Nieuwegein, 3 juli 2012 Aan de leden van de raad, Sinds een aantal jaren is er veel belangstelling voor het ontwikkelen van een nietvrijblijvende manier om de collectieve belangen van ondernemers te behartigen. Er zijn veel redenen om te kijken naar een structurele aanpak. Eén daarvan is de steeds toenemende verantwoordelijkheid van ondernemers voor hun bedrijfsomgeving, een tweede is de opkomst van park- en citymanagement als onmisbaar onderdeel van het ondernemingsklimaat, een derde is het gat dat steeds weer valt in de collectieve belangenbehartiging door de zogenaamde freeriders, ondernemers die wel mee profiteren van gemeenschappelijke voorzieningen maar niet meedenken of meebetalen. Om de collectieve organisatie van ondernemers - en de financiële grondslag daarvoor - beter vorm te geven, zijn overal in het land ondernemersfondsen in opkomst. In juni is de stuurgroep Ondernemersfonds Nieuwegein opgericht, bestaande uit de deelnemers aan het Economisch Platform Nieuwegein en vertegenwoordigers uit het onderwijs, de cultuur en de zorg. De stuurgroep heeft ingezet op een onderzoek naar de haalbaarheid en uitwerking van een Ondernemersfonds Nieuwegein. In deze brief wordt u geïnformeerd over dit onderzoek en zal er steun worden gevraagd voor dit onderzoek en het in te zetten traject. 1. Wat houdt een ondernemersfonds in? Het gaat om een fonds dat gevoed wordt uit een opslag op de OZB niet-woningen. De opbrengst van die verhoging vloeit één op één terug naar het op te richten Ondernemersfonds Nieuwegein en komt ten goede aan activiteiten in de verschillende winkelgebieden, kantorenparken en bedrijventerreinen. Het wordt een fonds voor en door ondernemers. De gemeente faciliteert slechts via de OZB. Het geld komt vervolgens beschikbaar via ondernemersverenigingen in de gemeente. In de delen van de stad waar die verenigingen thans nog niet bestaan, zullen die worden opgericht. Met de komst van het fonds zal de organisatiegraad van de ondernemers in Nieuwegein dus flink omhoog gaan. De verenigingen zijn vervolgens vrij in hun bestedingskeuzes. Het is aan hen zelf om te definiëren wat hun collectieve belang is en met welke acties het ondernemersklimaat het meest is gebaat. Alle ondernemers die bijdragen aan het ondernemersfonds, kunnen via hun vereniging ook meebeslissen over de bestedingen. Met alle ondernemers bedoelen we niet alleen de winkels en de bedrijven op de industrieterreinen, maar ook de agrarische sector, scholen, sport, cultuur, en de zorg. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat het bedrijfsleven in Nieuwegein in deze breedte wordt georganiseerd.
Het doel is sectoraal en/of gebiedsgericht activiteiten te ontplooien die het samen ondernemen en het ondernemersklimaat in Nieuwegein versterken. De rol van zzp ers in een OZB-ondernemersfonds behoeft nog nader onderzoek, aangezien zij vaak thuis werken en derhalve niet automatisch aanhaken bij de nieuwe structuur van het ondernemersfonds. Overigens past daarbij de aantekening dat ook veel zzp ers wel aan het fonds zullen bijdragen, omdat zij een bedrijfsruimte huren. 2. Draagvlakverwerving Allereerst zullen we onderzoeken in hoeverre er draagvlak is voor de komst van een OZBondernemersfonds. In de politiek is er draagvlak wanneer bij een stemming de helft plus één zich voor een standpunt uitspreekt. In de economie is dat lastiger. De helft plus één van de ondernemers? Maar hoe ga je dan om met de enorme verschillen in omvang tussen ondernemingen? De helft plus één van de omzet, de personeelsomvang, de toegevoegde waarde of de onroerend goed waarde? De vraag naar draagvlak laat zich niet met een simpel ja of nee beantwoorden. Er horen voorwaarden bij, en onderhandelingen. Uiteindelijk is het aan de ondernemers zelf en aan de gemeenteraad om te beoordelen of dat draagvlak er in voldoende mate is. In de gemeenten waar al een fonds is, is een praktische consensus ontstaan dat draagvlak drie dingen betekent. 1. Er moet steun zijn onder de reeds georganiseerde ondernemers, de verenigingen. 2. Er wordt gezocht naar steun onder grote stakeholders: de grotere OZB-betalers, zowel onder bedrijven als non-profit instellingen. Het gaat daarbij niet alleen om het gegeven dat zij in absolute bedragen toch een behoorlijke som aan het fonds bijdragen. Het gaat er ook om dat grote bedrijven en instellingen belangrijk zijn in hun omgeving. Hun belangen en ambities moeten in het ondernemersfonds goed tot articulatie komen. 3. Er worden voldoende publicitaire uitingen gedaan om ook niet-georganiseerden toch te bereiken en in staat te stellen hun mening te ventileren. Deze drie routes gezamenlijk leiden niet tot een geharnast ja of nee, maar tot een genuanceerd beeld. Er zullen altijd ondernemers zijn die een ondernemersfonds op OZBbasis geen goed idee zullen vinden. Omgekeerd zullen er voorhoedespelers zijn met al uitgewerkte ideeën over hoe een fonds moet gaan werken. Door draagvlak op te vatten als de uitkomst van een debat in ondernemend Nieuwegein worden die nuances zichtbaar en is een goede afweging van het draagvlak mogelijk. De opbrengst van een haalbaarheidsonderzoek is dus een kwalitatief verhaal, met wegingen, voorwaarden en nuanceringen. De praktijk in andere gemeenten wijst uit dat na het lopen van het discussieparcours en na besluitvorming door de raad het fonds snel, binnen een jaar, in het systeem van de ondernemers zit. Het wordt ervaren als een arrangement, waarmee veel organisatiearmoede wordt ondervangen.
3. Communicatie Het hiervoor geschetste proces van draagvlakverwerving zal zorgvuldig doorlopen moeten worden om iedereen de gelegenheid te geven zijn of haar mening te geven. Mocht er door de stuurgroep besloten worden dat er voldoende draagvlak aanwezig is voor de totstandkoming van een Ondernemersfonds Nieuwegein dan zal er een verzoek richting college en raad gaan om hier een politiek besluit aan te geven. Het streven is om in januari 2013 duidelijkheid te hebben over de mate van draagvlak voor een Ondernemersfonds Nieuwegein. Bij voldoende draagvlak zal het verzoek aan de politiek gericht zijn op mogelijk maken van het fonds per 1 januari 2014. 4. Verwachte resultaten De ervaring uit andere ondernemersfondsen in het land is dat de organisatiegraad van ondernemers een vlucht neemt. De bestaande ondernemersverenigingen kunnen nog actiever worden en in andere gebieden waar tot dan toe nog geen vereniging actief was zullen ook samenwerkingsverbanden ontstaan. Door een beter georganiseerd kader is ook de continuïteit van ondernemersverenigingen gewaarborgd. Het gesprekspartnerschap tussen de gemeente en ondernemers zal beter uit de verf komen doordat er meer slagkracht bestaat om de collectieve belangen te verdedigen. Ondernemers kunnen voortaan beter verwoorden wat zij verwachten van de gemeente en scherp in de gaten houden of afspraken worden nagekomen. Verenigingen kunnen afspraken maken voor gezamenlijke inkoop (zoals beveiliging) wat leidt tot kostenvoordelen. Het fonds heeft op veel andere plekken ook een multipliereffect. Het beschikbare geld zal via cofinanciering ook andere investeringen uitlokken, zowel publiek als privaat. De resultaten van invoering van een Ondernemersfonds Nieuwegein zijn vooraf uiteraard niet precies te voorspellen, omdat het juist de bedoeling is innovatie en creativiteit te ontlokken in collectief ondernemerschap. Maar de betere organisatie en de mogelijkheden vanuit ondernemers Nieuwegein substantieel bij te dragen aan een goed ondernemersklimaat, moet al snel merkbaar zijn. Voorbeeld van bestedingen uit andere Ondernemersfondsen Binnenstad en winkelcentra: promotie en promotiemateriaal, zomer- en wintermanifestaties, samenwerking cultuur en winkels, onderzoek versterking economische functie cultuur, festivals, Sinterklaasintocht, feestverlichting, straatactiviteiten, centrummanager, beveiliging Bedrijventerreinen: beveiliging, bundeling en kostenreductie van inkoop (glasvezel, bhv-cursussen, mantelcontracten schoonmaak, glasbewassing, energie, afvalbehandeling e.a.), terreingebonden wao-poortwachterscentrum, co-financiering decentrale energie-opwekking, parkmanagement, upgrading private infrastructuur (wandelpaden tussen bedrijven), ontmoetingsfunctie en sfeerverbetering, culturele manifestaties, lobby naar gemeente over klein onderhoud, inhuur
expertise voor lobby bij gemeente over bouwplannen en verkeersafwikkeling Overig: werving studenten voor arbeidsintensieve sectoren (laboratoria), projecten onderwijsarbeidsmarkt, samenwerking zorgcentra-buurtwinkels, politieke manifestatie ondernemersvereniging, onderzoek infrastructuur, ambassadeurschap bedrijventerrein Het Ondernemersfonds is geen doel, maar een middel. We willen daarom starten met een experiment voor drie jaar. Dat is een goed moment om te kijken of dit middel nog effectief is. 5. Vraag aan de raad Met het in gang zetten van het haalbaarheidsonderzoek onder ondernemers is ook het moment aangekomen om de gemeenteraad van Nieuwegein te informeren en om respons te vragen. Die respons is nog niet definitief. Definitieve standpunten zijn pas na afronding van het haalbaarheidsonderzoek, het voorjaar van 2013, aan de orde. De tussenliggende maanden moeten echter gebruikt worden voor opinievorming. Aan de raad wordt thans gevraagd om: kennis te nemen van de hoofdlijnen van een mogelijk Ondernemersfonds Nieuwegein kennis te nemen van de manier van draagvlakpeiling zoals in deze brief beschreven, met een nadruk op het via gesprekken en bijeenkomsten met reeds georganiseerde ondernemers (verenigingen) en grote bedrijven (de zogenaamde stakeholders) ontwikkelen van plannen overige gevoelens en vragen kenbaar te maken die de initiatiefnemers de komende maanden onder ogen dienen te zien. Bij deze brief is de argumentennotitie gevoegd zoals deze in juni van dit jaar is opgesteld ter informatie aan de ondernemers in Nieuwegein. In deze notitie kunt u meer informatie vinden over de inhoud van een ondernemersfonds via OZB-bijdragen en technische details. Met vriendelijke groet, Stuurgroep Ondernemersfonds Nieuwegein Huub van Baal, BiZZp Jos Littel, OKN Dik den Blanken, SMC Philip van Anraad, op persoonlijke titel Leonard Geluk, ROC Midden Nederland Roel Rasker, de Kom Christina van Haaften, Zorgspectrum
De belangrijkste punten van het OZB-ondernemersfonds samengevat Principe Voor en door ondernemers: gemeente faciliteert (vergelijkbare rolverdeling als met de reclamebelasting) Besteding aan collectieve belangen, waarbij alles wat de ondernemers in de verenigingen zelf hun collectieve belang noemen, in aanmerking komt Bestedingen zijn vervolgens geheel vrij: promotie, veiligheid, sparen voor investeringen, park- en centrummanagement, lobby, alles mag. Alleen vormeis: democratische besluitvorming (vereniging) Gebiedsgerichte organisatie (met eventueel sectorale accenten) Techniek Opslag op OZB-tarief voor niet-woningen Geldt voor hele gemeente Geldt voor gebruikers en eigenaren (reclamebelasting geldt alleen voor gebruikers) Geen wettelijke voorschriften of beperkingen Geen heffingskosten Geen gevoeligheid voor bezwaar (want raad stelt tarieven vast en bezwaar kan alleen tegen de individuele WOZ-bepaling) Maximale bestedingsvrijheid Centrale beheersstichting voor administratie Trekkingsrechtensystematiek: geen herverdeling geld uit het fonds, maar trekkingsrecht - hoogte is gerelateerd aan OZB-opbrengst in gebied, voorwaarde is democratische structuur Experiment voor drie jaar, daarna evaluatie Draagvlak Draagvlakpeiling is een kwestie van afspraken tussen initiatiefnemers en gemeente, een uitvoerig openbaar debat en een zorgvuldig proces, uitmondend in uitspraken van (besturen van) verengingen en grote partijen Geen metingen, enquêtes of referenda (tenzij verenigingen dat intern willen organiseren voor wat betreft bepaling van hun eigen standpunt dat is hun eigen keus) want gemeenteraad is beslissingsbevoegd Gemeenteraad in een vervroegd stadium betrekken bij het proces Financiën Het voorstel is in Nieuwegein te komen tot een bijdrage tussen de 30 en 50 per 100.000 WOZ-waarde Zo ontstaat een fonds tussen de 570.000 (bij een bijdrage van 30 per 100.000 WOZ-waarde) en 950.000 (bij 50).