projectidee voor het combineren van stad en natuur

Oostvaardersplassen Lage Vaart Evenaar Nieuwe Natuur Oosterwold Trekwegzone projectidee voor het combineren van stad en natuur Landbouw Flevolan Ecozone Ibisweg Eemvallei Stadslandschap Oosterwold Almeerderhout Hoge Vaart Tureluurbos

Oo d bie ge ust R s Bo ing mp tu a urc Na w bou 2 Nieuwe Natuur Oosterwold 19 d Sta nd sla

Nieuwe Natuur Oosterwold Projectidee voor het Programma Nieuwe Natuur Flevoland Door de gebiedsregisseur Oosterwold Januari 2014 Nieuwe Natuur Oosterwold 3

Woord vooraf Aan de oostzijde van Almere - op het grondgebied van Almere en Zeewolde - ontwikkelt zich geleidelijk een volledig nieuw leefgebied: Almere Oosterwold. Een gebied waar ruimte is voor leven in de breedste zin van het woord: voor mens, dier, bedrijven, wonen, natuur en landbouw. Oosterwold is om twee redenen uniek te noemen. Allereerst wordt het gebied in de basis ontwikkeld door initiatieven uit de maatschappij. Particulieren, groepen toekomstige bewoners, bedrijven en organisaties kunnen in Oosterwold grond verkrijgen en dat zelf vormgeven door niet alleen hun eigen huis of bedrijf te bouwen, maar ook de directe omgeving te realiseren; het groen, de wegen, energie- en watervoorzieningen, etc. Een volledig nieuwe manier van gebiedsontwikkeling in Nederland die door vele professionele partners als het Rijk, ontwikkelaars, bouwers en wetenschappers met interesse gevolgd wordt. Een manier van ontwikkelen waarbij de route en de spelregels min of meer vast staan, maar het uiteindelijke resultaat een verrassing blijft. Ten tweede is Oosterwold uniek door haar groene karakter en de vernieuwende combinatie van stad en natuur. Er zal geen scheiding tussen wonen, werken en groen ontstaan bij de ontwikkeling van Oosterwold, maar een verweving. Landbouwbedrijven, kleine woongebieden, horeca, zorg, bedrijven, landschap, recreatie en natuur worden langzaam en vanzelfsprekend met elkaar vervlochten. Waarbij het groene karakter de bebouwde gebieden verrijkt en andersom. Uiteindelijk zal zo aan de oostkant van Almere een gebied ontstaan dat wellicht iets weg heeft van het Gooi, lijkt op het zuiden van Friesland, of het groene hart. Een landgoed ontstaan uit initiatieven. 4 Nieuwe Natuur Oosterwold

Eén van de ingrediënten van de ontwikkelstrategie voor Oosterwold is de ontwikkeling van de Eemvallei, een slingerend landschap midden door het gebied op de locatie daar waar eens de Oer-Eem stroomde. Door dit gebied uit te laten groeien tot een landschap waar ruimte is voor groene initiatieven met onder andere natuur en recreatie wordt ruimte geboden voor natuurcompensatie: daar waar de groei van Almere elders in Almere en de rest van de provincie groen kost, wordt deze hier gecompenseerd. Maar belangrijker nog: met de ontwikkeling van de Eemvallei tot betekenisvol landschap wordt een eerste aanzet gedaan in de ontwikkeling van Oosterwold als basis voor andere initiatiefnemers om bij aan te sluiten en op voort te bouwen. Nieuw bos, moeras, houtwallen, bermen die bestaande natuurgebieden gaan aanvullen, versterken en verbinden. Via een nieuw netwerk dat soms robuust en soms fijn vertakt is. En geflankeerd door bedrijven, voorzieningen en woon- en vestigingsmilieus. Een plek waar stad en natuur elkaar ontmoeten. Met dit voorstel verwachten we dat er een mooie volgende stap gezet wordt in de ontwikkeling van Oosterwold. Een stap die het gebied kwalitatief een impuls geeft en een stap die overige (potentiële) initiatiefnemers inspireert tot mooie, haalbare en creatieve plannen. Willem Meuwese Gebiedsregisseur Oosterwold Nieuwe Natuur Oosterwold 5

Inleiding Nu het Oostvaarderswold niet doorgaat, is de provincie op zoek naar de beste ideeën en initiatieven voor nieuwe natuur in Flevoland. Daarvoor is het programma Nieuwe Natuur opgezet. Het programma legt de verbinding tussen mens en natuur. Natuur dicht bij de mensen. Natuur waarvan je kunt genieten als je er op een mooie zondagmiddag op uit wilt trekken. Natuur die robuust is, die divers is en die goed beleefbaar en toegankelijk is voor inwoners en bezoeker. Daarbij zoekt de provincie inspiratie. Iedereen die hart heeft voor de natuur in Flevoland kan meedenken over het realiseren van nieuwe natuur. Combineer Stad en Natuur De Intergemeentelijke Structuurvisie Oosterwold biedt initiatiefnemers de ruimte om hun ideeën te realiseren. Ook voor nieuwe natuur. Daarom geeft de gebiedsregisseur Oosterwold gehoor aan de oproep van de provincie en dient dit voorstel in. Oosterwold biedt kansen voor nieuwe natuur op zowel lange als korte termijn. De basis is de Verkenning Stadslandschap Oosterwold, die het bestuurlijk overleg in maart 2013 presenteerde. De verkenning geeft op een vernieuwende manier invulling aan de opgave voor natuurontwikkeling. Door stad en natuur te combineren. Het is tijd om kunstmatige en vastomlijnde scheidingen weg te halen tussen stad en natuur, maar ook tussen natuur en landbouw, tussen landbouw en stad, tussen natuur en recreatie, enzovoort. Via-via Deze ambitie sluit naadloos aan op de ambities van het Rijk. In haar brief over natuurbeleid aan de Tweede Kamer (8 maart 2013) schrijft staatssecretaris Dijksma over een natuurvisie waarin natuur middenin de moderne samenleving staat. Zij ziet kansen in via-via denken : via stedelijke ontwikkeling kun je meer natuur realiseren. Via natuurontwikkeling kun je werken aan een betere stad. 6 Nieuwe Natuur Oosterwold

Oosterwold Dat kan bij uitstek in Oosterwold. Het landschap in en om Almere en Zeewolde bevat een stevige ecologische basis om op voort te bouwen, het te vergroten en te optimaliseren tot een rijk gevarieerd ecologisch netwerk. Daarvoor is in de ontwikkeling van Oosterwold volop ruimte. Het wordt een uniek groen woon- en werkgebied waarvan bewoners en ondernemers in hoge mate zelf bepalen hoe hun omgeving eruit komt te zien. Stad en landschap zullen gelijk opgroeien. In totaal is er ruim 600 hectare beschikbaar voor landschap en de realisatie van nieuwe natuur. In aanvulling daar op bieden ook de landbouw- en standaardkavels ruimte voor een natuurlijke inrichting. In Oosterwold is in principe ruimte voor het totale oppervlak uit het programma Nieuwe Natuur Flevoland. Compensatie als begin De groei van de stad en de regio gaan gepaard met verlies aan bos en natuur in Almere. Almere wil dat bos en die natuur zo dicht mogelijk bij het stedelijk gebied terug realiseren. Zoals ook is vastgelegd in de afspraken met Staatsbosbeheer in het kader van groen in en om de stad. Oosterwold biedt daarvoor de ruimte. De compensatie van bos en moeras zal het begin zijn van een groeiend stadslandschap waar natuur altijd dichtbij is. Eemvallei en versterking bestaande gebieden Concreet doet de gebiedsregisseur Oosterwold het voorstel om op korte termijn een begin te maken met de Eemvallei. Door met Staatsbosbeheer en andere initiatiefnemers een basis te leggen van 100 hectare toegankelijke natuur. Deze dient als aanjager van de realisatie van natuur en daarmee samenhangend de integrale gebiedsontwikkeling van Oosterwold. Daarnaast verwacht de gebiedsregisseur voorstellen van Staatsbosbeheer en Flevo-landsdchap om ook een start te kunnen maken met de versterking en nieuwe aanleg van natuur aan de noord- en zuidzijde van het gebied. Waardoor bestaande bossen en natuur met elkaar verbonden worden voor zowel mens als natuur. Nieuwe Natuur Oosterwold 7

75ha 72ha 68,5ha compensatie bos (75ha bestemmingsplannen Almere en 72ha Tracébesluit A6) compensatie moeras (61 + 7,5ha Tracébesluit A6) 8 Nieuwe Natuur Oosterwold

Compensatie maakt het begin Het Oostvaarderswold was bedoeld als robuuste ecologische verbinding tussen Oostvaardersplassen en Horsterwold, maar had ook recreatieve betekenis voor de sterk groeiende stad Almere. Daarom koppelde Almere de afgelopen tien jaar haar afspraken over de compensatie van bos en natuur aan dit gebied. Binnen Almere gaat het om de compensatie van 75ha bos uit diverse bestemmingsplannen en de compensatie van 72ha bos en 68,5 ha moeras behorend bij de verbreding van de A6. Bij elkaar opgeteld is dat 216ha bos en natuur. Naast de verwerving van grond gaat het ook om de inrichting van die grond als bos en moeras. Het ligt daarom voor de hand dat in het programma Nieuwe Natuur een sterk accent op de ontwikkeling van Almere inclusief recreatief uitloopgebied ligt. Daarbij is voor Almere uitgangspunt dat de hectares aan bos en natuur die in Almere zijn verdwenen, weer zo dicht mogelijk bij Almere worden terug gerealiseerd. Tenminste binnen Oosterwold. Met de realisatie van de compensatie kan een goed begin worden gemaakt voor nieuwe natuur in Oosterwold. Alleen al op de landschapskavels biedt Oosterwold plaats aan ruim 600ha natuur. Dit oppervlak kan nog verder vergroot worden door op landbouw- en standaardkavels meer ruimte te bieden voor landschap. Op die manier kan het natuurlijk netwerk opgedikt worden en verder verfijnd met bermen, slootkanten en houtwallen. In principe kan er op deze wijze in Oosterwold ruimte worden gecreëerd voor het totale oppervlak natuur uit het programma Nieuwe Natuur Flevoland. nieuwe natuur Oosterwold stapsgewijs op landschapskavels én landbouw- en standaardkavels tenminste 216ha compensatie grond én inrichting Nieuwe Natuur Oosterwold 9

Oostvaardersplassen Lage Vaart Evenaar Trekwegzone Landbouwgebied Flevoland Ecozone Ibisweg Almere Eemvallei Floriade 2022 Stadslandschap Oosterwold Almeerderhout Horsterwold Hoge Vaart Tureluurbos Kaartbeeld Verkenning Stadslandschap Oosterwold (maart 2013) 10 Nieuwe Natuur Oosterwold

Stadslandschap Oosterwold De Verkenning Stadslandschap Oosterwold geeft de totaalvisie voor de versterking en nieuwe aanleg van natuur in Oosterwold. (Steeds in combinatie met de integrale gebiedsontwikkeling.) Daarmee is het een belangrijk perspectief voor de realisatie van de hectares natuur uit het programma Nieuwe Natuur Flevoland. Versterken en verbinden van bestaande groengebieden Het ecologisch netwerk in en om Oosterwold kan worden versterkt door groene gebieden en stroken langs de randen van het gebied te vergroten en met elkaar te verbinden. -- Trekwegzone Aan de noordzijde van Oosterwold langs de snelweg A6 liggen mogelijkheden om het aanwezige groen op te waarderen en aan te vullen. Bijvoorbeeld door de verbinding tussen Buitenhout en Almeerderhout te versterken. (Bij de uitwerking van Houtnoord wordt onderzocht waar kansrijke verbindingen kunnen worden gelegd). Daarnaast liggen er kansen voor Almere Buiten om het omliggende landschap meer als recreatief uitloopgebied te benutten. -- Hoge Vaart Aan de zuidzijde van Oosterwold biedt de Hoge Vaart met aanliggende groengebieden de mogelijkheid om uit te breiden, zodat een natuur- en recreatieverbinding tussen het Almeerderhout en het Horsterwold wordt gerealiseerd. Nieuwe natuur creëren Het netwerk kan worden uitgebreid door de transformatie van de open polder naar een kleinschalig landschap en de realisatie van de Eemvallei. -- Kleinschalig agrarisch landschap De ontwikkelstrategie voor Oosterwold gaat uit van een geleidelijke organischeontwikkeling van het gebied op basis van een veelvoud van initiatieven. Zo transformeert de grootschalige open polder geleidelijk naar een meer fijnmazig, groen woon- en werklandschap. De biodiversiteit is dankzij de variatie en de kleinschaligheid vergelijkbaar met de kleinschalige, agrarische landschappen op het oude land. -- Eemvallei Dwars door Oosterwold is op de conditiekaart een zone aangewezen waar slechts beperkt bebouwing is toegestaan en waar vooral wordt ingezet op landschapsontwikkeling. Hier kan landschapspark Eemvallei ontstaan. Door zijn continuïteit en strategische ligging tussen de bestaande bossen, vaarten en natuurgebieden kan het een bijzonder interessante toevoeging zijn in het ecologische en recreatieve netwerk. Nieuwe Natuur Oosterwold 11

Stadslandschap Oosterwold 51% landbouw 15.000 woningen 20-30.000 arbeidsplaatsen 21% groen Ontwikkelstrategie Oosterwold Het standaard kavel biedt een maximale menging van bebouwing, landbouw en publiek groen 25% 8% 7% 2% 58% Het landbouwkavel biedt extra ruimte voor stadslandbouw Ontwikkelstrategie Oosterwold 7% 2% 1,5% 1,5% 88% standaardkavel landschapskavel Oosterwold zal organisch groeien tot een stadslandschap waarin radicaal Het standaard kavelstad biedten eenlandschap maximale menging van bebouwing, landbouw en publiek groen worden Het gecombineerd. landschapskavel biedt extra ruimte voor natuurontwikkeling 18 25%25% 8% 7% 7% 2%2% 8% 58%58% Het landbouwkavel biedt extra ruimte 12 Nieuwe Natuur Oosterwoldvoor stadslandbouw 6%2%2% 6% 90,4% 90,4% 1,6% 1,6% Het natuurkavel maakt, met extra randvoorwaarden, het realiseren van een natuurverbinding mogelijk

De realisatie van nieuwe natuur in Oosterwold vindt plaats in de context van de integrale, organische ontwikkeling van het gebied. Daarom worden de belangrijkste uitgangspunten en spelregels hier genoemd. Oosterwold Oosterwold wordt een uniek groen woon- en werkgebied waarvan bewoners en ondernemers in hoge mate zelf bepalen hoe hun omgeving eruit komt te zien. Het is een gebied van ruim 4.300 hectare op het grondgebied van de gemeenten Almere en Zeewolde. Het zal uitgroeien tot een afwisselend stadslandschap met woningen, bedrijven, landbouw, recreatiemogelijkheden en natuur. Het gebied zal een landelijke karakter krijgen door de dunne bebouwingsdichtheid en het voortbestaan van de landbouw. Voor de ontwikkeling van Oosterwold is een nieuwe radicale strategie uitgewerkt. Kern is de verschuiving van aanbodgestuurde naar vraaggestuurde gebiedsontwikkeling. Niet op basis van blauwdrukken, maar op basis van initiatief van onderop, van burgers en ondernemers zelf. Conditiekaart Een belangrijk onderdeel van de ontwikkelstrategie is de conditiekaart. Deze kaart geeft aan welke condities in het gebied van toepassing zijn. Op basis van de conditiekaart en een set eenvoudige principes kunnen initiatiefnemers aan de slag. Kavelprincipe Voor het gehele gebied is globaal vastgesteld waaruit het na verloop van tijd zou moeten bestaan. Alle initiatiefnemers realiseren een aandeel hiervan, waarbij het type kavel richtinggevend is voor het grondgebruik. Een standaard kavel bevat 25% bebouwing en meer dan de helft (stads)landbouw. Daarnaast zijn specifieke kavels mogelijk, met een zwaarder accent op landbouw, groen of natuur. Dankzij deze specifieke kavels kan bijvoorbeeld de Eemvallei als nieuwe landschappelijke structuur zichtbaar worden en het ecologisch netwerk verder worden uitgebreid. Nieuwe Natuur Oosterwold 13

A6 LAGE VAART IBISWEG KIEVITSWEG A6 A27 HOUTSNIPWEG WULPWEG VINKWEG N706 WATERSNIPWEG CHTERIJ RDERHOUT ALMERE HOUT HOGE VAART KIEVITSWEG PARADIJSVOGELWEG PRIEELVOGELWEG N706 GOUDPLEVIERWEG VOGELWEG VOGELWEG GRUTTOWEG WATERLANDSEWEG TURELUURWEG GRUTTOWEG HORSTERWO Groene Kathedraal WATERLANDSEWEG A27 STICHTSEKANT N305 GOOISEWEG Conditiekaart Oosterwold (juli 2013) 14 Nieuwe Natuur Oosterwold

Projectidee Eemvallei Op de volgende bladzijdes volgt een aanpak van het projectidee, zodat op korte termijn gestart kan worden met de realisatie van nieuwe natuur in de Eemvallei. De Eemvallei De conditiekaart van Oosterwold toont een groene slinger die dwars door het gebied loopt. Hier bevinden zich de sporen van de oer-eem. De bodemopbouw is in deze zone anders dan in de rest van Oosterwold. Voor de oplettende waarnemer is dat ook bovengronds te zien aan de hobbels in de Vogelweg. De oer-eem wordt aangegrepen als basis voor een nieuwe landschappelijke structuur: de Eemvallei. In lijn met het gedachtegoed van Oosterwold zal de nieuwe landschappelijke structuur geleidelijk ontstaan, doordat verschillende initiatiefnemers er steeds een stukje van realiseren. Dat kan door het benutten van landschapskavels (250ha) en landbouwkavels (250ha). Deze kennen een lager bebouwingspercentage (6% rood) dan de standaardkavels (25% rood) die in Oosterwold worden aangeboden. Het landschapskavel bevat 90% publiek toegankelijk groen. Projectidee Dit projectidee voor Eemvallei wil middels de uitruil van gronden de kavelsystematiek van Oosterwold benutten voor het creëren van een eigentijdse Eemvallei. Op lange termijn gaat het om honderden hectares over een lengte van 10km. Op korte termijn willen we Staatsbosbeheer faciliteren om de basis te leggen van de eerste 100ha. Op basis van de pachtsituatie lijken hiervoor reële mogelijkheden. Hiermee kunnen we laten zien wat de potentie is van het programma Nieuwe Natuur alsmede de kracht van een groeiende vallei, voor zowel de natuur als de stedelijke ontwikkeling in Oosterwold. Korte termijn 100ha door Staatsbosbeheer als begin Totaal Eemvallei uit te breiden door initiatieven van A6 tot groene kathedraal Nieuwe Natuur Oosterwold 15

Tureluurweg Vogelweg te Wa Kathedralenpad dse rlan Groene Kathedraal art e va Kluutweg Hog Gruttoweg w eg A27 transformatie bestaand bos nieuwe natuur globale zone Eemvallei N bos herkenbare begrenzing open landschap Valleikanaal bij Woudenberg 16 Nieuwe Natuur Oosterwold water route

In het kader van het programma Nieuwe Natuur Flevoland ligt de nadruk op natuurontwikkeling. In het bijzonder op de ontwikkeling van beleefbare, toegankelijke en diverse natuur. En dat is precies het type natuur dat we ons in de Eemvallei kunnen voorstellen. Krachtig beeld De vallei is een geheel nieuw landschapstype in Flevoland. Het voegt iets nieuws toe aan het bestaande palet, zoals plan Duin dat bij Almere Poort doet. Het spreekt tot de verbeelding: een meanderende vallei met water, rietkragen en een pad dat onder de bomen op de oevers slingert. Het is een herkenbaar en krachtig beeld. De vallei biedt ruimte aan plant, dier, wandelaars en fietsers. En het zal aanspreken voor de vestiging van bedrijven, woningen en investeerders. De vraag is hoe in de systematiek van Oosterwold, gericht op geleidelijke groei door initiatiefnemers, zo n doorgaande en herkenbare landschapsstructuur kan ontstaan. Het programma Nieuwe Natuur Flevoland biedt de kans om dit te ontdekken. Door met Staatsbosbeheer (en mogelijk andere partijen) als initiatiefnemer en gebruikmakend van de grondposities van het Rijk, een start te maken en de natuurlijke basis te leggen van een zich blijvend evoluerende Eemvallei. Locatie Interessant aan de locatie binnen de bocht van de A27 is dat deze aanzienlijke oppervlakken bestaand bos bevat. Het zijn de uitlopers van het Almeerderhout. Het bos overlapt hier met de Eemvallei. Op deze locatie heeft het toevoegen van nieuwe oppervlakken bos en natuur altijd betekenis. Het geeft mogelijkheden om natuur te combineren met andere functies. Daarbij vormt de plek een belangrijke schakel tussen het Almeerderhout en het Horsterwold. Het is nu een zwak punt in zowel het recreatieve als het ecologische netwerk. Nieuwe Natuur Oosterwold 17

Tureluurweg Vogelweg te Wa dse rlan Groene Kathedraal Kathedralenpad transformatie bestaand bos nieuwe natuur initiatieven 18 Nieuwe Natuur Oosterwold Gruttoweg art e va Hog Kluutweg w eg A27 N

Mensen maken de Eemvallei Vanaf de eerste start (of zelfs daarvoor) kunnen initiatieven aanhaken op de natuurlijke basis van de Eemvallei. Juist de ideeën van bewoners, organisaties en ondernemers zullen het prille landschap betekenis geven, waardoor het van begin af aan meer zal zijn dan een leeg casco. Daarbij maken we onderscheid tussen initiatieven die de basis zelf meer betekenis geven (bijvoorbeeld een fietsroute of speelnatuur) en initiatieven op aangrenzende kavels die helpen de Eemvallei verder aan te vullen (bijvoorbeeld een natuurbegraafplaats of landgoed). Voor beide typen initiatieven geldt dat door samenwerking meerwaarde is te behalen! De Eemvallei biedt ook ruimte aan gebouwde initiatieven, als onderdeel van de ontwikkeling van Oosterwold. Op de landschapskavels gaat het om 6% bebouwing. In het geval van aangrenzende standaardkavels gaat het om 25% bebouwing. Dit projectidee richt zich op de landschapskavels in de Eemvallei. Deze vormen echter maar een deel van de Eemvallei (250ha). Een ander deel kan ingevuld worden met landbouwkavels (250ha). Deze bevatten een beperkt percentage gebouwd programma (7%). De onbebouwde ruimte bestaat grotendeels uit landbouwgrond (88%). Die kan ook houtwallen, bermen en slootkanten bevatten. Daarnaast bevatten ook de standaardkavels 7% groen (dat is 200ha verspreid over het gehele gebied). Door dit groen slim in te zetten kan de Eemvallei verder in oppervlak worden uitgebreid. Nieuwe Natuur Oosterwold 19

A6 RT GE LA A VA EG IPW EG PW UL A27 W SN UT HO A6 EG N706 KW VIN R PA AD EG IJS LW VO GE G KIE SW VIT EG W TO EG UT ALMERE HOUT GR G WE NIP RS TE WA E LW GE VO 100ha RT E PL UD A VA GO GE HO WACHTERIJ EERDERHOUT RDERHOUT VIE RW EG 100ha 05 WA TER LAN DS EW EG EG UT GR WA TE RL AN DS EW EG STICHTSEKANT N305 20 Nieuwe Natuur Oosterwold W TO HORSTERWO

Realisatiestrategie In Oosterwold is ruimte voor 600ha natuur in landschapskavels. Aanvullend kan de hoeveelheid natuur worden vermeerderd door een natuurlijke inrichting van landbouwkavels en standaardkavels. Op korte termijn willen we Staatsbosbeheer (en andere partijen) de basis laten leggen van de eerste 100ha in Eemvallei. Om de kern voor de organische ontwikkeling van de Eemvallei te maken willen we het overleg starten om een deel van de gronden in het voormalig Oostvaarderswold (eigendom Staatsbosbeheer, Flevolandschap of Provincie) te ruilen met de gronden binnen de Eemvallei. Het betreft een grondruil tegen landbouwwaarde. Het idee is dat de gronden binnen de contour van de Eemvallei na de ruil als landschapskavels in eigendom en beheer van Staatsbosbeheer komen. De gronden worden op basis van de compensatieafspraken ingericht als bos of moeras. In landschapskavels is ruimte voor een klein percentage rode ontwikkelingen (6%). Daardoor heeft de grond in de Eemvallei een opbrengstpotentie. In de uitwerking wordt onderzocht of deze (op termijn) kan worden ingezet om extra gronden te verwerven of de kwaliteit van bestaande natuur te vergroten. Daarnaast ontstaat in de Eemvallei een groeiende meerwaarde doordat ondernemers, organisaties en bewoners zullen aanhaken met hun ideeën en initiatieven. Daarmee zal het oppervlak van de Eemvallei worden vergroot en wordt waarde toegevoegd aan het gebied van Staatsbosbeheer én aan de aangrenzende kavels, die aantrekkelijker worden voor investeerders. Nieuwe Natuur Oosterwold 21

korte termijn Staatsbosbeheer landschapskavel Bos Steilrand Route Speelbos Nieuwe initiatieven landschapskavel Landgoed Bostuin Activiteitencentrum Routes lange termijn Nieuwe initiatieven landschapskavel + standaardkavel + combinatie kavels Innovatiecentrum Herdenkbos Valleiwoningen Energiegewas 22 Nieuwe Natuur Oosterwold

Laat de Eemvallei groeien! Pionieren Uitkijkend over de akkers langs de A27 is het voor veel mensen moeilijk zich een voorstelling te maken van het toekomstige Oosterwold. Pioniers zien echter een wereld aan kansen: ruimte, een aanzet tot een oprijlaan en de wuivende kruinen van het bos achter hun toekomstige energieneutrale atelier. Hun visie, lef en doorzettingsvermogen zijn onontbeerlijk om een begin te maken. Zij zullen in belangrijke mate het karakter van de buurt en het landschap gaan bepalen. De resultaten van de pioniers trekken vervolgens nieuwe initiatiefnemers. Het zijn de mensen die even hebben afgewacht en volgen als de eerste contouren van de nieuwe buurtschappen en buitens vorm krijgen. Het risico is kleiner, de bomen minder stakig en de buren zijn bekend. Katalysator De ontwikkeling van de Eemvallei moet in deze context geplaatst worden. Het begin zal niet vanzelf gaan en aangejaagd worden door enkele pioniers die hun nek uit steken. Er is een investering in landschap mee gemoeid die bij succes van onschatbare waarde zal blijken. Nu starten met een natuurlijke basis kan werken als een katalysator in dit proces. Van daaruit kan de Eemvallei verder groeien: door aansluitend een landschapskavel te realiseren, of door het areaal natuur nog verder op te dikken door al het openbaar groen uit een standaardkavel langs de Eemvallei te leggen, of door landbouwgronden met voor natuur aantrekkelijke houtwallen met de vallei te verbinden, of.. Nieuwe Natuur Oosterwold 23

Criterium Deelaspecten Belevingswaarde Ecologische waarde Multiplier Zekerheid 1 In welke mate levert het project beleefbare, functionele en inpasbare natuur op? (drie van de vier kijkrichtingen van het Pbl) 2 In welke mate heeft het project waarde voor dagrecreatie of verblijfsrecreatie of biedt het kansen voor economische ontwikkelingen? 3 Hoe groot is de afstand van het project tot stedelijk gebied of grote toeristische voorzieningen? (>10km draagt minder bij dan <2 km) 4 In welke mate draagt het project bij aan de versterking van de EHS, het bereiken van internationale natuurdoelstellingen, het bevorderen van de biodiversiteit en/of het robuuster maken van de Flevolandse natuur? (de vierde kijkrichting van het Pbl: vitale natuur) 5 In welke mate draagt het project bij aan de realisatie van het Flevolandse natuurbeleid, dat de komende maanden herijkt wordt? (De stand van zaken van deze herijking zal tijdens het programma steeds door de provincie gecommuniceerd worden). 6 In welke mate en op welke wijze worden met het project bestaande natuurcompensatieverplichtingen ingevuld? 7 In welke mate is sprake van een multiplier op de vanuit het programma in te zetten hectares? Dit kan gaan om extra hectares, maar ook om extra financiële ruimte voor inrichting. 8 In welke mate draagt het project naast natuurwaarden ook bij aan de integrale ontwikkeling van ook andere beleidsterreinen zoals landbouw, recreatie, water, cultuur? 9 In welke mate is sprake van maatschappelijke betrokkenheid bij en maatschappelijk draagvlak voor het project? 10 Hoe zeker is het dat het project binnen vijf jaren kan worden uitgevoerd? 11 In welke mate is het plan faseerbaar of aanpasbaar indien een onderdeel niet uitvoerbaar blijkt te zijn? 12 In welke mate is sprake van juridische of financiële risico s of onzekerheden en hoe wordt hiermee omgegaan? 24 Nieuwe Natuur Oosterwold

Meetlat 1. De Eemvallei zal op termijn integraal opgaan in de gemengde stedelijke ontwikkeling van Oosterwold. Het biedt toegankelijke natuur dichtbij woning en/of werk. 2. Daarmee heeft het grote waarde voor recreatie en is een hoogwaardige vestigingsfactor voor bedrijven en investeerders. 3. De Eemvallei ligt (op termijn) ingebed in het stedelijk gebied van Oosterwold en de afstand tot toeristische voorzieningen is zeer kort. 4. De Eemvallei verbindt uiteindelijk de natuur (EHS) langs de Lage Vaart en de Hoge Vaart. Het voegt nieuwe ecologische waarde toe aan een gebied dat nu vooral uit landbouwgrond bestaat. 5. Het is een landschap dat ecologische, recreatieve en stedelijke waardevermeerdering oplevert. 6. Het is voor Almere uitgangspunt dat de 216 hectare bos en natuur die in Almere zijn verdwenen, zo dicht mogelijk bij Almere worden gecompenseerd. Oosterwold biedt daarvoor ruimschoots de plaats. In totaliteit biedt het programma ruimte voor tenminste 600 hectare natuur (en zelfs meer is mogelijk). In het projectidee Eemvallei gaat het op korte termijn om de realisatie van 100ha als start van de Eemvallei. Maar ook voor andere projectideeën is ruimte. Zowel de natuurbeheerders als andere initiatiefnemers kunnen natuur en landschap realiseren. 7. De multiplier zit in de rode ontwikkelpotentie van landschapskavels en in het aansluiten en inpassen van andere initiatieven die het areaal landschap kunnen vergroten en/ of verrijken. 8. De Eemvallei is onderdeel van de integrale ontwikkeling van Oosterwold. Oosterwold is in essentie een gemengd stadslandschap waarin al deze vormen van grondgebruik samenkomen. 9. De maatschappelijke betrokkenheid zal met de tijd groeien. Immers de initiatiefnemers kunnen zelf de ontwikkeling ter hand nemen. Vanaf de uitwerking van het idee in 2014 wordt de betrokkenheid steeds groter. 10. Inzet is om de eerste 100 hectare nieuwe natuur de komende vijf jaar in uitvoering te nemen afgestemd op de verdere ontwikkelingen in Oosterwold. 11. Fasering is zowel mogelijk in de mate van inrichting als in de groei in hectares. In principe zal de landschapsontwikkeling in een tempo verlopen dat past bij de organische groei van Oosterwold: vroeg (de komende vijf jaar) of laat (over enkele decennia) 12. Eemvallei valt in zijn geheel binnen de eerste fase van Oosterwold. Een deel van de gronden is eigendom van RVOB, een deel van particulieren of projectontwikkelaars. Realisatie is afhankelijk van de medewerking van deze partijen. Nieuwe Natuur Oosterwold 25

Colofon Projectidee voor het Programma Nieuwe Natuur Flevoland door de gebiedsregisseur Oosterwold In afstemming met Staatsbosbeheer Illustraties MVRDV en gemeente Almere Tekst en redactie Hester Kersten, gemeente Almere Januari 2014 26 Nieuwe Natuur Oosterwold

Nieuwe Natuur Oosterwold 27

Almere Floriade 2022