slechte voorbeelden zijn voorhanden, belangrijke logistieke bedrijven verkiezen Nederland boven Vlaanderen omwille van onze ronduit belabberde wegen - infrastructuur en de ellenlange files. Onze puzzelstukjes vallen dus nog niet netjes in mekaar. Ook Koenraad Debackere en Joep Konings gingen verder in op het bouwen aan een industrieel ecosysteem. De nabijheid van design, O&O en productie zijn noodzakelijk. Tevens werd de oprichting aangekondigd van een Strategic Research Center for the Manufacturing Industry in Flanders. Er komt dus schot in de zaak en terecht. We moeten de erosie van het industrieel weefsel met alle middelen tegenhouden. WELKE PRODUCTIE ZAL HIER IN DE TOEKOMST OVERLEVEN? Een belangrijke vraag is welke productie hier in de toekomst zal overleven, en welk soort productie we nodig hebben. Als regel mogen we stellen dat het terughalen van de oude (naar lage loonlanden afgevloeide) productie naar Vlaanderen niet aan de orde is. Het gaat over het creëren van nieuwe jobs in een slimme, innovatieve productie- en logistieke omgeving. Hoe ziet die omgeving eruit? Een waaier van nieuwe technologieën (zie kaderstuk) ligt aan de basis van producten die minder arbeidsintensief zullen zijn om te produceren, meer gebruik gaan maken van synthetische grondstoffen (in tegenstelling tot de natuurlijke grondstoffen), meer oplossingen zullen bieden voor consumenten en bedrijven (niet het product staat centraal, maar de oplossing van een probleem), en geproduceerd zullen worden in een meer gedecentraliseerd netwerk van bedrijven (nichebedrijven). 8
Elk van die punten bieden opportuni teiten maar ook bedreigingen. Een gedecentra - liseerd netwerk van productie, verkoop en aankoop is een uitzonderlijk belangrijke logistieke management uitdaging. Het product als onderdeel van een oplossing vergt onder meer een bundeling van product en na-verkoop diensten (het woord servitization wordt hierbij naar voor geschoven). We moeten meer aandacht hebben voor deze industriële diensten, niet als kosten factor, maar als bron van omzet en winst. Ook dit aspect moet in ons industrieel beleid ingeschreven worden. EEN RIJK PALLET AAN OPLOSSINGEN Uit het voorgaande moet blijken dat de industriële renaissance in Vlaanderen de problematiek van de loonkosten handi - cap in aanzienlijke mate overstijgt. We haasten ons om er onmiddellijk aan toe te voegen dat de competitieve kosten - structuur wel degelijk een ernstig knel - punt is. In een reactie op de viering, stelt Ronnie Leten, CEO van Atlas Copco, dat wij volledig moeten inzetten op de combinatie innovatie en productie, maar dat betekent ook dat wij moeten zorgen dat de volledig "supply chain cost van onze maatschappij" voor het produceren ook competitief blijft. Hij spreekt over de gouden driehoek: geen innovatie zonder productie en geen productie zonder competitiviteit. Er wordt gepleit voor een ruimere visie waar investeringen in onderwijs, infra structuur en flankerend overheids beleid ook deel uitmaken van een industrieel eco-systeem. Robert Boute Marc Lambrecht De nieuwe industrie Olivier de Weck en Wilson De Pril Professor Olivier de Weck, prof. Engineering Systems and Aeronautics and Astronautics bij MIT, schetste tijdens de viering van vijftien jaar vakgroep Productie & Logistiek de resultaten van een omvangrijke survey in de VS, voornamelijk bij Amerikaanse universiteiten over de technologieën en innovaties die de productie van de toekomst zullen bepalen. Er kwamen zeven technologiegroepen naar boven: Nano-engineering van materialen en oppervlakten, bv. grafeenproductie, vezelcomposietmaterialen Additive manufacturing, ofwel 3D-printing, voor zowel home printing als rapid prototyping als laser-based manufacturing Robotics en automatizering, in een nieuwe configuratie in de productie Supply chain design, waarmee een veel meer flexibele en gedecentraliseerde supply chain uitgedacht wordt (design), nieuwe benadering van productie via het internet, cloud computing Biomanufacturing: productie gebaseerd op stamcellen, engineering van menselijke organen, regeneratieve geneeskunde Elektronica van de volgende generatie, bv. gebruik maken van andere dan Si-materialen Groene, duurzame productie, met minimaal energie- en materiaalgebruik, verregaande recyclagetechnieken, cradle-to-cradle Binnen die technologiegroepen zijn talloze toepassingen mogelijk. Samen met de spectaculair goedkopere energie (schaliegas en -olie) leidt dit in de VS tot een back shoring van de industrie terug naar de VS. Het moet de industrie een nieuwe boost geven, vanuit het besef dat de industrie een essentiële bron van welvaart is. Fa Quix 9
Alumni@FEB Samen koken smeedt banden OOST-VLAANDEREN Op 4 oktober kwamen Leuvense economen en bedrijfseconomen samen in het kookatelier bij Cook Experience te Gent voor een uitgebreide Italiaanse kooksessie met wijndegustatie en bijhorende kookambiance. Uit het diner achteraf bleek dat de aanwezigen ruime culinaire inspiratie hadden opgedaan. Een zeer gesmaakte activiteit van Ekonomika Oost-Vlaanderen! Ludo Vandenabeele, voorzitter 10
Vincent Van Dessel (Euronext Brussel): de beursactiviteit in Brussel vermindert niet Het is een hardnekkig misverstand dat de beurs in Brussel achteruit zou boeren. We halen nu circa 60 000 transacties per dag, in 2001 waren dat er nog maar 10 000. De totale marktkapitalisatie bedraagt zowat 232 miljard euro (medio september 2013). Wel is bijna 50 % daarvan (114 miljard euro) afkomstig van AB InBev. Dat bedrijf speelt in de Champions League van het beursgebeuren. Het aantal genoteerde bedrijven blijft ook redelijk op peil: er is een merkbare correlatie tussen delistings en listings. Aan het woord is Vincent Van Dessel, CEO van NYSE Euronext Brussel, in het prestigieuze Brusselse beursgebouw waar hij op 16 september 2013 de raad van bestuur van Ekonomika Alumni ontving. Bedrijven gaan naar de beurs voor hun financiering. Al bestaan daar ook andere kanalen voor zoals private money, bankkredieten, venture capital, Maar de beurs heeft toch een aantal specifieke troeven, zegt Vincent Van Dessel. Vooreerst de visibiliteit en de credibiliteit, want de publieke en transparante informatie die een bedrijf verspreidt verhoogt het vertrouwen, en vergemakkelijkt daardoor de financiering. Ten tweede is er de liquiditeit, door de verhandelbaarheid van de aandelen. Dat geeft ook een permanente waardering van het bedrijf voor de aandeelhouders, maar ook voor de banken enz. Een derde troef is de onontkoombare professionalisering als gevolg van een beursnotering, waarbij corporate governance regels strikt moeten worden gevolgd. Een beursnotering laat ook aan de stichters toe hun eigen patrimonium te diversifiëren of aan families om een eerlijke marktprijs te hanteren voor zij die eruit willen stappen. En tenslotte kan je met je eigen aandelen ook een aantal dingen doen zoals overnames, opties geven aan het personeel, Natuurlijk is er heel wat veranderd in de wijze waarop de transacties gebeuren. Van de fysieke vloerhandel zijn we naar de elektronische handel overgegaan. En vaak nemen computer programma s (algoritmes) de rol van de traders over. Gespecialiseerde traders zetten hun computers zo dicht mogelijk bij die van de beurs (co-location), omdat een fractie van een seconde een wereld van verschil kan maken. Tussen de emittenten (van aandelen, obligaties, convertibles, warrants (dat zijn opties door een emittent uitgegeven), gestructureerde producten, ) en de beleggers (zowel particuliere beleggers als institutionelen zoals pensioenfondsen, verzekerings maatschappijen, asset managementbedrijven, holdings, hedge funds,...) staan brokers en traders. Brokers zijn leden van de beurs die orders voor hun klanten (beleggers) uitvoeren. Traders werken uitsluitend voor eigen rekening, en spelen vaak op micro - verschillen op grote bedragen waarmee ze hun (micro)winsten proberen te boeken. 11
Alumni@FEB Raad van bestuur van Ekonomika Alumni bij NYSE Euronext Brussel Van Dessel wees ook op de aanverwante, meer verborgen werkzaamheden die met het beursgebeuren te maken hebben, naast de eigenlijke beursverrichtingen zelf en die van de brokers en de traders. Na afsluiting van een transactie volgt immers de clearing. De gedane transacties worden in netto (per saldo) uitgedrukt: dat is het resultaat op het einde van de dag. Die functie wordt uitgevoerd door LCH Clearnet, dat zich dus als tegenpartij opstelt voor alle transacties van eenzelfde bank waarbij aan- en verkopen worden uitgewist en vervangen door één positie per dag en per aandeel. LCH Clearnet dekt zich in met de nodige waarborgen. En daarna volgt nog de levering tegen betaling, de settlement, drie dagen erna. Voor aandelen wordt die settlement gedaan door Euroclear, de centrale depositoplaats voor alle aandelen in België, voor obligaties gebeurt dat door de Nationale Bank van België. Hoe ziet Van Dessel de toekomst van de beurs in Brussel? Positief, er zijn dit jaar alweer drie nieuwe beursnoteringen (noot: per september 2013) en de bedrijfsobligaties zitten nog steeds in de lift. Onze grootste vrees is dat politieke initiatieven de beurs zouden fnuiken, bv. met de Financial Transaction Tax (de fameuze Tobintaks). Als die laatste er ooit zou doorkomen, dan mogen we de beurs hier in Brussel sluiten en verhuist de aandelenhandel massaal naar bv. de Londense City. Het zou integendeel de ambitie van onze politici moeten zijn om Brussel aantrekkelijk te houden als financieel centrum. Fa Quix 12
Naar het Zwitserland van Afrika Nadat ik mijn actieve carrière had afgesloten eind 2003, vond ik bij ARTSEN ZONDER VAKANTIE (AZV) een organisatie waar ik als vrijwilliger mijn ervaring nog nuttig kon ten dienste stellen van een goed doel. Hierdoor kon ik ook sociaal actief blijven, ditmaal zonder enige stress van deadlines en te bereiken resultaten. Na een aantal jaren wil je dan ook wel eens ter plaatse gaan kijken waar en vooral in welke omstandigheden onze mensen daar werken. Vermits AZV geen reisbureau wil zijn, zocht ik met een aantal collega s en sympathisanten naar een alternatief wat wij vonden bij de christelijke mutualiteit in Doornik. Zij organiseerden sinds enkele jaren een solidariteitsreis naar de provincie Zuid-Kivu in het oosten van Congo op de grens met Rwanda en Burundi. Op 30 oktober 2010 was het zover: we reisden van Zaventem naar Kigali (Rwanda), daarna volgde een dagrit met een busje van Kigali naar Bukavu, met tussendoor twee verkwikkende nachten. Drie zaken vallen ons onmiddellijk op. De lamentabele toestand van het wegennet. Meer dan 30 km per uur kan gewoon niet. Er is blijkbaar in 50 jaar geen spadesteek onderhoud uitgevoerd. Er moet gelaveerd worden tussen brokken puin en putten tot een halve meter diep. Na elke regenbui staan deze vol water. Heel mooie grote huizen getuigen van hoe Bukavu er in 1960 moet hebben uitgezien. Nu staan ze te vervallen. Ik had twee ooms, die in Congo werkten. Zij vertrokken steeds voor een termijn van drie jaar, waarna zij voor zes maanden in België waren. Een waar festijn voor ons als kind, vooral het tonen van de foto s. Steeds was daar Bukavu bij, aan het prachtige Kivu-meer, waar zij steevast hun vakanties doorbrachten. Het leek een paradijs op aarde met prachtige straten, overal mooie bebloemde huizen en lachende mensen. Zij spraken van het. De eindeloze files van vrouwen, die vanuit de heuvels naar Bukavu stappen of in de omgekeerde richting, tot meer dan driemaal hun lichaamsgewicht op hun rug torsend, vast - hangend aan een band om hun voorhoofd. Als er al eens een man tussenloopt, draagt hij niets, maar heeft hij soms wel een kind bij de hand. Ik zou een boek kunnen schrijven over deze fantastische reis, helaas laat de mij toegemeten ruimte me niet toe om meer in detail te gaan. Deze reis was voor ons allen een eye-opener. Telkens wij elkaar nog eens ontmoeten, halen wij herinneringen op en komen tot de conclusie dat van al onze reizen die wij ooit hebben ondernomen, deze het meest is blijven plakken. Voor mij was het echte hoogtepunt van de reis, toen wij door één van onze gidsen werden uitgenodigd voor een bezoek aan zijn geboortedorp Katuze. Dit dorp is gelegen op de flanken van een heuvel, 400 meter boven het Kivu-meer, in het uitgestrekte gebied Kabare, ten noorden van Bukavu. Bij een wandeling door zijn dorp vertelde onze gids Jean-Pierre over de bedoeling om in het dorp de sinds jaren uitgestorven veeteelt terug op te starten en ook de landbouw nieuw leven in te blazen, om de door de door jarenlange monocultuur van maniok uitgeputte gronden weer vruchtbaar te maken door diversificatie, bemesting en irrigatie. Ziet ge daar, dat water - valletje, dat kan uitstekend gebruikt worden voor de irrigatie van de velden. En ook voor iets anders. Komt mee, ik ga u iets wonderlijks laten zien. 13
Alumni@FEB In augustus 2012 werd bij mij een inoperabele pancreaskanker vastgesteld. Ik besloot voor mezelf dat ik de tijd, die mij nog restte wou besteden om dit project leefbaar te maken, met alle mogelijkheden die ik ter beschikking had. Ik stortte de ontbrekende gelden en begon naar wegen te zoeken om haar zoveel mogelijk bij te staan bij het verder uitwerken van haar plannen en bij het zoeken naar bronnen van financiering. Wanneer ik terugkijk op wat er intussen gerealiseerd is, denk ik dat wij fier mogen zijn: Hij ging ons voor naar een groot stenen gebouw, met ons en een groot gedeelte van de inwoners in zijn zog. Eenmaal aangekomen bij het gebouw, viel onze mond open van verbazing: in dit nietig kleine dorpje, hoog boven het meer stond een reuzengroot houten waterrad te pronken met een diameter van wel vijf meter. Na enkele emmers water te hebben uitgestort op de schoepen, begint het wiel warempel nog te draaien ook. De bedoeling is elektriciteit voor het ganse dorp te leveren en er een molen op aan te sluiten voor het plaatselijk vermalen van onze maniok en ons graan. Nu kan dat alleen in Bukavu. De vrouwen vertrekken s morgens met de oogst op hun rug voor een tocht van vier uur naar de stad, waar die - uiteraard tegen betaling - wordt gemalen zodat ze er s avonds mee kunnen terugkomen, dit keer bergop. Intussen hebben onheilspellende wolken zich verzameld rond de heuveltoppen en er wordt ons aangeraden om zo vlug mogelijk de terugtocht aan te vatten, omdat na een fikse regenval delen van de wegen onberijdbaar zullen worden. Wij nemen in allerijl afscheid van de bewoners en vertrekken. Het zou meer dan een jaar duren alvorens ik per toeval nog iets hoorde over dat dorpje, Katuze. Eind 2011 ontmoette ik de initiatiefneemster van het project in België, Josée Bashengezi, de oudere zus van Jean-Pierre. Het was zij die haar spaar - centen uit haar werk in België volledig had gespendeerd in de investeringen, zowel het rad als de andere realisaties, daarbij in belangrijke mate geholpen door een vriend. 1. De turbine werkt op volle kracht en drijft een molen aan, die nu ter plaatse de oogst van maniok, ook die van dorpen uit de omgeving, vermaalt tot bloem. Ook gsm s en laptops kunnen nu ter plaatse opgeladen worden! 2. Arcadis, een groot Belgisch engineeringbedrijf actief in de hele wereld, heeft een wedstrijd uitgeschreven tussen hun medewerkers om 3 projecten aan te reiken, die het bedrijf dan zal sponsoren voor 2 500 euro elk. Van de 19 ingebrachte projecten werd een shortlist weerhouden van 5, waaronder het onze. 3. Contacten werden gelegd met de Koning Boudewijn - stichting met het oog op financiële steun. De reactie was uitermate positief, doch er diende voor een welomlijnd deelproject, bv. stroomvoorziening, een gedetailleerd business - plan met de benodigde investeringen voorgelegd te worden. 4. Er werd een partner gevonden bij de Waalse ngo Codéart, die ons project wil opnemen in zijn activiteiten. Zij zullen zorgen voor het afleveren van fiscale attesten voor giften, die ervoor in aanmerking komen en technische hulp bij het opstarten van een kleinschalige, artisanale zeepfabriek in Katuze, vermits zij hiermee succesvol ervaring hebben opgedaan in Burundi. Over enkele maanden is het gebouw klaar om overdekt te worden, zodanig dat de productie nog dit jaar kan aanvangen. Spijtig genoeg had het waterrad, door ontwerp- en constructie - fouten het na enkele dagen laten afweten. De overblijvende geldmiddelen waren op advies van een andere Belgische ingenieur, besteed aan de aankoop van een tweedehandse turbine. Er bleven echter nog enkele duizenden dollars te financieren, vooraleer die operationeel kon gemaakt worden. 14
Alumni@FEB Fons Van Dyck: Het is niet bewezen dat buzz op sociale media de verkoop doet verhogen De snelheid van verandering neemt alsmaar toe. Dat is zeker te merken aan de mediawereld en de reclamesector, en de interactie tussen beide. Expert in deze materie, Fons Van Dyck, tevens managing director van Think BBDO, schreef er een boek over: Reclame. Dood of Levend (*). Met als ondertitel Strategische antwoorden voor marketeers en managers. Dit boek verschijnt begin 2014 ook in het Engels met als titel Advertising transformed (Kogan Page). Een gesprek. 16
WAT WAS VOOR U DE PRECIEZE AANLEIDING OM HIEROVER EEN BOEK TE SCHRIJVEN? Fons Van Dyck: Ik zag veel vrees en onzekerheid in mijn vele contacten met bedrijven over de toekomstige mogelijkheden van marketing en communicatie. "Werkt reclame nog wel?", was een veelgehoorde vraag. Ik merkte ook dat velen op zoek waren naar goede argumenten, want over reclame verscheen en verschijnt er veel onzin. 90 % van wat in mijn boek staat is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, aangevuld met mijn ervaringen en inzichten. Ik begrijp natuurlijk die vrees bij de bedrijven. Zie de aangekondigde ingrepen bij Sanoma, de saneringen door de fusies bij Mediahuis (samengaan van Corelio en Concentra) enzovoort. Terwijl digitale media zoals Facebook en Twitter boomen. WELKE GROTE TENDENSEN ZIET U DOORHEEN DAT BOS VAN VERANDERINGEN? Fons Van Dyck: De eerste evidente wijziging is de move van print naar digitaal. Dat was al een tijdje aangekondigd maar nu zien we de concrete gevolgen ervan. Maar het is toch ook complexer dan dat. Wie had gedacht dat anno 2013 tv-reclame nog steeds 40 % van de reclamekoek zou innemen? Tv blijkt nog steeds het meest effectieve reclamemedium te zijn. Tegelijk zien we de integratie van de nieuwe en de oude media. Kranten hebben elk hun digitale versie. Andere belangrijke wijzigingen zijn: de 'ontrouwe' consument, de merken die onder druk staan en daaraan gekoppeld de opmars van de 'private labels', en de groeiende irritatie bij de consumenten over 'slechte' reclame. En reclame via filmpjes op internet kent soms een onverwacht groot succes, maar het zijn de consumenten zelf die daarover beslissen. De reclame van de 20ste eeuw is dood, maar zal zich in de 21ste eeuw heruitvinden. WAT KUNNEN/MOETEN MERKEN DOEN IN DIE 'NIEUWE WERELD'? Fons Van Dyck: Focus op de 'light consumer'. Vergeet de 80/20-regel van vroeger. Want de 'light buyers' staan in voor zowat 50 % van de omzet. Voor die 'light buyers' is reclame effectief en efficiënt op lange termijn, in tegenstelling tot de 'heavy buyers', de trouwe klanten, bij wie promoties op korte termijn werken. Op de markt van de smartphones zien we bijvoorbeeld dat Samsung dat begrepen heeft en marktaandeel van Apple afsnoept met gigantische 'advertising' budgetten, op zoek naar de 'light buyer'. Beide strategieën zijn echter veeleer complementair dan tegen - gesteld. Het is vooral belangrijk om je strategie vooraf goed te bepalen. Je volgt een penetratie-strategie als je zo snel mogelijk marktaandeel wil winnen. Als jouw prioriteit ligt bij de relatie met de bestaande klanten volg je een loyalty-strategie. De markt leider zal zijn budget evenwichtiger verdelen over beide strategieën, de challenger zal maximaal inzetten op markt penetratie. MET DE SOCIALE MEDIA ZIJN ER OOK VEEL MEER OPINIEMAKERS, OF ZELFVERKLAARDE, BIJGEKOMEN. HOE ZIET U HUN ROL? Fons Van Dyck: De groep van de opiniemakers bereikt zo'n 10 %. Je hebt er ook op sociale media die bv. retweeten, nieuws maar ook reclame. Maar ik wil dit toch even in perspectief zetten: 90 % van de gesprekken gebeurt nog steeds in real life, ook de gesprekken over producten en merken. Je moet trouwens opletten met die 'likes' bijvoorbeeld op Facebook. Slechts 1,3 % van de 'likes' engageert zich ook echt met het betrokken product. Sociale media werken het best bij 'heavy buyers'. Coca-Cola heeft trouwens geen correlatie vastgesteld tussen 'buzz' en 'sales'. Maar dat is geen reden om de sociale media te onderschatten: "Buzz doesn't work but social is crucial", zo ziet Coca-Cola het. WELKE RECLAME WERKT? Fons Van Dyck: Drie zaken moet je in het oog houden: het informatieve, het emotionele en het maatschappelijk verantwoorde. Er is een mix nodig, maar het emotionele werkt het best. Opvallend is ook dat creatieve reclame vandaag zeer sterk scoort, reclame 'met een hoek af'. Vroeger zei men het omgekeerde, het moest om saaie, oerdegelijke campagnes gaan, nu niet meer. Artistiek, esthetisch, afwijkend, dat werkt. Maar 'over-creatief' werkt dan weer niet, als de link naar het product te vaag wordt bijvoorbeeld. Het is ook afhankelijk van product tot product. Tussen frisdrank en waspoeder is er bijvoorbeeld een groot verschil. NOG EEN BOODSCHAP? Fons Van Dyck: Onderschat radio niet. Reclame op radio is relatief goedkoop en toch efficiënt, maar beschouw het als een secundair reclamemedium, zeker ook om opiniemakers aan te spreken. Fa Quix WELKE STRATEGIE WERKT VANDAAG? Fons Van Dyck: De idee van eerst aandacht trekken van de klant in de hoop dat hij dan bij u gaat kopen, is niet meer voldoende. Omgekeerd: heeft de klant bij u al gekocht, bouw er dan een relatie mee op. (*) Reclame. Dood of Levend, Fons Van Dyck, Lannoo Campus, 190 blz. 17
Alumni@FEB Actuarissen ad rem Verdienstelijke KU Leuven-actuarissen gehuldigd tijdens jaarlijkse reünie Alumni & Friends - Actuariaat Leuven Een greep uit de kranten de voorbije maanden: Actuaris opnieuw verkozen tot beste beroep in de VS (The Wall Street Journal, 22 april 2013); Actuaris minst begrepen beroep bij Nederlandse ouders (Het Parool, 12 september 2013). Het beroep van actuaris lijkt wel gekarakteriseerd door tegenstellingen en diversiteit. Het was ook deze verscheidenheid die de jaarlijkse reünie van de KU Leuven-actuarissen kenmerkte én kleurde. De reünie van dit jaar, Actuarissen Ad Rem genaamd, was een bijzonder gesmaakt initiatief van de actuariële onderzoeksgroep van de KU Leuven en de alumni - vereniging Alumni & Friends Actuariaat Leuven. Op 3 oktober 2013 werden heel wat directeursstoelen in de Belgische verzekeringssector dan ook in de vroege namiddag ingeruild voor een plaatsje in de Aula van de Tweede Hoofdwet te Leuven. Deze aula en de prachtige machinezaal van het Thermotechnisch Instituut in Heverlee vormden de inspirerende achtergrond voor een avond die academisch begon en amicaal eindigde. 18
WAT IS DE WAARDE VAN HET LEVEN? Volgens vice-rector Danny Pieters in zijn voorwoord bij het op deze reünie-avond voorgestelde boekje Actuarissen ad rem Over Leuven en later is dat één van dé kernvragen waarop actuarissen een antwoord trachten te formuleren. Tijdens de academische zitting van deze bijeenkomst kon een waardeschatting dan ook niet ontbreken. De waarde van een carrière weliswaar. De titel van Verdienstelijk KU Leuven Actuaris verdien je immers niet zomaar. Het lijstje van mensen die deze titel reeds mochten ontvangen is niet omvangrijk, maar daarom niet minder indrukwekkend. In 2001 werd Baron Valère Croes als eerste alumnus van de vakgroep Actuariaat gelauwerd. Wie het indrukwekkend curriculum vitae van deze man kent, gewezen CEO van AG Insurance, voorzitter van Sabena en de Société Générale, ziet meteen in waaraan hij het adjectief verdienstelijk verdiend heeft. Twee jaar later werd aan Walter Van Pottelberge (gewezen CEO Mercator Bank en De Vaderlandsche) en Jacques Platteeuw (gewezen CEO Noordstar Mercator) de titel toegekend. Drie jaar later vulde gewezen CEO van KBC Groep en Bestuurslid van Agfa Gevaert, Willy Duron het lijstje aan. Na zeven jaar besloot de actuariële onderzoeksgroep deze bijzondere traditie nieuw leven in te blazen. Ook dit jaar kwamen er weer, hoe kan het ook anders, twee grote namen naar voren. Christian Defrancq werd als voormalig CEO van KBC Verzekeringen en als onafhankelijk lid van de directieraad van Delta Lloyd Life en DKV gehuldigd door Peter Brewee, CRO van Delta Lloyd Life. Vervolgens werd Jozef De Mey, als voormalig CEO van Fortis AG, en ook als voorzitter van de Raad van Bestuur van Ageas, gehuldigd door Bart De Smet, huidig CEO van Ageas. Zowel decaan Luc Sels als rector Rik Torfs prezen in hun toespraken de actuariële onderzoeksgroep niet alleen voor haar zeer nauwe band met het werkveld, maar bovendien voor het uitstekend presteren op onderzoeksvlak. De rector vermeldde dat de KU Leuven actuariële onderzoeks - groep recent vierde gerangschikt werd in een wereldwijde ranking van alle 900 actuariële onderzoeksinstellingen, en dit over een periode van 30 jaar. KEERPUNT Een omvangrijke viering biedt uiteraard stof tot nakaarten, wat tijdens het gezellige walking dinner dan ook zeker uitvoerig gebeurde. Dat de alumni - vereniging nog maar in zijn kinder - schoenen staat (de vereniging werd begin vorig academiejaar opgericht, nvdr), was zeker geen obstakel voor het succes ervan. We hebben onze studenten en pas afgestudeerden warm aan - gemoedigd om deel te nemen, aldus 19
Alumni@FEB Katrien Antonio. Inderdaad, studenten en pas afgestudeerde actuarissen raakten aan de praat met gevestigde waarden in de verzekerings- en financiële wereld (naast voorgenoemden waren o.a. ook Heidi Delobelle (CRO AG Insurance), Birgit Hannes (directielid DKV), Tom Meeus (CEO Federale Verzekering), Johan Thijs (CEO KBC Groep) en Jean Deboutte (Agentschap van de Schuld), aanwezig als peters en meters van de alumnivereniging). Concurrentie in de financiële sector leek niet te bestaan, actuarissen uit verschillende financiële instellingen haalden samen herinneringen op, alsof ze gisteren nog in Leuven studeerden. Het stemde Jan Dhaene en Dominique Beckers, initiatiefnemers van deze alumni - vereniging, dan ook bijzonder blij dat de alumniwerking voldoet aan de ver - wachtingen: Het hoofddoel van de vrienden kring is om een informeel platform aan te bieden voor contacten tussen praktijkactuarissen, onderzoekers en studenten. Iedereen die actuariële studies aan de Faculteit Economie en Bedrijfs wetenschappen van de KU Leuven volgt of volgde, is van harte welkom. Uitzonderlijk kunnen ook niet-actuarissen toegelaten worden omwille van hun verdiensten in het verzekerings- en of bankwezen. Fijn om te zien dat zo veel oud-studenten van onze Alma Mater nog zo graag terug komen naar Leuven. We kunnen niet beter besluiten dan met de woorden van rector Torfs tijdens zijn toespraak op deze alumniviering: In een tijd van grote keerpunten is het van belang te beseffen dat men in een rivier, na het nemen van twee van zulke keer - punten, terug in dezelfde richting aan het zwemmen is. Laat ons die rivier de verzekeringswereld noemen, maar laat ons het niet wagen om Alumni & Friends Actuariaat Leuven een keerpunt te noemen. Met de KU Leuven als bron van de rivier heeft deze nieuwe alumni - vereniging alles in zich om als stuwende kracht mee een rol te spelen in die verzekerings wereld. Saar Dhaene 20
Gepassioneerde leraren in de lerarenopleiding economie Leraren economie hebben het voorrecht om leerlingen te enthousiasmeren voor de complexe actualiteit. De liefde voor het vak wordt in de economische vooropleiding ontwikkeld, de passie voor het onderwijs geven we mee in de Specifieke Lerarenopleiding Economie (SLO). Net die opleiding krijgt door de integratie een grote make-over. Je kan het programma van de SLO economie op drie locaties van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen volgen, met name op de campus in Brussel (SLO@HUBrussel), in Antwerpen (SLO@ThomasMoreAntwerpen) en in Leuven (SLO@Leuven). In lijn met de andere lerarenopleidingen van de KU Leuven dromen we op elk van deze locaties van gepassioneerde, bekwame, kritisch-creatieve, zorgzame en relatievaardige leraren (zie www.kuleuven.be/avl/). Gepassioneerde leraren beschikken over enthousiasme en liefde voor hun vak, en voor het leren en leven op school. Ze zijn leergierig, begeesterd en geboeid. Hun persoonlijke betrokken - heid werkt inspirerend en wekt bij leerlingen en collega s interesse, motivatie en engagement op. Bekwame leraren hebben een stevige vakinhoudelijke, vak - didactische, pedagogisch-didactische en onderwijs techno - logische kennis, gebaseerd op wetenschappelijk onder zoek. Deze kennis is ingebed in een algemene academische vorming waardoor zij een brede en open kijk hebben op mens, maatschappij en onderwijs. Onze leraren passen deze kennis toe bij het ontwerpen van stimulerende leeromgevingen. Ze hebben een uitgebreid handelingsrepertoire dat ze afstemmen op de doelstellingen die ze nastreven en de leerlingen met wie ze werken. Ze overwegen hun keuzes en beslissingen, en kunnen deze verantwoorden. Onze leraren zetten zich actief in om deze kennis en vaardigheden blijvend te actualiseren en nemen kansen tot verdere professionele ontwikkeling te baat. Kritisch-creatieve leraren zoeken en benutten kansen tot leren in de diverse contexten waarin zij functioneren. Ze durven evidenties in vraag stellen. Ze hebben inzicht in de actuele ontwikkelingen in het onderwijs, en gaan constructief om met de uitdagingen die zich stellen. Ze zijn in staat om hun eigen onderwijsvisie en -praktijk te bevragen en te onderzoeken. Door systematisch te reflecteren op hun concrete ervaringen komen ze tot een persoonlijke integratie en verbinding van theorie en praktijk en sturen ze hun eigen denken en handelen dynamisch bij. Zorgzame en relatievaardige leraren hebben aandacht voor de noden en leerbehoeften van alle leerlingen, in het bijzonder de meest kwetsbare onder hen. Ze hebben oog voor verschillende vormen van diversiteit en weten verschillen tussen leerlingen positief en creatief aan te wenden in hun onderwijspraktijk. Ze werken vlot en constructief samen met collega s, ouders en externe partners, functioneren als een geëngageerd lid van het schoolteam, en hebben inzicht in de levensbeschouwelijke en maatschappelijke inbedding van het onderwijs. Ze voelen zich verantwoordelijk voor de brede vorming van hun leerlingen, en zijn zich bewust van het belang van hun beroep in de samenleving. HOE MAKEN WE DE DROOM WAAR? De 68 studenten op de drie campussen van de SLO Economie genieten van een stevige band tussen de lerarenopleiding en de basisopleiding. De lerarenopleiding is een jaarprogramma van 60 studiepunten. De helft van dit programma wordt ingevuld door stage: 40 uur stage in twee verschillende onderwijsvormen (bijvoorbeeld ASO, TSO of BSO). Toekomstige leraren worden hierop voorbereid door gesimuleerde oefeningen in een veilige omgeving. Tijdens de stage worden de studenten intensief begeleid door praktijklectoren vanuit de KU Leuven. Dit zijn leraren, directeurs en pedagogisch begeleiders die de studenten vol overtuiging de kneepjes van het vak leren. Maar een leraar doet veel meer dan enkel lesgeven. Hij/zij is ook een opvoeder van jongvolwassenen, een organisator die de administratieve verplichtingen efficiënt kan aanpakken, een partner van ouders of verzorgers, en lid van het schoolteam. Leraren moeten ook onderzoeker zijn van hun eigen praktijk en vernieuwende inzichten in de onderwijspraktijk integreren. Een leraar is dus zonder meer een duizendpoot, wat zich ook reflecteert in een brede en innovatieve opleiding. Als voorbeeld van dit laatste getuigen de experimenten met multi campus - onderwijs en screencasts van lessen, die de opleiding ook voor werkstudenten toegankelijk moet maken. EEN NAUWE BAND MET HET WERKVELD. In de SLO Economie werken we ook toe naar een nauwe band met het werkveld. Dit doen we via een website met lesvoorbereidingen waarin leraren best practices aangeboden krijgen. Voor de verschillende onderdelen van het leerplan zijn er diverse parels van lesvoorbereidingen en concrete voorbeelden van innovatieve werkvormen ter inspiratie te vinden. Daarnaast organiseren we op de verschillende campussen studiedagen voor leraren economie. Op de voorbije studiedag op de campus Brussel kwamen ruim 100 leraren samen rond het thema financiële geletterdheid. De studiedag van de campus Leuven vindt plaats op 21 januari en gaat dieper in op de ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Het bedrijfs - simulatiespel Ecoman is reeds jaren een vaste waarde in veel middelbare scholen. Tot slot bouwen we ook een website uit waarin leraren innovatieve didactische werkvormen voor het economieonderwijs op de voet kunnen volgen. Dankzij deze wisselwerking tussen de onderwijspraktijk en de leraren - opleiding hopen we het vuur in de leraar ook op lange termijn brandend te houden. Interesse om leraar te worden? Kijk op onze website voor verdere informatie: www.econ.kuleuven.be/leraren. Kristof De Witte is coördinator van de SLO Economie, campus Leuven. 21
Education@FEB Postgraduaat Bedrijfskunde 40 jaar Hoe ondernemingen in Vlaanderen veranderd zijn Voor de viering van 40 jaar postgraduaat bedrijfskunde van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de KU Leuven op 27 september 2013 werd een schare prominente sprekers bijeen gebracht die vanuit een analyse van het verleden een toekomstvisie voor de ondernemingen in ons land kwamen voorstellen. Top of the bill was professor Herman Daems, tevens voorzitter van de Raad van Bestuur KU Leuven en van BNP Paribas Fortis. Herman Daems stelde vooreerst dat het aandeel houderschap helemaal veranderde: internationaler, minder geduldig, meer resultaat - gedreven, en met de wens van absolute topmanagers aan het roer. De traditionele holdings verdwenen, terwijl investerings maat schappijen en durf kapitalisten op kwamen. De genoteerde bedrijven worden nu gecontroleerd door buitenlandse referentie aandeel houders, en buitenlandse institutionele aandeel houders nemen een groter aandeel in bedrijven, ook in kleinere. En ook: minder bedrijven trekken naar de beurs. Andere vaststelling: het grote verankeringsdebat van de jaren 90 is compleet stilgevallen. De bezorgdheid leefde om nutssectoren zoals gas en elektriciteit te blijven controleren, de nationale luchthaven, de telecom- en de financiële sector. Herinner u in deze het gevecht over de bank BBL en het debat over la grande banque belge. "De verankering heeft echter tot bitter weinig resultaten geleid. Waarom? De gewenste grote concentraties vereisten grote kapitalen die moeilijk te vinden waren in Vlaanderen/België. De beurs had een oplossing kunnen zijn, maar Vaak was een strategische koper nodig omdat bedrijven niet optimaal functioneerden. Toch moeten we de mislukte verankering niet betreuren. We hebben nu een instroom van kapitaal gezien, het effect op de werkgelegenheid was waarschijnlijk zelfs positief, de resultaten van de betrokken bedrijven verbeterden, en R&D en innovatie hebben een nieuw elan gekregen", aldus Herman Daems. "Daarnaast bestaan er bedrijven gecontroleerd door families en die vervullen een unieke en aparte rol, maar ook zij zijn professioneler geworden." ONDERNEMINGSWAARDE De tweede grote verandering betreft de strategieën van de ondernemingen, aldus professor Daems. Hij geeft enkele voorbeelden: "Vele bedrijven zijn overgeschakeld van korte termijn winstmaximalisatie naar een strategie van groei van de ondernemingswaarde. De Vlaamse bedrijven zijn hoofdzakelijk B2B-spelers gebleven, maar zeer nichegericht, internationaal, maar daardoor ook gevoelig voor de druk van de delocalisatie. De sterkte van de Vlaamse economie is onze wereld klassespelers in kennisintensieve niches. Technologie komt steeds meer op de voorgrond. En we zien ook de opkomst van nieuwe sectoren, bv. in de entertainment business (bv. Studio 100), en in health care. Algemeen zien we ook een verschuiving van een productaanpak naar een klantgerichte aanpak, met daaraan gekoppeld een voorwaartse beweging in de waardeketen." Nog een strategische verandering is de kop-staart-strategie. Onder druk van de hoge productiekosten herbekijken bedrijven de locatie waar ze gaan produceren, waarbij het bedenken en het ontwikkelen van de producten (de kop ) hier blijft, evenals de verkoop, marketing en dienst na verkoop (de staart ), terwijl de eigenlijke productie wordt gedelocaliseerd of uitbesteed. Deze transformatie is nog in volle beweging, omdat bedrijven aarzelen om het maakstuk uit hun waarde keten af te stoten. Bv. omdat ze twijfelen, of omdat ontwikkeling en productie niet zomaar fysisch van elkaar kunnen worden gescheiden. DE TECHNOLOGIE-ONDERNEMER Daems: "De derde grote verandering betreft het nieuwe business model voor Vlaamse bedrijven als gevolg van de nieuwe technologieën. Vlaanderen speelt volop mee in de top van de nieuwe technologie-ontwikkelingen. Moderne producten zijn evenwel multi-technologisch. Om die reden is samen werking nodig, niet alleen tussen bedrijven - binnen- en buitenlandse-, maar ook met kenniscentra zoals universiteiten." "Het nieuwe business model loopt als volgt: de technologieondernemer start het bedrijf, de durfkapitalist investeert mee van bij de start en de ondernemer bewijst dat zijn technologie betrouwbaar is én commercieel levensvatbaar is. Vervolgens wordt de onderneming verkocht aan een strategische koper; af en toe wordt beursnotering gezocht. In beide gevallen recupereren de oor spronkelijke onder nemer en de durf - 22