Langdurig Problematische Gezinssituaties: de outliers van de samenleving Jelle Drost 12-11-2013 1
Thema s Langdurig Problematische Gezinssituatie Systeemgericht werken Persoon van de hulpverlener als middel tot verandering
Het verschijnsel multi-problemgezin 1915 1940: volkshuisvesting 1940 1960: maatschappelijk werk en justitie 1970: onderwijs Vanaf 1980: jeugdhulpverlening
Volkshuisvesting 1915-1940 Economisch zwakke gezinnen Sociaal zwakke gezinnen A-sociale gezinnen Hopeloze gevallen - reclasseerbaren - onreclasseerbaren
Afwijkende gezinnen onmaatschappelijk a-sociaal niet aangepast onderbedeeld achtergebleven problematisch marginaal sociaal ontoelaatbaar kansarm (cultureel) gedepriveerd Enzovoorts
Probleem hangt samen met context heersende cultuur Labeling leidt tot afschrijven van mensen Hulpverlening is versnipperd en verkokerd
Hèt Multi-problemgezin bestaat niet 1. Het voeren van een huishouding 2. Het verwerven en handhaven van een maatschappelijke positie 3. Relatie tussen (ex) partners 4. Het individuele welzijn van de gezinsleden 5. Het opvoeden van de kinderen
1. Het voeren van een huishouding Geen regelmatig gezinsleven Slechte hygiëne en huisvesting Geringe internalisatie gedragsregels door de kinderen
2. Maatschappelijke positie Beperkt sociaal netwerk Langdurige werkeloosheid Laaggewaardeerd en laagbetaald werk Generatiearmoede Subcultuur Formele schulden
3. Relatie (ex) partners Knipperlichtrelaties Problemen met seksualiteit en intimiteit
4. Individueel welzijn (psycho)somatische klachten Psychofarmacagebruik Problematisch middelengebruik / verslavingen Luchtwegklachten Obesitas Onveiligheid (rand) psychische stoornissen Maatschappelijk onacceptabel gedrag Licht Verstandelijke Beperking
Deuteronomium 21: 18-21 5. Het opvoeden van de kinderen Weinig empirische gegevens Sommige opvoeders zijn beter dan andere Gebrek aan opvoedingsvaardigheden In hoeverre kan men opvoedingsvaardigheden (in voldoende mate) leren
Aard van de problematiek Veelvuldig Intensiteit Complexiteit Chronisch Transgenerationeel Weerbarstig voor hulp
Gemeenschappelijke kenmerken Langdurigheid van problemen Problemen in relatie tot omgeving Niet adequaat reageren op problemen Disfunctionele (relatie)patronen
Langdurig Problematische Gezinssituatie
Type problematiek Frequentie Percentage opvoedingsproblemen 79 82,3% financiën/schulden 76 79,2% geestelijke gezondheid 54 55,2% relatieproblemen partners 44 45,8% wonen 43 44,8% lichamelijke gezondheid 32 33% onderwijs/scholing 31 32,3% (vermoeden) huiselijk geweld 29 30,2% politie-justitie contacten 26 27,1% verslaving 24 25% werk(loosheid) 23 24% verstandelijke beperking 21 21,9% vermoeden mishandeling 17 17,7% verwaarlozing 14 14,6% recreatie/vrije tijd 10 10,4% overlast in de buurt 10 10,4% alcoholverslaving/drugs 12 12,5% (vermoeden) seksueel misbruik 8 8,3% vermoeden lichamelijke mishandeling 3 3,1% overig 56 58,3% Aard van de problematiek en frequentie ervan (Mehlkopf, 2008)
Behoefte aan hulp(verlening) Leerbare gezinnen Stabiliseerbare gezinnen
Langdurig Problematische Gezinssituaties Outliers van de maatschappij
De hulpverlening aan Langdurig Problematische Gezinssituaties Systeemgerichte benadering: - wonen - onderwijs - vrije tijd - werk en inkomen - welzijn - veiligheid - jeugdzorg - gezondheidszorg Problemen aan het hulpverleningssysteem
Problemen aan het hulpverleningssysteem Organisatie Hulpverleningsmethoden Persoon van de hulpverlener
De organisatie Versnippering Gebrek aan coördinatie Niet alleen sociale en pedagogische hulpverleners betrokken Fragment documentaire Dinie, een portret
Dinie, een portret gemeentelijke sociale dienst wijkagenten kinderrechter raad voor de kinderbescherming huis van bewaring woningbeheer huishoudschool uitkeringsinstanties gezinsvoogdij gesloten residentiële voorziening kerk politiebureau Centrum voor alcohol en drugs (CAD) psychiatrische instelling huisarts algemeen maatschappelijk werk basisschool ziekenhuis
Wie maakt het verschil binnen vier weken??!!
De hulpverleningsmethoden Te verbaal gericht Investeren in het opbouwen van het vertrouwen
Gezinscoach Het gezin is de moeite waard Echte betrokkenheid tonen Richten op wat goed gaat Respect voor perspectief gezin Kennis en informatie geven Vertrouwen in veranderbaarheid Inspelen op krachten van gezin Terugval zien als noodzakelijke heroriëntatie doelen en werkwijze
De persoon van de hulpverlener Inzicht in eigen emotionaliteit Goede match tussen hulpverlener en gezin Onderzoek naar (persoonlijke) kwaliteiten kenmerken hulpverlener
Factor en percentage effect (Lambert, 1992) Cliënt- en omgevingsfactoren 40% Algemeen werkzame factoren 30% Placebo-effect 15% Methodiek 15%
Algemeen werkzame factoren Aansluiten bij motivatie van de cliënt Goede structurering van de interventie Professionaliteit van de hulpverlener Goede kwaliteit relatie cliënt-hulpverlener Goede werkomstandigheden hulpverlener
Aansluiten bij de motivatie van de cliënt (Prochaska en DiClemente 1984) Voorbeschouwing (precontemplatie) Overpeinzing (contemplatie) Besluitvorming (voorbereiding) Actie Onderhoud (consolidatie) Terugval 12-11-2013 30
1. Ruimte 2. Basisregels 3. Ritme 4. Materiaal 12-11-2013 31
Basisvoorwaarden hulpverleners De klik Beschikbaarheid Succesvolle ervaringen
Sterke kanten van Multi-problem gezinnen Hechte familieband Houden van huisdieren Zijn mondig Vasthoudend Gastvrij Echt Openhartig Topmanagers Versieren huis Open voor hulpverleners Trouwe fans
Kern van de hulpverlening: wat hebben deze mensen nodig en niet: wat vinden wij dat deze mensen nodig hebben
Dank voor uw aandacht j.y.drost@rug.nl 12-11-2013 35