Trajektinfo jaargang 21 september 2013 De aftrap van Go Active Be Creative in de St. Franciscusschool te Reijmerstok. Rechts (in judopak) wethouder Piet Franssen van Gulpen-Wittem. Voor het artikel over dit onderwerp: zie pagina 5 Inhoud: Samen voor elkaar 2 Vervolg voorpagina (Koffiekamer Senioren in Caberg-Malpertuis) 2 Vrijwilligers in actie: Mooie resultaten voor proces zelfsturing Vilt 3 Trajekt-nieuws 4+5 Symposium Partners in de zorg 6 Profs aan de keukentafel: Met verenigde krachten de schuldenproblematiek te lijf 7 Vervolg Profs aan de keukentafel 8 Eet mee aan de langste eettafel van Nederland 8 Colofon 8 Koffiekamer senioren in Caberg-Malpertuis voorbeeld van Wijkkracht Een mooi buurtinitiatief gedragen door vrijwilligers Sinds 1 januari van dit jaar is er voor de senioren uit de Maastrichtse wijken Caberg en Malpertuis in buurthuis de Wiemerink een koffiekamer, waar ze twee keer per week hun buurtgenoten kunnen ontmoeten. Vrijwilligers hebben dit initiatief met veel enthousiasme omarmd en voeren het grotendeels zelf uit. Deze koffiekamer is een mooi voorbeeld van de pilot Wijkkracht, waarin betrokken buurtbewoners die zelf in actie komen en initiatieven nemen in hun woonomgeving, centraal staan. Gezellige drukte in de Koffiekamer In de koffiekamer in het buurtcentrum de Wiemerink in Caberg is het en drukte van belang. Aan een lange tafel zit een vijftiental ouderen, geconcentreerd gebogen over hun haakwerkje. Vrijwilligers lopen rond, schenken koffie of thee en serveren zelfgebakken taart. Het is tropisch warm, de ventilator zoemt. Uit de cd speler klinkt Nederlandstalige muziek. De sfeer is ontspannen en gemoedelijk. Senioren uit Caberg-Malpertuis kunnen hier twee keer per week terecht voor een gezellige ochtend en/of middag met buurtgenoten. Oudere vrijwilligers uit de buurt zetten zich in om de bijeenkomsten tot een succes te maken, en leveren door dit initiatief een bijdrage aan een goede sfeer in de buurt. Opbouwwerker Susan Honings kijkt of iedereen het naar de zin heeft en maakt hier en daar een praatje. Vorig jaar bleek dat er onder oudere buurtbewoners behoefte was aan een plek om gezellig samen te komen, vertelt ze. Sinds 1 januari van dit jaar is er ruimte beschikbaar gekomen in dit buurthuis. Vrijwilligers uit de buurt hebben de ruimte opgeknapt en gemeubileerd. Het mooie van dit initiatief is dat het wordt gedragen door vrijwilligers uit de buurt. Susan: Zij werven de ouderen, verzorgen de gasten, en denken mee bij het organiseren van de workshops. Iedere week hebben we een ander aanbod, zoals bloemschikken, haken, 3D kaarten maken of schilderen. Het is bedoeling dat de koffiekamer uiteindelijk zelfstandig zal gaan draaien, ook financieel, met lichte ondersteuning van het opbouwwerk van Trajekt. Vervolg op pagina 2» Trajekt-info is een uitgave van welzijnsorganisatie Trajekt en verschijnt 4 keer per jaar. Het blad wordt in een oplage van 2500 exemplaren verspreid onder medewerkers, vrijwilligers en relaties van Trajekt.
Samen voor elkaar Samen voor elkaar dat is de naam van het symposium rondom vrijetijdsbesteding voor leerlingen van het speciaal en praktijkonderwijs, dat op 5 november georganiseerd wordt in Maastricht. Het richt zich op vrijwilligers van organisaties, instellingen en verenigingen die sportieve, culturele en sociale activiteiten organiseren voor jeugdigen, maar ook op professionals die deze vrijwilligers ondersteunen. Trajekt en MEE Zuid-Limburg zijn de organisatoren van dit evenement, de Stichting Elisabeth Strouven levert financiële ondersteuning. Een mooi initiatief, zult u denken, maar wellicht vraagt u zich af waarom we speciaal rond dit onderwerp een symposium organiseren. Meedoen in de samenleving is voor iedereen belangrijk, en zeer zeker voor kwetsbare jongeren op scholen voor speciaal en praktijkonderwijs. Daar leren ze in een beschermde leefomgeving, maar missen vaak de aansluiting met hun leeftijdsgenootjes in de buurt. Deelnemen aan buitenschoolse activiteiten is er meestal niet bij, omdat de drempel te hoog is. Ouders zijn vaak onvoldoende op de hoogte van het aanbod in buurt en stad, of er zijn financiële belemmeringen. Het zijn zware woorden, maar we spreken dan toch van onvoldoende maatschappelijke participatie, van een dreiging van sociale uitsluiting. In KANS (een deelprogramma van Nao Väöre) stimuleren Trajekt en MEE Zuid-Limburg dat op deze scholen extra aandacht wordt besteed aan sociale vaardigheidstrainingen. Daar worden de kinderen sterker van. Op school maken ze kennis met allerlei aansprekende buitenschoolse activiteiten. Ouders krijgen voorlichting hierover en hulp bij het aanvragen van extra financiële middelen als dat nodig is. Maatjes van de Hogeschool Zuyd begeleiden ouders en leerlingen op weg naar buiten, als dat op eigen kracht niet gaat. Maar nu: lukt dat allemaal? Uit onderzoek van de studenten van Zuyd blijkt dat veel vrijwilligers die zich belangeloos inzetten bij sportieve, culturele en sociale activiteiten, ondanks hun enthousiasme, onvoldoende zijn toegerust om met deze speciale jeugd te werken. Ook het aanreiken van tools aan de kansrijkere jongeren om hen te stimuleren hun minder kansrijke leeftijdsgenoten op te nemen in hun kring, gebeurt te weinig. Dat is niet altijd even gemakkelijk. Maar wel nodig! Tijdens het symposium worden succeservaringen uit de praktijk gedeeld. Vrijwilligers leren hoe ze er voor iedereen kunnen zijn. En dat is precies de bedoeling: de zwakkeren krijgen een handje in de rug, de sterkeren leren dat handje uit te steken. En er zijn genoeg vrijwilligers die dat graag doen. Trajekt kantelt dit symposium is hier een mooi voorbeeld van. Anne Buskes Directeur bestuurder Trajekt» Aanspreekpunt Een van de buurtbewoners die zich inzet voor de koffiekamer is Ria Mommers. Ze is vijf jaar geleden begonnen met vrijwilligerswerk in de Wiemerink en doet het nog steeds, met veel plezier. Ik vind het fijn om hier te werken. Door dit werk ben ik ook een soort aanspreekpunt voor de oudere buurtbewoners. Dat bevalt me goed, met mensen omgaan ligt me. Zo leer je de buurt en zijn bewoners goed kennen, en weet je wat er speelt. En het leuke is: mijn man doet ook mee, hij doet alle voorkomende klusjes in de Koffiekamer. Wat houden haar werkzaamheden zoal in? Het werk begint al bij het voorbereiden van de seniorenmiddagen. Zoals alles regelen en zaken klaar zetten. Ik help ook mee bij het voorbereiden van de workshops, en probeer de buurtbewoners te motiveren om me te doen. Ik ben ook altijd op zoek naar mensen in mijn omgeving die zelf een workshop kunnen geven. Zo ken ik bijvoorbeeld een mevrouw uit de buurt die goed zelf kaarten kan maken. Haar heb ik gecharterd voor het geven een workshop kaarten maken in de huiskamer. Samen met Clarien, een andere vrijwilligster, maak ik van te voren iets lekkers klaar voor bij de koffie. Ouderen een leuke middag bezorgen Clarien en Willy Stassen zijn echte oude rotten in het vrijwilligerswerk. Al 37 jaar lang zet het echtpaar zich in, zowel in Malberg, Caberg als in Malpertuis. Zij zijn als het ware meegegroeid met hun kinderen, lachen ze. Vroeger, toen de kinderen klein waren, waren we actief als vrijwilliger in het jeugdwerk, onder andere bij het kindervakantiewerk de Kluiverkes en bij de woensdagmiddagclub in Malberg, zegt Willy. Nu zetten we ons in voor de Zomercaroussel, en zijn we druk met de Koffiekamer voor senioren hier in de buurt. Heel leuk werk: we verzorgen en verwennen de gasten Ria Mommers en 2 e van rechts: Susan Honings Willy en Clarien Stassen met koffie, thee of fris en met lekkere hapjes. We zetten de muziek op die de mensen graag willen horen; ze mogen ook hun eigen muziek meebrengen, alles kan. Clarien vult aan: De Huiskamer begint goed te lopen, mensen vinden het gezellig. Dat spreekt zich rond en het wordt steeds drukker. Dit werk geeft veel voldoening. Mensen zijn heel dankbaar als ze een leuke middag hebben gehad. Wat is Wijkkracht of Wijk 2 racht? 2 De pilot Wijkkracht is een onderdeel van de Proeftuin Caberg-Malpertuis (waar ook het Sociale Wijkteam onder valt). Wijkkracht wil de wensen en behoeften van de buurtbewoners in deze wijken inventariseren en bewonersinitiatieven bevorderen, zodat mensen zich betrokken én thuis voelen in hun wijk. Sociale cohesie, eigen kracht en buurtbinding staan centraal.
Vrijwilligers in actie Bij Trajekt werken ruim 1000 vrijwilligers. Zij vormen de drijvende kracht achter veel activiteiten en projecten, die zonder hun inzet vaak niet uitvoerbaar zouden zijn. Dat verdient een blijk van waardering! Daarom belichten we in deze rubriek telkens een project of activiteit, waarin een of meer vrijwilligers een prominente rol vervullen. Dit keer aandacht voor het project zelfsturing in het dorp Vilt, waar een dorpsontwikkelingsplan tot stand kwam dankzij de inzet van (onder andere) John Creusen, voorzitter van het Kernoverleg Vilt. De leden het Kernoverleg Vilt Mooie resultaten voor proces zelfsturing Vilt Dorpsontwikkelingsplan blauwdruk voor toekomst dorp Het proces van zelfsturing betekent veel voor Vilt, een van de kernen van de gemeente Valkenburg aan de Geul. Voor het eerst in haar bestaan krijgt het mooie dorp de ruimte om zelf vorm en inhoud te geven aan de eigen woon- en leefomgeving. Onder de vleugels van het Kernoverleg Vilt, met de onmisbare inbreng van de dorpsbewoners én met advies van opbouwwerker Frans Keulen van Trajekt, kwam een prachtig Dorpsontwikkelingsplan tot stand. Zo groeit vanzelf die warme en levendige dorpsgemeenschap, die wij met zijn allen willen zijn. Aan het woord is John Creusen, voorzitter van het Kernoverleg Vilt. Frans merkte al snel dat de groep het goed oppakte. Ik probeerde als belangenbehartiger ook bij de gemeente Valkenburg het proces in werking te zetten, onder andere door overleggen te organiseren met kernen. Ik heb een breed netwerk en kon dat hier inzetten. De eerste bijeenkomsten vonden plaats eind 2011. Het kernoverleg Vilt ging Vilt met een goede methodiek aan de slag. Er ontstond een startnotitie: een eerste aanzet om te komen tot een Dorpsontwikkelingsplan (DOP). Heel belangrijk, zegt Frans, je moet toch op één lijn zitten met de gemeente en andere partners. Deze startnotitie is een convenant die aangeeft wat Vilt wil. Omdat dit stuk goed in elkaar zat, kregen we subsidie. Partijen zoals Arcadis en de Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij wilden ook meedoen. Ze boden in december 2012 zowel subsidie en financiën als ondersteuning en meedenken aan. Vijf werkgroepen gingen in 2012 aan de slag, vertelt John. Alles waar we van dachten dat is belangrijk voor het dorp, hebben we in de werkgroepen aangepakt. Iedere groep had zijn eigen werkgebied. Er zijn werkgroepen op het gebied van het gemeenschapshuis, jongeren en school, natuur en milieu, veiligheid en verkeer en verenigingen en woonvoorzieningen. Er is ook een stuurgroep en een regiegroep opgezet. In beide overleggroepen nam Frans deel als procesondersteuner. Niet als kartrekker, maar als procesbegeleider dus niet op inhoud. Geheel volgens Welzijn Nieuwe Stijl, onze nieuwe manier van werken. Daar komt bij dat een opbouwwerker in de kernen van het Heuvelland een andere rol vervult dan in de stad, aldus Frans. John Creusen (links) en Frans Keulen Een interview met John Creusen en Frans Keulen over het tot stand komen van het Dorpsontwikkelingsplan. Het gesprek vindt plaats op een zonovergoten, warme zomerdag in juli, in de patiotuin van John in zijn woning in Vilt, een schilderachtig dorpje, gelegen aan de rand van het Geuldal. Vilt is een bijzonder dorp, steekt John van wal, het heeft geen centrum, geen kerk, het is altijd een klein buurtschap geweest, met een uitstekend woon- en leefklimaat. Wij vinden het als inwoners belangrijk dat deze woon- en leeffunctie beschermd en verbeterd wordt. Drie jaar geleden kreeg Vilt gelegenheid om de daad bij het woord te voegen. De gemeente Valkenburg a/d Geul wilde zelfsturing invoeren in zes kernen, exclusief Vilt. Dit werd in een coalitieakkoord vastgelegd. Vilt wilde echter ook meedoen, zegt John. Met 1000 inwoners is het dorp daar beslist groot genoeg voor. In 2010 heeft het bestuur van stichting Gemeenschapshuis de verenigingen, de school en wat inwoners van Vilt bij elkaar geroepen. Er zijn een aantal projectvoorstellen gedaan, maar daar bleef het bij, het proces stagneerde. Na twee vergeefse pogingen werd op 7 april 2011 het kernoverleg Vilt opgericht, met John Creusen als voorzitter. Het doel van het Kernoverleg was het maken van een dorpsontwikkelingsplan. Een dorp met potentie Op dat moment kwam Frans Keulen in beeld. De gemeente vond de oprichting van het kernoverleg een goed initiatief, en stelde voor dat hij het proces ging structureren. Frans: In eerste instantie was ik onbekend met Vilt. Ik ben mij gaan oriënteren, zag al snel dat het dorp potentie had, en ben gaan nadenken over de structuur, samen met de leden van het kernoverleg. Draagvlak creëren was belangrijk, en we zijn op zoek gegaan naar een goede methodiek. Het kernoverleg heeft veel zelfstandig gedaan, ik hield mij op de achtergrond en gaf adviezen. John vult aan: Wij als kernoverleg wisten van niets. Frans was onze raadsman en heeft ons onder andere gewezen op belangrijke publicaties en praktijkvoorbeelden op dit gebied. Een fantastisch plan Het eerste concept van het DOP was in maart 2013 klaar, werd door het Kernoverleg goedgekeurd en vervolgens bij de gemeente ingebracht. Frans: De gemeente heeft kennisgenomen van de inhoud met veel respect, maar ook kritisch en adviserend. Daarna is het concept ter goedkeuring naar alle inwoners van het dorp verzonden. Een kwalitatief sterk stuk, vindt John. Er ligt nu een fantastisch plan, waarin de mening van het dorp is verwoord. Het DOP wordt gedragen door de gouden driehoek: de gemeente, de bewoners en de deelnemende organisaties. Alle partijen communiceren op gelijkwaardig niveau. Het plan is gedrukt door een drukker in Vilt. De foto s zijn gemaakt door dorpsbewoners. Er zijn nu 60 projecten die in 5 jaar moeten worden uitgevoerd. 80% van de uitvoering gebeurt door de dorpsbewoners zelf, 20 % door overige partijen. Frans zijn rol is in dit stadium niet langer procesbegeleider. Het proces loopt nu. Wel spreekt hij de leden van het Kernoverleg geregeld over de ontwikkelingen en houdt hij de vinger aan de pols. John is heel blij en dankbaar met de ondersteuning van Frans, want, zo zegt hij: Zonder zijn deskundige inbreng waren we in Vilt nog lang niet zo ver als nu. 3
Trajekt-nieuws Een kijkje achter de schermen bij André Rieu Een groepje kinderen van de kunstketel dat al ruim een jaar wekelijks vioollessen volgt in het Trefcentrum in Wittevrouwenveld, mocht op vrijdag 5 juli een kijkje nemen op het Vrijthof bij niemand minder dan André Rieu zelf. De bezoekers kregen ieder een vip pasje en waarmee ze toegang kregen tot het Vrijthof. Er werd een kijkje genomen achter de bühne, waar het podium stevig verankerd was met grote containers water, bestand tegen windkracht tien. Ook bezochten de kinderen het Theater aan het Vrijthof, waar ze André van Duin tegen het lijf liepen. En als klap op de vuurpijl mochten ze een gedeelte van de generale repetitie bijwonen. De kinderen vonden het allemaal reuze spannend. Voor eventjes voelden ze zich echte vips en genoten ze volop van de klanken van uzzen Dré. Regiokantoor Trajekt in Gulpen-Wittem is verhuisd De nieuwe huisvesting is in het Centrum voor Jeugd en Gezin Heuvelland, waar Trajekt samen met andere organisaties (onder andere samenwerkingspartners GroenekruisDomicura, Jeugdzorg en de GGD) kantoor gaat houden. Het nieuwe adres én telefoonnummer per 13 augustus 2013: Trajekt Gulpen-Wittem, Willem Vliegenstraat 17, 6271 DA Gulpen T 043 763 00 50 Maatschappelijke Beursvloer op 29 oktober in het United World College Maastricht Gezamenlijk kunstwerk van kinderen van basisscholen in De Heeg De verrassende locatie van de tweede Maatschappelijke Beursvloer Maastricht is bekend: United World College Maastricht (UWCM) ontvangt de Maastrichtse Maatschappelijke Beursvloer op 29 oktober 2013 in haar spiksplinternieuwe locatie aan de Discusworp in Maastricht. De groene en sportieve omgeving in het Geusseltpark, het open en transparante gebouw vol met jeugdige, internationale studenten, geeft dié dynamiek die volgens Trajekt perfect past bij een maatschappelijk project zoals de Beursvloer. Op dinsdag 29 oktober om 13.00 uur worden de deelnemende bedrijven/ondernemers en verenigingen/instellingen ontvangen in de imposante ontvangsthal en centrale atrium. Om 14.00 uur precies start de Beursvloer in het aangrenzende gebouw, waar het restaurant is omgebouwd tot een ruime Beursvloer. Er wordt, zoals het een goed gastgever betaamd, afgesloten rond 16.00 uur met een borrel; een goede gelegenheid om te netwerken en de matches nog eens met elkaar te delen. Wie de officiële opening gaat verrichten houdt de organisatie nog even binnenskamers. De partners, Trajekt, Veer doen t, TempoTeam en ABN AMRO, nodigen bedrijven en verenigingen van harte uit om deel te nemen aan deze tweede Maatschappelijke Beursvloer, tevens een prima gelegenheid om kennis te maken met de nieuwe bewoners van het Geusseltpark, UWC Maastricht. Schrijf je nu in op http://www.trajekt.nl/projecten/maats_beursvloer_mtricht/ De Beursvloer wordt mede mogelijk gemaakt door ondersteuning van Stichting Elisabeth Strouven. Symposium Samen voor elkaar Op dinsdag 5 november om 18.00 uur vindt het symposium Samen voor elkaar plaats in het gebouw van Terra Nigra Praktijkonderwijs te Maastricht. Vrijetijdsbesteding voor leerlingen van het speciaal of praktijkonderwijs is het centrale thema. Rectificatie In de laatste reguliere editie van Trajekt-info (maart 2013) is in het artikel over het sociale Wijkteam Caberg-Malpertuis abusievelijk de 4 organisatie Radar niet genoemd als deelnemende partner van het wijkteam. Vrijwilligers werkzaam bij organisaties, instellingen of verenigingen die met jeugd werken of professionals die deze vrijwilligers begeleiden zijn van harte welkom. Tijdens het symposium zijn er verschillende workshops met aandachtspunten over de omgang met de jeugd van het speciaal onderwijs en de praktijkschool. Ook is er gelegenheid om ervaringen te delen met andere bezoekers van het symposium. Aanvang symposium: 18.00 uur (inloop vanaf 17.00 uur). Sluiting: rond 21.30 uur. Adres: Terra Nigra Praktijkonderwijs, Terra Nigrastraat 5 te Maastricht. Aanmelden via de website van Trajekt www.trajekt.nl of MEE Zuid-Limburg www.meezuidlimburg.nl Deelname aan het symposium is gratis.
Go Active Be Creative Jeugd van Gulpen-Wittem aan de slag met sport en cultuur Het project Go Active Be Creative wil een breed scala aan sportieve en culturele activiteiten organiseren voor de jongeren van 6 tot 19 jaar in de gemeente Gulpen-Wittem. Combinatiefunctionaris Loek Frijns, in dienst bij Trajekt, is verantwoordelijk voor de coördinatie van dit project, dat eind augustus van start is gegaan. Ik wil de jongeren uitdagen en op leuke, nieuwe ideeën brengen. Dat biedt kansen, ze doen nieuwe ervaringen op én het stelt hen in staat hun talenten te ontdekken. De gemeente Gulpen-Wittem, initiator van Go Active Be Creative, vindt het belangrijk dat de jeugd gestimuleerd wordt aan sport te doen én met diverse cultuuruitingen kennismaakt. Zij draagt dit project dan ook een warm hart toe. Het project bestaat uit sportkennismakingslessen tijdens en na schooltijd voor leerlingen van groep 3 tot en met 8. Loek: Je moet hierbij denken aan (jazz) danslessen, streetdance, breakdance, (zaal)voetbal, turnen, judo, klimmen, en nog veel meer. Voor groep 1 tot en met 8 is er een aanbod van culturele activiteiten, ook tijdens en na schooltijd. Muziek maken, graffiti spuiten, kleuterdansen, zanglessen, schilderen met kunstenaars of mee doen met de schutterij of de harmonie; te veel om op te noemen. Meer dan 50 sport- en culturele verenigingen, organisaties en kunstenaars doen mee en gaan aan de slag met allerlei activiteiten; er is voor elk wat wils. Grien A Atmosferia: artistieke kunstroute door De Heeg Op zaterdag 25 mei was de Maastrichtse wijk De Heeg het podium van tal van creatieve demonstraties: kriskras door de wijk liep een alternatieve kunstroute met maar liefst 34 kunstuitingen. Voor de wandelaars was er veel te genieten tijdens het volgen van de route. Een kleine greep uit het gevarieerd aanbod: een Marokkaanse dame uit de buurt deelde achter een geïmproviseerd kraampje heerlijke zoete gebakjes uit, jonge meisjes gaven een mooie streetdance demonstratie midden op straat, een buurtbewoner speelde liedjes op zijn trompet, een groenstrook was ingericht als sprookjesbos en een pianolerares bood pianolessen aan midden in haar huiskamer. Ook was er een gezamenlijk kunstwerk van de leerlingen van de basisscholen in De Heeg en een presentatie van Sneeuwwitje. Meer dan dertig creatieve bewoners en verenigingen uit De Heeg deden mee met dit evenement. Opbouwwerker Judith Hoogendijk van Trajekt, een van de kartrekkers, organiseerde de route samen met Stichting SOAP. Deze stichting ondersteunt onder andere het kunstproject Rooftop Tiger. Op de foto rechts: Presentatie Sneeuwwitje en de zeven dwergen Als combinatiefunctionaris vervult Loek een centrale rol in het project. Ik onderhoud de contacten met alle partners: de gemeente Gulpen-Wittem, alle deelnemende verenigingen en commerciële organisaties, het onderwijs en vele anderen. Op een goede en constructieve manier samenwerken met al deze verschillende partijen is een grote uitdaging. Het doel is de jeugd te laten ervaren wat voor mogelijkheden er zijn op het gebied van sport en cultuur in hun eigen gemeente. Als het project aanslaat bij de jeugd, zal het aanbod nog verder uitgebreid worden. Wie goede tips heeft of ook wil meedoen, mag zich bij mij melden, aldus een enthousiaste Loek. Op maandag 26 augustus om 14.15 uur vond in de basisschool St. Franciscus te Reijmerstok de officiële aftrap plaats van Go Active Be Creative door wethouder Piet Franssen van Gulpen-Wittem. Jongerenbuurtbemiddeling ook ingezet op scholen Roxan met haar taart Taarten van Daalhof als speciale geste In navolging van het tv-programma Taarten van Abel, waarin kinderen een taart bakken voor een bijzonder iemand, een vriendje of familielid, hebben vrijwilligster Nicole Neijman en buurtbewoonster Daniëlle Scheepers een eigen versie opgezet met dezelfde formule, namelijk de Taarten van Daalhof. Iedere maand helpt een buurtbewoner van de Maastrichtse wijk Daalhof een van de kinderen uit de buurt met het bakken van een taart voor iemand die iets speciaals voor hem of haar gedaan heeft. Zo maakte de negenjarige Roxan Scheepers een taart voor haar vader, omdat zij hem de liefste papa van de wereld vindt. Hij doet heel veel voor mij, vertelt ze. Hij heeft een nieuwe kamer voor mij gemaakt, vloerbedekking gelegd, behangen en heel mooi geverfd in de kleuren zwart en rood. Roxan maakt wel vaker taarten, samen met haar moeder, maar dit is de eerste taart die ze voor haar vader maakt. Zij heeft de taart versierd met chocolade, hartjes van M&M en roosjes gemaakt van fondant, omdat mijn vader zo van snoepen houdt. Roxan zit in groep 6 van de Fons Olterdissenschool. Haar hobby s zijn dansen, tekenen en knutselen... en taarten maken dus. In het buurtblad van Daalhof t Belhaofke wordt rond de zes keer per jaar een foto geplaatst van de taartenbakker met zijn/haar taart en een mooi verhaal. Een vorm van het project Jongerenbuurtbemiddeling (JBB) zal vanaf oktober ook ingezet worden op de VMBO afdelingen van Porta Mosana en het Sint Maartenscollege in Maastricht. Scholieren van 16 jaar en ouder krijgen een bemiddelende rol in het oplossen van ruzies en conflicten tussen leerlingen. De leerlingen zijn geselecteerd door mentoren op hun scholen. Voordat ze gaan bemiddelen, krijgen ze een tweedaagse training als voorbereiding op hun nieuwe taak. Het project Jongerenbuurtbemiddeling wordt al sinds 2010 met veel succes ingezet in verschillende wijken in Maastricht. Steeds meer wordt door jeugdigen, ouders, buurtbewoners, politie en de gemeente Maastricht de hulp van de jongerenbuurtbemiddelaars ingeroepen. In de afgelopen drie jaar zijn de 11 gecertificeerde bemiddelaars 35 keer ingezet, met veel geslaagde bemiddelingen als resultaat.nu kan deze vorm van jongeren conflicthantering zich ook gaan bewijzen op de middelbare scholen. 5
Symposium Partners in de zorg Samenwerking smeden tussen vrijwilligers en professionals om kwaliteit van zorg te vergroten Onder het motto elkaar kennen = elkaar waarderen vond op woensdagmiddag 26 juni het symposium Partners in de zorg plaats in het MECC te Maastricht. Aanwezig waren 166 (vrijwillige) medewerkers werkzaam in de zorg in Maastricht en het Heuvelland. Doel van het symposium: een basis leggen voor een optimale samenwerking tussen vrijwilligers en beroepskrachten uit de diverse organisaties geen overbodige luxe in deze tijd van bezuinigingen zodat de kwaliteit van zorg en leven van kwetsbare burgers wordt vergroot. Het is 13.30 uur. De zaal in het MECC oogt gezellig en is klaar voor de start van het symposium. De kris kras in het rond geplaatste tafels geven de grote ruimte toch een intiem tintje. Mensen schuiven aan bij de hun toegewezen plaats. Op een groot scherm voor in de zaal staat een speciaal voor dit evenement ontwikkelde Twitterfountain, waar de deelnemers met de op de tafels geplaatste Ipads en smartphones hun ervaringen kunnen delen met het gezelschap. Na een korte aftrap en inleiding wordt de manier van werken kort geïntroduceerd: tijdens dit symposium zijn er geen sprekers, maar is er gekozen voor een aparte aanpak, genaamd co-creatie. Het is de bedoeling dat de mensen aan tafel gedurende twee gespreksronden van 45 minuten met elkaar in gesprek gaan over hun persoonlijke werkervaringen in de zorg. Op de tafels liggen diverse materialen waarmee de kern van de gesprekken in een co-creatie vorm gegeven kan worden. Stef Vleugels, vrijwilliger bij het Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL: Mensen met een goed gevoel achterlaten Mijn werkzaamheden bestaan onder andere uit ziekenhuisbegeleiding. Dat houdt in dat ik cliënten ophaal van hun thuisadres, ze naar het ziekenhuis breng en begeleid naar de afdeling(en) waar ze een afspraak hebben, en vervolgens weer thuis afzet. Van te voren krijg ik van het Steunpunt het adres en de achtergrond van de cliënt. Soms ben ik ook aanwezig bij de gesprekken met artsen of ander medisch personeel, dat verschilt van cliënt tot cliënt. Meestal zijn dit eenmalige hulpvragen, maar het kunnen ook meerdere bezoeken zijn. Daarnaast heb ik een aantal vaste cliënten, die ik heel regelmatig thuis bezoek. Het gaat dan vaak om ouderen ziek, dementerend of met een lichte beperking die heel blij zijn met een praatje, een wandeling persoon. Er moet wel een klik zijn. Of die er is, blijkt meestal al na het 1e huisbezoek. Als voorbereiding op dit werk krijgt iedere vrijwilliger een training aan de hand van casussen. Het meeste leer je uit de praktijk. En het is belangrijk dat je je eigen grenzen trekt: tot hier en niet verder. Als dat nodig is, kunnen we terugvallen op professionals van de organisatie. Heel fijn, dan kun je je verhaal kwijt. Ik doe dit werk omdat ik er veel voldoening uit haal. Zolang ik zelf gezond ben, kan ik op deze wijze mijn tijd goed en zinvol besteden. Jan Arts, beleidsadviseur Trajekt: Veel wederzijds respect en een open houding Ik vond het een mooi symposium. Tijdens de gespreksrondes aan tafel heb ik een aantal tweets verstuurd naar de Twitterfountain; heel leuk om meteen te kunnen reageren op hetgeen er in de groep gebeurt. Mij viel op dat de mensen goed en serieus met elkaar bezig waren. Aan sommige tafels zijn prachtige kunstwerken geco-creëerd. Beroepskrachten hebben nu wellicht meer op het netvlies wat vrijwilligers allemaal doen en kunnen daar meer gebruik van gaan maken. En vrijwilligers zijn zich ervan bewust geworden dat ze meer gebruik kunnen maken van de kennis van professionals bij vragen of het doorgeven van signalen. Ik vond het echt een verhaal van partners in de zorg. Er was veel wederzijds respect en een open houding naar elkaar. Stef Vleugels (geheel links) en Josephine Wijler (3 e van rechts) Samen aan de slag met co-creaties 6 Ruim twee uur later hebben de intensieve gesprekken en het omzetten van de kern van elk verhaal in een creatieve uiting heel wat co-creaties voortgebracht. De tafels liggen bezaaid met kunstwerken, al dan niet voorzien van teksten of slogans. De eindresultaten worden gezamenlijk op de foto gezet. Op deze pagina een kleine impressie van de bezoekers in de vorm van korte interviews: wie zijn ze en wat doen ze. De organisatie van dit symposium is een samenwerkingsverband van diverse organisaties die werken met beroepskrachten en/of vrijwilligers zoals Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL, GroenekruisDomicura, Trajekt, De Zonnebloem, ZorgSaam Maastricht en het Netwerk Zorg en Welzijn Wijkgericht Maastricht. of een andere afleiding. Soms doe ik ook boodschappen voor ze. Ik probeer altijd de mensen die ik bezoek met een goed gevoel achter te laten, en voel me fijn en voldaan als ze met een glimlach op hun gezicht afscheid van mij nemen. Josephine Wijler, vrijwilliger bij het Steunpunt Mantelzorg Rode Kruis ZZL: Er zijn, daar draait het om Er zijn, daar draait het om bij dit soort werk, dat is vaak al voldoende. Het is beslist geen gemakkelijk werk. Je moet geduld en inlevingsvermogen hebben, en naar de juiste aanpak zoeken. Voordat we een cliënt krijgen toegewezen, hebben we eerst een intakegesprek met een professional van het Steunpunt. Tijdens dat gesprek krijg je de basisinformatie over de betreffende Gerdy Bovendeerd, vrijwilliger bij de Zonnebloem: Voorkeur voor werken met mensen Mijn werk bestaat uit het bezoeken van mensen die aan het vereenzamen zijn. Ik heb een aantal vaste cliënten waar ik regelmatig langs ga. Hoewel ik een vaste baan had in de zorg, heb ik ontslag genomen. Na 40 jaar te hebben gewerkt vond ik dat ik mijn bijdrage wel had geleverd. Ik had genoeg van mijn werk en wilde iets anders. Omdat ik mij te jong voelde om achter de geraniums te zitten, heb mij opgegeven voor diverse vrijwilligersbanen, waaronder bij de Zonnebloem. Als je eenmaal in de zorg gewerkt hebt, gaat je voorkeur toch uit naar werken met mensen; dat zit nu eenmaal in de aard van het beestje.
Profs aan de keukentafel De overheid stimuleert een actief, zelfredzaam burgerschap. Dit vereist een aanpak waarbij burgers in hun eigen kracht gezet worden. Om dit te bereiken is nauwe samenwerking tussen alle organisaties die in de buurt opereren een must. En daar draait het om in deze nieuwe rubriek! Bij iedere aflevering worden twee professionals uit verschillende maatschappelijke sectoren én een Trajekt-medewerker uitgenodigd om van gedachten te wisselen over een gezamenlijke aanpak betreffende zaken die in de buurt spelen. De gesprekken vinden plaats rond de keukentafel, ongedwongen en informeel, met een mok koffie en een schaal koekjes. Steeds meer vrijwilligersorganisaties nemen deel aan de hulpverlening op het gebied van de financiële problematiek. Is er sprake van een omschakeling van professionele organisaties naar vrijwilligersorganisaties wat betreft de hulpverlening op dit gebied? Met verenigde krachten de schuldenproblematiek te lijf Convenant versterkt samenwerking De keukentafel staat dit keer in het centraal bureau van Trajekt in de Batterijstraat te Maastricht. Onderwerp van gesprek is de ketenaanpak financiële problematiek. Het versterken van de samenwerking tussen de zeven (vrijwilligers)organisaties en het optimaal gebruik maken van elkaars expertise staan hierin centraal. In juli werd het convenant en plan van aanpak ondertekend door alle deelnemende partijen. Vier professionals van de bij deze convenant aangesloten organisaties wisselen van gedachten over de dieperliggende oorzaken en de nieuwe aanpak van deze financiële problematiek. Aan tafel hebben plaatsgenomen Jeanine Schreurs, initiatiefnemer van de Budgetkring Maastricht en directeur van stichting LIFT, Mieke Bos, consulent maatschappelijke activering van Humanitas district zuid, Sonja Stevens, adviseur zorg gemeente Maastricht (met als aandachtsgebied armoede en schuldhulpverlening), en Nicole Kamps, cliëntadviseur Trajekt. Wat zijn de oorzaken van de toename van de financiële problematiek? Jeanine Schreurs: De oorzaken zijn divers. Op economisch niveau is er natuurlijk de economische crisis, die iedere Nederlander direct in zijn beurs treft, en de reactie daarop van de overheid: bezuinigingen, onder andere in de sociale sector. Dit laatste raakt ook de professionele hulpverlening: die kan minder doen, met als gevolg dat de burgers minder aanspraak kunnen maken op hulp. De consumptiemaatschappij zet mensen aan spullen te kopen waar ze geen geld voor hebben; het zet ze aan een hogere levensstandaard na te streven dan ze zich feitelijk kunnen veroorloven. Financiële gaten worden gevuld met leningen, met als gevolg schulden, die de mensen op een gegeven moment niet meer kunnen afbetalen, en dan komen ze in de problemen. Mieke Bos: Financiële problematiek komt in alle lagen van de bevolking voor. Het treft ook steeds meer de middenklasse. Mensen verliezen hun baan, na verloop van tijd stopt de WW-uitkering en komen ze in bijstand Vlnr: Sonja Stevens, Nicole Kamps, Jeanine Schreurs en Mieke Bos terecht. Vervolgens kunnen ze hun hypotheek niet meer betalen en zijn ze gedwongen hun huis te verkopen, maar dat lukt dan vaak niet. Sonja Stevens: De crisis treft ook veel mensen met een eigen bedrijf: de zelfstandigen komen steeds meer in de problemen. Het aantal faillissementen is gestegen met 13 %. Mieke Bos: Financiële problemen zijn in veel gevallen een uitvloeisel van andere problematieken: van psychosociale of psychische aard. Dan zijn mensen vaak minder goed in staat om met geld om te gaan. Daar komt bij dat de maatschappij steeds ingewikkelder wordt. Het aanvragen van subsidies en toeslagen is vaak niet gemakkelijk. Van de mensen die in de schulden zitten, is 28% laaggeletterd; dat heeft niet alleen te maken met de basisvaardigheden lezen en schrijven, maar vooral met digitale vaardigheden. Er wordt meer en meer van mensen verwacht dat ze met computers kunnen omgaan. Velen kunnen de digitalisering van de maatschappij niet bijbenen. Sonja Stevens: Deze omschakeling hangt ook nauw samen met de bezuinigingen die de gemeenten opgelegd krijgen. En er is de wet gemeentelijke schuldhulpverlening (die is in juni 2012 in werking getreden): door de overheid wordt steeds meer aangedrongen op ketensamenwerking; meer integraal zodat we daarmee het toenemende aantal mensen kunnen helpen. En in bepaalde gevallen kunnen vrijwilligers ondersteunend zijn aan professionals, waardoor bepaalde subsidiaire taken kunnen worden overgelaten aan vrijwilligers. Zo hebben professionals meer ruimte voor hun primaire werkzaamheden. Mieke Bos: De verzorgingsmaatschappij is doorgeschoten; mensen vinden dat ze recht hebben op hulp, het is vanzelfsprekend geworden. Professionele hulp is duur. Zeker daar waar je het met buren en familie kunt oplossen. Het heeft met de hele ontwikkeling van de maatschappij te maken. Aan de ene kant zijn we veel afhankelijker geworden en is de zelfredzaamheid afgenomen, Aan de andere kant wordt die zelfredzaamheid nu weer van de mensen gevraagd. Was het 40 jaar geleden vanzelfsprekend dat buren elkaar hielpen, nu zijn we meer toegegroeid naar een individualistische maatschappij, waar ieder zich met zijn eigen zaken bemoeit. Die vanzelfsprekendheid zou er weer meer moeten komen. Daarin kunnen vrijwilligersorganisaties een belangrijke rol spelen. Dat is dan een soort tussenvorm. Jeanine Schreurs: Je kunt wel stellen dat van oudsher de armoedebestrijding een charitatief iets was, uitgevoerd door vrijwilligers, dus in die zin is er niet veel nieuws onder de zon. Organisaties zoals Vincentius en Humanitas hebben zich veel ingezet voor de armoedeproblematiek. Deze problematiek neemt erg toe. Zo heb ik gelezen dat maar 25% van de mensen met ernstige financiële problemen, contact hebben met professionele organisaties - dat betekent dat 75 % van de mensen met problematische schulden niet wordt bereikt door professionele hulporganisaties. Voor die groep kunnen vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties iets betekenen. Verder zie je veel goede vrijwilligersinitiatieven, zoals de Voedselbank. Mijn stichting Lift en de Budgetkring krijgen nu ondersteuning van het Oranjefonds, dat sociale ondernemingen in Nederland steunt die in belangrijke mate met vrijwilligers werken. Wij worden gestimuleerd door het Oranjefonds om met vrijwilligers te werken. De filosofie is - wat Mieke ook heel terecht zegt: door vrijwilligers aan je te binden activeer je de samenhang in de buurt, dat zorgt ervoor dat mensen voor elkaar gaan zorgen. Dat zijn belangrijke ontwikkelingen. Maar je merkt ook dat veel mensen behoefte hebben om iets te doen en zich nuttig willen maken. Mieke Bos: Bij de Thuisadministratie (het klapperen en ordenen van papieren), onderdeel van het werk van Humanitas, is er veel belangstelling van vrijwilligers. Maar dat maakt je als organisatie tegelijkertijd ook weer kwetsbaar, er is wel een afbreukrisico. Geregeld stromen ingewerkte vrijwilligers door naar een betaalde baan. Organisaties die het convenant versterking samenwerking financiële problematiek hebben ondertekend, zijn: Kredietbank Limburg,Trajekt (Klapperproject en maatschappelijk werk),zorgsaam/humanitas Maastricht (thuisadministratie),stichting Wijkpresentie (landelijk project schuldhulpmaatjes),stichting Lift (Budgetkring) en Stichting Vluchtelingenwerk. Vervolg op pagina 8» 7
Colofon Eindredactie Anja Kickken Redactieadres Postbus 312, 6200 AH Maastricht T 043 763 00 00 communicatie@trajekt.nl www.trajekt.nl Redactiecommissie Anne-Marie Conraads maatschappelijk werk Petra Debets opbouwwerk Anja Kickken communicatie Riëlle Schols assistant to Kees Smit opbouwwerk Sjef Zwackhalen kinderwerk Adressen Voor de adressen van de overige Trajekt-locaties, zie www.trajekt.nl Vormgeving ARTs Now design [bno], Nathalie Arts Drukwerk Andi Druk, Maastricht-Airport Fotografie Sacha Ruland Al Rekko, foto voorpagina Trajekt» Dat betekent dat je weer nieuwe vrijwilligers moet werven en opleiden. Alle vrijwilligers krijgen bij ons gericht een basistraining en daarnaast ook een vakinhoudelijke scholing. Het gaat erom dat vrijwilligers cliënten ondersteunen in het vooruitgang boeken en het zelf leren, zodat je ze later weer los kunt laten. De voedselbank is een mooi initiatief. Maar met enkel voedsel geven komen mensen niet verder. Als je dat kunt koppelen aan een initiatief van bijv. zelf groenten verbouwen, dan krijg je daar een doorstroming. Jeanine Schreurs: Bij project Budgetkring hebben we de afspraak gemaakt dat we nu ook op andere plaatsen, bijv. bij de voedselbanken, stimuleren dat mensen zich aansluiten bij een Budgetkring. En dan krijg je precies hetgeen Mieke schetst: niet alleen mensen voedsel geven, maar bevorderen dat ze ook bezig zijn met hoe kom ik uit deze situatie. Sonja Stevens: De gemeente verwelkomt de vrijwilligers, het is geweldig dat ze er zijn, dat ze de professionals willen ondersteunen. Daarmee wordt ook voorkomen dat mensen een verzoek doen voor schuldhulpverlening; crisissituaties worden voorkomen, waardoor de gemeente en vele andere organisaties minder kosten hebben. Vanwege de bezuinigingen kunnen professionals niet meer het hele pakket uitvoeren. Door de wisselwerking professional - vrijwilliger kan dan toch maximale ondersteuning geboden worden. Mieke Bos: Ik vind wel dat daar randvoorwaarden bijhoren, zoals een reiskostenvergoeding. Daarnaast is er budget nodig om de vrijwilligers goed te trainen. Sonja Stevens: Onderdeel van het convenant is om ook de vrijwilligers te trainen, dat hebben we samen afgesproken. Een goede training en randvoorwaarden moeten er wel zijn, die zijn belangrijk voor de motivatie van de vrijwilligers. Wat houdt het convenant precies in? Sonja Stevens: Het convenant houdt in dat de organisaties die getekend hebben, afspreken dat ze zich houden aan de afspraken die in erin benoemd zijn. In het convenant worden afspraken gemaakt op het gebied van (onder andere) verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening en informatie-uitwisseling, meer focus op vroegsignalering en preventie, een hoger bereik van cliënten. Nicole Kamps: Het is belangrijk om te bekijken welke zaken de organisaties die het convenant hebben ondertekend gemeenschappelijk kunnen doen. Een goed voorbeeld hiervan is de samenwerking tussen de Thuisadministratie van Humanitas en het Klapper+project Nieuwe Stijl van Trajekt. Om kosten te besparen wordt bekeken of we een gezamenlijke werving en deskundigheidsbevordering gaan organiseren. Daarbij heeft elke organisatie haar eigen deskundigheid. Daarvan moet je onderling gebruik maken. Het resultaat moet zijn dat je goed geschoolde vrijwilligers hebt, die je iets te bieden hebt, waardoor ze zich verbonden blijven voelen bij de organisatie. Jeanine Schreurs: In het convenant wordt ook heel concreet geïnventariseerd welke mensen gebruik maken van het aanbod van de diverse organisaties. Het gaat om gegevens als leeftijd, man of vrouw, wijk, enzovoort. Wat is de insteek van iedere organisatie? Mieke Bos: Voor Humanitas geldt als uitgangspunt dat we alleen werkzaamheden oppakken die aanvullend zijn. We willen niet in een concurrentiepositie terechtkomen met andere organisaties. Humanitas is een vrijwilligersorganisatie, en vrijwilligers doen hun werk vanuit hun hart. Onze organisatie richt zich vooral op preventie en nazorg. We willen aansluiten op de professionals om de instroom in de professionele hulpverlening te verkleinen. Dat is een uitvloeisel van ons doel en niet ons hoofddoel. Echter, als je met andere organisaties samenwerkt, is dat wel het effect van de inzet. De nazorg die wij bieden is belangrijk om terugval te voorkomen. Heel opvallend vind ik dat vrijwilligers vaak dichter bij de mensen staan dan professionals. Mensen vinden het geweldig dat vrijwilligers helemaal belangeloos iets voor ze doen. Nicole Kamps: Ja, het is inderdaad zo dat de afstand tussen de cliënt en de professional vaak veel groter is dan die tussen de vrijwilliger en de klant. De professional blijft in de beleving van de cliënt toch de persoon van een instantie. En als de cliënt al negatieve ervaringen heeft, doordat er ook problemen zijn op andere leefgebieden, dan is het heel moeilijk om goed tot die financiële problematiek door te dringen, en vooral om het veranderingsproces met betrekking tot problematische schulden aan te gaan. De insteek van Trajekt is dan ook tweeledig: enerzijds zijn wij een organisatie die professionals in dienst heeft die belast zijn met (onder andere) de aanpak van problematische schulden; anderzijds een organisatie die gebruik maakt van vrijwilligers die de professionals hierin ondersteunen. In de begeleiding van cliënten heeft Trajekt onder andere de taak om de zelfredzaamheid en het formele en informele netwerk te versterken. Dat is belangrijk op het moment dat de professionele hulp wegvalt of de eigen woonomgeving tekortschiet. Daarom hebben we veel belang bij deze convenant. Sonja Stevens: De gemeente heeft een wettelijke taak en moet de betrokken partijen bij elkaar brengen. We hebben een coördinerende en leidende rol. Een integrale aanpak is belangrijk, maar dat geldt ook voor preventie en nazorg. En daar hebben we de vrijwilligersorganisaties voor nodig. Er komt heel binnenkort een internetsite, die mensen met financiële vragen en/of problemen gaat ondersteunen en helpen in het zoeken naar oplossingen. De site is ook voor mensen die via internet hun zaken willen regelen, en geen persoonlijk contact wensen. Jeanine Schreurs: Voor de Budgetkringen in Maastricht is het belangrijk dat er goed doorverwezen wordt, zodat we genoeg deelnemers hebben. Die doorverwijzingen moeten gebeuren door organisaties die direct contact hebben met cliënten, zoals Trajekt en de Kredietbank. Wij moeten ervoor zorgen dat de medewerkers van deze organisaties goed geïnformeerd zijn over de budgetkring. Dit verslag is een verkorte weergave van het gesprek. 8 Eet mee aan de Langste Eettafel van Nederland Samen eten is gezellig. Het is een leuke manier om nieuwe mensen te ontmoeten of om elkaar beter te leren kennen. Tijdens de Week tegen Eenzaamheid staan op vele plaatsen in Nederland Lange Eettafels waaraan iedereen kan aanschuiven en mee eten. Zo ook in Maastricht. Op vrijdag 4 oktober worden twee bijzondere, ongeveer 100 meter lange eettafels gedekt aan beide zijden van de Maas. Eén in het Zorgcentrum Scharwyerveld en één in Resto VanHarte in het Trefcentrum Wittevrouwenveld. Doel van dit evenement: een positieve impuls geven aan het sociale leven in wijk. Van 12.00 tot 14.00 uur zijn 250 gasten welkom voor een driegangendiner in het Zorgcentrum Scharwyerveld. In het gezellige café en de grote hal kunnen de bezoekers gezellig praten en genieten van een heerlijk diner. Tijdens het eten is er amusement. Aanmelden voor dit diner kan tot uiterlijk 25 september. Meer info: zie www.trajekt.nl Van 17.30 tot 21.30 uur zijn 150 gasten welkom voor een driegangendiner bij Resto VanHarte in het Trefcentrum. Resto VanHarte organiseert De Langste Eettafel voor de 3 e maal op deze plek, samen met verschillende maatschappelijke organisaties. Iedereen kan aan deze gezellige eettafel aanschuiven. Aanmelden kan tot uiterlijk 2 oktober. Meer info: zie www.restovanharte.nl Wilt u Trajekt via uw smartphone digitaal volgen? Maak dan gebruik van deze QR-codes QR Trajekt QR twitter QR facebook