Dit document geeft weer welke vragen er tijdens de workshops van het project onderzoek en communicatie Tracking & Tracing AGF branche door deelnemers gesteld zijn. De antwoorden zijn gegeven met behulp van diverse deskundigen en recente overleg stukken. Vraag Antwoord 1 Zijn bederf en kwaliteitsafwijkingen (partij rotte appels) nu geen issue meer in kader van GFL en T&T. Dus wat is definitie van ongeschikt? Dit is afhankelijk van het bedoeld gebruik. Bij een gewone verse appel met kleine rotte plekken is er niets aan de hand. De consument eet het dan toch niet op. Dus is er nauwelijks gevaar voor volksgezondheid. Maar als deze appel gebruikt wordt voor sap dan kan dit bijvoorbeeld op patulinevorming duiden (dit is een toxine die gevaarlijk is voor volksgezondheid). Dan kan het dus wel een gevaar zijn voor volksgezondheid (voedselveiligheid is dan in geding). Maar bij verse groenten en fruit zijn kwaliteitsafwijkingen/bederf dus normaliter geen probleem voor voedselveiligheid en hoeft dat niet gemeld te worden. 2 Als u importeur bent en product betrokken hebt van een leverancier buiten Europa, moet die dan ook zijn andere klanten (andere importeurs) inlichten volgens de wet? Of moet je dat als importeur doen of neemt de VWA de regie over? Ter verduidelijking dit voorbeeld: u bent importeur van ananas. Stel dat er een residu op gevonden wordt die niet toegelaten is en er is geen importtolerantie. Dan voldoet dit product niet aan de Nederlandse wet. Als de ananas dan nog op uw bedrijf is dan moet dit vernietigd worden. Als u de ananas dan toch in de handel brengt dan ben u strafbaar (dus eigen verantwoordelijkheid). Als de ananas nog in de cel staat dan kunt u ze eerst laten meten om zeker te weten of ze gevaarlijk kunnen zijn (hoeven dus niet gelijk weg maar wel duidelijk blokkeren). Als een deel van de partij ananas al weg is dan moet dit gemeld worden aan de klant(en) en ook aan de VWA. Als de partij nog geheel in de cel is dan ook melden aan de VWA en aangeven wat er mee gedaan moet worden. Stel dat de partij (1 container) die u ontvangen heeft afkomstig is uit één boot en dat u weet dat er nog meer ananas geleverd is aan andere importeurs (dus meerdere containers van die ananas waren op de boot aanwezig). U moet wel uw leverancier op de hoogte stellen van het probleem. Maar de leverancier (uit derde land dus buiten EU) heeft geen wettelijke meldplicht (GFL geldt voor lidstaten van EU). De VWA beveelt in zo n situatie wel aan dat u als importeur dit wel meldt aan de VWA. De VWA kan dan actie gaan ondernemen richting andere importeurs als het een voedselveiligheidsprobleem is. Ook al was de partij ananas die u gekocht heeft nog op het bedrijf is het in deze situatie dus wel aan te bevelen om dit te melden bij de VWA als het om een potentieel voedselveiligheidsprobleem gaat.
3 Als er een overschrijding van de MRL is kan Food Compass dan melden? 4 Kan de VWA een boete op leggen als u als bedrijf een melding doet? 5 Erkent de VWA een BRC systeem met een traceerbaarheidsprocedure als voldoende voor systeem en procedures of wil zij dit echt inzien en controleren? 6 Waar moeten de procedures en het systeem aan voldoen? Wat zijn de minimale eisen ervan? 7 Wat is de status van de traceringsanalyse zoals deze afgelopen jaar door de VWA geïntroduceerd is in hun standpunt? Er is hierover bilateraal overleg geweest tussen Food Compass met de VWA. Food Compass kan echter geen overschrijdingen doorgeven aan de VWA. Het bedrijf zelf zal dit moeten doen. Overigens heeft een analyselaboratorium geen meldplicht richting de VWA. Deze verantwoordelijkheid ligt bij het bedrijf. Nee, de overheid doet er alles aan om de vrede met bedrijven te houden en de drempel om te melden te verlagen. Het doel is dat de volksgezondheid gewaarborgd blijft en niet dat u als bedrijf beboet wordt. Dus bij melding geen boete! Een kopie van het certificaat van een voedselveiligheidssysteem zoals BRC is niet voldoende. De VWA zal de procedure(s) en het systeem willen inzien. Het is aan te bevelen om als onderdeel van het systeem een procedure traceerbaarheid, recall en meldplicht te integreren (voor zover dit nog niet of onvoldoende geregeld is). Er moet dan minimaal in staan dat alle NAW gegevens van de leveranciers (dit kunnen telers zijn of andere handelaren, importeurs, exporteurs etc), alle NAW gegevens van de afnemers snel opvraagbaar zijn. Ook aangeven waar dit te vinden is (archivering) en binnen welke tijdslimiet (dus tenminste binnen 4 uur). Ook moet aangegeven zijn welke producten verhandeld worden of een verwijzing naar de plaats waar dit genoteerd/opgeslagen staat. Dus verwijzingen naar lijsten (handmatig) of naar database/ict-systemen (geautomatiseerd). Voor de beveiliging van deze gegevens is het ook aan te raden om dit te beschrijven. De traceringsanalyse is geen verplichting meer omdat de interne traceerbaarheid op EU-niveau niet verplicht gesteld is. Interne traceerbaarheid wordt door de VWA wel aanbevolen. De traceringsanalyse is een hulpmiddel om binnen uw bedrijf inzichtelijk te krijgen
8 Wanneer gaat de meldingsplicht in? Op het moment dat er vermoeden bestaat dat er iets mis is met een partij of als je bewijs hebt? In praktijk; eerst zeker weten en dan pas melden? 9 Hoe kunt u de lotgrootte beschrijven en hoe uitgebreid moet de onderbouwing zijn? waar de informatieontkoppelpunten oftewel splitsingen en samenvoegingen in het bedrijf te analyseren zijn. Daardoor kunnen juiste en onderbouwde beslissingen genomen worden over het detailniveau van traceerbaarheid. Het kan dus helpen bij het bepalen van de lotgrootte. Dit is wel iets wat een bedrijf op eigen verantwoordelijkheid kan doen. Dit is eigenlijk het verschil tussen artikel 19.1 en 19.3 van de GFL. Als je bijvoorbeeld niet aan een norm voldoet dan geldt artikel 19.1. In de hygiënecode verse groenten en fruit is een lijst opgenomen met acuut toxische middelen. Stel dan een residu gevonden is met een gehalte dat hoger is dan de referentiedosis dan is er een ernstig probleem. Artikel 19.3 geeft dan aan dat er eerst gemeld moet worden bij de VWA en dat er dan in gezamenlijk overleg actie ondernomen wordt. Als er bijvoorbeeld een probleem vanuit een consument geconstateerd wordt zoals een stuk glas in een groentenpakket waardoor de slokdarm beschadigd is dan is dit een zeer ernstig probleem en dan moet alles geblokkeerd worden totdat er bewijs is dat er met de rest van de producten niets aan de hand is. Als het gaat om ernstige dreigingen dan moet dit steeds in overleg tussen de bedrijven en VWA gaan. Nadat er tweezijdig contact geweest is tussen het bedrijf en de VWA en dus melding gedaan is moet er zo snel mogelijk, maar binnen 4 uur alle benodigde informatie aangeleverd worden. Overigens moet opgemerkt worden dat in 9 van de 10 gevallen het product al gegeten is en er dus geen probleem meer is. Ook al zijn de producten al geconsumeerd, maar komt de uitslag nog binnen ook dan moet er nog gemeld worden bij de VWA. Dan wordt bepaald of er nog maatregelen genomen dienen te worden of dat er nog meer problemen met overschrijdingen te verwachten zijn. De bepaling van de lotgrootte die u op uw bedrijf hanteert kan heel kort en bondig omschreven worden. Bijvoorbeeld dat een weekproductie genomen wordt omdat u het risico zeer laag inschat (nog nooit problemen geweest en op basis van bekende literatuur/onderzoek ook niet te verwachten). U kunt er ook voor kiezen om per product of productgroep een lotgrootte te bepalen. Het belangrijkste is dat u een keuze maakt hierin waar u achter kan staan. Deze keuze bepaalt wel het risico dat u wil lopen als er zich een probleem voordoet. Het kan namelijk dan zo zijn dat het hele bedrijf dicht gaat op het moment dat er problemen of vermoedens zijn.
10 Wat houdt de risico-analyse in het kader van lotgrootte bepaling in voor groenten en fruit? Kan dit door bijvoorbeeld te letten op herkomst product, type product, doelgroep etc. of is het puur bedrijfseconomisch? 11 Hoe zit het met bewijslast leveren en aansprakelijkheid in het kader van de GFL? 12 Stel een klant komt met gebrekkige informatie naar uw bedrijf toe dat er een probleem is met een partij die van u afkomstig is. U heeft zelf alles goed geregeld en op kistkaarten staat de benodigde informatie (kcb-nr en telersnr, datumcode etc) maar de klant heeft deze informatie niet meer en daardoor kunt u ook niets meer terughalen. Waar ligt dan verantwoordelijkheid en het probleem? 13 Is het voldoende als op de kistkaart het KCB nr staat van de teler (iedere teler heeft in dit geval een eigen KCB nr) i.p.v. alle NAW gegevens? Bijvoorbeeld als een bepaald product in heel erg veel samengestelde producten voorkomt zoals kool in een bamipakket. Des te gedetailleerder het traceerbaarheidssysteem, des te kleiner de lotgrootte kan zijn tot op bijvoorbeeld colliniveau of individueel product (stickers op elk product). Als voorbeeld kan hierbij genoemd worden het verschil tussen een levering van druiven met herkomst uit een bepaalde streek van Italië en een levering uit een bepaalde streek van India. Omdat er eerder problemen geweest zijn met de druiven uit India met bepaalde residu-overschrijdingen kan dit een reden voor je zijn om van deze druiven een kleinere lotgrootte te nemen (bijv. per tros labellen). Wees in ieder geval ervan bewust welke producten u levert en waar deze in of voor gebruikt worden. De Wet Productaansprakelijkheid (in Burgerlijk Wetboek en Warenwet) staat helemaal los van de General Food Law. Het hebben van een HACCP systeem staat hier ook los van, dus een HACCP-certificaat vrijwaart je niet dat het niet mis kan gaan. Als er claims zijn dan dient het de aanbeveling dat een bedrijf zoveel mogelijk aantoonbare bewijzen heeft bewaard. U zult moeten vragen of de klant andere informatie heeft dan de kistkaarten waaruit blijkt dat het uw product is. Dan moet u nagaan of u zelf informatie heeft vastgelegd waarmee u uw leveranciers kunt achterhalen (andere informatie dan de kistkaarten). U blijft zelf verantwoordelijk voor het kunnen herleiden van uw leveranciers. Het is aan te bevelen dat u richting de primaire sector alles goed regelt met betrekking tot traceerbaarheid. Als u namelijk een partij terug krijgt en u weet niet van wie deze partij afkomstig was dan kunt u de claim niet weerleggen. Voor de GFL is een unieke aanduiding goed. Dus als het KCB nr in dit geval uniek is voor een teler en de achterliggende gegevens (naam-adres-woonplaats) in een lijst/database vastgelegd zijn dan is dit goed. Echter voor etiketteringvoorschriften voor groenten en fruit is dit wellicht onvoldoende. Dit is afhankelijk van het type
14 Wat stelt traceerbaarheid voor (niet nieuw) als er geen interne traceerbaarheid nodig is? (vraag snijderij) 15 Hoe zit het met de transporteurs van groenten en fruit in het kader van de GFL? Hoe zit het als er tijdens transport iets mis gaat? verpakking. Er worden namelijk in de handelsfase 2 type verpakkingen onderscheiden: 1. omverpakkingen en 2. verkoopverpakkingen. Een omverpakking is een verpakking, waarin los product is verpakt of waarin verkoopverpakkingen zijn verpakt. Onder verkoopverpakkingen vallen de voorverpakkingen. Voor de identificatie van voorverpakking is het niet toegestaan om alleen de KCB code te vermelden. Via het PT en KCB kan meer informatie ten aanzien van aanduidingsvoorschriften en etikettering verkregen worden. Overweging 28 gaf aanleiding tot het nauwkeurig en gericht producten uit de markt halen en eerst wilde Nederland dit wel en stelde zij dus interne traceerbaarheid als eis voor. Door andere lidstaten en juristen is dit standpunt kritisch bekeken. Maar de overwegingen zijn niet rechtsgeldig en de artikelen (kon hier niet uit afgeleid worden) wel dus er was geen juridische basis voor de eis van interne traceerbaarheid. Het officiële advies aan de commissie is een set aan minimale eisen geweest, zonder interne traceerbaarheid. Toch kan je als bedrijf het wel noodzakelijk achten om interne traceerbaarheid geregeld te hebben, bijvoorbeeld op bedrijfseconomische gronden. In feite vallen alle schakels in een keten onder de GFL. Dus ook een transporteur heeft zijn verantwoordelijkheid om de voedselveiligheid te borgen. Echter de transporteur is meestal ingehuurd (dienstverlening) en geen eigenaar van het product. In de praktijk komt het erop neer dat een handelaar/teler/verpakker afspraken met een transporteur moet maken over de informatie die aangeleverd moet kunnen worden over een wagenlading/levering. Te denken valt aan temperatuurcontrole gedurende de rit (of temperatuur bij vertrek en aankomst), welke ladingen tegelijkertijd vervoert worden, splitsen van partijen (welke deel van een partij aan wie afgeleverd) etc.
Vragen horend bij de meldplicht beslisboom van de VWA: 1 Is er een toelichting op de meldplichtbeslisboom die specifiek antwoord geeft op de praktijk in de groenten en fruit? Wat zijn een aantal praktische voorbeelden voor AGF? De beslisboom is zo opgesteld dat deze in alle situaties kan ondersteunen bij het beslissen of een melding noodzakelijk is. Dus voor alle type bedrijven en sectoren in de levensmiddelen en diervoeders. Voor groenten en fruit moet gedacht worden aan normen voor residuen van gewasbeschermingsmiddelen, nitraten, zware metalen, micro-organismen voor zover deze er zijn. 2 Wat houdt een veiligheidsgrens bij groenten en fruit in? 3 Hoe zit het nu met MRL-overschrijding, mag je rekening houden met 50% meetonzekerheid? (MRL norm dreigt een recall-norm te worden) 4 Wat is het verschil tussen een wettelijke norm en nultolerantie? Is nultolerantie niet automatisch al bij wet bepaald? (praktische voorbeelden van agf hierbij) Voor te stellen is dat het hier om bijvoorbeeld een MRL(maximale residulimiet) - overschrijding van een acuut toxische stof gaat (zie hygiënecode voor verse groenten & fruit). Als de MRL-overschrijding in de buurt komt van de acute referentiedosis (ARfD) dan kan dit nadelige gevolgen hebben voor de volksgezondheid na het eten van het betreffende product. Bij de uitslag van een analysemethode voor MRL s kan een meetonzekerheid meespelen. Hoe groot deze precies is moeilijk te achterhalen, en deze is sterk afhankelijk van de gevonden stoffen en type analysemethode. Aanbevolen wordt om bij een uitslag van een analyse bij onduidelijkheid na te vragen wat de meetonzekerheid is. In het overleg van overheid en productschappen (d.d.4 november 2004) is aangegeven dat meetonzekerheid door de VWA meegenomen wordt en kan dus mee worden meegenomen in de bepaling of gemeld moet worden of niet. Overigens zijn de gestandaardiseerde meetmethodes hier al op ingericht. Totdat de meldplicht volledig duidelijk is, is het aan te raden om elke MRLoverschrijding bij de VWA te melden. Bij gewasbeschermingsmiddelen is de wettelijke norm (MRL, maximale residulimiet) geldend. Als er geen MRL voor een combinatie van product met actieve stof voorhanden is dan geldt de LOD (Limit of Detection), de detectiegrens). Dit is de laagst mogelijke hoeveelheid die door apparatuur gedetecteerd kan worden (meestal 0.01 of 0,05).