Het vakblad over ontwerpen, bouwen, testen en moderniseren van bedrijfsapplicaties Jaargang 2, december 2010 10 Lifecycle management Geïntegreerd ontwikkelen in HP ALM 11 pakketsoftware Fusion Apps nieuwe mijlpaal persoonlijk Grootste deel ondergelicenseerd batch management Nachtelijke workload automation
redactioneel in dit nummer Korte berichten 5 Kwaliteit zit niet alleen in code 10 Legal look 11 Oracle Fusion Apps 13 Ontwikkelen zonder Goddelijke hulp 18 Cloud en open source ijzersterke combinatie Grote veranderingen in het verschiet. Zo blijkt uit de woorden van Ron Tolido tijdens een rondetafelbijeenkomst over het gebruik van open source software in Amsterdam. Tolido is de CTO van Capgemini. Het gesprek ging over de uitkomsten van een onderzoek naar open source software door Accenture. Deze studie staat in dit magazine beschreven op pagina s 38 en 39. Een probleem dat de benutting van openbare broncode tegenhoudt, is het gebrek aan voldoende trainingsmogelijkheden (of managers die niet de middelen beschikbaar stellen om die trainingen te volgen). Dat probleem lost zich vanzelf op meent Tolido zodra er meer aanbieders komen die via de cloud openbare programmatuur ter beschikking stellen. Hij noemt cloud en open source een ijzersterke combinatie. Dit alles heeft natuurlijk gevolgen voor de IT-afdelingen bij grote organisaties. Veel ontwikkelaars zullen van broodheer gaan veranderen en een deel zal vanwege de schaalgrootte van dienstverlening via de cloud een andere baan moeten gaan zoeken omdat zij niet meer bij een bedrijf werken, maar hetzelfde werk gaan doen voor een dienstverlener. In de praktijk zal moeten blijken of dit gevolgen heeft voor de betrokkenheid van een ontwikkelaar bij het te leveren product als het gaat om de verbondenheid met het bedrijf waar hij voor werkt. Iemand die voor een zeg dropjesfabriek werkt, zal zich er meer voor inzetten om zijn business-collega s tevreden te stellen, dan afnemers van een dienst die zich nooit met een kwaad gezicht aan zijn bureau zullen opstellen. Aan de andere kant is die ontwikkeling lang geleden al ingezet toen softwareontwikkeling richting India of Roemenië verdween. En er staat tegenover dat de kwaliteit van programmatuur toeneemt bij het gebruik van open source software. Ook de functie van system integrators als Capgemini zal wijzigen. Moeizame implementatietrajecten lijken het veld te gaan ruimen. Meer advies aan de voorkant en waarschijnlijk ontpoppen zij zich als dienstverlener van open source programmatuur via de cloud. Hoe het zij: open source én cloud zorgen voor een compleet andere inrichting van de IT-afdelingen. Bibliotheeksoftware 19 Cultuuromslag nodig 23 Persoonlijk 24 Omslagverhaal ALM 11 26 Foto cover: Software Universe vond dit jaar plaats in Barcelona. Hier een gebrandschilderd raam in de kathedraal van Gaudi. Batch management 30 Ketenbewaking 33 Aquima gaat open source 36 Kwaliteit? Kies open source 38 Opleidingen 40 Risico s en kansen cloud 41 Boeken en zo 44 Cloud computing: vallen en opstaan 46 Teus Molenaar Hoofdredacteur teus@appworks.nl appworks december 2010 3
Modelleren is het nieuwe programmeren. Aquima: laagdrempelig en snel toepasbaar in de praktijk. Ontdek wat er gebeurt als programmeren modelleren wordt en u uw software direct naar eigen inzicht kunt aanpassen. ICT wordt zo wendbaar dat uw organisatie sneller inspeelt op marktontwikkelingen. Door te automatiseren aan de hand van business rules, krijgt uw werk als ICT-manager extra diepgang. U zit samen met business collega s dichter op de bedrijfsprocessen. U creëert meer ruimte voor creativiteit en innovatie binnen ICT. Maak vandaag nog kennis met Aquima op www.aquima.nl. Nederland gaat aquimatiseren
kort Persoonlijk contact belangrijk Ongeveer de helft van de mensen vindt het gewenst om flexibel te kunnen werken; thuis of op kantoor. Belangrijk vindt meer dan de helft dat het persoonlijk contact blijft bestaan. Inbellen vanuit huis voor een vergadering wordt niet op prijs gesteld. Agile mislukt door cultuur De bestaande bedrijfscultuur is de belangrijkste oorzaak van falende Agile-projecten. De innige samenwerking tussen business en IT roept regelmatig zoveel weerstand op dat plannen verzanden. Dit blijkt uit onderzoek van Xebia. In opdracht van de Stichting Natuur en Milieu, initiatiefnemer van de campagne Het Nieuwe Werken doe je zelf, onderzocht Microsoft Nederland onder de bezoekers van MSN.nl wat hun mening over dit fenomeen is. Volgens 41 procent van de ondervraagden is het een goed idee om thuis de werkdag te beginnen en af te sluiten. Op die manier is het mogelijk files te vermijden. Bijna 47 procent vindt het geen probleem om als ouder op woensdagmiddag, als de kinderen geen school hebben, thuis te werken. Volgens 59 procent van de deelnemers maakt het niet uit waar je werkt, zolang je maar acht uur per dag werkt. Later beginnen en later stoppen met werken, biedt volgens 37 procent van de deelnemers een ideale mogelijkheid om langer bereikbaar te zijn voor spoedklussen na vijf uur s middags. Toch kunnen de kantoren niet hun deuren sluiten, want bijna 60 procent van de deelnemers vindt dat iedereen persoonlijk bij een belangrijke vergadering moet aansluiten. Bij Microsoft werken we al vijf jaar volgens het principe van Het Nieuwe Werken, zegt Hans van der Meer van Microsoft, Maar dat betekent niet dat we alleen maar vanuit huis werken. Persoonlijk contact is essentieel voor een goede samenwerking. Bij ons maken de medewerkers zelf afspraken over hoe vaak ze elkaar zien en dat verschilt per team. Belangrijk elementen in Het Nieuwe Werken zijn een goed evenwicht tussen werk en privé, kunnen werken waar en wanneer je wilt, en het mijden van files, waardoor de CO 2 -uitstoot afneemt. Het Nederlandse Xebia is een specialist op het gebied van Agile, Java-ontwikkeling en enterprise architectuur. De onderneming heeft een vragenlijst verspreid onder bedrijven die de Agile manier van werken hebben ingevoerd. Meer dan de helft van de ondervraagden geeft aan dat de bedrijfscultuur haaks staat op de kernwaarden van Agile en dat dit een belangrijke oorzaak is voor een mislukt Agile-project. Agile is een kortcyclische (met sprints van 2 tot 6 weken) manier van samenwerken tussen business en ICT-domeinen. De door veel bedrijven gehanteerde watervalmethode zorgt juist voor een strikte scheiding in functie en processen. Agile betekent een andere manier van werken en kent andere overlegstructuren. Marcel van Benthem, Manager Agile Consulting & Training bij Xebia is niet verrast door de onderzoeksresultaten. Weerstand is er altijd bij een cultuurverandering en een succesvolle cultuurverandering is daardoor niet eenvoudig door te voeren. Men heeft vaak wel de wil om de cultuur te veranderen; alleen verzandt men snel in oude gewoonten. Een succesvolle invoering van Agile valt of staat met een succesvolle borging van deze nieuwe werkmentaliteit. Vooraf in kaart brengen en benoemen van bestaande cultuurelementen dien in de omslag naar Agility vooraal moeten worden versterkt of verzwakt om tot de gewenste cultuur te komen, zijn de eerste stappen in een succesvol veranderingsproces. appworks december 2010 5
kort Legacy schept verwarring Onderzoek van COOLProfs wijst uit dat veel organisaties zich in een spagaat bevinden als het gaat om het beheer van oude technologieën. De kennis om ze zelf te beheren ontbreekt grotendeels, maar het beheer buiten de deur brengen zou alleen maar leiden tot nog verdere uitholling van de eigen kennis. De IT-dienstverlener deed onderzoek onder veertien grote Nederlandse organisaties over hoe zij omgaan met hun legacy systemen. Die zijn gedefinieerd als complexe applicaties die al tientallen jaren draaien, doorgaanse zeer betrouwbaar zijn, en functioneel, technisch en commercieel gezien nog jaren meekunnen. Alle organisaties hebben dergelijke systemen draaien. De IT-managers willen ze uitfaseren, omdat de oude technologieën niet flexibel genoeg zijn, en omdat de leveranciers het onderhoud dreigen stop te zetten. Niettemin is er van uitfasering nauwelijks sprake, omdat het veelal bedrijfskritische applicaties betreft die vervlochten zijn geraakt met andere systemen. Veel bedrijven gaan daarom dan toch maar door met de verouderde systemen. De meeste organisaties zeggen zich te herkennen in de regel dat 80 procent van het IT-budget opgaat aan het beheer en het in stand houden van bestaande infrastructuur, waardoor slechts 20 procent overblijft voor innovaties. IT automatiseert zichzelf verder Tegen 2015 is dankzij tools en automatisering van IT-taken (automation) het handwerk dat met IT-diensten is verbonden met een kwart teruggebracht ten opzichte van nu. Dit is een van de tien voorspellingen die Gartner-onderzoekers wereldwijd doen voor de komende jaren. De belangrijkste verwachting is wel dat het toezicht op het geautomatiseerde reilen en zeilen binnen organisaties wordt verscherpt. Het gevolg is een grotere transparantie en wil om verantwoording af te leggen. De tien verwachtingen op rij: de infrastructuur van een G20-land wordt beschadigd door online sabotage; het salaris van de CIO zal afhangen van de mate waarin IT in staat is gebleken extra omzet te genereren voor de onderneming; bedrijven die de ommezwaai hebben weten te maken van IT als kostenfactor naar een strategisch bedrijfsonderdeel zullen de ITuitgaven sterk verhogen; een kwart van de aan IT-gerelateerde werkzaamheden verdwijnt door automation en betere tooling; 20 procent van de niet-it Global 500 bedrijven zal een cloud service provider zijn; 90 procent van de organisaties ondersteunt bedrijfsapplicaties op persoonlijke apparatuur; 80 procent van de organisaties ondersteunt medewerkers die alleen met tablets werken; 10 procent van jouw online vrienden is niet menselijk. Minder omzet door gebrekkige e-business Doordat het topmanagement van Nederlandse bedrijven onvoldoende investeert in elektronische handel lopen de ondernemingen extra inkomen mis. Bedrijven die op dit vlak een bepaalde volwassenheid hebben bereikt, weten een hogere omzet te genereren. Bovendien hebben zij een sterkere klantfocus. Uit de tweede E-Business Maturity Benchmark van het Atos Consulting Trends Institute blijkt dat de meerderheid van het Nederlandse bedrijfsleven de afdeling Marketing verantwoordelijk heeft gemaakt voor elektronische handel. Veel bedrijven hebben dit bedrijfsonderdeel evenwel niet optimaal georganiseerd, terwijl dit een voorwaarde is voor het creëren van nieuwe inkomstenstromen. Bedrijven die het elektronische kanaal wel goed weten in te zetten hebben niet alleen een sterkere klantfocus, maar kijken ook beter naar de concurrent. Meer volwassen bedrijven reserveren daarnaast een groter percentage van hun marketingbudget aan online activiteiten. Zo zijn sociale media bij een meerderheid van deze organisaties integraal onderdeel van de marktetingmix. 6 appworks december 2010
Outsourcing kost geen banen De angst dat het uitbesteden van ICT-activiteiten naar lagelonenlanden banen kost, is achterhaald; een oud stereotiep beeld dat volkomen voorbij gaat aan de werkelijkheid. Dit zei president Obama tijdens zijn bezoek aan India in november 2010. Barack Obama hield een toespraak in Mumbai voor een groep bestuurders van Indiase bedrijven. Zijn speech is live gestreamed. Binnen de Indiase groep ICT-dienstverleners was enige onrust ontstaan nadat de staat Ohio een verbod had uitgevaardigd aan publieke organisaties om geld aan uitbestedingscontracten uit te geven. Obama poogde de vrees voor toenemend Amerikaans protectionisme weg te nemen. Hij zei dat de outsourcing naar India juist helpt banen te creëren in de VS en de levensstandaard in beide landen verhoogt. Hij wees erop dat de export naar India de afgelopen jaren is verviervoudigd en tegenwoordig garant staat voor tienduizenden banen in de VS. Samenwerking tussen beide landen, met open verkeer van personen en goederen, versterkt juist beide economieën. Obama vertelde dat hij tijdens zijn driedaagse reis twintig afspraken heeft kunnen maken ter waarde van tien miljard dollar. Het gaat daarbij om onder meer vliegtuigen, mijngereedschap en turbines. Dat alleen al zorgt voor 50.000 banen in de VS. Platform voor samenwerking overheid Een groep van elf IT-ondernemingen heeft een samenwerkingsplatform in het leven geroepen waar centrale en decentrale overheden hun kennis en ervaringen kunnen uitwisselen. Doel is de elektronische dienstverlening te verbeteren en sneller te kunnen bijsturen als een ICT-project de mist in dreigt te gaan. Nederland voorop met SaaS-gebruik In Europa loopt Nederland voorop met het gebruik van Software as a Service (SaaS). Onderzoeksbureau IDC verwacht dat de ITafdelingen in de Benelux volgend jaar gezamenlijk 120 miljoen euro uitgeven aan SaaS-diensten. Het platform www.overheidscongres. nl is aangekondigd op het jongste congres met dezelfde naam in het Kurhaus. De elf partijen die het initiatief hebben genomen, zijn Accenture, Capgemini, SAP, Ordina, Logica, Open Text, IBM, Associate Network Partners, en Deloitte. Marcel Rijn van Associate Network Partners heeft het secretariaat van het samenwerkingsplatform voor de eerste twee jaar op zich genomen. Meer inzicht in het reilen en zeilen van overheidsinstanties komt niet alleen ten goede aan de democratische besluitvorming, maar kan tevens bijdragen aan het beoordelen en bijsturen van diverse ICT-projecten bij de overheid. Het is in ons aller belang om de informatie van die projecten uit te wisselen, want de concepten achter slimme ideeën en de kritische leermomenten zijn generiek bruikbaar. Instanties hoeven zo niet opnieuw het wiel uit te vinden en in sommige gevallen zou er zelfs sprake kunnen zijn van het delen van kosten. Ook zegt IDC een duidelijke groei te zien in het gebruik van online softwarediensten. De Benelux loopt hierin voorop. In 2009 was 2 procent van alle gekochte software (licenties/abonnementen en onderhoud) in de Benelux SaaS-gebaseerd. We verwachten dat dit aandeel op 10 procent ligt in 2014, aldus Bo Lykkegaard, program director, European Enterprise Applications, bij IDC. Tevens denkt hij dat de markt voor SaaS sterk groeit. Lykkegaard: In 2009 was de SaaS-markt in de Benelux 100 miljoen euro waard. Wij verwachten van nu tot 2014 jaarlijks een double-digit groei. Behalve in de Benelux en de Scandinavische landen wordt SaaS ook steeds populairder in het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk. Uit het onderzoek blijkt ook dat binnen SaaS Enterprise Resource Management (ERM) applicaties voorlopen op andere software. IDC: Ongeveer vier procent van de ERM-applicaties die gebruikt zijn in 2009, binnen de Benelux zijn cloud services of SaaS-gebaseerd. appworks december 2010 7
kort Ontwikkel mobiele apps zelf Uit een studie van de Aberdeen Group blijkt dat van ondernemingen die het meeste profijt hebben van mobiele applicaties 63 procent de toepassingen in eigen huis ontwikkelt. Dat is ongeveer twee keer zoveel als bij de andere organisaties het geval is. Bovendien staan zij erop dat tablets net zo veilig moeten zijn als laptops en smartphones. In het rapport Enterprise-Grade Mobile Applications: Secure Information When and Where It s Needed valt te lezen dat de Real Time Enterprise (RTE, die in staat is heel snel te reageren op marktontwikkelingen en/of acties van partners en klanten) mobiele applicaties gebruikt om de efficiëntie van de medewerkers te verhogen. Bij een mobiele applicatie gaat het niet alleen om een toepassing op bijvoorbeeld een smartphone om toegang te krijgen tot bedrijfsdata achter de firewall of uit een ERP-systeem. Het gaat om het complete spectrum: mobiele medewerkers halen overal data vandaan, van internet, van partners in hetzelfde netwerk, en natuurlijk uit het bedrijfsnetwerk. Daarbij stelt Aberdeen dat het mobiele apparaat tegenwoordig de nieuwe desktop is. De best in class RTE s hebben een paar kenmerken gemeen. Zo heeft 67 procent standaard regels voor het gebruik van mobiele software, tegen een gemiddelde van 31 procent en 24 procent bij de achterlopers. 64 Procent gebruikt functioneel gemengde teams om de eisen voor de mobiele software vast te stellen; het gemiddelde ligt op 42 procent en de achterblijvers hebben slechts bij 41 procent gemengde teams. Van de topscorers test 52 procent de prestaties van de mobiele applicaties; gemiddeld ligt het op 34 procent en de achterblijvers doen dit slechts in 18 procent van de gevallen. Nog een opvallend weetje: de best-in-class organisaties weten welke mobiele applicaties er in gebruik zijn en beheren die ook. OPTIMALISEER HET BEHEER VAN UW STEEDS COMPLEXER WORDENDE OMGEVING Beheren, automatiseren en optimaliseren van IT Operations en het automatiseren van IT Housekeeping taken met Dollar Universe & UniJob Monitoring en Performance & Capacity management met Sysload ORSYP is een onafhankelijke leverancier van operationele IT-beheeroplossingen, die klanten helpen hun IT-dienstverlening op tijd aan te bieden. ORSYP heeft hoofdkantoren in Parijs, Boston en Hong Kong. ORSYP groeit al meer dan 20 jaar en heeft circa 1400 grote klanten. De software van ORSYP omvat Enterprise Job Scheduling, IT Automation, Performance and Capacity Management alsmede ITSM consulting services, stuk voor stuk voorbeelden van betrouwbaarheid die zich hebben bewezen in 's werelds meest veeleisende fysieke en virtuele omgevingen. www.orsyp.com 8 appworks december 2010
Kroes bepleit databescherming Eurocommissaris Neelie Kroes (Digitale Agenda & ICT) bepleit een strikte bescherming van data en persoonsgegevens binnen de cloud. Aanbieders, zoals Microsoft en Google, moeten zich hier terdege rekenschap van geven, meent zij. Kroes sloot zich aan bij haar collega Reding die een versterking van privacy by design voorstaat. Het College bescherming persoonsgegevens (CBP) is verheugd over het plan van Eurocommissaris Viviane Reding voor herziening van het juridische raamwerk voor de gegevensbescherming in de Europese Unie. De hoofdlijnen van dit plan heeft zij onlangs bekend gemaakt. In 2011 zal een concepttekst voor een vernieuwde Europese privacyrichtlijn verschijnen. Tijdens haar toespraak aan de Université Paris-Dauphine prees zij cloud computing als een positieve ontwikkeling. Maar zij kondigde wel aan dat er strenge regels moeten komen voor grensoverschrijdende dataverwerking en opslag door derden. Cloud computing is meer dan een technische uitdaging. Door onze persoonlijke data op servers op afstand te zetten, lopen we het risico om de controle over die data te verliezen. Omdat de bescherming van privégegevens een fundamenteel recht is in de EU, moet er actie worden ondernomen, sprak zij. Kroes wil ook meer eenheid in benadering van dit fenomeen binnen de Europese Gemeenschap. Macaw beste werkgever 2010 De in Microsoft-technologie gespecialiseerde dienstverlener Macaw is door het weekblad Intermediair uitgeroepen tot beste werkgever van Nederland in 2010. Twee jaar geleden wist het bedrijf ook al de top te bereiken. In het jaarlijkse onderzoek van het tijdschrift vredenheid een 8.0. Vooral op de aspecten van VNUmedia wordt gekeken naar de harde werkinhoud (8,3), werksfeer (8,6) en vrijheid in het werk (8,1) krijgt Macaw goede criteria en de zachte kant van het werkgeverschap. Bij harde criteria valt te denken aan rapportcijfers. Op het gebied van werkdruk salaris, aantal vakantiedagen, deeltijdpercentage, ziekteverzuim en verloop. Bij de zachte het bedrijf nog wel wat te winnen. (6,9) en doorgroeimogelijkheden (7,4) heeft kant hoort bijvoorbeeld de inhoud van het Achmea staat nummer twee op de lijst van werk. Op basis van feedback van Macawmedewerkers scoort de gemiddelde werkte- drie is de Ceasar Beste Werkgever van Intermediair. En nummer Groep. EU onderzoekt klachten tegen Google De Europese Unie is een onderzoek gestart tegen Google nadat er klachten waren binnengekomen dat het bedrijf zijn bijna-monopolie positie heeft misbruikt. Ook onderzoekt zij of het waar is dat Google computer- en softwareleveranciers onder druk zet om concurrende zoekmachines niet te verkopen. Februari 2010 meldde Google dat de Britse prijsvergelijker Foundem en de Franse juridische zoekmachine ejustice.fr hadden geklaagd dat het algoritme van Google zo is ingericht dat zoekresultaten van de Britse en Franse sites erg laag scoren in de Google-resultaten. Zij vermoeden dat Google zijn algoritmes heeft aangepast, omdat Foundem en ejustice.fr concurrende zoekmachines zijn. Eind november zei een woordvoerder dat de Europese Commisie gaat onderzoek of de klachten gegrond zijn. Ook de vergelijkbare klacht van Microsoft-dochter Ciao (met Bing) gaat in het onderzoek mee. De EU kan een straf opleggen van maximaal tien procent van de wereldwijde omzet van Google. Een woordvoerder van Google ontkent de aantijgingen en zegt dat het bedrijf er vanaf het begin juist op gebrand is geweest eerlijk spel te spelen. Maar verbetering zijn natuurlijk altijd mogelijk; daarom verlenen we de EU alle medewerking. appworks december 2010 9
ontwikkelen Kwaliteit zit niet alleen in code! In vrijwel elke organisatie komt het voor dat projecten die bijna klaar zijn toch productie niet halen of dat nieuwe systemen uitvallen als de belasting toeneemt. De kwaliteit van de code is niet de enige boosdoener. Vooral een gebrek aan inzicht in de kwaliteit is fnuikend. Gerard Janssen De kwaliteit van een systeem bestaat uit vele aspecten. Zo zegt zij iets over het systeem zelf, over de bruikbaarheid en over de toepasbaarheid van het systeem. Daarnaast zegt de kwaliteit iets over hoe aanpasbaar en veranderbaar een systeem is, hoe goed het systeem aansluit bij de behoeften van de gebruikers en bij de behoeften van de business. Kwaliteit is bepalend voor de waarde van een systeem voor de organisatie. Om gericht te kunnen sturen op kwaliteit en op het verbeteren van het proces en de systemen is een grondige analyse nodig. In veel gevallen wordt er alleen naar de kwaliteit van de code van het systeem gekeken. Dat is voor een structurele kwaliteitsverbetering echt niet voldoende. Het is belangrijk om ook naar de processen en het resultaat van het werken met het systeem te kijken en zo de gehele organisatie onder de loep te nemen. over wat wanneer aangepakt moet worden. Het gaat daarbij niet alleen om het verbeteren van de code, maar ook om performance en schaalbaarheid, beveiliging, configuratiemanagement, teamcoherentie en de mate van onderhoud aan het systeem. Als je een bestaande situatie wilt verbeteren, is het belangrijk dat je je richt op de oorzaken en niet op het bestrijden van de symptomen. Deze aanpak waarborgt juist de kwaliteit van toekomstige systemen. Bij elk verbeterplan is het nodig de vertaling naar de implementatie voor ogen te houden. Organisaties die echt effectief willen verbeteren, zorgen ervoor dat de verbeteraanpak praktisch uitvoerbaar en doelgericht is. Bij elk verbeterplan houden ze de vertaling naar de concrete uitvoering voor ogen: wat gaan we doen, waarom doen we dat en wat levert het op? specifieke afdeling. De IT-systemen hebben immers consequenties voor processen binnen de gehele organisatie. Een ontwikkelaar krijgt meer begrip voor de specificaties als hij actief in gesprek kan treden met de analisten. Dit is te faciliteren door een aantal vaste overlegmomenten te plannen waarop de analist beschikbaar is voor vraag en antwoord. Ontwikkelaars hebben zo meer zicht op het resultaat van bepaalde activiteiten en kunnen zelf meer verantwoordelijkheid nemen bij het verbeteren van de organisatie en het verhogen van de kwaliteit. Uiteindelijk gaat het om de implementatie van de verbetering; dat einddoel moet centraal staan. De waargenomen symptomen op het gebied van kwaliteit en betrouwbaarheid van een systeem hebben een dieperliggende oorzaak, hierop sturen levert uiteindelijk het beste resultaat. Verbeterdoelen Iedere organisatie is anders en de omstandigheden veranderen continu. Het is daarom belangrijk om heldere verbeterdoelen voor kwaliteit te formuleren en prioriteiten te stellen Faciliteren Om kwaliteitsverbeteringen structureel te implementeren, is het bovendien van belang om naar de organisatie als geheel te kijken, en niet naar één specifiek systeem of naar één Gerard Janssen is unit manager IT Architects bij Xebia. 10 appworks december 2010
legal look Auteursrecht voor computergegenereerde applicaties?? In ieder nummer van AppWorks beantwoordt mr. Victor de Pous juridische vragen. Wie iets wil vragen aan hem kan een e-mail sturen naar teus@appworks.nl. De redactie van AppWorks zorgt dan dat u antwoord krijgt. Victor de Pous > Kan een computer een auteur of uitvinder zijn? Terug naar de tijd dat elektronische computers nog geen gemeengoed waren. In de jaren zeventig bogen rechtsgeleerden zich over de vraag of er intellectuele eigendomsrechten ontstaan, wanneer zo n informatiesysteem zelf teksten kan schrijven, een uitvinding kan doen of wellicht een kunstwerk kan produceren. Het antwoord is natuurlijk van belang voor de exploitatie van het werk. Aardig is het om in dit kader melding te maken van het verschijnsel aleatorische computerkunst: het vervaardigen van werken van letterkunde, wetenschap of kunst door een computer, waarbij een toevalselement is ingebouwd, zodat de uitkomst niet wordt bepaald door degene die de apparatuur bedient. De kunstvorm is te vinden op grafisch gebied (computergrafiek), maar ook bij muziekcomposities (computermuziek) en in de dichtkunst (computerpoëzie). Min of meer algemeen werd aangenomen dat op de producties, die langs deze elektronische toevalsweg tot stand zijn gekomen, geen auteursrechten rusten. Voor de goede orde: een computersysteem kan sowiewo geen drager van rechten en plichten zijn, zoals een mens en een rechtspersoon (BV, stichting, vereniging), dat wel kunnen. > Het einde aan eigendomsrechten op software? Inmiddels zijn we in de 21ste eeuw beland. Eerst was het een vice president van Oracle, Timothy Chou, die in 2005 het einde van software voorspelde. Hij dacht aan software on demand. Nu worden we geconfronteerd met de Android Apps Inventor, die technologiegigant Google onlangs op de markt bracht. Betekent deze programmatuur het einde van eigendomsrechten op software? Het programma stelt de gebruiker namelijk in staat zelf apps voor het Android-besturingssysteem voor mobiele telefoons te ontwerpen. En blijkbaar op kinderlijk eenvoudige wijze. Een charmant meisje, zo volgt uit een voorbeeldfilmpje van Google op YouTube, is kennelijk in staat binnen een minuut een stukje applicatiesoftware te produceren. Dat doet ze niet door regels code te programmeren, maar ze kiest functies, blokjes en widgets en voegt deze samen. En klaar is de app. > Wat is voor auteursrechtelijke bescherming nodig? Hoewel de ontwikkeling van een computerprogramma normaal gesproken hoogwaardig, tijdrovend kenniswerk betreft, beschermt het auteursrecht nadrukkelijke geen bloed, zweet en tranen (dus niet de prestatie), maar de creativiteit van de maker. Een werk komt namelijk in aanmerking voor auteursrechtelijke bescherming, wanneer het van voldoende originaliteit getuigt en het de stempel van de maker draagt, aldus ons hoogste rechtscollege. Anders gezegd: originaliteit ontstaat door de keuzevrijheid van de ontwerper. De creativiteitseis is overigens laag. Wanneer de Android Apps Inventor de gebruiker veel keuzes biedt, ontstaat er in beginsel een nieuw computerprogramma, waarop auteursrechten ontstaan die bij de gebruiker rusten. De kans is echter groot dat de generator weinig opties biedt en bovendien zelf de weg voorschrijft. Dan valt de app in het publieke domein. Mr. V.A. de Pous is bedrijfsjurist en industrie-analist. Hij houdt zich sinds 1983 bezig met de juridische aspecten van digitale technologie en informatiemaatschappij en is medewerker van uitgeverij FenceWorks. appworks december 2010 11
All IT Rooms, DatacenterWorks en Technalia lanceren dé portal voor groene IT en groene datacenters GREEN IT WORKS IS DE ENIGE NEDERLANDSE PORTAL DIE IS GERICHT OP GROENE IT EN GROENE DATACENTERS. MET DAGELIJKS: - NIEUWS - ACHTERGRONDEN - BLOGS - VIDEO - WHITEPAPERS - EN MEER GREEN IT WORKS IS EEN INITIATIEF VAN ALL IT ROOMS, DATACENTERWORKS EN TECHNALIA. WILT U ALTIJD OP DE HOOGTE ZIJN VAN HET LAATSTE NIEUWS OP HET GEBIED VAN GROENE IT EN GROENE DATACENTERS? GA DAN NU NAAR WWW.GREEN-IT-WORKS.NL
pakketsoftware Foto: Oracle Oracle verwacht dat Fusion Applications een hoge vlucht gaat nemen. Fusion Applications: nieuwe mijlpaal Hoewel de fonkelnieuwe Fusion Applications van Oracle zich in de praktijk nog moeten bewijzen, rechtvaardigt een eerste blik op dit platform de stelling dat de softwareleverancier een nieuwe mijlpaal heeft geplaatst. De grafisch rijke schermen en de social media - structuur luiden een ander tijdperk voor eindgebruikers in. Lucas Jellema Tijdens de jaarlijkse Oracle Open World conferentie in september 2010 in San Francisco was de waarschijnlijk belangrijkste aankondiging de algemene beschikbaarheid in het eerste kwartaal van 2011 van het nieuwste Oracle-product op het vlak van enterprise applicaties: Fusion Applications. Oracle positioneert deze nieuwe productlijn als next generation op zowel functioneel als technisch gebied, een mijlpaal die een voorbeeld stelt voor zowel concurrenten (SAP, salesforce.com) als ook maatwerk applicatie ontwikkelaars. Een van de grootste software ontwikkelprojecten voor bedrijfssoftware - met een looptijd van vijf jaar en op het hoogtepunt zo n 3000 ontwikkelaars en andere teamleden - resulteert in een product dat interessante inzichten biedt. appworks december 2010 13
Voorgeschiedenis In oktober 1987 komt Oracle met zijn eerste bedrijfsaplicatie - Oracle Financials - gevolgd in 1988 door een eerste ERP-systeem. Ter vergelijking: SAP R/1 stamt uit 1973. In de loop der jaren evolueert Oracle Applications door tot E-Business Suite, een omvangrijke familie modules voor vrijwel alle (generieke) aspecten van enterprise software - gebaseerd op Oracle RDBMS en de klassieke proprietary ontwikkeltools. In 1998 is de eerste volledige browsergebaseerde release van Oracle EBS. In 2005 doorbreekt Oracle op spectaculaire wijze de moeizame ontwikkeling van haar marktaandeel voor ERP-software met de overname van concurrent PeopleSoft (2005) - dat in 2003 een andere ERP- speler genaamd JDEdwards had ingelijfd. In 2006 volgde een tweede grootschalige overname in de vorm van Siebel (marktleider in CRM). Tussendoor verwierf Oracle ook gespecialiseerde applicaties als Retek, G-Log en i-flex, en kort na Siebel ook Portal. In totaal omvatte de Oracle Applications portfolio meer dan 25 verschillende bedrijfsapplicaties, waarvan een deel onderling overlap vertoonde en er van onderlinge integratie geen sprake was. Al vroeg in 2005 kondigt Oracle Project Fusion aan. Dit project heeft als doelstelling om de overgenomen organisaties in Oracle Corporation te integreren, een nieuwe generatie standaard-gebaseerde ontwikkelhulpmiddelen en is voor Oracle van groot belang dat geen en middleware te creëren en daarmee een enkele organisatie zich gedwongen voelt van nieuwe enterprise applicatie op te leveren het huidige Oracle Applications product af te die met de nieuwste technologie en de beste stappen (en mogelijk naar de concurrent over functionaliteit van alle productlijnen tot stand te stappen). zou worden gebracht: de fusie van het beste Daarnaast kwam Oracle met AIA - ofwel van alle elementen in de smeltkroes die Oracle Application Integration Architecture. AIA is toen was. een op Fusion Middleware (met name de SOA Suite) gebaseerd framework om modules Applications Unlimited Enige tijd later kwamen er nog twee belangrijke aankondigingen rondom de Applications: het Applications Unlimited plan garandeerde de voortdurende ontwikkeling van alle productlijnen - EBS, PeopleSoft, Siebel, etc. - ook na de afronding van Fusion Applications. Het was Een grafische weergave van de architectuur waarbinnen FAPPS is gemaakt. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat eindgebruikers vooral met een user interface voor een activiteit binnen een bedrijfsproces te maken heeft - gestart vanuit een email of takenlijst - en niet zozeer met de applicatie als geheel. van verschillende productlijnen met elkaar te integreren. Ook modules uit Fusion Applications kunnen via AIA integreren met modules van andere Oracle Applications producten. Fusion Applications Nu, eind 2010, is het dan eindelijk zover: Fusion Applications (FAPPS) zijn vrijwel klaar, ontwikkeld op de Fusion Middleware stack van de nieuwste generatie middleware en ontwikkelgereedschappen en met functionele wortels in elk van de Oracle Applications productlijnen. De invloed van alle grote overnames van de afgelopen jaren - PeopleSoft, JDEdwards, Siebel maar ook Sun Microsystems en BEA - is terug te vinden in het product. Meer dan 100 functionele modules verdeeld over zeven productfamilies zijn vanaf begin 2011 algemeen beschikbaar. De bedrijfsfunctionaliteit in FAPPS is gebaseerd op een enterprise datamodel dat is samengesteld uit ondermeer onderdelen van EBS (kern van ERP), Siebel (basis van CRM) en PeopleSoft (het persoonsmodel uit de HCM module en een methode om historische 14 appworks december 2010