Wegen naar de Toekomst Ministerie van Verkeer & Waterstaat
, ' -,.., ', ' Kindekekeningeen Jenaplanschool Gouda.' + aan de KUB en bemiurskundjg advislr + PetePronk, + Cècely Loontjens (Korbee & Hovelynck) Peter Schaap,-,@rijver van onderqdere,, Verhalenatelier Pete Pronk - Amsterdam,, kinderboeken, sciencefiction en liedjes, ' Drul< + Marten Bierman - planoloog en stedebouwkundige, Nawoord +, Kerckebosch -Zeist lid Eerste Kamer + Maunce de,hond, Generd Pariner KOM. + Rob Creerners en drs. Jaap W.P. Bloem - internet Competente N&O& N.V. Grafisch ontwerp ~~~~, futurologen bijtechnolrénds.. ~... ~.,... ~ -; E,,en'p&ker. utre& ~ ~,.- ~ -..
36 Sociale samenleving "Virtuele mobiliteit in 2030 tegen de achtergronden van de sociale samenlevingspatronen" Goos Eilander 51 Tijdsbeleving "Kanteljaar 2030: Van ruisrevolutie naar virtueel realisme" ir. Marten Bierrnan 66 Mobiliteit en VeNOer "Beweging in een virtuele toekomst" Annernarie van Ewyck 76
.,-, Dit boekje is een bundeling van materiaal dat ais inspiratie diende voor het samenstellen van het toekomstbeeld van Virtuele Mobiliteit, één van de vjer thema's waar het innovatieprogramma Wegen naar de Toekomst in 1999 en 2000 aan werkt. Een groot deel van dit materiaal is samengebracht om de deelnemers aan zogenaamde stemsessies van Virtuele Mobiliteit in de zomer van 1999 vooraf over het onderwerp te informeren. In deze en andere sessies waarin verschillende belangenhebbenden en geïnteresseerden hun stern Ietierlijk konden laten horen zijn de bouwstenen voor het toekomstbeeld verzameld. Het inspiratiedocument. samengevoegd door het themateam Virtuele Mobiliteit, bevat citaten uit interviews die gehouden werden met deskundigen en uil de Projectgroep Questa van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. tekstdelen uit rapporten. praktijkvoorbeelden uit diverse publicaties en essays gemaakt door auteurs met verschillende achtergronden. Samen vormen ze een bonte collage, dat gezamenlijk een actueel overzicht vormt over Virtuele Mobiliteit nú en in de toekomst. Het is geen volledig en uitputtend werk, maar het inspiratiedocument geefi een beeld van de ontwikkelingen op dit gebied. Zes thema's komen aan bod: werken en leren, sociale samenleving. consument en markt, tijdsbeleving. recreëren en mobiliteit en vervoer. Elk thema is beschreven in een essay. Zeven auteurs zijn uitgenodigd om vanuit hun discipline een ondeiwerp te beschrijven. De ideeën die verzameld werden tijdens sessies in de zomer van 1999 vormden hun uitgangspunt. Het eerste essay, geschreven door prof. dr. Paul Frissen, is een inleiding waarin alle thema's aan bod komen. De andere hoofdstukken gaan steeds in op één onderwerp. De verhalen in deze hoofdstukken zijn door diverse auteurs op persoonlijke titel geschreven en zijn bedoeld om tot discussie te leiden.
impulsen te geven aan technische innovaties en nieuwe werkmethodes. Wegen naar de Toekomst voert haar programma uit in samenspraak en in samenwerking met externe partneb. zoals expeits. (organisaties van) weggebruikers en andere belangen- en deskundigenorganisaties. Het programma concentreert zich in tweejaarlijkse cycli op verschillende innovatiethema's. Die leveren elk een toekomstbeeld op voor de lange termijn en monden uit in concrete demonstraties of proefprojecten als eerste stap voor eventuele verdere ontwikkeling door overheids- en marktpartijen. Daarmee realiseert het programma een koppeling tussen langetermijndenken en kortetermijndoen. Dialoog & Samenwerking. Creativiteit & Vernieuwing, Korte & Lange termijn. Het zijn vaste ingrediënten van Wegen naar de Toekomst. De eerste cyclus van Wegen naar de Toekomst heeft al verschillende innovatieve perspectieven en proefprojecten opgeleverd zoals Floating Car Data, Dynamische rijstrookmarkering en een ZOAB-spoelsysteem. Wegen naar de Toekomst ontwikkelt in 1999 en 2000 uitdagende langetermijnperspectieven en concrete proefprojecten en demonstraties voor vier innovatiethema's: WegArchitectuur2030, Flexibele Infrastructuur, Wegdek van de Toekomst en Virtuele Mobiliteit. De relaties tussen de thema's zijn verbeeld in het figuur hiernaast. innovaiiethema Virtuele Mobiliteit 6 Virtuele Mobiliteit is één van de vier innovatiethema's van Wegen naar de Toekomst in de perio- de 1999 en 2000. Het is de bedoeling een impuls te geven aan een toekomstbeeld, waarin de
betekenis van virtuele mobiliteit in 2030 duideiijk wordt. Het themateam heeft een toekomstbeeld ontwikkeld waarin de mogelijke toepassingsgebieden van Virtuele Mobiiiteit als alternatief voor fysieke mobiliteit in het jaar 2030 worden geschetst. Het team beschouwt virtuele mobiliteit als een extra keuzemogelijkheid naast of in combinatie met fysieke mobiliteit van personen en goederen over wegen, water, raii en door de lucht. Informatie- en communicatietechnologie speien hierin een belangrijke rol, wat tot uitdrukking komt in de mogelijkheden van onder meer de digitale snelweg, telewerken, viriuai reality-vergaderen. Maar ook minder voor de hand liggende facetten van virtualiteit. zoals telepathie, gaat het themateam niet uit de weg. Parallel aan het ontwikkelen van het toekomstbeeld wordt gekeken naar de huidige mogeiijkhe- den. in het komende jaar worden twee concrete proeven, pilots uitgevoerd waarmee de eerste verkennende stappen worden gezet op weg naar het toekomstbeeld voor het jaar 2030. De voorloper van dit inspiraüedocument werd samengesteid voor de stemsessie die op 31 augustus 1999 plaatsvond. Daain stonden zes onderwerpen centraal die ook voor dit document het uitgangspunt vormen. Er zijn ook verschillen. In deze versie zijn prahjkvoorbeelden opgenomen waaruit blijkt dat nu al hard aan het verbeteren van virtuele mobiliteit gewerkt wordt. En iiiustratieve teksten die erop wijzen dat ontwikkelingen op dit gebied ook in Nederland op steun kunnen rekenen. Na de stemsessie in augustus heeft Virtuele Mobiliteit in 1999 sessies gehouden waarin de eerder verzamelde kansrijke aangrijpingspunten, onzekerheden en plus- en minpunten gebruikt werden voor het samenstellen van het toekomstbeeld Virtuele Mobiliteit. Daarna zijn er stapstenen op weg naar 2030 geformuleerd en ideeën vormgegeven voor proefprojeden die in 2000 worden uitgevoerd. Meer informatie over Virtuele MobiliteR en Wegen naar de Toekomst kunt u vinden op internet: htip://www.minvenw.ni/iws/wnt/vm Voor meer informatie kunt u ook contaci opnemen met: Vidorine Binkhorst, tel. 015 2691373 of via mail ~.binkhorst@mdi.mls.minvenw.nl of Si1 Dekker, tel. 015 2512439 of via mail s.dekker@mdi.rws.minvenw.nl
Zes onderwerpen De eerste ideeën voor uitwerking van het thema Virtuele Mobiliteit zijn samengebracht onder zes noemers. Hiernaast volgt een korte *... Werken en leren Stel u werkt of studeert in hd jaar 2030. Hoe gaat dat in zijn werk? Gaat u naar school of naar kantoor? Of leert en werkt u thuis in uw eigen omgeving en zoekt u virtueel contact met uw collega's of docenten via de PC? Hoeveel tijd zijn we anno 2030 kwijt aan leren en werken? Wat vinden we belangrijk? En: Hoe vergaren we kennis? Dat zijn vragen die we ons kunnen stellen. Sociale samenleving Stel u 2030 voor. Hoe ziet onze sociale samenleving er uit? Vragen die daarbij spelen zijn: Hoe gaan we met elkaar om? Welke 'grenzen' kennen we in de wereld? Hoe communiceren we met elkaar? Hoe is de samenleving opgebouwd? Is er een kloof tussen oud en jong, arm en rijk? Wat ziin onze normen en waarden? Consument en markt Stel u bent consument in 2030. Waar doet u uw boodschappen? Hoe betaalt u? Welke producten koopt u via internet en welke producten koopt u in de winkel? Welke goederen/produden worden geproduceerd, waar heeft u behoefte aan? Tijdsbeleving Hoe staan we tegenover het fenomeen tijd in 2030. Werken we nog steeds van 09.00 tot 17.00 uur, van maandag tot en met vrijdag? Moeten we drie weken op vakantie om uit te rusten? Of kunnen we een vakanüe van 3 weken in 1 uurtje virtueel beleven met hetzelfde effect? Probeer u te verplaatsen in 2030 en de manier waarop we tijd beleven. Recreeren Hoe recreëert u in 2030? Welke mogelijkheden zijn er, virtueel en fysiek en waar beleeft u plezier aan? Denk aan: museumbezoek. reizen. sport en spel, film en muziek. festiviteiten en evenementen. koken, uit eten en nog veel meer. Mobiliteit en vervoer Op welke wijze verplaatsen we ons in 2030 en hoe vervoeren we onze goederen? Is er nog steeds sprake van congestie op onze wegen? Welke virtuele alternatieven zijn gemeengoed geworden? Wat is het overheidsbeleid? Kortom hoe 'verkeren' we in 2030) Dat zijn vragen die rond dit thema centraal staan. 8
naa; zeest. DOOR VIRTUELE MOBILITEIT NIET MIXDER PERSONEKVERKiIR 1iIAb.R WEL AKDER TIJDSTIP, ANDER DOEL, SPREIDING FILES Blljuende psychologische behoefte aan mbilite:t @ aail face to face-cor,:act Onze totale mobiliteitsbehoefte zal waarrchijnlilk hetzelfde blilven De eerste fac:or IE onze blilvende psychologische behoefte aan mobiliteit. Onze uerplaa!singstild IE door de decennia heen constant gebleven, ook zl kregen we nog zoveel mogelqidieden om ons sneller af minder te verplaatsen Ditstaztbekendalrde'wetvail Erei'er' u;evindenhetblijkbaarfi]nommobieitezijn.gewoon om de mobiliteit zelf, en dus worden we nier minder mobiel als dat technisch en organisatorisch mogeliik wordt Her fraaie adagium ~ L Lbenihtcnvcikncr T = minder uitloeigosirr. gaat dus helaas niet op. Afstandenzipin de Ioopdeieeuwenkieinprg~worden door deuitvinding van nipiiweveivoeriniddelenen de conhnue mnovme (leer. versnelling) daarvan. Daarmee weid het niimteliike iande!ingnbereii van bïrg.-irvergioat. Deversnel!?ngvznonze fysiekevervoermiddelen ende mogeli~kheidvanf,nueel ipi plaats van fysiekvervoer hebben erechteralleenmaariocge!eiddat wegro!erege~iedenzijo gaan beslaanin ocze contacten. De dooi snelheid gewonnen njd investeerden we niet in extra vrije uunjes bil het haardvuur. maar in langere afstanden NZ verloop van tild komt er rerandenng in de riiimtelilke verdeling va3 Fragmentuit: E~,, van A bestemmingen en worden lange afstanden de norm De Duitse burger legde!n 1950 gemiddeld 2 OOY bid, naar een duurzame kilometer per jaai af tegen i5.000 kilometer rond 2000. netwerkamen/ev,ng, Uit telewerkondeizoeks blijkt dat het deel van de bevollang dat anno nu telewerk?, wel degelilk een discusriestuka toekomst- nobilitebrvermindenng te zien geeft. De dag af dagen dat thws gewerkt wordt, verdejn? hun aandeel verkenning, Ministerne van woon-werkverkeer UI: de spits. Nog mo01ei. dit leidt niet tot erna autoverplaatsingen rondom het huis. VROM, september 1999. alleen tot meei verp1;atningen te voet en per fiets, endaar kan niemand bezwaar tegen hebben 9
~.. ~. ~ Toekomstvoorspellingen ~ ~ ~ Kroniek van Virtuele Mobiliteit Een aantal auteurs en Maurice de Hond geven het in deze bundel al aan: het voorspellen van de toekomst gaat gepaard met een grote mate van onzekerheid. Onzekerheid waar ook het themateam van Virtuele Mobiliteit mee worstelde bij het voorbereiden en uiteindelijk het samenstellen van het toekomsibeeld over dit thema. Komen we wel uit waar we willen? Hoe begaanbaar is het pad dat we uitgestippeld hebben? En wat als we onderweg van gedachten veranderen? ~. ~ ~ Wegen naar de Toekomst is-één van de groepen binnen het Ministerie en één van de velen daarbuiten die zich richt op toekomstige ontwikkelingen. Om een idee te krijgen hoe de Nederlandse infrastructuur er over dertig jaar uiiziet worden er in dit innovatieprogramma dialoogsessies vormgegeven waaraan experts, belanghebbenden en burgers deelnemen. Hoe het proces ook ingericht wordt, de toekomst blijft onzeker. Toch is het voor organisaties als Verkeer & Waterstaat noodzakelijk om ver vooruit te kijken. Om grote infrastructurele werken te realiseren, maar vooral om te anticiperen op en te participeren in belangrijke ontwikkelingen. ', '
~~~~ ~~~~~~~~~~~~~ ~~~~~~ Een cirkel van fragmenten Prof. dr. Paul Frissen, bestuurskundig adviseur, werkzaam aan de Katholieke Universiteit Brabant 1999 Het einde van het miilennium naderi Veei energie en creativiteit is verioren gegaan mei de Y-2-K problemen. Bedrijven geven garsnties dat de mythe van beheersbsarheid die deze probiemen heeft veroorzaakt re ook wel ral oplossen. Tjrnrner is de tragische held ervan. in de Verenigde Staten trekken PC-hippies zich terug uit de grote steden om te krinnen overleven De Verenigde Naties publiceren een rapport waaruit blijkt dat de grote meerderheid van de wereidbevolking niet eens een telefoon heeft 2000 De parlementaire enquête heeft uitgewezen dat de iimmer-aanpak van het millenniumprobleem tot forse crises heeft geleid. Alleen orgenisaties die hebben vertrouwd op onmiddeilijk leervermogen in relatief chaotische situaties waren succesvol. De overheid heeft het daarom veel beter gedaan dan de meeste bedrijven. Ieders concisie is dat een overgang naar internetgebaseerde technologie onvermijdelijk is. Om middelen daarvoor vrij te maken wordt het budget voor fysieke infrastruciuur dramatisch gekort Dit ondanks de fanztieke lobby van Nederiand Distributieland en de ANWB. -~..-. 2001 Een alliantie van overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties bereikt een akkoord De financiering van ICT in het onderwijs wordt ingrijpend veranderd. Op basis van een publiek-privaat arrangement (collectieve middelen en verzekeringen) krijgt elk kind een budget voor de jaarlijkse aanschaf van een 'state-of-the-ari-notebook', netwerkvoorzieningen en software Educztieve softwsre zal gratis worden vervaardigd door de spelindustrie. Lara Croft als onderwijzeres 12
~ ~ I 2030 Grote verwachtingen bestaan over de inteiligente combinatie van nano-technologie en genetische modificatie. Veel ouderdomsziekten kunnen worden bestreden, waardoor ouderen veel langer in het arbeidsproces kunnen blijven en de dramatische tekorten op de arbeidsmarkt enigszins kunnen worden verlicht Groot bijkomend voordeel is dat het maatschappelijk geheugen op peil blilft De in de afgelopen decennia opgetreden culturele veranderingen hebben dit geheugen namelijk fors aangetest. Dat is een onvermoed gevolg gebleken van de veranderde leerstrategieën die ICT heeft meegebracht (focus op actuele content en een zwaar leunen op intelligente agenten). 2029 Het gebruik van 'holo-virtuality' ("Beam me up. Scotty") is wijd verbreid. Uiteraard was dat vele jaren geleden al zo in de wereld van amusement en seks Achteraf blijkt dit tot brede acceptatie en gewenning te hebben geleid, waardoor nu ook sociaal, economisch en organisatorisch deze techniek begint door te dringen. De lang voorspelde teloorgang van de centraal geleide en op een of meer fysieke plekken gevestigde bureaucratische organisatie neemt een aanvang. '~ 2028 Het beeld van gebouwd Nederland is fors veranderd. De virtuele woning wordt een steeds vertrouwder beeld. Dit huis is volledig smart Dat betekent dat elke wand van het huis van binnen multimediaal is en als batterij, beeldscherm en cornmunicaüenetwerk tegelijk functioneert Daken zijn energiecollectoren; vloeren en kelderruimten zijn recyclingsystemen. Maar het meest opmerkelijke is de buitenkant 'Wees uw eigen archited'-smattware maakt het mogelijk om het uiterlijk op ieder gewenst moment van gedaante te laten wisselen. interessant is dat de bestaande architectuurprofessie een gat in de maikt heeft ontdekt: er blijk: namelijk behoefte aan voorgeprogrammeerde pakketten, die een bepaalde still representeren. Met name retro is erg populair. ('A- ~. ~. 13
~ ~. ~. ~.. ~ ~ ~. De fileproblematiek staat hoog op de agenda. De beëindiging van het investeringsprogramma in fysieke infrastructuur leidt tot veel verzet. Vooral nu duidelijk is geworden dat al enige jaren bin-,, nen het ministerie van Verkeer en Waterstaat beleidsnotities circuleren, waarin volgens het amb- telijk apparaat de files een non-probleem zijn, zit de minister in een ingewikkeld parket. Ze moet toegeven dat het infrastructuurbeleid al jaren gedomineerd is door een aantal lobby's, die de 'economie van het verleden' verdedigen. Natuurlijk zal de mobiliteit blijven toenemen Iedereen is het erover eens dat de technologie niet tot substitutie zal leiden. Maar wel is duideiijk dat alleen beprijzing en via ICT gereguleerde benutiing echt soelaas bieden. De langzaam zichtbaar wordende plan-ramp van de Betuweroute draagt bij aan het verleggen van prioriteiten. ~ ~~~ ~., 2003.~~~.- '.'..' ---. Het nieuwe kabinet-jorritsma (paars-groen) volgt het kortstondige PvdA-CDA-Groen Links- ~... c kabinet op. Dat kabinet is gevallen op het openbaar vervoer Er is een tamelijk massaal venet ontstaan tegen de moralistische ondertoon van het beleid op dit punt. Individuele mobiliteit wordt gekoesterd. De verwachting dat ICT (vrijwel elk huishouden is aangesloten op het inter- net) tot substitutie zou leiden is niet uitgekomen. Weliswaar is het telewerken fors toegenomen en blijken de nieuwe toetreders tot de arbeidsmarkt geheel andere ideeën te hebben over werk- tijden, de recreatieve mobiliteit is daarentegen fors gestegen. Juist door massale verbreiding van ICT begint het besef door te dringen dat de enige oplossing te vinden is in intelligente vormen van verkeersgeleiding en rekeningrijden. De markt van mobiliteitsproviders wordt als booming gezien. Het kabinet besluit tot een project van interactieve beleidsoniwikkeiing en zegt toe dat alle interessante voorstellen die hieruit resulteren per definitie zullen worden uitgevoerd. 14 i
2027 in een virtueel en wereldwijd symposium is fysieke mobiliteit hei onderwerp. Men blikt terug op de tweeentwintig jaar geleden in Nederland genomen beslissing (door het nieuwe paars-groene kabinet) om voortaan alleen nog maar te investeren in de ict-toerusting van de iysieke infrastruc- tuur. Parailei aan deze beslissing is toen een traject in gang gezet om de íysieke infrastructuur te verkopen aan rnobiliteitsproviders. Zeker in vergelijking met andere landen die veel langer aan het transport van atomen zijn blijven vasthouden, is dit een tame!ijk succesvol beleid gebleken. De slimme wegen en de slimme vewoersmodaiiteiten hebben de toename van de rnobiliteitsbehoefte redelijk eífectief weten te verwerken. Belangrijk voordeel is wei geweest dat demografische ont- wikkelingen en krapte op de arbeidsmarkt hebben geleid tot een forse flexibilisering van werktij- den, het verdwijnen van het weekend en een volledige wijziging van het concept werkplek. 2026 De mobiliteitsautoriteit stemt in met een nieuwe bevoegdheidsverdeiing. De zelfreguierende associatie voor mobiliteit in de virtuele wereid neemt alle bevoegdheden van de Nederlandse autoriteit over. Door compressietechnieken is congestie immers opgelost. Bovendien heeít de associatie bepaald dat alle smartware en content in de virtuele wereld gratis van compressiemodules moeten worden voorzien. De associatie zal bovendien behulpzaam zijn bi] de reguleringsactiviteiten van de Nederlandse autoriteit inzake de íysieke infrastructuur... ~..... 2025 Onderwijs biift zorgen baren. Feitelijk zijn er twee onderwijsstructuren ontstaan. Enerzijds de traditionele schooi die blijít vasthouden aan klassikale kennisoverdracht binnen voorgeschreven curricula. Anderzijds een virtuele onderwijswerkeiijkheid. die een zeer ver ontwikkeld vervolg is op ideeën ais levenslang leren en studiehuis uit de vorige eeuw. Hoewel deze laatste werkeiijkheid op volledig geprivatiseerde basis functioneert. is er meer en meer kritiek op de subsidieversiaving van de traditionele school. Deze blijkt vrijwel alle publieke middelen in het kennisdomein op te slokken 15
~ -4&.L.Z,, -~.~,-,' 2004 Het Sociaal Cultureel Planbureau publiceeri een omvangrilk rappori over de In-toerusüng van de Nedeilandse samenleving. Daaruit blijkt dat vrijwel Iedere Nederlander boven de twaalf een of meer mobiele telefoons bezit. Veelal GSM, maar de sateliiettelefoons beginnen fors op te rukken. De helft van deze telefoons heeft een internetverbinding, terwijl e-mail inmiddels een standaardfaciliteit is geworden. Elk huishouden in Nederland heeít een of meer TVs, die aliemaal PC zijn geworden WEB-TV is de meesi gebruikte toepassing. Ondanks het aanhoudende verzet van de publieke omroepen is het kijkgedrag ingrijpend aan het veranderen Dedicated providers van specifieke teievisieprogramma's bedienen inmiddels 25 % van de markt en hebben 35 % van het advertentieaanbod veroverd. Als groeimarkt ziet het SCP voigsysiemen voor kinderen onder de twaalf jaar: de zogenaamde 'srnari nannies' 2005 Hef interacüeve beleidsprojeci over mobiliteit word afgesloten. De grote deelname - ook uit het buitenland - heeft tot een keur aan ideeën geleid. Bovendien zijn die allemaal betaalbaar, omdat aan het einde van het trajed collectief is onderhandeld over de besteding van het beschikbare budget. Een selectie: - de fysieke infrastructuur wordt verkocht aan mobiliteitsproviders; - er komt een nationale mobiliteitsautoriteit; - iedereen krijgt een fiscaal te verrekenen rnobiliteitsvoucher, dat verhandeibaar is; -wegen en spoorwegen worden slim gemaakt; in ruil voor een forse belastingverlaging wordt rekeningrijden over de hele linie ingevoerd, - er komen experimenten met transportvrije zones. enkele steden zullen als centra van 'plezier en cultuur' worden ingericht,,, ' <- ~& ï'?., 'i'-,. - i,~,*"".ea>, +.:G$,%-,i 4'iU L, 16 2006 Het omroepbestel valt uiteen. De kabeiinfrastruduur wordt in heel Nederland geschikt gemaakt voor WEB-N De omroepbijdiage verdwijnt De kabelexploitanten krijgen een publieke toegankelijkheidsverplichting in termen van minimale bandbreedte en functionaliteit voor iedereen. De sterk gedaalde kosten van de hardware geeft programmamakers en gespecialiseerde providers ongekende mogelijkheden Wel biijkt er een grote behoefte te bestaan aan geselecteerd aanbod. De restanten van de publieke omroepen zien dat als een mogelijke toekomst.
~.~~ ~~~~~~~~~ ~ ~ ~~~~ ~~~~ ~ ~~~~~~~~.~~ 2024 Virtueel amusement is de grootste economische sector geworden. De anti-kafiel-ingrepen van.. ~~ enige jaren geleden blijken succesvoi te zijn geweest Er heeft zich een con??lete netwerkecono- mie ontwikkeld, waarbij de maximale bedrijkgrootte op zo'n honderd mensen wordt geschat. De invloed van aandeelhouders is geminimaliseerd In plaats daarvan hebben zelfregulerende verbanden van de virtuele were!d een belangrijke invloed Vee! aanbod richt zich op hei virtuele reizen De kwaliteit daarvan is zo groot dat de behoefte aan fysieke verplaatsing daalt 2023 Nu de virtuele wereld een aantal oorlogen en conflicten achter de rug heeft, ontskat er vanuit virtuele gemeenschappen, associaties. regulators en netwerken een initiatief om tot een aantal afspraken te komen Er zal iets moeien gebeuren. Smartware dient op de een of andere manier beschermingsrecht te krijgen naar anaiogie van de rechten van krijgsgevangenen in fysieke oor- logen. Ook viituele gemeenschappen voor kennis, gezondheid en cultuur verdienen bescher- ming Wat bovendien grote zorgen baart zijn de efieciieve aanvallen die vanuit de virtuele wereld op de met slimme technologie toegeruste mobiliteitssystemen van de fysieke wereld zijn uitgevoerd. 2022 Binnen Europe keft de auto het vliegtuig definitief verdreven, nu vrijwel alle grote Europese mobiliteitsbanen intelligent zijn geworden. Daardoor kan de individuele auto zich met zeer grote snelheden voortbewegen Zo'n 500 kilometer per uur is haalbazr. Het comfort is onvergelijkbaar veel groter dan dat van vliegtuigen Bovendien zijn vliegtuigen nog steeds grote vervuilers, hetgeen in Europa steeds meer als onacceptabel wordt gezien. 17
~~~~ k-~~ ~ ~ ~~~~ 2007 Voortvarend wordi een begin gemaakt rnet het project 'slimme wegen' Een consoriium van publieke en private organisaties krijgt een flink deel van de ICES-gelden om op grote schaal intelli- gente systemen voor verkeersbegeleiding en rekeningrijden te makev Een aantal verzeifstandigde overheidsorganisaties (ISG, Kadaster. RDW, Belastingdienst en andere) blijkt veel creativiteit en ralent in huis ie hebben. De eerste proeven op de A2 blijken su~cesvoi. voor21 ook omdat slim kan worden ingespeeid op de ICTtoerusring van auto's d!e inn:iddels standaard is geworden. Vooral de serisor?n voor veilige afsrand zijn gemakkeiijk aan net ver~eerssegeleidingssysteem te koppe- len De opgedan- ervaring mei smartcards i1 de sfeer van belas:,ngbetaling en de studiefinancie- ringsvojchers bewijzen hun nut De RDW kat inte!!igenie nummerborde;. maken 2008 eg: Voor hangjongeren komen er virtuele hangplekken Cd-rommakers en militaire specialisten op het &--.-,i -e. gebied van '~irtual warfare' hebben een omgemg gecreeerd waarin gangs met elkaar oorlog kunnen voeren Deze is zo echt dat de fysie:ke bena'e-oorlogen nog maar een gebrekkige kick geveii. Voord <I, &!#,;Es& voor de bewegingsvrijheid in de Randsbd waren deze gangs zeer bedmgend geworden. Nu Ii!l<t een '? :%3 <z rs- virtuele regulering mogelijk Vooral militaire specialisten biedt dit eea uitgelezen mogelijkheid ewaring op te doen voor 'echte' virtuele oorlogwering 2009 Het kabinet-fatimc MoiihiKe treedt aan De succesvolle emancipatie van met name vrouwen uit etnische minderheden wordt dasrmee gemarkeerd Het is OOI< het eerste kabinet dat een coalitie is van politieke pariijen (beter wat daarvan res:) en maatschappeligke organisaties Een van die organisaties is een vittuele gemeenschap die is voottgekomen uit het digitale discussieplatform over files van het voormdige ministerie van Verkeer en Warerstaat. Deze gemeenschap is in toenemende mate een denktank inzake virtuele mobiliteit geworden. Ze hee: de viriuele wereld tamelijk succesvo! weten te overtuigen van de noodzaak van verbindingen me: de fysieke wereld Politieke invloed in de fysieke wereld is daawan een voorbeeld Hoewel de zittende politieke klasse veel verzet bied: tegen de a!s irreëel bestempelde ideeën (ondergronds transport, internationaie arbeidsdeling. geen!adbouw meer; Nederland als pretpark) heeft virtuele rnobiliteir veel aanhang veiwowen De polls laten zien dat rnet name ook de steun onder senioren, ale op grote scbaal virtueel zijn gegaan, aanzienlijk is
~ 2021 Het jaren geleden geskrte experiment mei 'plezier en cultuur'-steden heeít alom navolging gekregen Omdat bedrijvigheid in de virtuele economie zeer diffuus is geworden - in principe is elke piek een werkplek - kan bij stedeliike ontwikkeling maar het beste worden geconcentreerd op recreatieve en culturele voorzieningen Veel fysieke economie - behalve in termen van dienstverlening en detailhandel - is er niet meer. Alles wordt geïmporteerd. omdat internationaal afspraken zijn gemaakt over arbeidsdeling. De verschiliende stadsmanagers proberen zich te profileren met unieke concepten van piezier en cultuur Amsterdam heeít een internationale reputatie met zijn culturele diversiteitsconcept. Eindhoven heeft het oude begrip 'lichtstad' zeer ver uitgewerkt samen met het netwerk van voormaiige Philipsbedrijven. 2020 Het netwerk voor ondergronds transport van goederen nadert zijn voltooiing De vrachtwagenindustrie heeft jaren geieden de koers veranderd Voortaan zou voorai worden geinvesteerd in graaftechnologie. Dat blijkt zeer verstandig te zijn geweest. Verschillende Europese landen staan voor de beslissing om transport van goederen over de weg te verbieden. Het Nederlandse netwerk - eigenlijk een indirect gevolg van het Betuweroutetrauma - verbindt alle steden boven de 20.000 inwoners met elkaar Voor verdere distributie is bovengronds transport wel toegestaan De verschillende mobiliteitsproviders kunnen hiervoor een licentie krijgen, mits ze aan publieke doelsteilingen van duurzaamheid en universele diens:verlening voldoen., r-.. ~...-~, 2019 Na tien jaar heeft 'Virtuele mobiliteii' (een van de partners in het kabinet-mouhine van die üjd) toch gelijk gekregen. Nazeer veel levendige debatten in de talloze al dan niet virtuele publieke gemeen-,.,r---_ schappen die de afgelopen decennia zijn ontstaan, ontstaat er iets wat menigeen aanduidt als een consensus over de vraagstukken van mobiliteit en infrastructuur. De ooit gekoesterde illusie dat ICT tot een aanzieniijke redulbe van mobiliteit zou leiden is allang opgegeven. De virtuele werkelijkheid heeft een paar belangrijke veranderingen opgeleverd: de fysieke infrastructuur en het vetvoer zijn slimmer en duurzamer geworden; de 9 tot 5 gekte is verdwenen; tijdig is de economie van hei ver- leden (distributie en transport) verlaten. Nederland is sterk in de sectoren kennis, amusement en het nieuwe bouwen. Nederland ziet zichzelf als een geslaagde Europese variant van Los Angeles. Eén groot en verspreid stedeiijk gebied met voldoende parken. 19
2Q l O De Betuweroute is weliswaar klaar, maar de exploitatie van de lijn dreigt nu al een groot fiasco te worden Enerzijds is vervoer over water steeds Ikosteneffectiever, anderzijds hebben tie Duitse Spoonvegen, die de NS hebben overgenomen hun koers verlegd Ze benutten bestaand spoor vooral voor de ontwikkeling var ondergronds transpo4 en bovengrondse corridoroniwikkeling. De aanlegkosten var de Betuweroute zijn in de aígelopen pren meer dan verdubbeld ien opzichte van de aanvankelijk begrote tien miljard. Die kosten drukken nu veel te zwaar op een succesvolle exploitatie vap. de lijn. Bovendien past de Beiuwerode niet meer in het nieuwe eco- nomisch concept kennis en cultuur Velen spreken al van de grootste planramp van de laatste decennia Het kabinet is voornemens de Beiuweroute om te bouwen tot een light-:ail- verbinding tussen de ;landstad, Utrecht en de oostelijke steden en Duitsland F. - 6, -~, ry s 2011 De virtuele hangplekkei zijn een overdonderend succes en een internationaal gevaar tegeiijker- tijd. Er is sprake van een iniensieve deelname van voorheen probleemjongeren De mobiliteit in de steden is aanzienlijk toegenomen evenals het gevoel van vei!igheid. Omdat echter de viriuele omgevingen voor een belangrijk deel zijn gebaseerd op virtual warfare systemen, is het interve- nieren in echte veiligheidssystemen de grootste kick voor de deelnemers Tot nu toe heeft dat al regelmatig tot bijna-crisiss~tuaties geleid. Nu echter eer aantal íundamentalistische milities uit de VS coalities heeft gesloten met Islamitische groeperingen en deze coalities op grote schaal de virtuele wereld binnentreden, benutten zij deelnemers aan de virtuele hangplekken als quasi- spionnen De eerste pogingen om de virtueel verzegelde Russische kernwapenarsenalen binnen te dringen zijn al gesignaleerd Red Alert in real iife 20