Boekhouden Hst 1: Inleiding Boekhouden: regelmatig en systematisch registreren vd gevolgen van ondernemingsactiviteiten en beleidsbeslissingen alg geldende boekhoudprincipes en boukhoudr Finaciële rapportering: essentiële gegevens op periodieke basis jaarrekening Boekhouding : enkel historische gegevens Boekhoudkundige rapportering: 1 periode =Verzamelen ale (kwalificeerbare) bestanddelen Intern doel: gedetailleerde info over patrimonium en activiteiten Interne relevantie: voor besluitvorming, als controleinstrument, als infoverstrekking Extern doel: voor infonoden van derden 2 pijlers Belgisch boekhoudr: Wet 17 juli 1975 = vereisten en organisatievormen boekhouding Wet 7 mei 1999 = regeling jaarrekening / geconsolideerde jaarrekening / controle op jaarrekening / openbaarmaking Boekhoudkundige verplichtingen Onderneming moet naar aard en omvang vd activiteiten een aangepaste boekhouding hebben Onderneming = Natuurlijke persoon = koopman Handelsvenootschappen, vennootschappen met die vorm Onderscheid: Kleine ondernemingen cumultatief: Natuurlijke persoon = koopman Vennootschap met pers/gehele aanspr (VOF) Gwne commanditaire vennootschap (ommv) oöperatieve venootschap met onbeperkte aanspr(voa) Jaaromzet (12m) max 500.000 excl BTW / 620.000 exl BTW (pomphouders) Niet wisselagent, niet-erkende verzekeringsmaatschappij, ziekenhuis,... Kleine vennootschappen Niet vorige Niet >100 WN Niet meer dan -Jaaromzet 7300.000 excl BTW -jaargemiddelde v 50 WN -balanstotaal 3.650.000 Grote venootschappen Meer dan vorige Of > 100 WN Ondernemingen met bijz statuut Boekhoudkundige verplichtingen Kleine ondernemingen cumultatief: Niet verplicht dubbele boekhouding Alleen: Aankoopboek Verkoopboek Kasboek Inventarisboek Kleine & grote vennootschappen Wel dubbele boekhouding 1 P a g e
1/meerdere journalen 1/meerdere grootboeken inventarisboek Jaarrekening Vorm, inhoud en regeling openbaarmaking Wb Venn Meeste vennootschappen met beperkte aanspr enkelvoudige jaarrekening bekendmaken Meeste vennootschappen met onbeperkte aanspr niet verplicht Publicatie Binnen 30d na goedkeuring dr alg verg aandeelhouders (nt >7m na afsluiting boekjaar) Volgens geijkt schema Kleine venn verkort schema Als bijlage bij sylabus Geconsolideerde jaarrekening Openbaarmaking Wb Venn 2 P a g e
Hst 2: Boekhoudtheorie Boekhoudtheorie algemeen aanvaarde basisregels voor een externe informatieverstrekking dat een waar en getrouw beeld van de toestand der onderneming schept 2voudige structuur: Basisveronderstelling Hypotheses volgens dewelke de jaarrekening normaliter zal opgesteld zijn Geen vast en universeel karakter Postulaten Aantal grote principes nodig voor een waar en getrouw beeld In wet van 1975 en International Financial Reporting Standards Basisveronderstellingen Entiteitsveronderstelling = Boekhouding heeft betrekking op 1 economische entiteit Economische entiteit op manieren georganiseerd (eenmanszaak, (groepen van) vennootschappen) Entiteit staat los van privé-vermogen van natuurlijke personen Zelfs van eenmanszaak (dus zelfs indien dit juridisch niet zo is) Uitz: geconsolideerde jaarrekening heeft betrekking op verschillende ondernemingen die samen een groep vormen = som (aggregatie) vd verschillende enkelvoudige jaarrekeningen zonder de verrichtingen tss groepsleden ontinuïteitsveronderstelling = bij het opstellen van de jaarrekening ervan wordt uitgegaan dat de onderneming zal blijven bestaan tot afloop van de langstlopende verplichting Niet steeds zo in de praktijk speciale regels indien voorziene stopzetting Geldwaarde-uitdrukkingsveronderstelling = alle elementen van de jaarrekening in euro uitgedrukt (zodat de boekhouding makkelijk vergeleken kan worden) Alleen in de toelichting andere elementen Veronderstelling van de historische kostprijs = de historische kostprijs (als, vanuit de marktwerking, de juist marktwaarde) is de maatstaf waartegen de bestanddelen van de jaarrekening worden afgewogen Historische kostprijs > marktmechanisme van vraag en aanbod Periodeveronderstelling = op regelmatige tijdstippen moet een jaarrekening worden gepubliceerd (ten bate van de gebruikers ervan) BeR: minstens jaarlijks boekhoudkundige problemen sommige transacties nog niet afgehandeld Toerekeningsveronderstelling = boekhouding gevoerd op basis van opbrengsten en kosten (als toename van het vermogen) en niet op basis van inkomsten en uitgaven (=kasboekhouding; de effectieve betaling) Realisatieveronderstelling = een opbrengst is gerealiseerd (en moet geboekt worden) op het moment dat ze vaststaand is meestal moment waarop verantwoordingsstuk opgesteld = datum waarop verkoopsfactuur opgesteld tijdstip waarop vordering geïnd opbrengst of kost die maar ten dele gerealiseerd is mag niet als volledig in de jaarrekening van een bepaalde periode worden opgenomen (cf. periode; overeenstemming; voorzichtigheid). Overeenstemmingsveronderstelling = opbrengsten en kosten moeten toegerekend worden aan de periode waar ze door productieactiviteit van de onderneming ontstaan zijn. Postulaten onsistentie onsistentiepostulaat: Onderneming moet van jaar tot jaar dezelfde boekhoudmethodologie gebruiken oel: jaarrekeningen kunnen vergelijken 3 P a g e
Evt wijzigingen bedragen van het vorige boekjaar herrekend (vermelden!) = bij waarderingsregels. Materialiteit Materialiteitspostulaat: jaarrekening moet niet meer en niet minder dan de relevante informatie bevatten Relevant? varieert per type onderneming Uniformiteit Uniformiteitspostulaat: jaarrekeningen van de verschillende bedrijven moeten tot op zekere hoogte vergelijkbaar zijn Wet: enkele normen inzake vorm en nomenclatuur Voorzichtigheid Voorzichtigheidspostulaat: nodige terughoudendheid moet aan de dag gelegd worden bij de beoordeling van onzekerheden. Geen waarschijnlijke opbrengsten geboekt, terwijl waarschijnlijke kosten wél moeten geboekt worden. Activa niet overgewaardeerd, terwijl de kosten niet mogen onderschat worden Belgische wetgeving: veel belang Objectiviteit Objectiviteitspostulaat: houdt in dat de jaarrekening een volledig en getrouw beeld van de toestand van de onderneming moet geven waardering: objectief + gebaseerd op controleerbare gegevens (evt in extern document) Volledig: verbod van compensatie (uitz: in wet) Getrouw: bij opstellen inventaris indien nodig uitz op wettelijke verplichtingen Betrouwbaar: verrichtingen getrouw en volledig naar tijdsorde ingeschreven + gedagtekend verantwoordingsstuk (met eigen of interne autoriteit) + boeken in volgorde vd datum Waarderingsprincipes = Het in geldwaarde uitdrukken van bezittingen en schulden = Aanvangswaarde en de wijzingen daarin Bevoegde organen moet deze vastleggen Moeten voldoen aan de postulaten van relevantie, consistentie, uniformiteit, voorzichtigheid & objectiviteit Aantal principes: Historische kost = maatstaf voor de aanvangswaardering (vb. aanschaffingsprijs, vervaardigingsprijs, ruilwaarde, inbrengwaarde). Positieve veranderingen via éénmalige herwaarderingen of waardeverminderingen Negatieve via afschrijvingen of waardeverminderingen. Elk bestanddeel ( ook risico s en lasten) afzonderlijk gewaardeerd Uitz: bestanddelen die technisch of juridisch volledig hetzelfde zijn Zowel bij aanvangswaardering als bij veranderingen vd waarde Begrip bestanddeel : bepaald door de gebruikelijke verpakking of de eenheid van verhandeling (voor bulkgoederen). Getrouw beeld oel jaarrekening: getrouw beeld van het vermogen en de financiële toestand van de vennootschap geven Niet in de jaarrekening bijkomende toelichtingen 4 P a g e
Hst 3: Boekhoudtechniek & Boekhoudorganisatie ubbele boekhouding principe: elke onderneming heeft een patrimonium dat dient om de activiteiten van de onderneming uit te voeren Patrimonium: Activa = kapitaalsbestanddelen, positieve elementen, bezittingen middelen vd onderneming Passiva = vermogensbestanddelen, negatieve elementen, schulden bronnen vd middelen Activiteit Kosten Opbrengsten Output verwezelijken van goederen en diensten Input verbruik van goederen en diensten Onderlinge band: Zonder patrimonium gn activiteit Activiteit heeft positieve/negatieve impact op patrimonium Alleen betrekking op beroepsvermogen Beginselen van dubbel boekhouden Balans Fundamenteel beginsel: Onderneming kan niets bezitten dat niet op één of de andere manier is gefinancierd Verandering in het ene heeft een aanpassing in het andere nodig Bezittingen = schulden Actief = passief Kapitaalsbestanddelen = vermogensbestanddelen Aanwending van middelen = bron van middelen Activa = investeringen Vaste activa Realiseerbare Beschikbare Passiva = financieringsmiddelen door de aandeelhouders en schuldeisers ter beschikking gesteld Permanente terbeschikkingstelling (kapitaal) = eigen vermogen Startkapitaal latere aangroei van het kapitaal = niet-uitgekeerde winsten = reserves vd onderneming Tijdelijke terbeschikkingstelling (schulden) = vreemd vermogen Schulden Voorzieningen voor risico s en kosten (> voorzichtigheidspostulaat) 5 P a g e
Boekhoudkundige voorstelling in een tabel (steeds in evenwicht!) = balans = voorstelling van aanwendingen en bronnen op aangegeven tijdstip Activa: neerwaarts volgens stijgende liquiditeit Passiva: neerwaarts volgens dalende beschikbaarheid Praktijk = dynamisch (elke verrichting heeft invloed): A en P koop van machine en daarvoor aangaan banklening A en P Onderneming betaalt bank ter aflossing van schuld A en A Onderneming int vanwege een klant het bedrag v/e vordering P en P Onderneming zet korte termijn schuld om in lange termijnschuld Nood aan periodiek inzicht in de evolutie van het patrimonium nood om verschillende balansen te kunnen vergelijken Bij elke verrichting een balans in praktijk onmogelijk Nood aan begrip eigen vermogen = startkapitaal + resultaten (latere groei) Wordt apart gerekend op de balans mogelijk positieve imact (opbrengsten) of negatieve (kosten) Eigen vermogen na verrichting N (op tijdstip N) = Startkapitaal +/- de Resultaten die sinds tijdstip 0 gecumuleerd werden over N verrichtingen Indien geen enkel resultaat uitgekeerd en dus eigen zijn aan de onderneming = Reserves Probl: geen details over de evolutie in de tijd etaillering van Eigen vermogen in Kapitaal + 2 componenten van het Resultaat Na x-verrichtingen kan nergens nog het startkapitaal worden gelezen Behoud bedrag startkapitaal op specifieke rekening Kapitaal ATIVA = EIGEN VERMOGEN + VOORZIENINGEN + SHULEN ATIVA = (KAPITAAL+OPBRENGSTEN+KOSTEN) + VOORZIENINGEN + SHULEN In scontrovorm weergegeven: Kapitaal (soms vervangen door Eigen vermogen) + resultaten A P Kapitaal + opbrengsten - kosten = eigen vermogen Totaal actief Totaal passief Resultatenrekening Balans geeft weinig info over de manier waarop patrimonium apart in resultatenrekening Meer info over de activiteit na verloop van vaste tijdspanne (= Boekjaar) resultaat vd continue activiteit + stand vh vermogen Herschikking Herschikking vd balans resultaatscomponenten vh Eigen vermogen worden afgezonderd in een resultatenrekening die gehecht wordt aan balans = ad hoc tabel Kosten aan actiefzijde = afname van het eigen vermogen (staan er dus tegenover) Kostenrekening gedraagt zich als actiefrekening: + - Opbrengsten aan passiefzijde = toename Opbrengstenrekening gedraagt zich als passiefrekening: - + 6 P a g e
Ontkoppeling Om de exacte stand van het Eigen vermogen op de balans te zien oor het verschil tussen opbrengsten en kosten (resultaat boekjaar) over te brengen naar de passiefzijde van de balans. evenwicht tussen balans en resultatenrekening P 41! Boekjaren Niet bij elke verrichting balans maar periodiek = per boekjaar Op einde: winst of verlies Resultaat van vorige boekjaar vermeerderen of verminderen met het verschil tussen opbrengsten en kosten Eindresultaat telkens overgeheveld naar de balans van volgende jaar eindbalans boekjaar N beginbalans boekjaar N+1 Bestanddelen van de balans overgenomen indien ze nog gelden Kosten en opbrengsten op nul Rekeningen Balans Balans en resultatenrekening nt nuttig voor elke verrichting systeem van rekeningen Rekening = voorstelling van individuele elementen van de balans of resultatenrekening Vallen onder een bepaalde zijde Niet voor elk individueel element gebruik van categorieën vb: diensten en diverse goederen, erelonen,... In scontrovorm met een debit- en creditzijde Balans = geheel van rekeningen (fundamentele balansevenwicht!) TOTAAL EBITEREN OP REKENING = TOTAAL REITEREN OP REKENING = Elke debetering (=inschrijven op de debetzijde) ook een creditering (=inschrijven op de creditzijde), afhankelijk van de verrichting op een actief- of passiefrekening Vb/ Aankoop van een wagen: opname aan de debetzijde van een actiefrekening, maar een creditering op een passiefrekening. Schema: A Patrimoniumrekening Balans P + - - + Een stijging van het actief komt op de debetzijde, een daling ervan op de creditzijde. it is omgekeerd voor het passief. Saldo = het verschil (op één rekening!) tussen het debettotaal en het credittotaal Actiefrekening debetsaldo Passiefrekening creditsaldo. Saldo s op de balans overgebracht (actief/passiefzijde) Vb/ Men verkoopt voor 2000 aan gebouwen maar koopt aan 1000 aan gebouwen Gebouwen 2000 1000 S (debetsaldo) = 1000 7 P a g e
Salderen = afboeken van het saldo op de zijde met het kleinste totaal, om zo het totaal van de rekening te weten te komen (van proefrekening naar saldirekening) Resultatenrekening = systeem (!) Elk jaar beginssaldo nihil = systeem creditering en debetering als voor balans A Patrimoniumrekening Balans P + - - + Kosten Activiteitsrekening Resultatenrekening Opbrengsten + - - + Het journaal en het grootboek Boekhouding: 2 essentiële boeken: journaal en het grootboek. Journaal = lijst waarin verrichtingen chronologisch en steeds op dezelfde wijze worden bijgehouden (totaal debet = totaal bedrag credit!) Grootboek = verzameling v alle rekeningen vervolgens wettelijk vastgelegd stelsel bijgehouden (enkel voor grote ondernemingen) Rekeningstelsel: min alg rekeningstelsel > wetg Inventaris: jaarlijks inventaris van alle bezittingen, schulden, geen verplichting voor permanente inventaris sommige verrichtingen tijdens het jaar en andere op het einde van het jaar geboekt Aankoop- en verkoopcyclus BTW-systeem BTW-verplichting: voor leveringen, diensten en sommige vormen van invoer Soms vrijgesteld: voor onroerende goederen, culturele en onderwijsactiviteiten, bank/verzekerings/en export verrichtingen Kenmerken BTW voor onderneming: = consumtiebelasting alleen door finale consument betaald en gedragen BTW-belastingplichtige onderneming = tussenpersoon tussen schatkist en finale consument BTW heeft boekhoudkundig in principe geen invloed op het resultaat us: BTW wordt aangerekend op het finale product dat de consument aanschaft. e consument draagt uiteindelijk de last, maar de BTW wordt niet in één keer naar de Schatkist doorgestort. Bij elke aankoop in het productieproces is BTW verschuldigd aan de schatkist = aftrekbare BTW aankoper (binnen het productieproces) mag de betaalde BTW gebruiken om de BTW te compenseren die hij later zelf aan de schatkist verschuldigd is bij de verkoop ( Verschuldigde BTW ) Aftrekbare BTW geboekt bij de vorderingen op minder dan een jaar Verschuldigde BTW geboekt bij de schulden op minder dan een jaar Aankoopprijs exclusief BTW op de normale wijze geboekt 1x per jaar BTW-aangifte bij schatkist Vb/ meubelmaker moet 2420 (=2000 + 21% BTW) betalen aan houthakker meubelmaker verkoopt kast aan consument voor 3630 (= 3000 + 21% BTW) 8 P a g e
Maar meubelmaker ziet de 420 BTW als voorschot en stort slechts 210 BTW door aan schatkist (zou anders 630 BTW moeten doorstorten) consument betaalt alle BTW: de BTW die de meubelmaker aan de houthakker moest betalen + de BTW die de meubelmaker zelf moest aanrekenen Aankoop van een goed Basis voor boeking aankoop = aankoopfactuur Aankoopprijs en BTW op verschillende rekeningen geboekt ( > BTW is aftrekbaar) In journaal aan debetzijde (= actief) Schuld aan de leveranciers In journaal aan creditzijde (= passief) In grootboek op = manier Betaling van de schuld Basis voor boeking schuld aan leverancier = rekeninguittreksel. Betaling door bank In journaal aan creditzijde (= actief) Weggaan schuld aan leverancier In journaal aan debetzijde (= passief) Verkoop van een goed Verkopen & vervaardigen is boekhoudkundig gelijkgesteld Basis voor boeking verkoop v/e goed = verkoopsfactuur Verkoop v/e goed = vordering tov klant In journaal aan debetzijde (actief) Verschuldigde BTW In journaal aan creditzijde (= passief) Verkopen (aantal x aankoopprijs)= opbrengst = Passief Inning van een vordering Basis voor boeking inning vd vordering = rekeninguittreksel Verdwijnen vordering tov klant In journaal aan creditzijde (=actief) Klant betaalt aan bank In journaal aan debetzijde (=actief) Vb: Aankoop + Betaling door leveranciers + Verkoop + inning vordering tov klant Journaal: ebet redit Aankopen Aftrekbare BTW 2000 420 @ Leveranciers 2420 Leveranciers 2420 @ Bank 2420 Klanten Bank @ Verkopen Verschuldigde BTW @ Klant 3630 3630 3000 3630 3630 9 P a g e
Grootboek: A Patrimoniumrekening Balans P Aftrekbare BTW 420 Bank 3630 2420 Leveranciers 2420 2420 Verschuldigde BTW 630 Kosten Aankopen 2000 Activiteitsrekening Resultatenrekening Verkopen 3000 Opbrengsten Klanten 3630 3630 Btw-afrekening Vergelijking Verschuldigde BTW & Aftrekbare BTW Verschuldigde BTW = schuld = passief Aftrekbare BTW = Terug te vorderen = Actief Verschuldigde BTW is bij Verkopen Aftrekbare BTW is bij Aankopen Te betalen BTW= Verschuldigde Aftrekbare Verschuldigde BTW > aftrekbare BTW onderneming heeft schuld tov schatkist ebet redit Verschuldigde BTW (Passief) X+Y (-) @ Aftrekbare BTW (Actief) X (-) Te betalen BTW (Passief) Y (+) In journaal aan creditzijde te betalen BTW (= passief) Aftrekbare BTW > verschuldigde BTW Onderneming heeft een vordering tov schatkist ebet redit Verschuldigde BTW (Passief) X (-) Terug te vorderen BTW (Actief) Y (+) @ Aftrekbare BTW (Actief) X+Y (-) In journaal aan debetzijde terugvorderbare BTW (= actief) Eindejaars- of afsluitingsverrichtingen Verschillende werkzaamheden: Opmaken inventaris Aanpassing vermogensbestanddelen Formele controle met behulp v proef-en saldibalans 10 P a g e
Opstellen resultatenrekening Toewijzen vh overgedragen resultaat & resultaat boekjaar Afsluiten der rekeningen & opstellen jaarrekening Opmaken van de inventaris Inventaris = gedetailleerde weergave werkelijke toestand vd onderneming: alle bezittingen, schulden, rechten, plichten (aard & omvang) Vaststelling hoeveelheden + waardering (aanschaffingswaarde) Resultaat = eindvoorraad Eindvoorraad = beginvoorraad volgend boekjaar Systeem van de periodieke inventaris der voorraden Handelsgoederen Periodieke (jaarlijkse) inventaris mbt gebruik/kostprijs vd verkochte goederen tijdens afgelopen boekjaar (hoeveelheden/eenheden) Resultaat = verkopen (waarde van de goederen x aantal verkocht) kostprijs vd verkopen = verkopen (beginvoorraad + aankopen eindvoorraad) Kostprijs vd verkopen = beginvoorraad + aankopen eindvoorraad Beginvoorraad = eindvoorraad van vorig boekjaar Aankopen: tijdens boekjaar geregistreerd op (kosten)rekening aankopen Eindvoorraad extracomptabel vaststellen dmv inventaris per einde vd boekjaar = verkopen (aankoopprijs +/- voorraadswijzigingen) Afname (+): Eindvoorraad < beginvoorraad tijdens boekjaar aankopen + deel vd beginvoorraad verkocht Kostprijs vk > kostprijs ak kleiner resultaat Toename ( ): Eindvoorraad > beginvoorraad eel vd aankopen niet verkocht overdragen naar volgend boekjaar in mindering op aankopen Kostprijs vk < ak groter resultaat Bepaling perioderesultaat: Tijdens boekjaar: aankopen = kosten Einde boekjaar: ogv inventaris evolutie eindvoorraad tov beginvoorraad bepalen Vuitsregel: voorraad = kosten Boekhoudkundig: Resultatenrekening Aankopen ad kostenzijde Voorraadswijziging ad kostenzijde Verkopen ad opbrengstzijde einde vh boekjaar aanpassen A-rekening voorraden ad wijzigingen tijdens boekjaar voorraden debiteren (+) voorraadswijzigingen crediteren (-) Overdragen vd winst (naar balans) winst vh boekjaar debiteren overdedragen winst crediteren Productiegoederen Grondstoffen: Kostprijs verbruik = beginvoorraad + aankopen eindvoorraad Verbruik: vanaf opname ih productieproces Toename voorraad: voorraadswijziging EV > BV eel vd aankopen niet verbruikt: overdragen naar volgend boekjaar in mindering op aankopen 11 P a g e
Niet-verbruikte deel = bijkomend patrimoniumbestanddeel Overhevelen naar balans Afname voorraad: + voorraadswijziging EV < BV Meer verbruikt dan aangekocht (dus deel van overgedragen voorraad) bijtellen bij aankopen Meer verbruikte deel = bijkomend kostenelement Afnemen vd balans Andere productiefactoren: Kostprijs: verspreid over verschillende kostenrekeningen (bezoldigingen, afschrijvingen, ) Productiekosten opnemen id kostprijs vd geproduceerde producten voorraadwijziging afgewerkte producten en voorraadwijziging goederen en bewerking : aanschaffingswaarde aan opbrengstzijde opbrengsten = compensatie voor gemaakte kosten op debetzijde Resultaat = verkopen totale productiekost = verkopen + geproduceerde vaste active +/- voorraadwijziging afgewerkte producten +/- voorraadwijziging goederen in bewerking (aankopen +/- voorraadwijziging grondstoffen) productiekosten Toename voorraad: + voorraadswijziging EV > BV Productie > verkoop Niet-verkochte deel = bijkomend activumbestanddeel Kost vd niet-verkochte producten: toevoegen aan vk Tegengewicht op creditzijde voor gemaakte kosten op debetzijde Afname voorraad: voorraadswijziging EV < BV Meerverkoop uit bestaande BV afnemen van patrimoniumbestanddeel Kost meerverkoop: op -zijde aftrekken vd verkopen Vuitsregel: voorraad = resultaat Afschrijvingen = het spreiden van de aanschaffingswaarde van een vast actief over zijn vermoedelijke levensduur Vast actief draagt meerdere boekjaren bij ook zo geboekt Bepaling levensduur van een investering: technische & economische slijtage (technologisch achterhaald) Indien boekwaarde > gebruikswaarde aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen Moet stelselmatig gebeuren elk jaar opnieuw Kenmerken Invloed op kostencalculatie Impact op resultaatsbepaling op te betalen belastingen Onrechtstreeks invloed op resultaatsbestemming Op 2 manieren: e directe methode: afschrijving (jaarlijks) ingeschreven op de creditzijde van de actiefrekening Nadeel: oorspronkelijke aanschaffingswaarde verdwijnt na 1 jaar van actief Niet duidelijk hoeveel afschrijvingen reeds gebeurd Enkel voor oprichtingskosten e indirecte methode: afschrijvingen op afzonderlijke rekening ( geboekte afschrijvingen ) en tegenboeking op Afschrijvingskost. 12 P a g e
Voordeel: oorspr aanschaffingswaarde blijft zichtbaar Nadeel: boekwaarde moet uit twee rekeningen worden afgeleid Vb/ 2 e jaar afschrijving Afschrijvingskost Vast Activum Geboekte afschrijving (kostenrekening) 1000 (apart op een lijst) 200 200 200 Afschrijving zelf 2 methodes: Lineaire afschrijvingsmethode: kost egaal gespreid over levensduur Jaarlijkse afschrijvingskost = 100%/levensduur in jaren percentage wordt afgetrokken vn aanschaffingswaarde. Vb/ Zie hoger voorbeeld: 200 per jaar op 5j aan aanschaffingswaarde 1000 egressieve afschrijvingsmethode: versnelde opname afschrijvingskosten in het resultaat (vaak om fiscale redenen) Veel afschrijvingskosten in het begin en verder steeds een kleiner bedrag Vb/ 1) 400 / 2) 300/ 3) 200/ 4) 100/ 5) 0 Waardeverminderingen Bij activabestanddelen met onbeperkte levensduur = niet-gerealiseerd verlies resultaatsvermindering zonder dat er effectief geld de onderneming verlaat Geboekt op geboekte waardevermindering (=opbrengsten) en tegengboeking op waardeverminderingskost (=kosten) ebet redit Waardevermindering(skost) 200 @ Geboekte waardevermindering 200 Niet definitief: Teruggenomen indien voorheen geboekte waardevermindering niet meer verantwoord Terugname: geboekt op een opbrengstenrekening en tegengeboekt geboekte waardevermindering. ebet redit Geboekte waardevermindering 200 @ Opbrengsten-uitz 200 Voorzieningen voor risico s en kosten Bepaalde gebeurtenissen pas in latere boekjaren effectief kosten/verliezen = Quasi-zeker raming bedrag rekeningen voorzieningen (activiteit) & voorzieningen voor risico s en kosten (patrimonium): per jaar een bepaalde kost (totale kost/verwachtte aantal jaren) Boekhoudkundig: toewijzen kosten en verliezen door aanleg voorziening voor risico s en kosten in boekjaar waar oorsprong ligt Kosten doen zich in later boekjaar effectief voor niet opnieuw ten laste van dat boekjaar aangerekend op de (eerder) aangelegde voorziening! ebet redit Voorzieningskost 100 @ Voorziening voor onderhoud 100 Uitstel- en anticipatiekosten Kosten & opbrengsten die betrekking hebben op prestaties over meerdere jaren Overlopende rekeningen = tijdelijke rekening, op einde boekjaar geopend en in volgende beokjaar metteen afgeboekt 4 scenario s: 13 P a g e
Actieve anticipatiepost (verworven opbrengsten) voor 31/12 Opdracht over meerdere jaren, pas op einde betaald door klant aan de onderneming Overeenstemmingsbeginsel deel van de prestatie al boekhoudkundig verwerkt Reeds inkomsten verworven tijdens boekjaar moeten verwerkt worden juiste bedrag onbekend moet geraamd worden Vb/ Huurcontract Passieve anticipatiekosten (toe te rekenen kosten) voor 31/12 Opdracht over meerdere jaren, pas op einde betaald door de onderneming aan de leverancier Overeenstemmingsbeginsel deel van de prestatie al boekhoudkundig verwerkt Reeds kosten gemaakt tijdens boekjaar moeten verwerkt worden juiste bedrag onbekend moet geraamd worden Huurcontract onderneming huurt zelf Actieve uitstelpost (over te dragen kosten) na 31/12 Opdracht over meerdere jaren, reeds in het begin betaald aan de leverancier door onderneming Passieve uitstelpost (over te dragen opbrengsten na 31/12 Opdracht over meerdere jaren, reeds in het begin betaald door klant aan de onderneming Proef en salibalans e proefbalans = alle grootboekrekeningen met hun debet- en creditkolom debet- en credittotaal is gelijk? totaal journaal = totaal proefbalans? Na de inventarisverrichtingen definitief (na winstverdeling) opgemaakt daarvoor best al voorlopig (voor winstverdeling) e saldibalans = alle credit- en debetsaldi van alle rekeningen (balans & resultaten-) debet- en credittotaal is gelijk? totaal journaal = totaal saldibalans? Na de inventarisverrichtingen definitief (na winstverdeling) opgemaakt daarvoor best al voorlopig (voor winstverdeling) Parallel met de eenvoudige balansmethode Op = manier 1 keer per jaar het verschil opgemaakt tussen kosten en opbrengsten Resultaat wordt overgeboekt bij de toename naar het eigen vermogen op de balans = de resultaatsverwerking Winst vd activiteit wordt bepaald en bij eigen vermogen gezet Uitgewerkt voorbeeld p87 Opstelling van de jaarrekening 4 componenten: Balans Activa Vaste activa = middelen voorbestemd voor langer dan 1 jaar Oprichtingskosten Immateriële vaste A Materiële vaste A Financiële vaste A Vlottende = middelen in de exploitatiecyclus & ten gelde op < 1j (uitz: vordering op >1j) Vorderingen op >1j 14 P a g e
Voorraden & bestellingen in uitvoering Vorderingen max 1j Geldbelegingen Liquide middelen Overlopende rekeningen Passiva Eigen vermogen = vermogensbronnen die ondernemer/aandeelhouder permanent heeft toegewezen aan onderneming nt opeisbaar binnen het jaar Kapitaal Uitgiftepremies Herwaarderingsmeerwaarden Reserves Overgedragen winst of verlies Kapitaalsubsidies Vreemd vermogen Voorzieningen voor risico s en kosten & Uitgestelde belastingen Schulden >1j Schulden max 1j Overlopende rekeningen Resultatenrekening Resultaat vh boekjaar > opbrengsten + kosten na aftrek belanstingen Functies resultatenrekening: Rapportering eigen vermogen tijdens boekjaar Tonen opbrengsten & kosten Bepaling: Winst? Verlies? Structuur: Bedrijfswinst/-verlies Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Winst/verlies uit gewone bedrijfsuitoefeningen Winst/verlies vh boekjaar voor belastingen Resultaatsverwerking: Saldo resultatenrekening (opbrengsten kosten) overbrengen naar balans Opschortende vwe: goedkeuring door algemene vergadering Toelichting Aanvullende info over vermogen/financiële positie/resultaat vd onderneming die niet onmiddellijk blijkt uit balans en resultatenrekening Geen corrigerende werrking Inhoud Samenvatting vd waarderingsregels Rechten en verbintenissen die het vermogen in belangrijke mate kunnen beïnvloeden etail vd materiële vaste activa: onderscheid naar Aanschaffingswaarde Geboekte afschrijvingen Geboekte meerwaarde Sociale balans Info mbt het personeel 15 P a g e
Hst 4: Activarekeningen Bespreking van de activarekeningen: Onderscheid activia kosten Activum gebruikt in ondernemingsproces In tijd gespreide (uitgestelde) invloed op resultaat dienstig meer dan 1j Heeft nutswaarde Bestemming wedergebruik Kan waarde behouden zelfs na volledige afschrijving Kost Metteen verbruikt in ondernemingsproces (op voorraad na) Metteen impact op resultaat Bestemming voorraad = verkoop of gebruik Geen criterium: omvang activium/kost Rubrieken: Oprichtingskosten Immateriële vaste A Materiële vaste A Financiële vaste A Extra Oprichtingskosten efinitie = kosten van oprichting, ontwikkeling of herstructurering vennootschap of eenmanszaak Vb/ honoraria notaris, registratierechten,... Waardering Behouden karakter van kosten ( andere activa) Wb Venn: fictieve activa Op 2 wijzen verwekt: voorzichtigheidsbeginsel metteen ten laste van resultaat Overeenstemmingsbeginsel geactiveerd & afgeschreven over max 5j Opname in de boekhouding Hetzij rechtstreeks bij de oprichting Hetzij door overboeking vanuit kostenrekening Afschrijving Volgens directe methode Jaarlijkse afrekening : rechtstreeks gecrediteerd op actief oorspr aanschaffingsprijs komt na 1 e afschrijving nt meer voor op rekening Eisen: voorzichtigheid, oprechtheid & goede trouw Vrij snel max 5j (min 20% per jaar) Beoordeling Ook vaak herstructureringskosten waardering vaak subjectief (moeilijke afbakening) Immateriële vaste activa efinitie = onlichamelijke vaste activa met enig nut voor onderneming voor >1j Kosten voor onderzoek (vervaardiging) en ontwikkeling van prototypes en van producten, uitvindingenen knowhow voor ontw toekomstige activiteiten oncessies, octrooien, licenties, knowhow, merken en andere gelijkaardige rechten Goodwill gedeelte van de marktwaarde van een onderneming aan te duiden dat niet direct toewijsbaar is aan de activa en passiva 4 meerwaarde onderneming boven nettowaade vb/ kennis, klanten, merken, personeel,... 16 P a g e
Waardering Aanschaffingswaarde Gewaardeerd tegen: Aanschaffingsprijs = aankoopprijs + aankoopkosten (niet-aftrekbare belastingen & vervoerskosten) Vervaardigingsprijs (zelf ontwikkelde activa) voor zover deze niet hoger dan voorzichtige raming van gebruikswaarde of toekomstig rendement Inbrengwaarde of ruilwaarde Kosten voor onderzoek & ontwikkeling Eerst ten laste vd resultatenrekening Afsluitdatum: geactiveerd via credit (+) van rekening Geproduceerde vaste activa = opbrengstenrekening = belastbare dienst BTW maar bijna uitsluitend voor beroepsdoeleinden volledig aftrekbaar nul nul operatie ebet redit oncessies, licenties, merken 250 000 Aftrekbare BTW 52 500 @ Geproduceerde vaste activa 25 000 Verschuldigde BTW 52 500 Materiële vaste activa voor het tot stand brengen van immateriële = materiële immateriële Afschrijving Immateriële: beperkte levensduur normale afschrijvingen max 5j (meer: uitleg in toelichting) Indien boekwaarde > gebruikswaarde aanvullende of uitzonderlijke afschrijvingen Boekwaarde = aanschaffingsprijs geboekte afschrijvingen Waardevermindering Immateriële: onbeperkte levensduur waardevermindering indien duurzame ontwaarding Verkoop v/e concessie Bij verkoop concessie mogelijk netto-resultaat of meerwaarde = verkoopprijs boekwaarde oor afschrijvingen is het goed boekhoudkundig minder waard maar men verkoop het voor hogere prijs (mogelijk hoger dan aankoopprijs) Evt verkoop aan lagere prijs dan boekwaarde (en aankoopprijs): verlies = minderwaarde (uitzonderlijk verlies) Vervreemding vast activum: Alle rekeningen ( Immaterieel vast activa + Geboekte afschrijvingen op Imm VA) uit boekhouding weg = Uitzonderlijke opbrengsten / kosten Beoordeling Waardering = subjectief specifieke technische kennis nodig Mogen niet worden geherwaardeerd zelfs indien marktwaarde hoger dan boekwaarde Materiële vaste activa efinitie Geen algemene omschrijving enkel samenstellende subrubrieken Volledig afgeschreven Mat VA boekwaarde = 0 blijven opgenomen in inventaris zolang aanwezig Inventaris = vaste activa (incl Zak Ren) waarvan juridische/economische eigendom Vaste activa die moeilijk waardeerbaar zijn naar best vermogen gewaardeerd Zolang in onderneming aanwezig + boekwaarde > 0 geacht nutswaarde te hebben Terreinen & gebouwen Uitz: activa voor wederverkoop bestemd ( = Voorraad) 17 P a g e
Installaties, machine & uitrusting Uitz: meubliair & rollend materieel Meubilair en rollend materieel Meubelen, computermaterieel & voertuigen Vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk R Gebruiksrechten op lange termijn op bebouwde onroerende goederen Gebruiksrechten op roerende Overige verschillende aard: Kosten inrichting gehuurde gebouwen (indien nt in resultatenrekening) Aansluitings-of installatiekosten waarvan derde eigendom behouden (indien nt in resultatenrekening) Vaste activa in aanbouw & vooruitbetalingen Waardering bij verwerving Aanschaffingsprijs = aankoopprijs + aankoopkosten (niet-aftrekbare belastingen & vervoerskosten) Vervaardigingsprijs kosten gedebiteerd (+) op kostenrekening & geclassificeerd op naam = aanschaffingskosten der grondsstoffen, verbruiksgoederen & hulpstoffen, productiekosten rechtstreeks/onrechtstreeks toerekenbaar aan product keuze onrechtstreekse productiekosten geheel/gedeeltelijk in vervaardigingsprijs in toelichting Overzicht: irecte (vb/ grondstoffen, onderaannemingen, directe personeelskosten,..) opname verplicht Indirecte (vb/afschrijving machines, alg productiekosten,...) Opname vrij + vermelding Algemene indirecte (vb/ marktonderzoek, kosten personeelsdienst,...) opname nt toegelaten Integrale / variabele kostprijs: Integrale (full cost): = kostprijssysteem: directe productiekosten + evt deel vd indirecte = de regel Variabele (direct cost): = kostprijssysteem: enkel variabele productekosten (in functie van productievolume) zijn relevant vaste productiekosten (nt in functie van productieformule) nt Verantwoord in toelichting Inbrengwaarde Bij inbreng in natura Ruilwaarde Vaste waarde Voor klein materieel dat continu heraangeschaft wordt met aanschaffingswaadre tie tov het balanstotaal te verwaarlozen is Mogelijk voor vast bedrag indien hoeveelheid, waarde en samenstelling nt aanzienlijk tov andere boekjaren Prijs vd hernieuwing = bedrijfskost Niet toegelaten waardering Waardering aan verkoopprijs niet-gerealiseerde winst op niet-verkocht goed nt tot gerealiseerde winst omvormen Afschrijving efinitie = het spreiden van de aanschaffingswaarde van een vast actief over zijn vermoedelijke levensduur Aanvullende/ uitzonderlijke: Indien boekwaarde > gebruikswaarde Afschrijvingsmethode Methode vd lineaire afschrijving (constante afschrijvingskost) Methode vd degressieve afschrijving Volledig afgeschreven: Boekwaarde = 0 Meestal nog marktwaarde: evt herwaarderen 18 P a g e
Waardevermindering Materiële vaste activa waarvan gebruiksduur onbeperkt Indien > normale exploitatiekost bedrijfskost Indien uitzonderlijk karakter uitzonderlijke kost vb/ duurzaam waardeverlies terrein door milieuverontreiniging of stormschade Herwaardering Wnr waarde van activa ifv het nut voor onderneming > boekwaarde Voorwaarde: op vaststaand en duurzame wijze Activa = noodzakelijk voor voortzetting bedrijf: slechts id mate waarin de meerwaarde verantwoord wordt door rendabiliteit Nooit verplicht Meestal vastgelegd obv schatting vd intrinsieke waarde Toerekenen aan passiefrekening herwaarderingsmeerwaarden ebet redit Meerwaarde op Materieel Vast Activum 5000 @ Herwaarderingsmeerwaarde 5000 Behouden zolang activa niet worden gerealiseerd Zuivere balansoperatie geen beïnvloeding vh resultaat Mogen overgeboekt worden naar een reserve tot beloop vd op de meerwaarde geboekte afschrijvingen Mogen in kapitaal omgezet worden Latere minderwaarde: afboeken tot beloop vh nog niet afgeschreven deel Geherwaardeerde waarde verantwoorde id toelichting Herwaardering dmv terugneming van afschrijvingen en waardevermindering is mogelijk V.A. met beperkte gebruiksduur: meerwaarde over resterende levensduur afschrijving onrechtstreekse invloed op het resultaat Afboeking Verkoop V.A. verdwijnt uit onderneming Alle rekeningen mbt activum afboeken Aanschaffingswaarde, meerwaarden, afschrijvingen, Resultaat: Meerwaarde: uitzonderlijke opbrengsten Minderwaarde: uitzonderlijke kosten Buiten gebruikstelling: blijft in patrimonium, maar waarde reduceren tot residuële waarde Meestal nihil V.A. met beperkte levensduur: waardereductie boeken dmv aanvullende afschrijving Activa boekhoudrechtelijk afzonderen: overige materiële V.A. Beoordeling Aandeel materiële VA is afh van aard Financiële vaste activa efinitie Oa aandelen, vorderingen & obligaties door vennootschap aanghouden om een duurzame band te scheppen met uitgevende vennootschap Bespreking Verbonden onderneming = ondernemingen die de vennootschap controleert en ondernemingen waardoor de vennootschap gecontroleerd wordt Begrip ontrole : in rechte/in feite beslissende invloed op het beleid uitoefenen ontrole in rechte: Onweerlegbare vermoedens 19 P a g e
Bezit van meerderheid vd stemrechten verbonden ah totaal vd aandelen vd betrokken onderneming Recht de meerderheid vd bestuurders of zaakvoerders te benoemen of ontslaan ogv statuten of overeenkomst ochteronderneming: onderneming waarover controlebevoegdheid bestaat ontrolebevoegdheid vaststellen: Onrechtstreekse controlebevoegdheid via dochter-onderneming + rechtstreekse controlebevoegdheid Meerderheid vd stemrechten via deelneming in andere vennootschap andere vennootschap = dochtervennootschap ontrole in feite: indien > andere factoren dan bij controle in rechte Weerlegbare vermoedens Op voorlaatste en laatste algemene vergadering v/e vennootschap meerderheid vd stemrechten uitoefenen Vennootschap = dochtervennootschap Onderdelen eelnemingen = maatsch Ren die vennootschap aanhoudt ih aandelenkapitaal v/e andere vennootschap voor duurzame en specifieke band tussen beiden + medezeggenschap Vermoed wnr: rechtstreeks/onrechtstreeks (via dochtervennootschap) 10% vh aandelenkapitaal bezitten Vorderingen vordering aan gelieerde onderneming ongeacht contractuele looptijd/oorsprong/vorm met tot doel de activiteit vd gelieerde onderneming te steunen Leningen/voorschotten toestaan: doel = duurzame band Ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat + Voor zover ze niet voldoen ad criteria voor verbonden ondernemingen Vennootschap houdt rechtstreeks/onrechtstreeks (via dochter) een deelneming aan in andere onderneming Vennootschap houdt bij weten vh beleidsorgaan rechtstreeks /onrechtstreeks (via dochter) een deelneming ih kapitaal vd onderneming Onderneming is bij weten vh beleidsorgaan dochteronderneming vd vennootschap Weerlegbare vermoedens: Bezit van maatschappelijke rechten = min. 10% vh kapitaal Bezit maatschappelijke rechten van vennootschap + dochter- of kleindochteronderneming = min. 10% vh kapitaal Bezit maatschappelijk rechten < 10% + daden van beschikking over aandelen of uitoefening van daaraan verbonden rechten zijn onderworpen aan overeenkomst/eenzijdige verbintenis die vennootschap aanging Onderdelen eelnemingen = maatsch Ren die vennootschap aanhoudt ih aandelenkapitaal v/e andere vennootschap voor duurzame en specifieke band tussen beiden + medezeggenschap Vermoed wnr: rechtstreeks/onrechtstreeks (via dochtervennootschap) 10% vh aandelenkapitaal bezitten Vorderingen vordering aan gelieerde onderneming ongeacht contractuele looptijd/oorsprong/vorm met tot doel de activiteit vd gelieerde onderneming te steunen Leningen/voorschotten toestaan: doel = duurzame band Andere financiële vaste activa Maatschappelijke rechten: duurzame band, maar geen deelneming Niet duurzaam: aandelen in rubriek geldbeleggingen Vorderingen en borgtochten in contanten Vorderingen: duurzaam activiteiten v/e vennootschap steunen, maar geen verbonden onderneming/deelnemingsverhouding 20 P a g e