projecten 2014-2015 uitreiking 21 april 2015
LINC Vlaanderen. Deze activiteiten worden opgezet door lokale partners uit het brede vzw viert dit jaar feest met het tienjarig jubileum van onze campagne Digitale Week! Jaarlijks vinden er tijdens de Digitale Week meer dan 1000 activiteiten plaats in heel onderwijs-, sociale en culturele veld, zoals OCMW s, vormingsinstellingen, bibliotheken, scholen, steden en gemeenten en heel wat andere partners. LINC vzw biedt de nodige inspiratie(sporen) en promotionele ondersteuning aan deze partners via www.digitaleweek.be. Voor Digitale Week 2015 zijn onze inspiratiesporen Feest, Privacy en Opvoeding. Naast de inspiratiepakketten en inspiratiedag zetten ook enkele nationale publieksactiviteiten deze sporen extra in de verf. Dit doen we onder meer met #opslaanals, een actie gericht op jongeren rond privacy, erfgoed en digitale creativiteit. Individueel of klasverband brengen ze van 4 april t.e.m. 15 mei via instagram video s in beeld wat zij willen bewaren van hun verleden en heden voor de toekomst. MNM, Erfgoeddag en Week van Amateurskunsten zijn onze enthousiaste partners in dit verhaal. In het kader van opvoeding vond de studiedag Ouders ondersteunen in een digitaal tijdperk plaats op 26 maart voor meer dan 100 professionele krachten uit het opvoedingsveld. EXPOO, UC Leuven-Limburg en Mediawijs.be hebben mee hun schouders onder dit project gezet. Tenslotte organiseren we ook een feestelijke fotowedstrijd samen met onze Waalse partners Média animation en PointCulture. Tijdens de studiedag op 26 maart presenteerden we ook de tien E-awards laureaten. Deze laureaten werden gekozen door een onafhankelijke jury, die bestond uit Ilse Mariën (VUB/SMIT), Ilse Depré (Expert nieuwe media in de bib) en Rafaël Huybrechts (Departement CJSM). Op 21 april tijdens het openingsevent van Digitale Week stellen we de finale winnaars voor in de categorieën Impact, Inspiratie en innovatie, Samenwerking en Jubileum. Ook de publiekswinnaar wordt bekend gemaakt. Deze brochure wil echter alle ingediende projecten in de bloemetjes zetten als bron van inspiratie voor het werkveld. Deze projecten proberen elk op hun eigen manier digitale inclusie in Vlaanderen te bevorderen: structureel of projectmatig, in een kleinschalig pilootproject of door grote samenwerkingsverbanden, dichtbij in interactie met de doelgroep of door het opleiden van intermediairen. Wij stellen ze dan ook graag aan u voor! Laure Van Hoecke Coördinator LINC vzw 2
Tien laureaten Tijdens de studiedag op 26 maart 2015 presenteerden we de tien E-awards laureaten. Deze laureaten werden gekozen door een onafhankelijke jury, die bestond uit Ilse Mariën (VUB/SMIT), Ilse Depré (Expert nieuwe media in de bib) en Rafaël Huybrechts (Departement CJSM). 3
Apestaartjaren. Organisatoren: Mediaraven en LINC Contactpersoon: Kristof D hanens Website project: www.apestaartjaren.be Mediaraven (vroeger Jeugdwerknet) grijpt de kansen van digitale media mét kinderen, jongeren en het brede jeugdwerk. Zijn de apejaren stilaan de apestaartjaren geworden? Geprikkeld door dit idee ontwikkelde zich de Apestaartjaren-studiedagen, voor elke jeugdwerker op zoek naar informatie over jongeren en nieuwe media. Elk jaar zijn er ook twee kleinere studieavonden waarop jeugdwerkers, onderzoekers, leerkrachten,... elkaar ontmoeten en uitwisselen over het brede thema jongeren en nieuwe media. Op de Apestaart-studiedag is er altijd een mix van expertsessies en beginnersworkshops. Het programma besteedt ook aandacht aan de vraag hoe maatschappelijk kwetsbare jongeren media gebruiken en hoe je er als organisatie kunt op inspelen. Mediaraven kan dankzij zijn ervaring en expertise experimenteerruimte bieden aan kinderen, jongeren en jeugdwerkers om hun mediacompetenties en mediawijsheid te ontwikkelen. De organisatie deelt online informatie over of voor de jeugd of het jeugdwerk en ondersteunt het brede jeugdwerk in het werken met digitale media. 4
ABC-centrum. Organisatie: Antwerpen.be-centrum Contactpersoon: Debby Opregt Website project: www.antwerpen.be/abc Het antwerpen.be-centrum (vaak ook ABC genoemd) werd in 2001 opgericht met als missie het bevorderen van e-inclusie bij de Antwerpse burger. Antwerpen.be heeft vijf les- en cyberlokalen waar vijf vaste medewerkers en een dertigtal vrijwilligers hun krachten bundelen voor de inloopmomenten en de vorming, gericht op de verschillende maatschappelijk kwetsbare groepen, buurtbewoners en senioren. Al van in de beginjaren ondersteunt ABC partnerorganisaties met methodieken, een laptopklas en cursusmaterialen. Een hele hoop vrijwilligers (DCA s oftewel Digitale ConsulAnten) zet zich in voor het openhouden van de computerruimtes en het begeleiden van vormingen. Vrijwilligersbeleid staat centraal bij ABC, elk jaar worden de vrijwilligers zelf nog eens extra gevormd. Het antwerpen.be-centrum richt zich sinds de opstart in de eerste plaats naar mensen die nog nooit met een computer gewerkt hebben. Het doel is om deze mensen zin te doen krijgen om de voordelen van de computer en het internet te gaan benutten. Naast de functionele impact vervult het antwerpen.be-centrum een belangrijke rol op sociaal gebied. Hoewel het ABC ondertussen bijna vijftien jaar bestaat en gedurende al die jaren dag in dag uit cursussen aanbood, bereikt het jaarlijks nog altijd enkele duizenden cursisten en bezoekers. 5
Digital storytelling, een impuls om anders met taal en beeld om te gaan. Organisator: Maks vzw CONTACTPERSOON: Ann Peeters Website project: https://vimeo.com/album/3178251 Maks vzw empowert (kwetsbare) Brussellaars om hun eigen succesverhaal op te bouwen. De drie grootste afdelingen werken nauw samen om een veilige en toegankelijke leeromgeving te creëren die mensen helpt om vaardigheden van de 21e eeuw te verwerven zodat ze beter kunnen scoren op school of op de arbeidsmarkt. Leren van elkaar, intercultureel en tussen verschillende generaties vormt hierbij een rode draad. Digital storytelling is voor Maks vzw hiertoe dé tool bij uitstek. We werken met mensen die het hard nodig hebben wat extra steun te krijgen bij hun integratie in de maatschappij, aldus Maks vzw. Maks staat in voor een open computerleercentrum met basiscursussen en media-educatieve projecten, werkt met Kurasaw aan tewerkstellingsbegeleiding en baat met Kurasaw Productions een grafisch bureau uit in de sociale economie. Bijna vijftig cursisten leerden in acht sessies hun eigen persoonlijk verhaal vertellen in het Nederlands, waarbij stap voor stap niet alleen hun taalvaardigheden verbeterden, maar ook hun digitale skills, zelfbeeld of groepsgevoel. 6
Buurtcomputer Organisator: Gemeentebestuur Denderleeuw Contactpersoon: Lieselot Breynaert Website project: www.denderleeuw.be/buurtcomputer Het gemeentebestuur Denderleeuw organiseert in nauwe samenwerking met lokale partners en een vrijwilligersploeg het project De Buurtcomputer. Via de Buurtcomputer krijgt iedereen de kans om computervaardigheden te ontwikkelen, zowel via vrije inloopmomenten als via initiaties. Hiermee wilt de gemeente de digitale kloof actief helpen verkleinen. Dit project is opgestart vanuit de dienst Kwaliteitszorg, met grote betrokkenheid van de gemeentelijke diensten Sociale Zaken, ICT en Communicatie en de Sociale dienst van het O.C.M.W. Denderleeuw. De Buurtcomputer organiseert vrije inloopmomenten in drie openbare computerruimtes (OCR), waar bezoekers welkom zijn om onder begeleiding van vrijwilligers gebruik te maken van de computers en het internet. Via de Buurtcomputer wil het gemeentebestuur kwetsbare doelgroepen toegang verlenen tot ICT en hen de kans geven om vaardigheden te ontwikkelen. Dit door het organiseren van laagdrempelige activiteiten en door hen te ondersteunen via begeleiding. 7
Digitaal Talent Punten Organisator: Digitaal.Talent@Gent Contactpersoon: Sara Van Damme Website project: https://www.gent.be/over-gent -en-hetstadsbestuur/stadsbestuur/wat-doet-hetbestuur/gent-digitalestad/alle-gentenaars-digitaal/ Sinds 2006 bundelen Stad Gent, OCMW en Digipolis Gent hun krachten voor het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken met betrekking tot het omgaan met ICT en nieuwe media. De focus ligt op e-inclusie en meer bepaald op een tweeledige uitdaging: het stimuleren van digitale vaardigheden en het verhogen van de digitale zelfredzaamheid. Hiertoe coördineren zij tal van openbare computerruimtes onder de noemer Digitale Talent Punten. Het doel is alle Gentenaren in hun eigen buurt gratis toegang tot internet en computers te geven en hen daarbij een helpende hand te bieden. Heel wat partners werken er samen aan: diensten van Stad Gent (Bibliotheek, Seniorendienst, Buurtwerk,...), diensten van OCMW Gent (Lokale Dienstencentra, Welzijnsbureau s,...) en Gentse organisaties (Kringwinkels Ateljee vzw, vzw JONG, Basiseducatie, CAW-SOC,...) Organisaties en diensten ondersteunen om een kwalitatief aanbod aan openbare computerruimtes te voorzien, is een speerpunt in de werking van Digitaal.Talent@Gent. OCR bestaan al langer, maar Digitaal.Talent@Gent neemt een regierol op, waardoor de organisaties ondersteund worden en zij zich daardoor kunnen focussen op het runnen van een kwaliteitsvol Digitaal Talent Punt. 8
Villa Crossmedia en Caspar Game Organisatoren: Thomas More, stad Mechelen, Mediaraven e.a. Contactpersoon: Steven Wellens Website project: http://caspargame.eu/nl Villa Crossmedia dacht samen met Mediaraven, ook expert in jongeren en media, een spel uit om de mediawijsheid van jongeren te testen en te versterken. Het resultaat is het Caspar-game, de finale output van het Villa-project. Villa Crossmedia (kortweg VXM) was een pan-europees jongerenvrijwilligersproject.? afbeelding Ontstaan vanuit het partnerschap tussen Stad Mechelen, Thomas More, CSV Media Clubhouse in Ipswich en Het Entrepot uit Brugge, werd het project ondersteund door het Europese Interreg IVA 2 Zeeën programma. Doel van Villa Crossmedia was het stimuleren en faciliteren van mediavorming, -wijsheid, -participatie en -productie bij jongeren. Caspar is voor jongeren aantrekkelijk, laagdrempelig, niet belerend, origineel, inspirerend. Het is door hen mee bedacht. Het is een spel. Al spelend worden jongeren mediawijzer: gaming toegepast met e-inclusie als doel. Caspar is op die manier uniek, een effectieve tool om al spelend mediawijzer te worden. 9
Vogels in Nesten Organisator: Bib Leuven Contactpersoon: Suzanne Rys Website project: http://bib.leuven.be/ Binnen het project Vogels in Nesten ontdekken leerlingen in klasverband de bib en haar collectie, krijgen ze een introductie in digitale bronnen en leren ze omgaan met informatie. Er is ook aandacht voor die groepen waarvoor de bib niet vanzelfsprekend is. Tijdens het spel krijgen de jongeren op een speelse manier een bibinitiatie, leren ze werken met nieuwe media zoals tablets en nieuwe technologie zoals Augmented Reality. De Bib Leuven durfde een experiment aan te gaan rond serious gaming. Door een geslaagde samenwerking met partners uit verschillende sectoren kon de bib testen hoe games als tool gebruikt kunnen worden om jongeren op een speelse en informatieve manier iets bij te brengen over literatuur. Het thema van het spel vormt een handige introductie tot poëzie en/of de Oudnederlandse taal. Habban olla vogola nestas de leerkracht kan daar in de klas mee verder werken. Via games en andere digitale ontwikkelingen kunnen er leersituaties ontstaan die vroeger niet mogelijk waren. Die mogelijkheden en kansen kan de bib gebruiken om een brug te slaan tussen de bestaande kennis van het gebruik van digitale media bij jongeren en de kennis en vaardigheden die de informatiesamenleving van hen verwacht. 10
BREEDBEELD Organisator: Link in de kabel vzw Contactpersoon: David Loyen. Website project: david.loyen@lidk.be Sinds 2012 bouwt Link in de Kabel een brug tussen jongeren, Leuvense cultuurhuizen en professionele kunstenaars. Via mediacreatie wordt er telkens intensief gewerkt aan een multimediaal artistiek proces dat uitmondt in een toonmoment: BREEDBEELD. Tijdens de eerste editie van BREEDBEELD stonden de transmediale beeldende kunsten centraal. Veel jongeren hebben een verborgen artistiek talent, maar komen zelden in contact met kunst. Dit project geeft hen de kans om hun creatief talent te ontdekken en te stimuleren. Door een unieke invalshoek, het verweven van het sociaalartistieke met het e-inclusieve en de grote impact op de jongeren is dit project uniek in de sector. Het project startte met een driedaags kamp op de boot Den Tube. Door middel van guerilla art, fotografie en installatiekunst probeerden de jongeren hun liefde en haat voor de stad uit te beelden. Het project vertrekt vanuit de jongeren zelf en hun behoefte om gehoord te worden in hun eigen buurt. 11
Media Didactica Organisator: Projectgroep Media Didactica Universiteit Antwerpen Contactpersoon: Wil Meeus Website project: www.mediadidactica.be Media Didactica voert onderzoek uit naar didactiek en vakdidactiek. Media Didactica is een referentiekader voor mediawijsheid. Het biedt een duidelijk gestructureerd en samenhangend raamwerk van competenties en leerlijnen voor mediawijs onderwijs, waaraan projecten, didactische werkvormen, goede praktijkvoorbeelden, professionaliseringsactiviteiten, inspiratiemateriaal en allerhande initiatieven kunnen worden opgehangen. Zo wil Media Didactica inzicht, overzicht en communicatie rond mediawijsheid stimuleren. Zij vertaalden dit in een gebruiksvriendelijke website en handboek. Het referentiekader voor mediawijsheid vertrekt vanuit het concept mediawijsheid zoals de overheid het definieert. Om de leerlijn van mediawijsheid in het onderwijs zo omvattend mogelijk te maken, is Media Didactica uitgewerkt voor de volledige leerketen van leerlingen, leraren en lerarenopleiders. In feite kan het woord leerlingen vervangen worden door lerenden of alle burgers. Media Didactica geeft als eerste Nederlandstalige publicatie een compleet overzicht van competenties die zowel lerenden, leraren als lerarenopleiders nodig hebben om mediawijzer door werk en leven te gaan. Media Didactica kan ook worden gebruikt in organisaties, bedrijven, overheidsorganen of in informele leercontexten. Om deze doelgroepen te bereiken werd Media Didactica uitgegeven als een gebruiksvriendelijke website en praktijkboek. 12
Link in de Kabel vzw Organisator: Link in de Kabel Leuven Contactpersoon: David Loyen Website project: www.lidk.be Reeds sinds eind jaren 90 bestrijdt Link in de Kabel de digitale kloof bij maatschappelijk kwetsbare jongeren. Hierbij zien ze digitale vaardigheden en mediawijsheid niet als een doel op zich maar eerder als een middel tot sociale vooruitgang en een wapen in de strijd tegen (kans) armoede. Als pionier is Link in de Kabel nu nog steeds actief en blijven zij constant zoeken naar nieuwe en betere invalshoeken om met maatschappelijk kwetsbare jongeren aan e-inclusie te werken. Het verhaal van Link in de Kabel start eind jaren 90. Een tiental Leuvense organisaties die kansarme jongeren begeleiden (jongerenwerkingen van buurthuizen, residentiële begeleidingscentra, vormingsorganisaties etc.) namen hun verantwoordelijkheid op en proberen hun steentje bij te dragen om de digitale kloof te dichten. In hun poging dit te realiseren stootten ze echter allemaal op dezelfde problemen en behoeftes. In de tweede helft van 2005 werd de feitelijke vereniging een heuse vzw en werd er een coördinator aangeworven. In de jaren die daarop volgden, werd het computerleercentrum opgericht en werden de fundamenten van Link in de Kabel gelegd. Link in de Kabel beheert een open computerruimte en een computerpark (waarbij tweedehands computers verstrekt worden aan partnerorganisaties), heeft een aanbod aan serious games, vormingen en educatieve pakketten. Daarnaast zijn er in de voorbije jaren nog een aantal grote en kleine projecten opgezet zoals BREEDBEELD, Diginatives, Sorrybox,... 13
Overige projecten Technosenioren (en voortzetting) organisator: Vormingplus Limburg Contactpersoon: Michiel Bijlemans Website project: http://vormingplus.weebly.com/ Bij Vormingplus Limburg kunnen verschillende specifieke doelgroepen terecht voor een brede waaier aan vormingsactiviteiten in hun vrije tijd: lezingen, cursussen, workshops, uitstappen, gespreksgroepen en projecten. Of Vormingplus Limburg trekt zelf naar partners, waaronder buurthuizen, cultuur- of dienstencentra, van Lommel tot Voeren, van Lummen tot Maaseik. Als enige (en dus hoofd-) kantoor van Vormingplus in Limburg, ondersteunen ze vanuit Hasselt een heel aantal sociaal- culturele organisaties en verenigingen over heel de provincie. Digitale educatie organisator: DIGIE.be Contactpersoon: Gene Vangampelaere Website project: www.digie.be Via laagdrempelige workshops en lezingen proberen we technologie verstaanbaar te maken bij medioren. Elke workshop duurt ongeveer 2 uur en is heel praktisch van aard. Na elke sessie hebben de cursisten het gevoel dat ze terug mee zijn. Ze kunnen terug meepraten met kun kinderen en/ of kleinkinderen als het over technologie gaat. We proberen telkens die technologiekloof te dichten. 14
Sm@rtbib organisator: VGC-SBB Contactpersoon: Hilde Lingier Website project: http://www.slideshare.net/bibvis/smrtbib-is http://www.klascement.be/zoeken/?extra_url=&cmdfilter=filter_ act ivated&q=sm%40rtbi Tegen eind 2015 zijn alle bibliotheken van het Brussel Hoofdstedelijk Gewest erkende gemeentelijke openbare bibliotheken en aangesloten op BruNO, het netwerk van de Brusselse openbare bibliotheken. De Nederlandstalige bibliotheken in Brussel kunnen door de ondersteuning van het Steunpunt Brusselse Bibliotheken (SBB) hun opdracht als ontmoetingscentrum met een informatieve en educatieve opdracht, met een culturele uitstraling en in een grootstedelijke omgeving beter waarmaken. Het spel Sm@rtbib is ontwikkeld om jongeren in schoolverband (en vrije tijd) de diverse tools van de Brusselse Nederlandstalige openbare bibliotheken te leren kennen. De vragen in het spel verbinden het materiaal in de bibliotheek met cultuur, informatie, media, kunst en erfgoed. Met dit spel beogen de Brusselse bibliotheken een brug te maken naar het onderwijs en jongeren in hun vrije tijd. We willen de jongeren prikkelen om met de verworven kennis en vaardigheden uit het spel verder aan de slag te gaan, thuis of op school. De Bijzondere Kinderen organisator: Bibliotheek Nazareth Contactpersoon: Dennis Baert Website project: http://debijzonderekinderen.blogspot.be De openbare bibliotheek van Nazareth zet volop in op omgaan met, en bewustwording van de nieuwe media. Zo zijn er dit jaar opnieuw, tijdens de Digitale Week, instapcursussen rond tablets en een Digidokter om kennis te maken met de catalogus van de bibliotheek en zijn vele functies. Het is een project dat werkt aan (nieuwe) methodes om individuen en groepen (= de jongeren) digitale vaardigheden aan te leren in functie van hun eigen leefwereldt. Jongeren leren de bibliotheek op een heel andere manier kennen. De bibliotheek is niet langer de plek waar je enkel boeken kan lenen maar is zoveel meer. De mediacoach zorgt niet alleen dat ze het boek kunnen lezen, ze krijgen ook tal van digitale tips mee. @ BICC DIGITAAL organisator: Stad Peer Contactpersoon: Chris Linsen Website project: www.biccpeer.be Het BICC stelt, samen met een aantal partners, een nieuw programma voor, met als streefdoel: tegemoet komen aan de interesses van cultuurliefhebbers of of inwoners, op zoek naar nieuwe grenzen... op maat van Peer. de vrijetijdsbesteding in de stad moet een echte beleving worden. De digitale week is stilaan een vaste waarde in Vlaanderen. het BICC organiseert dan ook zijn eigen projectweek als hoogtepunt van het jaar onder de naam @BICC DIGITAAL. Het doel is iedereen de kans geven om kennis te maken met het digitale aanbod van vandaag via een gevarieerd en aantrekkelijk activiteitenprogramma voor diverse doelgroepen. Men bereikt via verschillende invalswegen alle lagen van de bevolking. 15
E-inclusie door computercursussen en openbare computerruimtes. organisator: De Brug Hasselt vzw Contactpersoon: Johnny Cypers Website project: www.debrughasseltvzw.tk De Brug Hasselt vzw is een erkende vereniging waar armen het woord nemen. Het project bestaat uit het doorlopend aanbieden van verschillende computercursussen en het uitbaten van de openbare computerruimte. De computercursussen worden door vrijwilligers gegeven die uit de eigen vereniging komen en natuurlijk beschikken over de nodige kennis om dit te kunnen doen. Het doelpubliek van het initiatief zijn mensen die thuis of ergens anders niet de kans krijgen om met de computer te leren werken of te werken. Door bij De Brug de basiskennis en het vertrouwen met een computer op te doen geraken meerdere mensen geïnteresseerd om meer gespecialiseerde cursussen bij andere organisaties te gaan volgen. De vrijwilligers die de lessen en de openbare momenten begeleiden komen in eerste instantie ook uit de doelgroep van de organisatie. Door zich in te zetten en anderen te helpen, winnen ze heel wat zelfvertrouwen en krijgen hier terug een basis mee om zich nuttig voor anderen te kunnen inzetten. BEWOGEN Limburg onder indruk van de Eerste Wereldoorlog: tentoonstelling met mediawijs educatief pakket organisator: Provinciale Bibliotheek Limburg Contactpersoon: Isabelle Thoelen Website project: http://tinyurl.com/p7lhrsp promofilmpje: http:// www.ccv.adobe.com/v1/player/7tjcdfuo24i/embed De PBL neemt door haar geschiedenis en haar unieke drieledige opdracht als grootste openbare bibliotheek, erfgoedbibliotheek en wetenschappelijke bibliotheek een bijzondere plaats in het Limburgse en Vlaamse bibliotheeklandschap in. In die rol stelt ze een zo volledig mogelijke gedrukt, digitaal en (Limburgs) erfgoedgericht collectieaanbod ter beschikking. LIMBURG ONDER INDRUK VAN DE GROOTE OORLOG was een entoonstelling met educatief pakket in de Provinciale Bibliotheek. Het educatieve pakket leert leerlingen een aantal digitale vaardigheden aan. Door hen goed te begeleiden zonder hen bij het handje te nemen willen we voor een succeservaring zorgen waardoor drempels worden weggenomen. Daarnaast wil het pakket leerkrachten sensibiliseren om tablets en digitale toepassingen in de lespraktijk te integreren. Doordat de combinatie van erfgoed & jongeren/nieuwe media geen evidente match is, hopen we leerkrachten ook bewust te maken van het feit dat digitale toepassingen en sociale/nieuwe media in verschillende vakken en met betrekking tot bijna alle inhouden in de lespraktijk geïntegreerd kunnen worden. 16
Naar een E-inclusieve samenleving Naast het bieden van inspiratie voor en het in de kijker zetten van het veld, willen we vanuit LINC vzw ook pleiten voor meer aandacht en structurele ondersteuning voor het thema e-inclusie vanuit het beleid. LINC werkte hiervoor mee aan het Memorandum voor een E-inclusieve en Mediawijze samenleving en publiceerde in dit kader onderstaand opiniestuk. Vlaanderen en België zetten radicaal in op digitalisering en dat is fantastisch. Digitale media bieden immers heel wat kansen, niet enkel voor kansrijke groepen, maar ook voor kansarme. Wie dat niet gelooft, moet maar eens de inspirerende video s bekijken van Digitaal.Talent@Gent en Digidak (SPK, gerealiseerd in opdracht van Mediawijs.be. In deze filmpjes getuigen mensen in armoede hoe nieuwe media hun leven veranderde en oplossingen bood voor alledaagse problemen die voor de gemiddelde burger klein lijken, maar voor hen een wereld van verschil maken. De hoge inzet op digitalisering van de maatschappij houdt echter risico s in. Heel wat kwetsbare groepen ontbreken het aan kennis, vaardigheden, toegang en een sociaal-digitaal netwerk dat hen hierin ondersteunt en de voordelen van media (in)formeel leert ontdekken. Expertorganisaties rond e-inclusie zetten vol enthousiasme in op de ondersteuning van deze groepen via projecten die vertrekken vanuit de eigen leefwereld van deze diverse doelgroepen, toegang tot materiaal en opleiding op maat. Naast de kwetsbare doelgroepen hebben ook hun begeleiders nood aan vorming om hun publiek op digitaal vlak gepast te begeleiden. Hier bieden een aantal expertorganisaties eveneens al een antwoord. Maar er is nood aan meer middelen en afstemming om dit aanbod op een goede, kwalitatieve manier te organiseren, zowel regionaal als nationaal. In het federaal regeerakkoord wordt dan ook aangegeven dat de overheid zal onderzoeken hoe ze samen met de Gemeenschappen en het middenveld de bevordering van e-inclusie kan intensifiëren, zowel op vlak van toegankelijkheid en toegang als op vlak van het gebruik van ICT in het dagelijkse 18
leven. Operatoren worden aangemoedigd een laagdrempelig basisaanbod te voorzien. De universele dienst vermijdt uitsluiting en zal gelijke tred houden met de evolutie van de telecomnoden en- technologie. Dit zijn nobele doelstellingen. In het Vlaams akkoord wordt aandacht voor e-inclusie of het dichten van de digitale kloof maar liefst drie keer vermeld in diverse onderdelen van het akkoord, namelijk bij armoedebeleid, inburgering & integratie en media. Vanuit het E-inclusieplatform, een samenwerkingsverband van 14 landelijke en lokale organisaties en diensten die zich inzetten om een stem te geven aan e- inclusie in Vlaanderen, pleiten we ervoor dat de Vlaamse en federale regering aandacht schenken aan deze digitale evoluties en het effect hiervan op kwetsbare doelgroepen. In dit kader publiceerden we het gezamenlijk Memorandum voor een Mediawijze en E-inclusieve samenleving. Hiervoor baseerden we ons voornamelijk op de conclusies van de White paper mediawijsheid voor de Vlaamse Regering van het Kenniscentrum Mediawijsheid (Mediawijs.be) met betrekking tot het realiseren van een mediawijs inclusief beleid. Volgende 6 uitdagingen zijn voor ons prioritair voor de huidige legislatuur in het kader van radicale digitalisering én een e-inclusief beleid: Toegang tot digitale media voor kwetsbare groepen blijft cruciaal. De mobiele trends met betrekking tot nieuwe media veranderen misschien de vorm waarin deze toegang wordt aangeboden, maar doen niets af aan het belang ervan. Aansluitend pleiten we ervoor om op vlak van lokale e-inclusiepraktijken de ondersteuning op lokaal, federaal en Vlaams niveau beter op elkaar af te stemmen. Uit de veldtekening mediawijsheid en de bijhorende focusgroepen met de sector blijkt dat kwetsbare doelgroepen het best worden bereikt op lokaal niveau door initiatieven die ingebed zijn in bestaande werkingen, zoals OCMW s, dienstencentra, bibliotheken, sociale restaurants, verenigingen waar armen het woord nemen, Binnen deze (openbare) computerruimtes is er ruimte voor leervragen op maat. Heel wat lokale organisaties in Vlaanderen 19
realiseren kwalitatieve initiatieven, zoals Digidak in de provincie Antwerpen, Webpunt in Antwerpen en Digitaal talent punt in Gent. De Vlaamse en federale regering kunnen een cruciale rol opnemen door kennisoverdracht van deze pioniers naar andere lokale contexten te stimuleren. Het Vlaams en federaal niveau moeten tevens afstemming zoeken rond welke beleidsniveaus en -domeinen de diverse aspecten van ondersteuning opnemen, zoals de vorming van begeleiders van openbare computerruimtes, de ontsluiting van educatief materiaal en samenaankoop van infrastructuur om deze ruimtes efficiënter en kwaliteitsvoller te maken.. Hier kunnen onder meer de VVSG, Mediawijs.be, Bibnet, LOCUS en VOCVO elk een rol opnemen en samenwerken vanuit hun eigen opdracht. Tussen specifieke doelgroepen zijn er heel wat verschillen met betrekking tot kennis, vaardigheden en attitudes met betrekking tot digitale media. Ook binnen deze doelgroepen zelf zijn er vaak nog sterke verschillen. Onderzoek naar de kenmerken van deze digitale kwetsbare groepen en de creatie van persona m.b.t. het gebruik van en de attitude ten opzichte van digitale media op basis van onderzoeksgegevens is dan ook noodzakelijk. Hierbij is wel voldoende aandacht nodig voor een goede vertaalslag en validering van dit onderzoek naar en via de concrete praktijk en actoren in het middenveld. Het is van belang dat er voldoende interactie is met betrekking tot het aanbod en de toeleiding naar de e-diensten van de diverse overheden. Er moet voortdurende aandacht zijn voor de technische en analytische mediavaardigheden van kwetsbare doelgroepen. Dit dient men in overweging te nemen bij zowel de technische en inhoudelijke ontwikkeling van de dienst zelf, zoals het ontwikkelen van eenvoudige toepassingen en het gebruik van klare taal, als op gebied van vorming en het voorzien van de nodige toegang. Op vlak van e-commerce dient het beleid in te zetten op de bescherming van de consument, bijvoorbeeld door de ondersteuning van een landelijk/vlaams kwaliteitslabel voor e-shops. Er is nood aan méér projecten die gericht zijn op mensen met een fysieke of mentale beperking. Inspirerende projecten en experimenten kunnen hier een voedingsbodem voor vormen. Verder zijn tools 20
op maat van deze doelgroepen, een aanbod in klare taal en een aangepaste infrastructuur aangewezen. Om dit te realiseren moet er worden ingezet op sensibilisering, kennismaking tussen actoren uit de zorgsector en mediawijsheidssector, stimulansen voor de industrie om hierop in te spelen, het opzetten van gerichte projecten en verspreiden van good practices. Hulpverlening evolueert naar integrale hulp en meer zelfstandigheid van de cliënt via digitale media. Ook hier moet aandacht zijn voor zowel de digitale vaardigheden, kennis en attitude van deze doelgroepen, als voor een toegankelijk aanbod aan tools. In het verlengde hiervan moet ook ingezet worden op mogelijkheden van digitale media binnen de uitvoering van het M-decreet in het onderwijs. In beide contexten is het senbiliseren en opleiden van de begeleiders van deze doelgroepen cruciaal. De expertorganisaties van het E-inclusieplatform bieden graag advies aan overheden over de implementatie van deze e-inclusieaanbevelingen. Een geïntegreerd en structureel e-inclusiebeleid kan immers pas gerealiseerd worden door samenwerking van alle stakeholders samen: middenveld, onderzoek, overheden en industrie. De 161 onderschrijvingen van het memorandum tonen alvast aan dat de aangestipte noden onderschreven worden door het brede middenveld. Het Memorandum voor een Mediawijze en E-inclusieve samenleving kan u terugvinden en onderschrijven via de website www.e-inclusie.be Laure Van Hoecke Coördinator LINC vzw Namens het E-inclusieplatform www.e-inclusie.be 21
LINC vzw Maria-Theresiastraat 20 3000 Leuven Tel: 016 31 66 00 E-mail: info@linc-vzw.be www.linc-vzw.be v.u.: Laure Van Hoecke, Maria-Theresiastraat 20, 3000 Leuven ontwerp en opmaak: www.commsa.be illustratie: www.strook.be