APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 VERSLAG

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 2010 VERSLAG

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 INHOUD JAARVERSLAG 3 APG GROEP, EEN KENNISMAKING / 7 APG GROEP IN 2010 / 17 KERNCIJFERS / 20 BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN / 24 VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR / 33 Algemeen / 33 Strategie en scope / 33 Marktontwikkelingen / 34 Ontwikkelingen op de financiële markten / 35 Organisatorische ontwikkelingen / 35 Corporate Governance / 38 Analyse van de ontwikkelingen in de financiële positie / 38 Maatschappelijk verantwoord ondernemen / 49 Risicomanagement / 51 Personeel en organisatie / 57 Samenwerking met de ondernemingsraad / 61 Vooruitzichten en verwachte ontwikkelingen in 2011 / 62 Woord van dank / 62 JAARREKENING / 69 Geconsolideerde balans per 31 december 2010 / 70 Geconsolideerde winst en verliesrekening periode 1 januari 31 december 2010 / 71 Geconsolideerd kasstroomoverzicht periode 1 januari 31 december 2010 / 72 Grondslagen voor de financiële verslaggeving / 73 Toelichting op de geconsolideerde balans / 89 Toelichting op de geconsolideerde winst en verliesrekening / 98 Toelichting op het geconsolideerde kasstroomoverzicht / 109 Overige toelichtingen / 109 Enkelvoudige financiële overzichten / 111 Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling / 112 Toelichting op de enkelvoudige financiële overzichten / 113 OVERIGE GEGEVENS / 125 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant / 126 Statutaire winstbestemmingsregeling / 127 Voorstel voor de resultaatbestemming / 127 Gebeurtenissen na balansdatum / 127 PERSONALIA / 128

4 TERTIAIRE KLEUR PRIMAIRE KLEUR SECUNDAIRE KLEUR TERTIAIRE KLEUR SECUNDAIRE KLEUR TERTIAIRE KLEUR TERTIAIRE KLEUR PRIMAIRE KLEUR PRIMAIRE KLEUR TERTIAIRE KLEUR TERTIAIRE KLEUR SECUNDAIRE KLEUR De kleuren die in dit jaarverslag worden gebruikt maken deel uit van de twaalfdelige kleurencirkel van Johannes Itten. De kleuren volgen elkaar op naar de ordening van de regenboog. De tegenover elkaar staande kleuren zijn complementair.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 5 De kleurbeleving van APG Groep Dagelijks kleur geven aan pensioenen. APG Groep werkt voor veel verschillende opdracht gevers: pensioenfondsen met hun eigen beleidsvisie, richt lijnen en deelnemers. Dit levert een mooie veelkleurigheid op, die ook van toepassing is op het werk van onze mensen. Door het uiteenlopende karakter van onze opdrachtgevers hebben de medewerkers van APG Groep dagelijks te maken met verschillende opdrachtgevers en deelnemers. Dit gaat gepaard met processen die op elkaar inwerken, procedures die in elkaars verlengde liggen, met tegenstellingen en aanvullingen. Om dit te illustreren, komen in dit jaarverslag medewerkers aan het woord die hun dagelijkse werk zaamheden in verband brengen met contrasten in de kleurenleer. De inspiratiebron voor de associaties in dit jaarverslag tussen kleuren en werkzaamheden binnen APG Groep is de kleuren leer van Johannes Itten (18881967). Itten onderscheidde zeven kleurcontrasten: kleurtegenkleurcontrast, lichtdonker contrast, koudwarmcontrast, comple men tair contrast, simultaan contrast, kwaliteitscontrast en kwantiteitscontrast. Zeven medewerkers van APG Groep lieten zich door deze contrasten inspireren in een korte karakterisering van hun werk.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 APG GROEP, EEN KENNISMAKING 7 APG GROEP, EEN KENNISMAKING MISSIE EN STRATEGIE APG Groep N.V. (APG Groep) gelooft in een sterk pensioenstelsel waarbij collectieve oplossingen aan de basis staan. De missie van APG Groep is het helpen realiseren van een goed en betaalbaar pensioen voor zo veel mogelijk mensen. Het logo van APG Groep, een gestileerde levensboom, weerspiegelt daarom de drie levensfasen: de jaren voor het werkzame leven, het werkzame leven en het leven na pensionering. Om onze missie te realiseren, is de strategie van APG Groep gericht op het verhogen van kwaliteit en efficiëntie van de organisatie en de dienstverlening en verdere groei van het aantal opdrachtgevers. Dit stelt ons in staat onze opdrachtgevers de gewenste dienstverlening, kostenbeheersing en schaalvoordelen te bieden. Morgen is vandaag is ons motto.hiermee verwoorden we dat wij ons elke dag inzetten voor de kwaliteit van morgen. Het is eveneens een leidraad voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen van APG Groep. Belangrijke vraagstukken voor morgen en overmorgen vragen immers vandaag al onze aandacht. APG Groep neemt in haar bedrijfsvoering dan ook een leefbare wereld voor toekomstige generaties als uitgangspunt. KERNACTIVITEITEN APG Groep verzorgt pensioenbeheer, pensioencommunicatie, vermogensbeheer, bestuursondersteuning voor pensioenfondsen en regelingen op het gebied van inkomenszekerheid. Met deze dienstverlening helpt APG Groep pensioenfondsen bij het zo goed mogelijk beheren van de pensioenen van hun deelnemers. Inmiddels werkt APG Groep voor 32 opdrachtgevers en verzorgen we de pensioenadministratie van circa 4,5 miljoen deelnemers. De afgelopen decennia hebben we veel ervaring opgedaan met zeer uiteenlopende pensioenregelingen. Hierdoor heeft APG Groep een brede en specialistische kennis van pensioenen en pensioenregelingen. Deze kennis wordt gedeeld met bestaande en nieuwe opdrachtgevers, zodat we gezamenlijk tot de best mogelijke keuzes komen. Pensioenbeheer en communicatie Elke maand incasseert APG Groep premies, administreert de pensioenrechten en verzorgt de pensioenuitkeringen voor miljoenen mensen. Door de inzet van de juiste kennis op het gebied van administratie en automatisering gebeurt dit nauwkeurig en tijdig.

8 Een heldere communicatie met aangesloten werkgevers en deelnemers is een essentieel onderdeel van onze pensioenuitvoering. Wij streven ernaar dat deelnemers op elk moment kunnen weten hoe hun financiële toekomst eruit ziet. Een steeds intensiever gebruik van de mogelijkheden van het internet maakt de gewenste informatie snel beschikbaar. Vermogensbeheer Een evenwichtig beleggingsbeleid met aandacht voor de lange en korte termijn is essentieel voor pensioenfondsen. Het vermogensbeheer van APG Groep is hier op ingesteld. Wij adviseren onze opdrachtgevers bij het samenstellen van een porte feuille aan de hand van de verplichtingenstructuur, de beleggingsprincipes en methoden. Verantwoord beleggen is een geïntegreerd onderdeel van het beleggingsproces. APG Groep beoordeelt beleggingen hierbij systematisch op criteria zoals het milieu, sociale onderwerpen als kinderarbeid, vakbondsvrijheid en goed ondernemingsbestuur. Op deze wijze houden wij voor onze opdrachtgevers rekening met factoren als duurzaamheid en corporate governance. We verwerken deze zogeheten ESGfactoren waar mogelijk in de beleggingsportefeuille die we voor onze opdrachtgevers beheren (ESG staat voor Environment, Social, and Governance : Hierbij gaat het om milieukwesties, sociale issues en zaken die met het bestuur van ondernemingen en de rechten van aandeelhouders te maken hebben.) Bestuursondersteuning De pensioenwereld is volop in beweging. Pensioenregelingen worden complexer en wetswijzigingen en nieuwe regelgeving volgen elkaar steeds sneller op. De discussies rondom de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel en de toenemende veranderingen op de pensioenmarkt vragen om steeds snellere reacties. Bovendien stellen toezichthouders steeds hogere eisen aan transparantie en communicatie met deelnemers. Goed pensioenfondsbestuur vereist daardoor steeds meer specialistische kennis en vaardigheden. Daarom is het ondersteunen van het pensioenbestuur voor ons een essentieel onderdeel van de dienstverlening. Wij vinden het delen van kennis met onze opdrachtgevers belangrijk omdat goed fondsbeleid bepalend is voor de kwaliteit van het hele pensioenstelsel. Doordat APG Groep meedenkt met de sociale partners en de overheid, kunnen wij inspelen op de actuele ontwikkelingen. Daarnaast bestaat onze bestuursondersteuning uit juridische, actuariële, technische en organisatorische diensten. Inkomenszekerheid Werkgevers en werknemers worden steeds meer zelf verantwoordelijk voor regelingen op het gebied van inkomen bij prepensioen, arbeidsongeschiktheid of overlijden. Er is als gevolg een groeiende behoefte aan mogelijkheden om collectieve en semicollectieve regelingen aan te vullen. Dankzij onze kennis van de regelingen leveren wij producten die bij die regelingen aansluiten. Dit pakket bieden we aan onder de vertrouwde merknaam Loyalis. ONZE OPDRACHTGEVERS Onze dienstverlening is primair op de ondersteuning van pensioenfondsen zelf gericht. Daarnaast ondersteunen we de bij deze fondsen aangesloten werkgevers, actieve deelnemers en gepensioneerden.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 APG GROEP, EEN KENNISMAKING 9 In Nederland werkt APG Groep voor pensioenfondsen in de sectoren overheid en onderwijs, bouw, woningcorporaties, schoonmaak en glazenwassers, de baksteenindustrie, bitumen en de groothandel in bloemen en planten. ORGANISATIE APG GROEP APG Groep NV (APG Groep) is op 29 februari 2008 opgericht en is diep geworteld in de pensioen wereld. APG Groep heeft drie dochters: APG Algemene Pensioen Groep NV (APG), Cordares Holding NV (Cordares) en Loyalis NV (Loyalis). De onderneming heeft vestigingen in Heerlen, Amsterdam, Utrecht, Brussel, New York en Hong Kong. APG Groep heeft één aandeelhouder, Stichting Pensioenfonds ABP. Daarnaast kent APG Groep op werkmaatschappijniveau de aandeelhouders Stichting Sociaal Fonds Bouwnijverheid en Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties en de certificaathouders Stichting SFB Werkgevers, Stichting SFB Werknemers en Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Bouwnijverheid. APG Groep heeft ook een aantal indirecte kapitaalbelangen. De volledige structuur blijkt uit de lijst van kapitaalbelangen. Deze is als onderdeel van de toelichting op de jaarrekening opgenomen. Loyalis is specialist in inkomenszekerheid en pensioenaanvullingen. Zij biedt voornamelijk producten en administratieve diensten aan op het gebied van pensioengerelateerde regelingen zoals arbeidsongeschiktheid, nabestaandenpensioen en sparen en beleggen. Loyalis is een 91 procent dochter van APG Groep. Loyalis werkt voor mensen die bij de overheid, in het onderwijs, in de bouw en bij de energieen nutsbedrijven werken. Haar producten en diensten sluiten maximaal aan op de collectieve pensioenregelingen en caoafspraken. GOVERNANCE APG Groep wordt bestuurd door een raad van bestuur onder toezicht van een raad van commissarissen. De raad van commissarissen heeft een tweetal commissies ingesteld: een auditcommissie en een remuneratiecommissie. Loyalis heeft een eigen raad van commissarissen, eveneens met een audit en remuneratiecommissie. APG Groep, vertegenwoordigd door de raad van bestuur, voert ook de directie van APG. Cordares en Loyalis hebben eigen directies. DOCHTERONDERNEMINGEN APG en Cordares zijn specialisten in de uitvoering van collectieve pensioenen en bedrijfstakeigen regelingen en het daarmee samenhangende vermogensbeheer. APG is een 98 procent dochter van APG Groep. Cordares is een 51 procent dochter van APG Groep.

10 ORGANISATIE APG GROEP APG GROEP APG CORDARES LOYALIS

DE KLEURBELEVING VAN Hoofd Design Management

HET MENSELIJKE ZIT IN ONZE PORIËN. KOUDWARM CONTRAST BLAUW OP DE KRAAN DUIDT OP KOUD WATER, ROOD OP WARM WATER. Niemand zal zich daarin vergissen. Maar het koudwarmcontrast gaat verder. Wie zich in een blauwe of groene omgeving bevindt, heeft een minder snelle bloedsomloop dan iemand in een rode of oranje omgeving. De temperatuurervaring kan hierdoor enkele graden verschillen. Het koudwarmcontrast laat zich in tal van natuurkundige of emotionele tegenstellingen vertalen. Denk bijvoorbeeld aan de contrasten tussen schaduw en zon, licht en zwaar, kalmte en opwinding en bedroefd en gelukkig.

Carry Timmermans Hoofd Design Management

HET MENSELIJKE ZIT IN ONZE PORIËN. Blauw is koel en veraf, rood warm en dichtbij. Het zijn de kleuren in ons logo. Het rood duidt op het menselijke in onze dienstverlening. We hebben hart voor mensen en staan voor solidariteit en collectiviteit. De menselijke aanpak zit in onze poriën. Het rood staat ook voor communicatie, een van onze kernactiviteiten. Zakelijke informatie blauw voor mijn gevoel maken we warmer, met begrijpelijke teksten, mooie vormgeving en animatiefilmpjes bijvoorbeeld. Zo zorgen we dat de boodschap bij de deelnemers van onze opdrachtgevers overkomt. Dat spel tussen zakelijk en menselijk vind ik interessant. Het verschil zit ook in de culturen in onze organisatie en in de achtergronden van de medewerkers. Soms overheerst het zakelijke, moeten risico s worden vermeden en rationele strategieën worden bedacht. Maar als dat is gebeurd, weten we altijd weer dat APG toch vooral over mensen gaat.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 APG GROEP IN 2010 17 APG GROEP IN 2010 De missie van APG Groep, het mogelijk maken van een goed en betaalbaar pensioen voor zo veel mogelijk mensen, is in 2010 in betekenis toegenomen. Door wereldwijde turbulentie op de financiële markten ontstond een groeiend gevoel van onzekerheid over de financiële toekomst. Deze onzekerheid werd versterkt door onzekerheid omtrent plannen voor de aankomende kabinetsperiode. Dit alles zorgde ervoor dat het pensioen bijna dagelijks nieuws was. De sindsdien aanhoudende discussies rondom de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel en de toenemende veranderingen op de pensioenmarkt vragen om steeds snellere reacties. Bovendien stellen toezichthouders steeds hogere eisen aan transparantie en communicatie met deelnemers. Om binnen deze ontwikkelingen onze missie te realiseren, is de strategie van APG Groep gericht op het verder verhogen van kwaliteit en efficiëntie van de organisatie en dienstverlening en groei van het aantal opdrachtgevers. Hierdoor kunnen wij onze huidige en toekomstige op dracht gevers de gewenste dienstverlening, kos ten beheersing en schaalvoordelen bieden en heb ben meer deelnemers aan pensioenregelingen zicht op een goed en betaalbaar pensioen. Met Morgen is vandaag geven we aan dat we ons elke dag volledig inzetten voor de kwaliteit van de dag van morgen. De ontwikkelingen in 2010 hebben er mede voor gezorgd dat wij dit motto vastberaden nastreven bij onze dienstverlening. POSITIEF RESULTAAT Eind 2010 werkt APG Groep voor 32 opdrachtgevers en verzorgen we de pensioenadministratie van circa 4,5 miljoen deelnemers. Het voor onze opdrachtgevers beheerde vermogen bedraagt op dat moment ongeveer 272 miljard. De bedrijfsopbrengsten van APG Groep bedroegen 1.258 miljoen waarbij de omzet vrijwel geheel in Nederland werd gerealiseerd. Het operationele resultaat over 2010 is toegenomen tot 189 miljoen tegenover 162 miljoen in 2009. Eind 2010 telt het personeelsbestand 4.238 per sonen. Daarvan zijn 129 personen werkzaam in het buitenland. ANTICIPEREN OP VERANDERING De discussies rondom de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel, de toenemende concurrentie op de markt en de complexiteit door toezicht en regelgeving stellen hoge eisen aan onze organisatie. Daarom is in 2010 veel

18 aandacht besteed aan het inrichten van de multicliëntorganisatie, de verbetering van kwaliteit en verhoging van eenvoud. Deze aanpassingen zijn een beleidsfocus, zowel in het uitvoerings bedrijf als in het verzekeringsbedrijf. In 2010 zijn belangrijke stappen gezet om de pensioensystemen multicliënt te maken. Daarnaast heeft verdere implementatie van de fondsen voor gemene rekening (FGR) binnen APG Asset Management ertoe geleid dat APG Groep meerdere opdrachtgevers kan bedienen. Een aantal opdrachtgevers heeft ondertussen aangegeven hun vermogen in de FGR structuur te willen onderbrengen. Het streven naar transparante en toegankelijke pensioencommunicatie heeft geleid tot een intensievere inzet van internet. Doordat deelnemers meer zaken via internet kunnen afhandelen, wordt minder intensief gebruik gemaakt van telefoonverkeer en email hetgeen op termijn een kostenbesparend effect kan hebben. De verdere integratie van Loyalis en Cordares Verzekeringen heeft geresulteerd in een compleet pakket aanvullende inkomensarrangementen dat wordt aangeboden onder de merknaam Loyalis. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN Morgen is vandaag is een leidraad voor het maatschappelijk verantwoord ondernemen van APG Groep. Belangrijke vraagstukken voor morgen en overmorgen vragen vandaag al onze aandacht. APG Groep neemt daarom in haar bedrijfsvoering een leefbare wereld voor toekomstige generaties als uitgangspunt. Dit is vastgelegd in het MVObeleid van APG Groep en vloeit voort uit de maatschappelijke verantwoordelijkheid van de eigen organisatie. Daarnaast adviseert APG Groep haar opdrachtgevers intensief met betrekking tot verantwoord aandeelhouderschap en verantwoord beleggen. De hiermee te bereiken effecten hebben, gezien het grote geïnvesteerde vermogen, immers een veel grotere positieve bijdrage. Verantwoord beleggen is daarom een geïntegreerd onderdeel van het beleggingsproces. Hierdoor houdt APG Groep bij beleggingsbeslissingen voor haar opdrachtgevers systematisch rekening met factoren als duurzaamheid en corporate governance. We verwerken deze zogeheten ESGfactoren in de beleggingsportefeuilles die we voor onze opdrachtgevers beheren. RISICOMANAGEMENT Gezien de aard en het maatschappelijk belang van de dienstverlening streeft APG Groep naar optimaal verantwoord risicomanagement. Risicomanagement is een vast onderdeel van het aansturen van de onderneming. De ontwikkelingen op pensioengebied in 2010 hebben deze manier van werken alleen maar geïntensiveerd. We zien het nut en de noodzaak van onze inspanningen op het gebied van risicomanagement bevestigd in de aanbevelingen van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code. In 2010 zijn de processen verder aangescherpt en de systemen voor interne beheersing opnieuw gecertificeerd. Hierdoor zijn de kwaliteit van het identificeren van de risico s en de te nemen beheersmaatregelen verder toegenomen. Bovendien stelt dit APG Groep in staat nog beter verantwoording af te leggen over de kwaliteit van de interne beheersing en controlesystemen.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 APG GROEP IN 2010 19 VERWACHTINGEN 2011 De ontwikkelingen in de afgelopen jaren sterken onze overtuiging dat pensioenen het beste op basis van collectiviteit kunnen zijn georganiseerd. De Nederlandse markt van pensioen en vermogensbeheer zal zich verder consolideren. De vertrouwde nationale wettelijke kaders worden meer en meer vervangen door strengere normen voor pensioenfondsbestuur en Europese wet en regelgeving. Daarbij zal er een drukkend effect op de prijzen zijn door toenemende concurrentie op de markt. Omdat wij onze dienstverlening tegen acceptabele kosten aan onze opdrachtgevers willen blijven leveren, zien wij in 2011 een verdergaande integratie binnen APG Groep. Dit zal naar verwachting resulteren in meer synergievoordeel, kostenefficiëntie en verrijking van de dienstverlening aan onze huidige en toekomstige opdrachtgevers.

20 KERNCIJFERS Bedragen in miljoenen euro s EIND 2010 EIND 2009 Groepsvermogen Balanstotaal Verhouding tussen het eigen vermogen en het balanstotaal van het uitvoerings bedrijf (conform het segmentatieoverzicht) Beleggingen van het verzekeringsbedrijf (incl. vorderingen uit herverzekering) Verplichtingen van het verzekeringsbedrijf Solvabiliteit van het verzekeringsbedrijf Investeringen in materiële vaste activa Personeel in personen 838 4.848 41% 3.184 3.022 293% 8 4.238 831 4.678 45% 2.974 2.931 234% 21 4.237 2010 2009* Operationeel resultaat Bedrijfsopbrengsten pensioenbeheer vermogensbeheer aanvullende producten overige beleggingsresultaten 189 267 346 386 60 1.059 199 1.258 162 254 336 446 71 1.107 234 1.341 * De opgenomen vergelijkende cijfers 2009 betreffen nog de cijfers 2009 vóór aanpassing uit hoofde van de doorgevoerde stelselwijzigingen bij het verzekeringsbedrijf

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 KERNCIJFERS 21 PENSIOENBEHEER: DEELNEMERS AANGESLOTEN FONDSEN EIND 2008 TOTAAL 3.601.000 EIND 2009 TOTAAL 3.761.000 EIND 2010 TOTAAL 4.440.000 1.271.000 1.338.000 1.864.000 959.000 992.000 1.029.000 1.371.000 1.431.000 1.547.000 0 ACTIEVEN GEPENSIONEERDEN SLAPERS

22 VERMOGENSBEHEER: BEHEERD VERMOGEN IN MILJARDEN EIND 2008 TOTAAL 202 EIND 2009 TOTAAL 240 EIND 2010 TOTAAL 272 5 20 23 6 25 6 177 211 241 0 OVERHEID & ONDERWIJS BOUW OVERIG

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 KERNCIJFERS 23 2010 2009 STIJGING C.Q. DALING Deelnemerscontacten Aantal bezoeken aan de websites van opdrachtgevers Aantal raadplegingen in de Mijn omgeving Aantal telefoongesprekken met deelnemers Aantal (abonnementen op) digitale nieuwsbrieven Aantal emails van deelnemers 12.700.000 3.240.000 585.000 471.000 125.000 8.190.000 2.010.000 563.000 396.000 128.000 +55% +61% +4% +19% 2% Werkgeverscontacten Aantal bezoeken EASiNet (werkgeverssite) Aantal klantsupport gesprekken Aantal werkgeverscontacten met adviseurs Aantal gesprekken met adviseurs Aantal opleidingen en presentaties 167.000 12.000 12.000 5.400 1.400 153.000 12.300 11.000 6.800 1.300 +9% 2% +9% 21% +8% Overig Aantal bij opdrachtgevers aangesloten werkgevers Aantal betalingen ten behoeve van opdrachtgevers per maand, gemiddeld 33.700 1.056.000 31.700 998.000 +6% +6% Een groot deel van het voor opdrachtgevers beheerde vermogen is ondergebracht bij door APG Groep beheerde fondsen voor gemene rekening (FGR s). Onderstaand zijn per fonds de behaalde rendementen in procenten weergegeven. 2010 (in procenten) Rendementen APG Strategic Real Estate Pool APG Tactical Real Estate Pool APG Commodities Pool APG Absolute Return Strategies Pool APG Hedge Funds Pool APG Developed Markets Equity Pool APG Emerging Markets Equity Pool APG Fixed Income Credits Pool APG Index Linked Bonds Pool APG Treasuries Pool 21,9 28,0 23,6 16,6 17,8 18,2 27,3 12,6 1,0 1,6

24 BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN INLEIDING JAARVERSLAG VERGADERINGEN Het jaar 2010 is niet alleen voor pensioenfondsen een jaar van financieel herstel geweest. Ook voor APG Groep NV is het verslagjaar in financieel opzicht een goed jaar geweest. Het operationeel resultaat is ten opzichte van vorig jaar wederom sterk verbeterd. Het toezicht van de raad van commissarissen is in het verslagjaar in belangrijke mate door vier aspecten bepaald: 1) een intensivering van de communicatie tussen de aandeelhouder, de raad van commissarissen en de raad van bestuur, 2) een verdere operationalisering van de strategie van APG Groep, 3) de organisatorische en juridische consequenties van een verdere integratie van APG en Cordares en 4) het behoedzaam blijven omgaan met de gevolgen van en het herstel uit de ernstigste financiële crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw, waar ook APG Groep in 2008 en 2009 mee werd geconfronteerd. Dit jaarverslag bevat de jaarrekening van APG Groep. Deze is door de raad van bestuur en de raad van commissarissen ondertekend. PricewaterhouseCoopers Accountants NV (PwC) heeft de jaarrekening gecontroleerd en van een goedkeurende controleverklaring voorzien. De raad van commissarissen adviseert de algemene vergadering van aandeelhouders, conform het voorstel van de raad van bestuur, om de jaarrekening over het boekjaar 2010 vast te stellen. De raad van commissarissen heeft dit jaarverslag met de raad van bestuur en de externe accountant besproken. De raad van commissarissen heeft na bespreking van het jaarverslag en mede op advies van de auditcommissie en overleg met de externe accountant geconcludeerd dat het jaarverslag een goede basis vormt voor de verantwoording die de raad van commissarissen voor het gehouden toezicht aflegt. De decharge van de leden van de raad van bestuur voor het in 2010 gevoerde beleid en de decharge van de leden van de raad van commissarissen voor het uitgeoefende toezicht zijn voor de algemene vergadering van aandeelhouders afzonder lijk geagendeerd. De raad van commissarissen kent als geheel dezelfde samenstelling als aan het einde van het voorgaande verslagjaar en is in 2010 acht keer in een formele vergadering bijeengekomen. De leden van de raad van bestuur zijn daar op uitnodiging van de raad van commissarissen meestal bij aanwezig geweest. De remuneratie/ benoemingscommissie en de auditcommissie van de raad van commissarissen hebben diverse keren een commissievergadering belegd. In het lidmaatschap van de commissies is wel een wijziging opgetreden. De raad van commissarissen heeft begin 2010 besloten dat de heer Van Keulen van de remuneratiecommissie naar de auditcommissie overstapt om de expertise in de auditcommissie, gezien de langjarige ervaring van de heer Van Keulen als CEO bij SNS Reaal, te versterken. Mevrouw Van Praag is overgestapt van de auditcommissie naar de remuneratiecommissie, vanwege haar specifieke expertise op het gebied van remuneratie en governance. De raad van commissarissen heeft tijdens de vergaderingen van gedachten gewisseld over onder meer de strategie van APG Groep, de financiële gang van zaken en het ESG beleid. De interne bedrijfsvoering heeft in de besprekingen eveneens

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN 25 veel aandacht gehad. De raad van commissarissen heeft met de raad van bestuur specifiek gesproken over de voorgenomen verkoop van AlpInvest Partners NV. Tevens is er gesproken over de financiële en strategische positie van Loyalis. In het tweede halfjaar heeft de raad van commissarissen het financieel jaarplan 2011 vastgesteld en is gesproken over de aanpassing van de portefeuilleverdeling binnen de raad van bestuur en de aanpassing van de organisatieinrichting ten behoeve van een verdere integratie van bedrijfsonderdelen. De raad van commissarissen is van oordeel dat een voortschrijdende integratie aan een nog beter en efficiënter bedrijf zal bijdragen. De raad van commissarissen heeft tevens gesproken over het behouden en verwerven van opdrachten van institutionele opdrachtgevers en de implicatie van de nieuwe wetgeving inzake de premie pensioeninstelling (PPI). De raad van commissarissen neemt met genoegen waar dat APG wordt erkend als pensioenexpertisecentrum, zowel nationaal als internationaal. De raad is van oordeel dat APG zich steeds meer ontwikkelt als full service multicliënt pensioenuitvoeringsbedrijf. De raad constateert tevens met genoegen dat steeds meer pensioenfondsen bij APG klant worden en dat deze pensioenfondsen daardoor kunnen profiteren van een zeer concurrerend prijs/kwaliteitsniveau. In de vergaderingen van de auditcommissie van de raad van commissarissen zijn onder andere het jaarverslag 2009, het daarbij behorende rapport van de externe accountant PwC en (periodiek) de financiële stand van zaken van APG Groep grondig besproken. De auditcommissie neemt waar dat de raad van bestuur voor de uitdaging staat om de juiste balans te vinden tussen enerzijds het niveau van de interne beheersing en anderzijds het tempo van de noodzakelijke veranderingen binnen APG Groep. De auditcommissie is samen met PwC van oordeel dat het huidige niveau van interne beheersing passend is voor deze ontwikkelingsfase van het bedrijf. De auditcommissie is van mening dat de raad van bestuur adequaat met de bevindingen van PwC omgaat. De raad van commissarissen beoordeelt via de kwartaalrapportages de voortgang van de op basis van de accountantsrapportages geformuleerde verbeteracties en vertrouwt erop dat de raad van bestuur ook de resterende verbeteracties zal oplossen. De auditcommissie heeft verder uitgebreid stilgestaan bij de ICTstrategie, de ICTorganisatie en het audit plan 2010/2011 van de interne accountant. De leden van de auditcommissie hebben tevens gezamenlijk een waardevolle workshop van PwC gevolgd over onder andere relevante jaarrekening aspecten. De remuneratiecommissie van de raad van commissarissen heeft onder meer aandacht besteed aan het evaluatieproces van de leden van de raad van bestuur en het zelfevaluatieproces van de raad van commissarissen. Tevens is gesproken over de functiewaardering van de leden van de raad van bestuur, het remuneratierapport 2009 en de beloningspraktijk bij APG Groep. Verder is aandacht besteed aan de verbreding van de scope van de remuneratiecommissie. Besloten is dat, behalve thema s als beloningsbeleid en het functioneren van (de leden van) de raad van bestuur, in de toekomst meer op de organisatie gerichte onderwerpen op de agenda van de remuneratiecommissie zullen komen. Te denken valt daarbij aan succesion planning, management en talent development, kwantitatieve en kwalitatieve aspecten van werkgelegenheidsontwikkeling binnen APG Groep en verzuim. Op 17 maart 2010 heeft de raad van commissarissen het eigen functioneren kritisch tegen het licht gehouden. Dit gebeurde op basis van een vooraf gehouden schriftelijke inventarisatieronde over het samenspel tussen de raad van bestuur en de raad van commissarissen, de teameffectiviteit van de raad van commissarissen en de relatie van de raad van commissarissen met de aandeelhouder. De evaluatie heeft onder andere geleid tot verbeterde en meer uitgebreide kwartaalrapportages van de raad van bestuur aan de raad van commissarissen. In 2010 is ter verbetering van de informatievoorziening aan de raad van commissarissen tevens een beveiligde extranet site in gebruik genomen met daarop onder andere de relevante vergaderdocumentatie. De raad van commissarissen stelt de inspanningen van de raad van bestuur tot verbetering van de informatievoorziening aan de raad van commissarissen en de verbeterde kwartaalrapportages zeer op prijs. De raad van commissarissen heeft in 2010 samen met de raad van bestuur een meerdaagse studiereis naar Hong Kong ondernomen. Deze studiereis stond geheel in het teken van het toezicht op het vermogensbeheerbedrijf in Azië, de teameffec tiviteit van de raad van commissarissen en de samenwerking met de raad van bestuur. RELATIE MET DE INTERNE EN EXTERNE ACCOUNTANT De externe accountant (PwC) en de directeur van de interne accountantsafdeling zijn meestal bij iedere vergadering van de auditcommissie aanwezig. De externe accountant woont tevens de vergaderingen bij waarin de raad van commissarissen het jaarverslag en de accountantsrap portages bespreekt. De raad van commissarissen heeft daarnaast eenmaal buiten aanwezigheid van de raad van bestuur met de externe accountant overlegd. CONTACTEN MET DE AANDEELHOUDER Op 29 april 2010 zijn tijdens de algemene vergadering van aandeelhouders niet alleen de reguliere jaarstukken en besluiten aan de orde geweest, maar is tevens gesproken over de verdere versterking van de synergie tussen APG en Cordares en dan met name de integratie van de pensioenbedrijven, de integratie van de ICT bedrijven en de portefeuilleverdeling binnen de raad van bestuur. Tevens zijn er twee bijeenkomsten belegd tussen de raad van commissarissen, de raad van bestuur en de aandeelhouder over de strategie en

26 het strategisch kader, de governancestructuur, nieuwe marktontwikkelingen en de voortgang van de integratie. Enkele leden van de raad van commissarissen en de raad van bestuur hebben geparticipeerd in een begeleidingswerkgroep voor de verkoop van AlpInvest Partners NV. Vertegenwoordigers van de aandeel houder waren ook in deze werkgroep actief. De raad van commissarissen heeft de samenwerking in deze werkgroep zeer gewaardeerd. De raad van commissarissen stelt de contacten met de aandeelhouder zeer op prijs. De raad van commissarissen heeft in het verslagjaar enkele malen ervaren dat de juridische structuur en de governance van APG Groep complex zijn en in de komende tijd aanpassing behoeven. CONTACT MET DE ONDERNEMINGSRAAD Gedurende het verslagjaar hebben enkele leden van de raad van commissarissen twee overlegvergaderingen met de ondernemingsraad bijgewoond. Hierbij is onder andere gesproken over de algemene gang van zaken van de onderneming, het jaarverslag 2009 en het financieel jaarplan 2011. Leden van de raad van commissarissen hebben geen aandelen in (dochters van) APG Groep NV. WOORD VAN ERKENTELIJKHEID In het derde jaar van het bestaan van APG Groep is opnieuw veel bereikt. De raad van commissarissen dankt de raad van bestuur en de medewerkers voor de grote inzet en betrokkenheid in de afgelopen periode. Heerlen, 28 april 2011 mr.drs. L.C. Brinkman, voorzitter G.M.M.L. Verhofstadt, vicevoorzitter mr. C.W. van Boetzelaer MBA mw. H.C.J. van den Burg drs. S. van Keulen drs. A.L.M. Nelissen mw. prof.dr. C.M. van Praag P. Rosenmöller K.I. van Splunder BEZOLDIGING VAN DE RAAD VAN BESTUUR EN RAAD VAN COMMISSARISSEN De raad van commissarissen formuleert voor de algemene vergadering van aandeelhouders voorstellen voor het bezoldigingsbeleid van de leden van de raad van bestuur. De algemene vergadering van aandeelhouders stelt vervolgens het bezoldigingsbeleid en de bezoldiging van de raad van bestuur vast. In het verslagjaar waren er geen wijzigingen in het bezoldigingsbeleid zoals dat eerder in de algemene vergadering van aandeelhouders op 28 mei 2009 is goedgekeurd. Een overzicht van de beloning van de raad van bestuur en de raad van commissarissen is in het jaarrekeningdeel van dit verslag opgenomen.

DE KLEURBELEVING VAN Business unit controller Pensioenbeheer

ALLE ASPECTEN ZO HELDER MOGELIJK. KWALITEITS CONTRAST EEN KLEUR HEEFT KWALITEIT ALS DEZE HEEL ZUIVER OF HEEL VERZADIGD IS, EEN KLEUR HEEFT MINDER KWALITEIT ALS DEZE DOF OF VERTROEBELD IS Zetten we een zuivere, verzadigde kleur naast de doffe, vertroebelde variant ervan, dan ontstaat een kwaliteitscontrast. Kleuren kunnen op verschillende manieren worden vertroebeld, namelijk door ze te mengen met wit, met zwart, met grijs of met de complementaire kleur. De ervaring van een kleurkwaliteit is overigens relatief. Een kleur kan helder lijken naast een doffe kleur, maar tegelijkertijd vertroebeld naast een kleur die nog stralender is.

Thijs van der Hagen Business unit controller Pensioenbeheer

ALLE ASPECTEN ZO HELDER MOGELIJK. In de dienstverlening aan onze opdrachtgevers streven we naar een onberispelijke uitvoering. Drie aspecten zijn daarin belangrijk. Het eerste is de doorlooptijd. Een deelnemer die ons bijvoorbeeld een vraag stelt, moet zo snel mogelijk antwoord krijgen. Het tweede is kwaliteit, dus het gegeven antwoord moet juist en volledig zijn. De kosten zijn het derde aspect. Die moeten zo laag mogelijk zijn, zodat de deelnemers van onze opdrachtgevers van hun betaalde premie zo veel mogelijk pensioen krijgen. Doorlooptijden, kwaliteit en kosten beïnvloeden elkaar. Leg je de nadruk op het ene, dan kan dat ten koste van het andere gaan. Toch moeten we alle aspecten zo helder mogelijk zien te krijgen. Momenteel doen we dat onder meer door steeds meer processen volledig te automatiseren. Straight through processing noemen we dat. We hebben er veel vertrouwen in dat we daardoor operational excellence nog beter kunnen invullen.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR 33 VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR ALGEMEEN STRATEGIE EN SCOPE In een uitdagende tijd is een heldere strategie onmisbaar. APG Groep ambieert een goed en betaalbaar pensioen voor zoveel mogelijk mensen. Elke markt waarin APG Groep actief is, wordt door unieke trends gekenmerkt. Veranderingen in de samenstelling van de pensioenmarkt en verschuivingen in de vraag naar aanvullende producten zijn hier voorbeelden van. Verscherpt toezicht en nieuwe regelgeving geven daar een extra dimensie aan. Om de ingezette koers te houden, kan APG Groep niet stilzitten. In 2010 hebben we de verdere professionalisering van de organisatie veel aandacht gegeven. Onze organisatie is steeds beter in staat een verscheidenheid aan opdrachtgevers te bedienen. Verder geven we voorrang aan het beheerst versimpelen van de operatie en aan de doorontwikkeling van onze producten. Opdrachtgevers merken dit in een verhoogde kwaliteit en efficiëntie van onze dienstverlening. Pensioen is tegenwoordig een veelbesproken onderwerp. Onzekerheid, gevoed door volatiele financiële markten en voorliggende kabinetsplannen, leidt tot toenemende berichtgeving in de media en verhoogde interesse bij mensen. Er ontstaan ook vragen rondom de houdbaarheid en betaalbaarheid van ons ook in het buitenland hoog aangeschreven pensioenstelsel. De missie van APG Groep is daarmee in toenemende mate relevant. Deze is een bijdrage te leveren aan een goed en betaalbaar pensioen voor zo veel mogelijk mensen tegen concurrerende tarieven. De missie van APG Groep wordt door toonaangevende producten en diensten ingevuld. We streven een goed en betaalbaar pensioen na door een kwalitatief hoogwaardig pensioenbeheer en vermogensbeheer te bieden dat bijdraagt aan een betere betaalbaarheid van pensioen. Door deze taken voor veel mensen uit te voeren behalen wij schaalvoordelen. Deze uiten zich in concurrerende tarieven en een hoog niveau van kennis en ervaring. Over de afgelopen jaren is APG Groep daarmee uitgegroeid tot een belangrijk kenniscentrum op het gebied van pensioenen en pensioenuitvoering. Met onze toewijding en deskundigheid willen we voor onze opdrachtgevers een toonaangevende pensioenuitvoerder zijn. Onze strategie richt zich op continue verbetering van kwaliteit en efficiëntie. Daarnaast heeft APG Groep de ambitie om te groeien. Dit is noodzakelijk om op drachtgevers ook in de toekomst van de ge wenste kwaliteit en schaalvoordelen te blijven voorzien. APG Groep is er trots op tegenwoordig een brede groep opdrachtgevers te mogen bedienen. Wij bedienen eind 2010 32 opdrachtgevers. Ongeveer de helft van deze opdrachtgevers heeft zowel de pensioen administratie als het vermogensbeheer bij ons ondergebracht. We voeren per eind 2010 de pensioenadministratie uit van circa 4,5 miljoen deelnemers en beheren een vermogen van ongeveer 272 miljard. Via dochtermaatschappij Loyalis biedt APG Groep haar opdrachtgevers een assortiment van verzekeringsproducten op het gebied van aanvullende collectieve, semicollectieve en individuele inkomensarrangementen voor werkgevers en werknemers. Inleving in specifieke klantsituaties is de kracht van Loyalis. Daarmee speelt Loyalis proactief op omgevingsveranderingen in.

34 De bedrijfsopbrengsten van APG Groep in 2010 bedragen 1.258 miljoen. Deze bedrijfs opbrengsten zijn inclusief premies die door de verkoop van aanvullende producten, grotendeels levensverzekeringen, zijn gegenereerd. De omzet is vrijwel geheel in Nederland gerealiseerd. De beleggingsresultaten bedragen 199 miljoen. Eind 2010 telt het personeelsbestand 4.238 personen. Daarvan zijn er 129 in het buitenland werkzaam. MARKT ONTWIKKELINGEN De huidige ontwikkelingen in de diverse markten van APG Groep maken een solide strategie nog belangrijker. In de markt voor pensioenuitvoering en in die voor aanvullende producten ontwikkelt zich een aantal bepalende trends. Pensioenmarkt Drie ontwikkelingen tekenen op dit moment de markt voor de bediening van pensioenfondsen: 1) een verheviging van de discussie rondom de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel, 2) een verandering van de marktsamenstelling en 3) een verdere verhoging van complexiteit. In het afgelopen jaar zijn vijf onderzoe ken uitgevoerd die door minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid waren ingesteld. Deze onderzoeken moeten tot een betere houdbaarheid van het Neder land se stelsel leiden. Onderwerpen van onderzoek waren de gebruikte parameters ten aanzien van verwachtingen van toekomstig rendement, de governancestructuur bij pensioenfondsen, beleggingsbeleid en risicobeheer, toekomstbestendig heid van pensioenregelingen en een evaluatie van het Financieel Toetsingskader (FTK). De uitkomsten van deze onderzoeken hebben invloed op zowel het pensioenbeheer als het vermogensbeheer. De pen sioen sector zal daarop moeten anticiperen. De samenstelling van de markt verandert. Er ontstaan bijvoorbeeld nieuwe pensioenvehikels. In januari 2010 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel Multiopf aangenomen. Dit maakt het voor ondernemingspensioenfondsen mogelijk hun krachten en expertise te verenigen en gezamenlijk een bestuur, een deelnemersraad en een verantwoordingsorgaan in te richten, waarbij het pensioenvermogen gescheiden blijft. Hiermee zijn schaalvoordelen op het gebied van expertise en efficiëntie te behalen. In 2010 is ook de oprichting van de eerste premiepensioeninstelling (PPI) aangekondigd. Dit nieuw type financiële instelling is gericht op het uitvoeren van (internationale) beschikbare premieregelingen. Het biedt onder andere Nederlandse pensioenuitvoerders de kans om een grotere rol op de Europese markt te spelen. Verder blijven internationale partijen met name vermogensbeheerders groeien op de Nederlandse markt voor pensioenuitvoering. Pensioenfondsen zien zich bovendien geconfronteerd met een stijgende complexiteit via nieuwe regelgeving, extra toezicht en aanhoudende turbulentie op de financiële markten. De behoefte aan beleidsondersteuning neemt toe evenals gepaste manieren om bepaalde delen van de pensioenadministratie en het vermogens beheer uit te besteden. Bovenstaande ontwikkelingen vertalen zich in een gestaag voortschrijdende consolidatie. In een kort tijdsbestek is het aantal pensioenfondsen van ruim 1.000 naar circa 550 gedaald. De toenemende regeldruk zet vooral kleinere pensioenfondsen ertoe aan voor het alternatief van een bedrijfstakpensioenfonds of verzekeraar te gaan. Markt voor aanvullende producten De aanvullende inkomensarrangementen die APG Groep via Loyalis aanbiedt, komen overwegend voort uit ontwikkelingen in de markt voor collectieve pensioenen. Bovenstaande dynamiek geldt daarom onverminderd voor de markt voor aanvullende producten. Daar waar leemtes in de sociale zekerheid en in de tweede HET HOOFDLIJNEN AKKOORD In 2010 is in de Stichting van de Arbeid (STAR) een Hoofdlijnenakkoord bereikt op het gebied van pensioenen. Belangrijke wijzigingen ten opzichte van de huidige situatie zijn de koppeling van de pensioen leeftijd aan de levensverwachting en het meebewegen van de (gereali seerde) pensioen opbouw met de ontwikkeling op financiële markten. De beoogde aanpassingen zullen een inspanning betekenen van onze pensioenadministratie. Verder creëert deze modernisering van het collectieve pensioen wellicht mogelijkheden voor oplossingen in de aanvullende sfeer. In 2011 wordt gewerkt aan een nader uitgewerkt pensioenakkoord.

APG GROEP NV JAARVERSLAG 2010 VERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR 35 pensioenpijler ontstaan, biedt Loyalis gepaste oplossingen. Daarnaast zijn er specifieke trends voor deze markt waar te nemen. De markt voor aanvullende producten is competitief. Er zijn veel partijen die met elkaar concurreren om marktaandeel in een relatief homogene markt. Hierdoor zijn winstmarges laag. Polarisatie van de markt is het resultaat. Aan de ene kant zijn er de grote verzekeraars en banken die zich op schaalvergroting richten en aan de andere kant zijn er nichespelers die zich op een specifieke doelgroep of dienst richten. In de levenbranche is sprake van een verschuiving van de vraag van verzekeringsproducten richting bancaire varianten. In 2008 vormden verzekeringsproducten bijna 90 procent van de totale markt voor fiscaal gefaciliteerd vermogensvorming onder andere ten behoeve van pensioenopbouw in de derde pijler. Begin 2010 was dat nog maar 70 procent. Deze trend zet zich door, want een groot deel van nieuwe afsluitingen betreft bancaire varianten. Vooral de gepercipieerde transparantie en eenvoud van bancaire producten zorgen voor een toegenomen vraag in een tijd waarin verzekeringsproducten nog steeds onder een negatief imago lijden. De markt wordt verder getekend door toetreding van nieuwe namen. Vaak gaat het om merken die door grote gevestigde partijen worden gevoerd. Kenmerken van dit type marktspelers zijn lage kosten en de transparante en directe manier van communiceren. Tot slot bereidt de verzekeringssector zich voor op Solvency II, de nieuwe Europese richtlijn ten aanzien van kapitaalbescherming, die op 1 januari 2013 in werking treedt. De Europese Commissie wil de gevolgen van Solvency II voor de financiële positie van verzekeraars toetsen. Daarom vraagt zij de instellingen op verschillende momenten in het besluitvormingsproces de bezittingen en verplichtingen en de kapitaaleisen te herberekenen. Dit gebeurt door middel van zogenoemde kwantitatieve impact studies (quantitative impact studies; QIS). Dit leidt tot extra administratieve druk op verzekeraars, naast extra activiteiten die al met de implementatie van Solvency II gepaard gaan zoals een herbezinning op het te voeren productenpallet en de voorbereiding van aanpassingen in processen, systemen en risicomanagement. ONTWIKKELINGEN OP DE FINANCIËLE MARKTEN Ontwikkelingen op financiële markten zijn van wezenlijk belang voor APG Groep. Enerzijds dagen ze ons uit om te beschikken over voldoende talent om de juiste beleggingskeuzes te maken voor onze opdrachtgevers. Anderzijds is ons verzekeringsbedrijf aangewezen op beleggingsrendementen bij het leveren van kwalitatief hoogwaardige producten. De financiële markten begonnen het jaar volatiel maar eindigden positief, zichtbaar in gezonde rendementen van aandelen en vastrentende waarden de belangrijkste beleggingscategorieën voor pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Schommelingen op aandelenbeurzen kwamen tot een hoogtepunt in mei gevolgd door een terugval in de koersen. Daarna trad meer stabiliteit op en vanaf september groeiden koersen solide tot het eind van het jaar. De MSCI World Index een graadmeter voor wereldwijde aandelenbeurzen toonde over het gehele jaar een performance van bijna tien procent. De koersen werden vooral in de laatste maanden ondersteund door een aantrekkende wereldeconomie, waarbij de macrocijfers geregeld beter uitvielen dan beleggers hadden voorspeld. De centrale banken zagen in de betere cijfers geen reden om af te zien van hun ruime monetaire beleid, wat zorgde voor verdere rugwind voor aandelenbeurzen. Overigens moet de performance over 2010 wel in perspectief gesteld worden van een sterk 2009 waarin de MSCI World Index met ruim dertig procent groeide. Voor wat betreft het rendement op vastrentende waarden is de eurocrisis, die volgde op de kredietcrisis, mede bepalend geweest. Door oplopende staatsschulden zijn diverse Europese landen financieel in de problemen gekomen. Deze landen hebben een beroep moeten doen op financiële steun vanuit de Europese Unie. Vastrentende waarden kenden uiteindelijk een positief rendement over 2010, hoewel een stijgende rente in het laatste kwartaal tot negatieve druk leidde. De groei op financiële markten in combina tie met stijgende rentes in het laatste kwartaal zorgden voor een sterk opwaartse trend van dekkingsgraden bij pensioenfondsen. Dezelfde ontwikkelingen hadden ook invloed op het resultaat van APG Groep, namelijk via de positieve beleggingsresultaten bij het verzekeringsbedrijf. Toch loopt het resultaat van het verzekeringsbedrijf ten opzichte van 2009 terug doordat de rendementen in dat jaar werden gevoed door zeer sterk aantrekkende financiële markten. ORGANISATORISCHE ONTWIKKELINGEN 2010 is een goed jaar geweest. We hebben via verdere kwaliteitsverbeteringen en acquisitie invulling kunnen geven aan onze missie. Het afgelopen jaar is APG Groep continu alert op de kwaliteit en efficiëntie van haar organisatie geweest om op bovengenoemde marktontwikkelingen te reageren. Met nieuwe, robuuste producten en diensten spelen we proactief in op de vraag die door deze ontwikkelingen ontstaat.

36 Om in de genoemde marktdynamiek ` de missie te kunnen vervullen, is in 2010 veel aandacht besteed aan de inrichting van de multicliëntorganisatie, de verbetering van de kwaliteit en de verhoging van de eenvoud. Deze zaken lopen als een rode draad door de verschillende bedrijfsonderdelen van APG Groep, zowel in het uitvoeringsbedrijf (APG Asset Management, APG Pensioenbeheer en Cordares Pensioen beheer) als in het verzekeringsbedrijf (Loyalis). APG Asset Management Het beheren van vermogen voor pensioen fondsen is een belangrijke en verantwoordelijke taak, zeker als het gaat om een omvang van 272 miljard. APG Asset Management is daarom ook verheugd dat over 2010 gezonde rendementen zijn behaald. De uitvoering van de beleggingstrategieën voor onze opdrachtgevers heeft bevredigende beleggingsrendementen in dubbele cijfers opgeleverd. De integratie tussen APG Asset Management en Cordares Vermogensbeheer heeft daarbij zijn vruchten afgeworpen. Echter de markt staat zoals hiervoor beschreven niet stil en APG Asset Management anticipeert op verandering. Qua bedrijfsvoering is beheerst versimpelen in 2010 het motto geweest, dat in 2011 verder wordt doorgezet. Het vereenvoudigen van de bedrijfsvoering leidt tot een verlaging van het operationele risico en tot een verhoging van de doelmatigheid. Onze beleggingspools die wij in 2010 helder en eenvoudig hebben ingericht, zijn hier een voorbeeld van. Het gebruik van complexe financiële producten is gereduceerd en de verantwoordelijkheidsstructuur binnen de organisatie is vereenvoudigd. Daarnaast hebben we een striktere scheiding tussen de staande organisatie en projectorganisatie doorgevoerd. Voorts leidt een betere prioritering van activiteiten tot een gerichtere toedeling van capaciteit en middelen. In 2010 is de integratie van Cordares Vermogensbeheer afgerond. Ook hierdoor is de bedrijfsvoering verder vereenvoudigd. Daarnaast is veel energie gestoken in activiteiten op gebied van compliance en in het opzetten van een Treasury Center met een toegewijde risicobeheerfunctie. Dit Treasury Center is een dochter van de fondsen voor gemene rekening en werkzaam ten behoeve van opdrachtgevers. Hierdoor is APG Asset Management in staat de operationele en kredietrisico s voor haar opdrachtgevers te verminderen. Tevens is dit jaar binnen APG Asset Management verder invulling gegeven aan klantgerichtheid binnen de organisatie. De klantactiviteiten werden tot voor kort vanuit verschillende afdelingen gecoör dineerd. Om de structuur te vereenvoudigen en deze processen te centraliseren is een afzonderlijke eenheid voor cliëntmanagement ingericht. Cliëntmanagement is de schakel tussen opdrachtgevers en het vermogensbeheerbedrijf en begeleidt opdrachtgevers door de gehele keten van het vermogensbeheerproces. De verdere implementatie van de fondsen voor gemene rekening (FGR s) binnen APG Asset Management heeft zijn vruchten afgeworpen en ertoe geleid dat APG Groep meerdere opdrachtgevers kan bedienen. In 2010 heeft een aantal opdrachtgevers aangegeven hun vermogen in de FGR structuur te willen onderbrengen. Het afgelopen jaar is door APG Asset Management één van de grootste pooling trajecten ter wereld uitgevoerd. De omvang van de beheerde vermogens die zijn samengevoegd, is een unicum. APG Pensioenbeheer Belangrijke factoren voor de tevredenheid van mensen over hun pensioen zijn tijdigheid, accuraatheid en goede communicatie. Dit zijn zaken die door APG Pensioenbeheer worden ingevuld. APG Pensioenbeheer heeft daarmee toonaangevende resultaten behaald. Wij zijn er trots op dat we voor onze opdrachtgevers: op wereldniveau leidend zijn qua service scores in de CEM Benchmark (CEM staat voor Cost Effectiveness Measurement en betreft een wereldwijde benchmark van pensioenfondsen), een veelheid aan complexe regelingen uitvoeren, in kostenstudies in het goedkoopste kwadrant vallen. Om een toonaangevende pensioenbeheerder te blijven zal APG Groep deze lijn doortrekken. APG Pensioenbeheer zet zich dan ook continu voor betere kwaliteit en efficiëntie in. APG Pensioenbeheer heeft veel aandacht besteed aan de verdere doorvoering van de multicliëntstrategie van APG. In 2010 zijn belangrijke stappen gezet om de pensioensystemen multicliënt te maken. Hiermee krijgen pensioenfondsen de mogelijkheid om de basisadministratie, de in en excasso en de communicatie uit te laten voeren, in overeenstemming met de specifieke servicelevels en de eigen identiteit. Ook het verbeterde offertetraject reflecteert de ambitie van APG om in de toekomst meer pensioenfondsen te bedienen. Als gevolg van de verdergaande vergrijzing nemen de activiteiten op het gebied van de uitkeringen van ouderdomspensioenen toe. APG Pensioenbeheer neemt in haar processen en systemen voorbereidende maatregelen om die groei op te vangen. Door het uitbreiden van straightthroughprocessing en van de selfservicemogelijkheden zullen opdrachtgevers en hun deelnemers beter en efficiënter worden gefacili teerd. In dit kader is het internetkanaal verder verbeterd. Door de opzet van pensioen fondswebsites meer intuïtief te maken en meer mogelijkheden op gebied van grafische weergave te bieden, is de kwaliteit van de dienstverlening toegenomen. Doordat deelnemers meer zaken via internet kunnen afhandelen, maken zij minder intensief gebruik van telefoonverkeer en email. Verder is in 2010 een aantal ondersteunende activiteiten in een daarvoor