0 Jaarcijfers 2009
Koninklijke Ten Cate nv Algemene Vergadering van Aandeelhouders 2010 Ir L. de Vries, bestuursvoorzitter en CEO Koninklijke Ten Cate nv Almelo, donderdag 8 april 2010
Agenda Profiel en organisatie Beleidsthema s 2009 Financiële informatie 2009 Personeel en ontwikkelingen Nederlandse organisatie Ontwikkelingen per sector Gang van zaken en vooruitzichten 2010 Acties voor 2010 2 Jaarcijfers 2009
Profiel en organisatie
Profiel Veiligheid & bescherming Specified materials Standaarden en normen Duurzaamheid & milieu 4 Jaarcijfers 2009
Kernactiviteiten Beschermende weefsels Defensie Industrie Emergency respons Lucht- en ruimtevaart composieten Armour composieten Voertuigen Personen Geosynthetics Infrastructuur Milieu en watermanagement Kunstgras Sport en landscaping 5 Jaarcijfers 2009
Marktposities Markten 1. Space composieten (satellieten) 2. Aerospace composieten 3. Armour composieten (persoonsen voertuigenbescherming) 4. Beschermende en veiligheidsweefsels 5. Kunstgras 6. Geosynthetics Marktpositie Nr. 1 wereldwijd Nr. 2 wereldwijd Nr. 1 wereldwijd Nr. 1 wereldwijd Nr. 1 wereldwijd Nr. 1 wereldwijd 6 Jaarcijfers 2009
Strategische keuzes voor duurzame en hoogwaardige markten Marktthema Maatschappelijke trend Producten Spec in eindproduct Toegenomen dreiging Persoonlijke veiligheid Bescherming leefomgeving Watermanagement Milieubescherming Brandstofbesparing Veiligheid & bescherming Duurzaamheid & milieu armour composieten beschermende weefsels veiligheidweefsels aerospace composieten space composieten geosynthetics kunstgras brandweerpakken bedrijfskleding PSU militairen militaire voertuigen UAV s verkeersvliegtuigen zakenvliegtuigen helikopters satellieten automotive weg en waterbouw fundaties land- en tuinbouw waterscheiding waterzuivering wateropvang milieu-oplossingen duurzame viskwekerijen sportvelden landscaping 7 Jaarcijfers 2009
Product / Markt / Technologie combinaties F&A groepsdirectie HRM R&D Management Team B.U. veiligheid productie bescherming B.U. TC Defense & Tactical technologie TC Protective Fabrics USA B.U. duurzaamheid milieu TC Protective Fabrics Asia B.U. B.U. TC Protective Fabrics EU 8 Jaarcijfers 2009
Totale transformatie in laatste 10 jaar Van: Gediversificeerd conglomeraat Twents bedrijf Marktvolger Geen waardeketenpositie Consumentenmarkten Operationele cultuur Productiedominant Inside out (gesloten) Naar: Thematisch coherente netwerkorganisatie Multinationale onderneming actief op vier continenten Wereldmarktleider in vijf global niches Waardeketenmanagement gebaseerd op Ten Cate business model Duurzame markten met high-tech materialen Ondernemende en oplossingsgerichte cultuur Geïntegreerde systeembenadering Outside in (open en transparant) 9 Jaarcijfers 2009
Strategisch raamwerk: business model TenCate Onderscheidend business model binnen onze industriële sector Gerealiseerd op basis van wereldwijde aanwezigheid en kritische massa Kostleiderschapstrategie is defensief; de andere 3 hoeken zijn offensief Corporate positionering wordt belangrijker (branding, product labels) Technologische basis en innovatie waarborgen het lange termijn succes TenCate 10 Jaarcijfers 2009
Technologie-overzicht 11 Jaarcijfers 2009
Technologie: belangrijke ontwikkelingen in 2009 Oprichting TAPAS met Airbus Oprichting TPRC met Boeing Ontwikkeling 3D weven kunstgras succesvol Demonstratieproces continu digitaal printen / veredelen Xennia Technology 12 Jaarcijfers 2009
Open innovatie: TAPAS met Airbus Thermoplastic Affordable Primary Aircraft Structures Ruim 6 miljoen subsidie van het ministerie van Economische Zaken Airbus specifiek Doel: ontwikkeling composiet rompstructuur 13 Jaarcijfers 2009
Open innovatie: TPRC met Boeing ThermoPlastic composite Research Center in Enschede TenCate is een van de leidende initiatiefnemers Doel: verbreding van het gebruik van thermoplastische composieten Duurzame toepassingen (windenergie, bouw) Reductie energieverbruik (automotive) 10 promotieplaatsen UTwente Ruim 8 miljoen subsidiegelden toegekend 14 Jaarcijfers 2009
Kunstgras 3D weeftechnologie 15 Jaarcijfers 2009
Inkjettechnologie (Xennia Technology) 16 Jaarcijfers 2009
Organisatie: omzet TenCate Omzet: 842 miljoen Advanced Textiles & Composites Geosynthetics & Grass Overig Omzet: 397 miljoen Omzet: 392 miljoen Omzet: 53 miljoen Marktgroepen TenCate Protective Fabrics TenCate Outdoor Fabrics TenCate Space & Aerospace Composites TenCate Advanced Armour Marktgroepen TenCate Geosynthetics TenCate Industrial Fabrics TenCate Grass Onderdelen Xennia Technology TenCate Enbi Holding & Services 17 Jaarcijfers 2009
Thema s ondernemingsbeleid 2009
Belangrijkste beleidsthema s 2009 Cash management Schuldreductie Afname werkkapitaal End-user marketing Grass: belang in TigerTurf Geosynthetics: samenwerking met diverse systeem-partners Protective Fabrics: directe samenwerking met end-users (DoD, diverse grote ondernemingen zoals Enexis, Gazprom, Corus, EnBW et cetera) Technologie ontwikkeling Xennia: inkjet als veredelingstechnologie (demonstratie proces) Grass: ontwikkeling weeftechnologie (pilot projecten) Sensortechnologie: global business case TenCate GeoDetect 19 Jaarcijfers 2009
Effecten cash management Netto schuld gereduceerd met 136 miljoen tot 195 miljoen Operationele kasstroom (uit bedrijfsactiviteiten) 145 miljoen (+ 200%) Schuldratio blijft ruim binnen convenant met banken Werkkapitaal beheersing leidt tot onderbezettingresultaten Effect op EBIT geschat op circa - 20 miljoen op jaarbasis Investeringen gedaald met 30,7 miljoen tot 17,3 miljoen Investeringen in materiële vaste activa 13,1 Investeringen in immateriële vaste activa 4,2 miljoen Afschrijvingen 34 miljoen, amortisatie 8,8 miljoen Winstdoelstelling concern tijdelijk losgelaten Grass: limitering pre-sales, lage aanvangvoorraden nieuwe seizoen Afname voorraden tegen lagere marges 20 Jaarcijfers 2009
Omzet- en winstlijn laatste 10 jaar Buy & Build strategie 1999 2008 Toename Strategie gericht op cash management 2009 Concernomzet 665 1.033 mln. +55% 842 mln. Omzet technisch textiel 329 mln. 980 mln. +300% 800 mln. EBITA 34,4 mln. 95,4 mln. +275% 41,5 mln. EBITA-marge 6,1% 9,2% +150% 4,9% Return on Capital 13,5% 13,4% - 5,7% Operational cash flow 1) - 75 mln. + 134 mln. (+280%) 1) Kasstroom uit bedrijfsact. en investeringen/acquisities 21 Jaarcijfers 2009
Financiële informatie 2009
Kerncijfers Koninklijke Ten Cate nv 2009 2008 Netto omzet 842,0 1033,0 EBITA 41,5 95,4 EBITA marge (%) 4,9 9,2 EBIT 32,7 83,8 Nettowinst 23,9 51,1 Investeringen 17,3 48,0 Afschrijvingen en amortisatie 42,7 42,3 Netto geïnvesteerd vermogen ultimo 620,8 746,6 Rendement op gem. netto geïnv. vermogen % 5,7 13,4 Dividendvoorstel per aandeel (x 1)* 0,60 0,85 X 1 mln. *) 2008: 50% stockdividend + 50% keuze dividend 2009: keuzedividend 23 Jaarcijfers 2009
Concernomzet per kwartaal 1200 mln. euro 1000 800 600 400 200 0 251 226 171 270 159 233 202 177 302 208 235 177 186 223 231 174 189 191 209 203 2005 2006 2007 2008 2009 Q1 Q2 Q3 Q4 24 Jaarcijfers 2009
Omzetverdeling per sector 2009 6% Advanced Textiles & Composites Geosynthetics & Grass 47% 47% Other 2008 5% Advanced Textiles & Composites Geosynthetics & Grass 48% 47% Other 25 Jaarcijfers 2009
Geografische omzetverdeling (naar bestemming) 2009 9% 3% 3% 6% 7% Nederland Overig Europa 32% VS / Canada Azië Australië / NZ 44% Z-Amerika Overig 2008 8% 4% 3% 2% 7% Nederland Overig Europa VS / Canada 32% Azië Australië / NZ 44% Z-Amerika Overig 26 Jaarcijfers 2009
EBITA per kwartaal 100 mln. euro 80 60 40 20 0 24,3 22,3 25,8 10,4 19,5 2,4 6,7 16,9 31,9 18,2 13,5 20,1 15,1 12,9 13,4 6,1 8,7 11,2 13,4 7,5 2005 2006 2007 2008 2009 Q1 Q2 Q3 Q4 27 Jaarcijfers 2009
EBITA verdeling per sector 2009 4% 33% 63% Advanced Textiles & Composites Geosynthetics & Grass Overig exclusief Holding kosten 28 Jaarcijfers 2009
Netto winst per kwartaal * mln. euro 60 50 40 30 20 10 0-10 13,8 13,9 7,1 11,9 4,6 11,2 10,8 9,2 18,1 10,0 9,2 10,9 13,2 8,2 3,8 5,2 6,0 7,3 1,8-0,8 2005 2006 2007 2008 2009 *) Aangepast voor resultaat op verkochte activiteiten en bijzondere waardeverminderingen Q1 Q2 Q3 Q4 29 Jaarcijfers 2009
Highlights 2009 Omzet 2009: 842 miljoen (2008: 1.033 miljoen) Autonome daling 18% Omzet gestuurd door cashmanagement (werkkapitaalbeheersing), vooral in 4 e kwartaal (kunstgras) Valuta effect +2% EBITA 2009: 41,5 miljoen (2008: 95,4 miljoen) Werkkapitaalbeheersing en omzetsturing leidt tot margedruk resp. onderbezettingresultaten Bijzondere (eenmalige) kostenposten 11 miljoen (2008: bate 5 miljoen), waarvan 6,4 mln. herstructureringskosten (circa 5 mln. in het vierde kwartaal) Geschil met energieleverancier ( 5 miljoen additionele energiekosten) Autonoom: -58% / Valuta effect: +2% Nettowinst 2009: 23,9 miljoen (2008: 51,1 miljoen) Gecorrigeerd voor eenmalige posten is de (operationele) winstdaling 42% Stringent cashmanagement: schuld met 136 miljoen teruggebracht tot 195 miljoen Schuld / EBITA ratio: 2,4 Uitblijven / uitstel van defensieorders voor voertuigenbepantsering Aanzienlijk lagere omzet TenCate Advanced Armour (VS) Grote orders begin 2010 aangekondigd 30 Jaarcijfers 2009
Highlights 2009 (vervolg) Daling industriële vraag naar werkkleding / beschermende beroepskleding (vooral in Europa) Aangekondigde overheidssteun voor infrastructuurmarkt VS deed zich niet voor Continue Amerikaanse legerorders voor vlamwerende legeruniformen (TenCate Defender M) en succesvolle introductie van multi-risicokleding voor de Amerikaanse industriële markt (TenCate Tecasafe Plus) compenseren ten dele de omzetterugval Dividendvoorstel: 0,60 per aandeel, geheel naar keuze in contanten of stockdividend (2008: 0,85 [50% in contanten / 50% keuzedividend]) 31 Jaarcijfers 2009
Personeel en ontwikkeling Nederlandse organisatie
Medewerkers (FTE) wereldwijd circa 3.800 Ultimo december 2009 Noord-Amerika 1.310 Europa 1.430 Midden-Oosten 280 Azië en Australië 780 33 Jaarcijfers 2009
Reductie personeelsbestand 15% op jaarbasis FTE 2000 1500 1000 500 Nederland Overig Europa Amerika Midden-Oosten Azië 0 2008 2009 Op basis van gemiddelde standen Personeelskosten 2009 17 miljoen gedaald 34 Jaarcijfers 2009
Ontwikkeling Nederlandse productiebedrijven Nederlandse TenCate-bedrijven blijven sterk achter Europese markt voor beschermende weefsels onder druk Forse vertraging Airbus-gerelateerde productie Inflexibiliteit ten aanzien van kostenreducties Kunstgras- en composietenproductie (in Nederland) omgevormd tot kleinere flexibele eenheden Kosten voor reorganisatie in 4 e kwartaal: 5 miljoen Concentratie productie versneld Historisch bepaalde productie wordt gestroomlijnd Focus op kennisintensieve producten Herschikking productie allocatie Grass-groep 35 Jaarcijfers 2009
Ontwikkelingen per sector Advanced Textiles & Composites
Omzet en EBITA-marge Advanced Textiles & Composites 600 14 500 12 X 1.000 400 300 10 8 6 % 200 4 100 2 0 2005 2006 2007 2008 2009 0 Omzet EBITA marge 37 Jaarcijfers 2009
Omzetverdeling Advanced Textiles & Composites Omzet 2009: 397 mln. Autonoom: -20% Valuta-effect: +3% Advanced Textiles 2009 Advanced Composites Advanced Textiles Advanced Composites 2008 38 Jaarcijfers 2009
Belangrijkste ontwikkelingen per segment TenCate Advanced Textiles Omzet in TenCate Defender M bleef sterk groeien TenCate Defender M materialen in toenemend aantal toepassingen Amerikaanse leger lovend over de prijs / kwaliteiteigenschappen Oprichting business unit Defense & Tactical (end-user marketing) Sterke daling markt voor industriële eindgebruikers en outdoormarkt (EU) Marktaandeel in de VS toegenomen: introductie TenCate Tecasafe Plus Kostenreductie en concentratie Nederlandse productie 39 Jaarcijfers 2009
Belangrijkste ontwikkelingen per segment TenCate Advanced Composites Verlaging building rates in de luchtvaartsector (Airbus A380 en Boeing 787) Vertraging marktintroductie nieuwe vliegtuigen Voorraadafbouw in de productieketen Omzet in de ruimtevaart en militaire luchtvaart neemt toe Nieuwe kwalificaties (o.a. UAV s, energiemarkt) Omzet voertuigenbescherming in de VS gedaald na topjaar 2008 Europese omzet eindigt op lager niveau door uitstel belangrijke orders en lager volume personal armour opdrachten Samenwerking Nederlandse aerospace-cluster met zowel Airbus als Boeing TAPAS (Airbus consortium) / TPRC (Boeing consortium) 40 Jaarcijfers 2009
Ontwikkelingen per sector Geosynthetics & Grass
Omzet en EBITA-marge Geosynthetics & Grass 600 10 500 9 8 X 1.000 400 300 7 6 5 % 200 4 3 100 2 1 0 2005 2006 2007 2008 2009 0 Omzet EBITA marge 42 Jaarcijfers 2009
Omzetverdeling Geosynthetics & Grass Omzet 2009: 392 mln. Autonoom: -19% Valuta-effect: +1% Geosynthetics Grass 2009 2008 Geosynthetics Grass 43 Jaarcijfers 2009
Belangrijkste ontwikkelingen per segment TenCate Geosynthetics Positief effect Amerikaanse overheidsstimulering bleef uit Geen opleving markt voor infrastructurele projecten Bovengemiddelde omzetdaling Amerikaanse markt Geosynthetics-groep VS realiseerde aanzienlijke kostenreductie Effect van lagere omzet op resultaten daardoor beperkt Aziatische markt bleef groeien 44 Jaarcijfers 2009
Belangrijkste ontwikkelingen per segment TenCate Grass Slagkracht kunstgrasindustrie beperkt door financieringsproblematiek Voorfinanciering projecten door marketingorganisaties en installateurs problematisch TenCate stuurt op werkkapitaalbeheersing: neemt niet financieringsrol van banken over Limitering off-season sales in 4 e kwartaal Zowel TenCate als de marktpartijen beperken voorraadniveau Productie daardoor beperkt; forse daling resultaat door onderbezetting Omzet en resultaat verschuiven naar 2010 Substantiële kostenverlaging voor 2010 doorgevoerd (VS en EU) Allocatie productie (zwaartepunt Midden-Oosten) Productie VS en EU gericht op specialties en klantspecifieke producten Belang genomen in TigerTurf Succesvolle ontwikkeling 3D weeftechnologie 45 Jaarcijfers 2009
Ontwikkelingen per sector Technologies / Technical Components
Belangrijkste ontwikkelingen per segment TenCate Enbi / Xennia Technology Lagere omzet TenCate Enbi Markt voor printers en copiers onder druk Vervangende omzet buiten de traditionele markten Break-even punt verder verlaagd 4 e kwartaal met winst afgesloten Xennia Technology boekt goede vooruitgang Eerste concept productieproces digitale textielveredeling gereed Partnerschap afgesloten met Reggiani Macchine voor textielapplicaties Positieve bijdrage aan concernresultaat 47 Jaarcijfers 2009
Gang van zaken en vooruitzichten 2010 - Performance 2009 versus outlook 2010 - Vooruitzichten
Lange termijn trends blijven sterk Handhaving / verhoging defensiebudgetten gericht op beveiliging Army modernization programma s: bieden langjarige orderstroom Vertraging besteding van budgetten / daling urgente programma s Veiligheidsbesef groeit, evenals in emerging markets Geografische markt breidt zich uit Productbewuste markt (prijs / prestatie): TenCate Tecasafe Plus alternatief voor dure inherent vlamwerende producten Brandstofkosten besparingen / kostenreductie in luchtvaartindustrie Lange termijn ontwikkelingen positief voor thermoplasten (TenCate Cetex ) Nieuwe innovatietrajecten opgestart met industriële partners (Boeing / Airbus) Spin-off naar andere industrieën 49 Jaarcijfers 2009
Lange termijn trends blijven sterk (vervolg) Watermanagement en milieu Wateropvang, drainage, irrigatie is wereldwijde groeimarkt voor geotextiel Beheer grond- en waterverontreiniging Sanering (Azië) Behandeling industrieel proceswater: nieuwe markt Global warming en infrastructuur Kustbescherming, landwinning Weg- en waterbouwprojecten tijdelijk vertraagd Effecten overheidsstimulering in 2010-2011 verwacht Sport en vrije tijd Waterschaarste (kunstgras als verantwoord / duurzaam alternatief) Acceptatie kunstgras groeit, kwaliteitsnormering op hoger niveau 50 Jaarcijfers 2009
TenCate business monitor (marktontwikkelingen) Marktgroep Marktontwikkelingen 2009 Toelichting marktontwikkelingen Protective Fabrics Defense Protective Fabrics Industrial Protective Fabrics Emergency response Composites Aerospace / Space Composites Armour USA +++ EU -- USA + Azië - Voortgaande omzetgroei in TenCate Defender M portfolio (USA) Toename aantal applicaties Daling Europese industriële productie TenCate Tecasafe Plus wint marktaandeel in de VS Groei in Azië beperkt - Omzet gerelateerd aan overheidsbudgetten (voornamelijk VS EU -- USA + EU + USA -- Geosynthetics EU - / + USA -- Azië + Vertragingen ontwikkeling Airbus-A380 en de-stocking Toename toepassingen in Amerikaanse markt (defensie, radomes, space) Solide positie in Europese markt; uitstel orders (EU) Uitzonderlijk hoge omzet niet gecontinueerd; afwezigheid belangrijke orders (VS) Volume daling in lijn met gemiddelde Amerikaanse markt op dieptepunt; overheidsstimulering niet doorgekomen Aziatische markt toont groei Grass EU, USA, Azië --- Financieringsproblematiek beheerst markt Omzet gestuurd door cash management 51 Jaarcijfers 2009
TenCate business monitor (markt outlook 2010) Marktgroep Markt outlook 2010 Toelichting markt outlook Protective Fabrics Defense USA +++ Sterke positie TenCate Defender M portfolio (USA), gedifferentieerde productportfolio Protective Fabrics Industrial Protective Fabrics Emergency response Composites Aerospace / Space EU - / + USA + / ++ Azië - / + Hogere order intake Europese markt Belangstelling TenCate Tecasafe Plus groeit (VS) Focus op locale Aziatische klanten en grote EU klanten met lokale partners -/ + Nog geen herstel van de markt (Amerikaanse overheidsbudgetten) EU - / + USA + Situatie ten aanzien van voorraadposities normaliseert langzaam Start productie Boeing 787, militaire markt, nieuwe PMT-combinaties Composites Armour EU ++ USA - / + Europese en Amerikaanse markt starten veelbelovend Positie in UK versterkt via overname AML UK (TenCate Armour Composites UK) Geosynthetics EU - / + USA -- / - Azië + Geen significant herstel van de markt Kans op Amerikaanse overheidsstimulering (projecten) Aziatische en Zuid-Amerikaanse markt biedt groeipotentie Grass EU, USA, Azië - / + Betere uitgangspositie door limitering voorraden / beleid gericht op margeverbetering 52 Jaarcijfers 2009
Gang van zaken en vooruitzichten 2010 Hogere orderintake Europese markt voor beschermende weefsels Licht verbeterd perspectief aerospace-markt (Airbus / Boeing) Militaire aerospace-markt ontwikkelt zich gunstig Nieuwe kwalificaties Veelbelovende ontwikkelingen markt voor voertuigenbepantsering Grote order geboekt voor Eurocopter (dochter EADS) met strategische impact (minimaal 40 miljoen) Overname AML UK geeft toegang tot de Britse markt Circa $ 25 miljoen orders aangekondigd in Amerikaanse armourmarkt Geosynthetics-markt VS afwachtend Stimuleringsmaatregelen overheid moet nog worden geëffectueerd Aziatische markt voor geotextiel gunstig Toenemende aandacht voor milieu-oplossingen 53 Jaarcijfers 2009
Gang van zaken en vooruitzichten 2010 (vervolg) Positief effect op omzet en winst 2010 verwacht van aanpassingen verkoopbeleid TenCate Grass-groep in 4 e kwartaal 2009 Laag werkkapitaal bij aanvang seizoen Financiële positie aanzienlijk versterkt t.o.v. het voorgaande jaar Management focus op Buy & Build strategie Toenemende bezettingsgraad beschikbare productiecapaciteit Geen structureel herstel van de kernmarkten in 2010 verwacht Hoger resultaat over 2010 (onvoorziene omstandigheden daargelaten) 54 Jaarcijfers 2009
Acties voor 2010
Acties 2010 Werkkapitaalbeheersing blijft aandachtspunt Ruimte voor hernieuwde prioriteit bij winstgroei Oplossingsgerichte marktbenadering via samenwerkingsverbanden Versterking toegang tot projectmarkten End-user marketing en systeembenadering Samenwerking nastreven met aanpalende technologieën Vergroting efficiency Nederlandse productie Focus op kennisintensieve en klant-specifieke producten Introduceren van inkjet als kostenbesparende en innovatieve technologie Buy & Build strategie Prioriteit verdere groei composieten Geografisch: Azië is belangrijkste groeimarkt 56 Jaarcijfers 2009
Systeembenadering: van product naar systeemoplossing One function Multi functions Solo solution Gerelateerde technologieën: Vezel technologie Textiel technologie Veredel technologie Extrusie Multi technologieën: Inkjet technologie Robotica Sensor technologie Plasma technologie Laser technologie Et cetera Solo product Material technology Integrated product System solutions Integrated system TenCate Concurreren op verschillende dimensies 57 Jaarcijfers 2009
Voorbeeld end-user marketing: Intelligent geotextiel: TenCate GeoDetect Early warning systeem met glasvezeltechnologie Diverse partnerships op verschillende deelterreinen Internationale belangstelling Partner Roctest beschikt over belangrijk distributienetwerk IJkdijk-project in Nederland succesvol afgerond Aansprekende proefprojecten in Frankrijk Diverse beschermingsdijken van kanalen en rivieren (o.a. Loire en Marne) Verschillende validaties van lekdetectie (o.a. Aix-en-Provence) Taludbewaking hoge snelheidslijn SNCF Technologiepartner FOS&S 58 Jaarcijfers 2009
59 Jaarcijfers 2009