Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, digitaal door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Muziekinderenaissanceenbarok Renaissance (1400 1600)Belangstellingvoorhethierenhetnu In1453veroverdendeTurkenConstantinopel.DezegebeurtenismarkeertheteindevanhetRomeinseRijk,enheteindevandemiddeleeuwen.Alaanhetbeginvandevijftiendeeeuwstondhet levennietlangeruitsluitendinhettekenvandedood.debelangstellingverschoofnaarhetmenselijkeenaardse.derenaissance('wedergeboorte')diendezichaan.deuitvindingvandeboekdrukkunst maaktekenniseninformatievoorgrotebevolkingsgroepenbeschikbaar.dekerkverloorzijnkennismonopolieenzijnallesoverheersendeinvloed.degroteontdekkingsreizigersenavontuurlijkewetenschappersdroegenhunsteentjehijtotdeseculariseringvanhetwereldbeeld.daarnaastdeden vooralindezestiendeeeuwdevelegodsdiensttwisten zoalsdereformatievanlutherencalvijn enhetuiteenvallenvanhetbourgondischerijkhetkerkelijkgezaggeengoed. Inkunstenwetenschapkwamdemensenzijnemotiescentraaltestaan.HetmuzieklevenwerdbeheerstdoorvertegenwoordigersvandeNederlandseSchooldieovergeheelEuropauitzwermden. Dewereldlijkeenautonomeinstrumentalemuziekgingeneensteedsgrotererolspelen.Muziek ontwikkeldezichvanuitingvandevotietotmiddelvoorvermaak. Ophetgrensvlakvandeoudenaardenieuwetijdhadderijkehofcultuurdesoberheidvandegeestelijkheidvolledigverdrongen.HetbanketwaarmeePhilipsdeGoedeop17februari1454deopdrachtvandepausaanvaarddeomeennieuwekruistochttegendeTurkenteleidenenConstantinopelteheroveren,werdeengetuigenisvanhetgoedelevenaanhethof.WatertijdensdezeBourgondischemaaltijdtertafelkwamisnietexactbekend.Welisdankzijpreciezedocumentatiehetmuzikaleaandeel eennormalebegeleidingvandehofmaaltijd tereconstrueren.hetfeestgeeftzo inzichtindemuziekdieaandehoven,indekerkenopstraateenrolspeelde.daarbijbiedtjuistdit voorbeelduitdepraktijkeenenormgevarieerdaanbodvanmusicerenindevroegerenaissance. Naastvrolijkechansonshebbenookvolksliederenengeestelijkeliedjeseenplaats. Symboolvoordeseculariseringvandesamenlevingiswelhetgebruikvanpopulairevolksdeuntjesin plaatsvangregoriaansemelodieënalsbasisvooreenmis.vooraldevijftiende eeuwsemelodie'lhommearmé'wasongekendpopulair.eencomponistwasgeencomponistalshijgeenmisop'lhommearmé'hadgeschreven.demelodiewerdgebruiktalscantusfirmus eenbasismelodieineindelooslangenootwaarden,alsherkenbaarmelodietjeenalsraamwerkvoorallerhandetechnische spelleties.josquindesprezenjohannesockeghem,vertegenwoordigersvandetweedegeneratie Nederlandsecomponisten,schrevenbeidendiversemissenophetL'hommearmé thema.voor Luther,degrotevoorvechtervanversoberinginkerkenliturgie,wasJosquindeenigecomponistvan kerkmuziekdiedoordebeugelkon.zijntekstenverdronkennietineenmeerstemmigwebvandoor elkaarzingendestemmen,maarblevenverstaanbaar. DeonverwoestbarelegendegaatdatGiovanniPierIuigidaPalestrina(1525 1594)dekatholieke kerkmuziekbehoeddevooreeuwigeeenstemmigheid.tijdenshetconcilievantrente(1545 1563), dathetbeginvandecontrareformatieiniuidde,wenstenpuristenelkemeerstemmigheidenreferentiesaanwereldlijkemuziekuittebannen.palestrinacomponeerdeopaandringenvanvoorstanders vanmeerstemmigemuziekeenmis,zopuur,zoverheven,datzelfsdemeestferventetegenstander smoltvanbewondering.meerstemmigemuziekmochtsindsdien,maardanwelvolgensdemethode Palestrina,diebijwijzevanbeloningin1571benoemdwerdtot'maestrocompositore'vandeSixtijnseKapel.Hoogtepuntiswelhetmotet Sicutcervusdesiderat.
Engeland InEngelandtaandeindezestiendeeeuwdeinvIoedvandepaus.In1534brakkoningHenryVIll openlijkmethetpausdom.pasin1563,hetjaardathetconcilievantrentezijnsiotconclusiestrok, werddeanglicaansekerkdankzijelizabetheenfeit.zijwaszeertolerantenstondcomponistentoe vandeengelsevoertaalaftewijkenenlatijnsemissenenmotettenteblijvenschrijven.zokonde grotemanvandeengelsekerkmuziekthomastallis(1505 1585),bijzijnmeesterwerk,deserene LamentaionsofJeremiah,deLatijnsebijbeltekstaanhouden. NetalsophetgebiedvandereligieuzemuziekgingEngelandookindewereldlijkemuziekzijneigen weg.hetitaliaansemadrigaal,eenvocalevormwaarbijhetvooralomdemuzikaletekstuitbeelding gaat,werdslechtsalsmodelgeïmporteerd.deengelsemadrigalisten(weepeomineeyes)gingen methetbasisideealsnelhuneigenweg.dekarakteristiekemodaleharmonie,demelancholieke tekstenendebreedademendeafwisselingvanhomofonieenmeerstemmigheidmakendezemadrigalennogsteedsgeliefdbijvele(amateur)korenenluisteraars. DekunstenkendentijdensderegeerperiodevanKoninginElisabethI(1558 1603)inEngelandeen enormebloei.deonovertroffenwilliamshakespearezettenieuwestandaardsoptoneelgebied,de EngelsemadrigalistencreëerdenietsalseennationalestijI,WilliamByrdbrachtdekerkmuziektot eenongekendhoogtepunt,deinstrumentalemuziekfloreerdeindevelecompositiesvoorvirginaal enjohndowland,degrootsteluitspelervanzijntijd,gafdeengelseluitmuziekeenbuitengewone impuls.devraagnaarluit envirginaalmuziekwasgroot,wantookonderhetvolkwasmusiceren gewordentoteendagelijksebezigheid.vooraljohndowland's FirstBookofSongsandAyres (1597) was,geziendeeenvoudgepaardaanmuzikaliteit,eengeliefdebundel. Italië Napelswasaanheteindvandezestiendeeeuweenbruisendmuzikaalcentrum.Denaamvande stadwerktealseenmagneetopcomponisten,zangerseninstrumentalisten.zoweldegeestelijkeals dewereldlijkemuziekfloreerdenenbeheerstenhetstraatbeeld.hetdoorallelagenvandebevolking gezongennapelselied,decanzonevillanescaallanapolitane,isinvelevariatiesvertegenwoordigd. Debarok (1600 1750)Vanoperanaarorchestra Dekerkverliestindezeventiendeeeuwmeerenmeerinvloedaandewereldlijkeheersers,diede alleenheerschappijopeisen.ditabsolutismevindtzijnhoogtepuntinfrankrijk,waarzonnekoning LodewijkXIVhetvan1643tot1715voorhetzeggenheeft. TegendeachtergrondvandevoortdurendeTachtigiarigeOoriogendein1618begonnenSuccessieoorlog,ontstaateennieuwemuzikaletaalenkomennieuwemuzikalevormentotontwikkeling.Rond 1600besluiteengroepItaliaanseintellectuelen(onderwieClaudioMonteverdi),verbondeninde FlorentijnseCamerata,detekstteverlossenuithetonverstaanbarewebvandemeerstemmigheid. HunideaalishetoudeGrieksedrama.Zijdenkenhettebenaderendoordetekstopeeneenvoudige melodietezingenovereenbaslijn,aangevuldmetenkelesummiereakkoorden.demonodieisgeboren.eenaaneenschakelingvantekstenwordteendrammapermusicagenoemd:deeersteopera waseenfeit!
Opera Deontwikkelingvanoperaisvangrootbelanggeweestvoorhetverloopvandemuziekgeschiedenis. Deinleidende'sinfonia'gespeelddoordebegeleidendemusicigezeteninde'orchestra',deplaats waarbijdeoudegriekenhetkoorzongendanste,kreegeenzelfstandigeplaats.deorkestmuziek konontkiemenenaanhetbeginvandeachttiendeeeuwhadelkzichzelfrespecterendhofeeneigen 'symfonie' orkest.ookverdernamdeinstrumentalemuziekeengrotevlucht.demonodiekreegeen instrumentalependantindesonate,waarbijeenofmeerderesolo instrumentendemelodiepartij speeldenendebaslijnwerduitgevoerddooreenbas en/ofakkoordinstrument(meestaleenklavecimbel),hetbassocontinuo.deoperakreegzijnreligieuzeevenknieindecantateenhetoratorium. IndeeerstehelftvandeachttiendeeeuwsteegdeinstrumentaleenvocalemuzieknaargrotehoogtendankzijdeItalianenCorellienVivaldiendeDuitserJohannSebastianBach. AlsgeenanderecomponistindemuziekgeschiedenisisClaudioMonteverdi(15671643)eengouden scharniertussentweetijden.aanheteindvandezestiendeeeuwblonkhijalshofmusicustemantua uitincomplexeitaliaansemadrigalendiehetmeerstemmigerenaissance ideaaltoteenhoogtepunt voerden.aanhetbeginvandezeventiendeeeuwwashijdegrootsteenmeestcreatievevertegenwoordigervandenieuwevocalestijl,demonodie.deeerstevolledigovergeleverdeopera(orfeo, 1607),directeenhoogtepuntindeoperahistorie,isvanzijnhand.DaarnaastschreefdezekapelmeestervandeprestigieuzeSanMarcokathedraalteVenetiëvelereligieuzewerken,waaronderde Mariovespersenkortevocalestukken,zoalsdeonderdetitel'SalveMoraleeSpirituale'uitgegeven werken.monteverdi'slaterecompositieshebbenweinigmeeropmetdecomplexebouwselsuitzijn vroegejaren.hetzijngoedverstaanbareliederen,duettenenensembles,begeleiddooreeneenvoudigbassocontinuo. Nederland TerwijlinItaliëdefundamentenwerdengelegdvooreenoperatraditieenvooreen'eenvoudiger' muzikaletaal,bleefinnederlanddemeerstemmigheidvandealoudenederlandseschooleenbelangrijkerolspelen.begenadigdeklavecinistenenorganistenalsjanpieterszoonsweelinck(de'orfeusvanamsterdam'),antonivannoordtenjanadamreinckenmaaktenvooralinduitslandschool enplaveidendewegvoorjohannsebastianbach. Frankrijk InFrankrijkgafdeItaliaanGiovanniBatistaLully(1632 1687)hetmuziekleveneengroteimpuls.Hij kwamopveertienjarigeleeftijdnaarparijsenwistsneltoegangtekrijgentotdehofhoudingvankoninglodewijkxiv,alwaarhijhofcomponistenfransstaatsburgerjeanbaptistelullywerd.lully schreefdiverseballettenendivertissementsencreëerdedefransetegenhangervandeitaliaanse opera.onderzijnleidingsteeghethoforkest,lesvingtquatreviolinsduroi,totgrotehoogten.lully waseengeduchtorkestleidereninfeitedeeerstewerkelijkedirigent.zijngewoontemeteenzware stafdemaattestampenwerdhemuiteindelijknoodlottig.tijdensdeuitvoeringvaneen'tedeum' stamptehijbijongelukopzijnvoet.hijstierfaandeinfectiediehetgevolgwasvandezewond. Engeland InnavolgingvanLully'shoforkestrichttedeEngelsekoningKarel11naeenbezoekaanFrankrijkThe King'sPrivateBandop.DeEngelsehofcomponistHenryPurcell(1659 1695)moestnietzoveelhebbenvandeFransevoorkeurvanzijnbroodheerenprobeerdeeenEngelsetraditievanopItaliaanse leestgeschoeideinstrumentalemuziektecreeren.purcellblonkinzijnkortelevenuitopalleterreinenvandemuziek.met'dido'and'aeneas'droeghijbijaandeengelseoperacultuur,voordekoninklijkefamilieschreefhijveleodesen'welcomesongs',terverstrooiingcomponeerdehijvelesonatesenwereldlijkeliederenenhijvoorzagdeanglicaansekerkvaneenvoorraadschitterendeanthemsenservices.
Duitsland InDuitslandkreegdekerkmuziekvormdankzijhetwerkvanHeinrichSchütz(1585 1672).HijstudeerdebijdeItaliaanGiovanniGabrielienhijnamdeItaliaansestijlvanMonteverdienzijnleermeestermeenaarDresden,waarhijvan1617totzijndoodhofkapelmeesterzouzijn.Hierlegdehijmet zijnmotetten,passiesenzijnmusikalischeexequien,geschrevenvoordebegrafenisplechtigheidvan prinsheinrichposthumusvonreuss,debasisvoordeduitseprotestantsekerkmuziekdiezijnhoogtepuntzouvindenindewerkenvanjohannsebastianbach. InItaliëkreegdeinstrumentalemuziekeensteedsbelangrijkereplaats.DeeerstegrotevertegenwoordigervandenieuweinstrumentalemuziekheetteArcangeloCorelli(1653 1713).De'concerti grossi'diecorelliaanheteindvandezeventiendeeeuwschreefverwierveneenenormepopulariteit enhaddeneenbeslissendeinvloedopdecomponistenvandevolgendegeneratie.corelli'sconcertenwerdeneenmodelvoorinstrumentaleschrijfwijzewaarbijeensolistengroepeendialoogaangaat meteenkleinorkest.daarbijbereiktecorellimeteenrijkeafwisselingvantempieneengevarieerde kleureennieteerdergehoordelevendigheidindeorkestmuziek.detwaalf'concertigrossi'vande Romeinseorkestleiderenhofcomponistwerdenin1714,eenjaarnaCorelli'sdood,gepubliceerdte Amsterdam. HetimiterenmetmuziekvandenatuurisindeRenaissanceenBarokeennormalezaak.Inopera's wordtonweerofstormgesuggereerd,inkoorstukkenwordenvogelgeluidengeïmiteerd.decomponistvivaldischreefeenaantalconcerten,waarbijdebijnaamaangeeftdathetoverdenatuurgaat. Debedoelingdaarvanisomdesfeervanhetwerkweertegeven.Zoiservanzijnhandeenconcert metdenaamilgardelino(degoudvink)enéénmetdenaamilcucu(dekoekoek)verschenen.het bekendstewerkvanzijnhandgaatoverdevierseizoenen:lequattrostagioni.devierjaargetijden wareninde16een17eeeuwookeengeliefdonderwerpvoorschilders. ZijneerstevioollessenkreegVivaldi(Venetië,1678 Wenen,1741)vanzijnvader,indestadVenetië, waaroveralmuziekklonk.mensenzongenopstraatenopdegrachten(degondeliersbijvoorbeeld). Erwarenverschillendeoperatheaters,gefinancieerddoordeheersendeelite,enveelpubliekefestivals.DekerkvanSanMarcowashetcentrumvande(kerkelijke)muziek. UiteindelijkzouVivaldieenopleidingalsmuzikantentegelijkertijdeenopleidingvoorhetpriesterschapkrijgen.In1703werdAntoniototpriestergewijd,maarwegenszijnslechtegezondheid,hij leedaanastmaofangina,hoefdehijgeenactievediensttedoen.hijwijddezichaandemuziek:als dirigent,componistenleraarwashijverbondenaanhetospedaledellapietàinvenetië.inhet weeshuiswerdenwezenenonwettigekinderenopgevangen.muziekwashetbelangrijksteonderdeelvandeactiviteitenvandemeisjesdiedaarwoonden.deleerlingenvanvivalditradenveelvuldig opindekerkvanhetospedaledellapietàenuitvoeringentrokkenveelbezoekers.eénvandereizigersschrijftoverzijnbezoekaaneenconcert:"zezijnopgevoedopkostenvandestaatengetraind ominmuziekuitteblinken.zezingenalsengeltjes,spelenviool,fluit,orgelencello.elkconcertwordt gegevendoorongeveerveertigmeisjes.ikverzekerjedaternietsmooierisdaneenjonge,mooienon tezieninhaarwittejurk,metbloemeninhethaar,diehetorkestleidtmetonvoorstelbareprecieze gebaren". DemeestewerkendieVivaldigeschrevenheeftzijngeschrevenvoordeleerlingenvanhetconservatorium,uitgezonderdnatuurlijkzijnopera's.Elkwerkschreefhijvooréénspecialegelegenheiden vooréénbepaaldegroepuitvoerders. Vivaldiontwikkeldedeconcerto vorm,alsmuziekstukvooréénofmeerderesolo instrumentenen orkest.aandevormvanhetconcertowarenvasteregelsverbonden:hetbestonduitdriedelen,met eensneldeelalseersteenalsderdeeneenlangzaamdeeldaartussenin."eenconcertheeftdeidealeomvangwanneerheteerstedeelvijfminutenduurt,hetadagiovijftotzesminutenenhetderde deeldrietotvierminuten,"schreefdefluitistencomponistquantzin1752.intotaalschreefvivaldi meerdan500concerten,dieallemaalaanderegelsvoldoenentochzoverschillendvanelkaarzijn. JohanSebastiaanBachheefttijdenszijnstudiekennisgemaaktmetenkelevioolconcertenvanVivaldi
enzeuitgebreidbestudeerd.eenaantalvanvivaldi'sconcertenheefthijbewerktalsconcertvoor klavecimbelsolo,zodatdeconcertenookinkleinerverband,buitendeconcertzaaltespelenente beluisterenwaren. Vivaldiwaszelfeenvioolvirtuoos.Omdevirtuozemogelijkhedenvandeviooltedemonstreren schreefhijmeerdantweehonderdconcertivoorsolo vioolenorkest.desolopartijinvivaldi'sconcertenzijnvaakalleenschetsmatigopgeschreven.tijdensconcertenimproviseerdehijderesterbij. HetwasindetijdvanVivaldinietgebruikelijkommuziektelatendrukkenenuittegeven.Decomponistmoestzo'nuitgavevaakzelfbetalenenverdiendeernauwelijksmee.Daarentegenwerdzijn muziekdanwelwijderverspreidenoogsttehijmeerroem.vivaldizeieensdathijlieverhaddatmuzikantenbijhemeenkopievaneenwerkbestelden,wantdaarverdiendehijperkopienetzoveel aanalshijineenhalvemaandaansalariskreeg. Devierjaargetijden In1725verscheenbijdeAmsterdamseuitgeverLeCènehetopusachtvandehandvanVivaldi,met detitelilcimentodell'armoniaedell'inventione(destrijdtussenharmonieenvindingrijkheid).de eerstevierconcertenuitheteersteboekvormensamenlequattrostagioni(devierjaargetijden). BijelkvandejaargetijdenheeftVivaldieensonnetgeschreven.Indemargevandetekststaanletters dieverwijzennaarpassagesindepartituur.vivaldiwildedatdeviervioolconcertencorrespondeerdenmetdeseizoenenenschetsinelkconcertmuzikaaleenbeeldvanhetjaargetijde.decomponist wildedatdeluisteraarprecieswistwaterallemaaldoordenotenwerduitgebeeld,omzodemuziek tenvolletekunnenwaarderen.indewinterbijvoorbeeldschetstehijdebarrewintervannoord Italië..Vivaldiwaszichmaaraltebewustvanz'ninspiratie.Hijprobeerdemuzikaalteverwoorden hoe'twasomindeijskoudeduisternisbibberend'ngierendestormtedoorstaan. Heteerstevandevierconcerten,LaPrimavera(DeLente)waszeerpopulairindetijdvanVivaldi. Hetwerdopveelplekkengespeeldendooreenaantalcomponistenbewerkt.ZocomponeerdeChedevilleopbasisvanhetwerkvanVivaldiLessaisonsamusantesenschreefdefilosoof,schrijveren componistrousseaueenbewerkingvoorfluitsolo. Laprimavera(Delente) A Delenteisgekomen,enmeteenblijgemoed B brengenallevogelshaareenwelkomstgroet. C Hetzoelewindjesuizeltzachtjesdoordebomen enoveralhoortmendebeekjeskabb'lendstomen D Maardanbetrektdelucht:hetwordtnulelijkweer debliksemschietdoorhetzwerk,dedondergaattekeer E Dochnaeentijdjeishetonweeralvoorbij, devogelsgaanweerzingen,heelvrolijkenheelblij. F Enineenbloemenweidaarligteenmantedromen. Eenherderishet,zijnhondwaaktgrommendaanzijnzij Deblaad'renin'tstruweel,dieritselenzozacht. G Daarklinkteendoedelzak;vanheind'enverrekomen deherdersendenimfen,zedansenindewei tererevandelente,inalhaargrootsepracht. DomenicoScarlatti(1685 1757)tradopzeventienjarigeleeftijdindevoetsporenvanzijnvaderAllessandro,componistvanvelebarokopera's.TochkennenweDomeniconuindeeersteplaatsalsklaviervirtuoosenwegbereidervoordeklassiekesonatevorm.Inzijnruimvijfhonderdnagelateneendeligeklavecimbelsonatesishijeenexponentvanenerzijdseeninstrumentbewusterdenkenoverinstrumentalemuziek zijnvirtuozeloopjes,flitsendemelodiesprongenenruisendeakkoordbrekingen
haddennietvooreenanderinstrumentgeschrevenkunnenwordenengoldendestijdsalszeermodern anderzijdsgeefthijuitingaandewensnaareeneenvoudigemelodischetaaldiezichafkeert vanaltegeleerdemeerstemmigheid. DeItaliaanGiovanniBatistaPergolesi(1710 1736)heeftdemuziekwetenschappersvooralbeziggehoudenmetwerkendietenonrechteaanhemtoegeschrevenwaren.Zowerdaanhetbeginvande jarentachtigduidelijkdatdeconcertiarmonici,jarenlangdeinstrumentaletoppersindepergolesicatalogus,gecomponeerdwarendoordenederlandergraafwilhelmvanwassenaer.zekerisdat Pergolesi,diemethetkomischeintermezzoLaServaPadronadeoperawereldopzijnkopzette,het religieuzestabatmaterensalvereginaschreef.pastwintigjaarnapergolesi'sdoodwerdstabatmatereenenormsuccesnummer.zelfsjohannsebastianbachvondhetdemoeitewaardenbewerkte hetvooreigengebruik. DegroteJohannSebastianBach(1685 1750)wordttegenwoordigbeschouwdalseindenhoogtepunt vandebarokperiode,hoewelhijtijdenszijnlevennietalszodanigwerdgewaardeerd.hijstondbekendalseenbetrouwbaar,maaropvliegendkapelmeestermeteenbuitengewonekennisvankerkorgels.in1717tradbachindienstvandemuziekminnendeprinsleopoldvonanhalt Kothen.Bach beschikteovereenensemblevanzo'nachttienmuzikantenenhijkonnaarhartelustexperimenteren encomponeren.hierontstondhetleeuwendeelvanzijnconcertenenkamermuziek.indezeconcertenzettebachdelijnvanvivaldivoort hijbewerktezelfsenkelevivaldiconcertenzoalsdiensconcertvoorvierviolenenorkestop.3nr.10toteenconcertvoorvierklavecimbelsenorkestbwv 1065. OokdeBrandenburgseconcertenschreefBachgrotendeelsteKothen.Deconcertendankenhun naamaanhetfeitdatzeopgedragenzijnaandemarkgraafvanbrandenburg. HetklavecimbelwasBachsgereedschapbijuitstek.Hieropverklaardehijzijntwintigkinderenenzijn vrouwannamagdalenadegeheimenvandemuziek.veledansen,suites,preludes,fuga'senpartita'snoteerdehijindeboekjesvanzijnleerlingen.zokomendetwee endriestemmigeinventionen eenzeergeschikteinleidingopbachsmeerstemmigemuziek voorinhetklavierbuchleinvanzijn zoonwilhelmfriedemann.ookzijneigencompositorischeuitdagingenschreefbachvoorklavecimbel.zoontstonddaswohltemperierteklavier,tweesetsvan24preludesenfuga'sopallemogelijke toonsoorten.degoldbergvariatieszijnvanlateredatum.hetverhaalgaatdatbachdezedertigvariatiesschreefopverzoekvanderussischeambassadeurtesaksen.dezeleedaanslapeloosheidende variaties,gespeelddoorbachsleerlingjohanngottliebgoldberg,moestenhemdaarvanafhelpen. HetgrootstedeelvanzijnlevenisBachkerkorganistgeweest.EerstinArnstadt,Muhlhausenen Weimaren,nazijngelukkigeverblijfteKothen,inLeipzig. In1723werdBachaangenomenalscantorvandeThomaskircheteLeipzig.Eenbaandieinhoog aanzienstondenwaarvoorveelbelangstellingwas.hoewelwijtegenwoordiganderszoudenverwachten,wasbachnietdeeerstekeus.voorhemwerdentelemannendenuvergetengraupner gepolst.zijweigerden,bachkreegdebaanenbleeftotzijndoodinleipzig.hierontstondhetgrootstedeelvanzijnreligieuzeoeuvre:decantates,demissen,depassiesendeoratoria. TotdehoogtepuntenuitBachsreligieuzeoeuvrebehorendeMatthäusPassionendeMisinbmineur.DeMatthäusPassionbeleefdezijneersteuitvoeringop11april1727indeThomaskirchete Leipzig.HoewelBachhetwerknogenigekerenuitvoerde,verdweenhetnazijndoodindekast. Ruimhonderdjaarlater,in1829,ontdektedecomponistFelixMendelssohnhetmanuscriptenvoerdehijhetuit.DezegebeurtenismarkeerdehetbeginvandeBach revivaldietotopdedagvanvandaagvoortduurt. MetdeMisinb mineur,dehohemesse,zettebachindelaatstejarenvanzijnlevendekroonopzijn religieuzeoeuvre. HoewelweGeorgPhilippTelemann(1681 1747)tegenwoordigvaakbeschouwenalseenenorme veelschrijver hijschreefmeerdanvierduizendwerken enauteurvanplichtmatigebarokkewerkjes,washijtijdenszijnlevengeliefderdanjohannsebastianbach.telemann,eenmanvandewereld
diedenogongeschrevenregelsvandepublicrelationsuitstekendbeheerste,hadvelegoedevriendenenrelaties.hijmaaktedaarin1732handiggebruikvandoorteadverterenvooreenabonnementopzijnindriedelenteverschijnentafelmusik,eenserievannegenorkestwerkenendiverse kortesolo entriostukkenvoor'4egewoneman'.detafelmusikgeefteenmooibeeldvanmuziekinvloedenuitdiverselandenendestandvanzakenophetgebiedvandekamermuziek. Händel(1685 1759)wasintondenvooralactiefopoperagebied.Hijleiddezijneigenoperagezelschap,totdesmaakvanhetEngelsepubliekzichafkeerdevanhetopItaliaanseleestgeschoeidemuziektheater.Handel,pragmaticuspursang,reddezijnhachjemetoratoriaopeenEngelsetekst.In 1742schreefhijin23dagentijdzijngrootstehit,deMessiah,methetoverbekendeentriomfantelijkeAlleluiahaanhetslotvanhettweededeel.