www.prv-overijssel.nl Provinciale Staten Postadres Provincie Overijssel Postbus 10078 8000 GB Zwolle Telefoon 038 425 25 25 Telefax 038 425 26 21 Uw kenmerk Uw brief Ons kenmerk Datum EMT/2003/2418 12 08 2003 Bijlagen Doorkiesnummer Inlichtingen bij hr. R. de Heer Onderwerp Begeleidende brief Statenvoorstel lening WMC Bijlagen: I. Statenvoorstel tot kennisname leenovereenkomst Provincie Stichting WMC (bijgevoegd); II. Ontwerpbesluit nr 40 - I (bijgevoegd); III. Overzicht budgettaire gevolgen van de 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003. Bijlagen zijn op te vragen via e-mail statenstukken@prv-overijssel.nl (ook indien deze niet beschikbaar zijn via het SIS). Wij hebben een verzoek ontvangen van de Stichting ter Bevordering van Draadloos en Mobiel Communicatieonderzoek om een bijdrage te leveren aan het startkapitaal van Twente Intitute for Wireless and Mobile Communications. De gevraagde bijdrage van 500.000,-- willen wij verstrekken in de vorm van een renteloze lening. Het besluit tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlening is, na de invoering van de Wet dualisering Provinciebestuur een bevoegdheid van Gedeputeerde Staten. Zij hoeven hiervoor geen instemming te hebben van Provinciale Staten. Bij het aangaan van deze leenovereenkomst is het wenselijk om een voorziening in te stellen door middel van een begrotingswijziging. Dit is een bevoegdheid van Provinciale Staten en gebeurt doorgaans tijdens een diverse posten-wijziging die twee keer per jaar plaatsvindt. Wij zijn echter van mening dat de wijzigingen van bevoegdheden in het kader van de Wet invoering dualisme provinciebestuur gaandeweg gestalte moeten krijgen. Wij vinden het daarom nu nog beter om de begrotingswijziging door Provinciale Staten vast te laten stellen. Daarnaast treft u een Statenvoorstel aan waarin onze inhoudelijke overwegingen staan, die ten grondslag liggen aan het besluit een overeenkomst tot geldlening af te sluiten. Dit voorstel bieden wij ter kennisneming aan u aan. Beide voorstellen treft u bijgaand aan. Postbank 833220 ING Bank 69 18 10 893 Het provinciehuis is vanaf het NS-station bereikbaar: met stadsbus lijn 1 richting Berkum, halte provinciehuis Bezoekadres Luttenbergstraat 2 Zwolle
2 De effectuering van onze beslissing hebben wij opgeschort tot na de besluitvorming over de begrotingswijziging. Het is echter wel van belang dat zo snel als mogelijk tot effectuering wordt overgegaan. Wij geven u daarom in overweging het voorstel te behandelen in de Commissie Economie en Bestuur van 3 september en tot besluitvorming over te gaan in uw vergadering van 17 september 2003. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, secretaris,
Nr. 40 van de agenda 2003 van Provinciale Staten van Overijssel Aan Provinciale Staten onderwerp datum: 12 augustus 2003 Overeenkomst tot geldlening provincie Stichting WMC; ons kenmerk: EMT/2003/2418 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003. Bijlagen: I. Ontwerpbesluit nr. 40 - I (bijgevoegd) II. Overzicht budgettaire gevolgen van de 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003 (bijgevoegd) III. Comptabele 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003 (ligt ter inzage in de bibliotheek) Bijlagen zijn op te vragen via e-mail statenstukken@prv-overijssel.nl (ook indien deze niet beschikbaar zijn via het SIS). 1. SAMENVATTING Wij stellen u voor kennis te nemen van de beslissing van Gedeputeerde Staten om een overeenkomst tot geldlening aan te gaan met de Stichting ter Bevordering van Draadloze en Mobiele Communicatie. Voor het aangaan van deze geldlening is het wenselijk dat er een voorziening op de balans ingesteld wordt. Het instellen van een voorziening gebeurt met een begrotingswijziging en valt onder de bevoegdheid van Provinciale Staten. Het instellen van een voorziening op de balans leggen wij u dan ook in besluitvormende zin voor. In het onderhavige voorstel vindt u de inhoudelijke afwegingen die aan de beslissing tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlening ten grondslag liggen. 2. INLEIDING EN PROBLEEMSTELLING 2.1. Inleiding Als reactie op de sluiting van de vestiging Ericsson in Enschede zijn, met hulp van Oost NV (voormalig OOM), nieuwe initiatieven van de grond gekomen die plaats bieden aan oud-werknemers van Ericsson. Een van die initiatieven is een nieuwe onderneming: Twente Institute for Wireless and Mobile Communication. Dit bedrijf biedt werk aan 15 oud-ericssonmedewerkers. Het bedrijf heeft startkapitaal nodig. De provincie Overijssel is benaderd om deel te nemen in het startkapitaal. Wij willen dit doen door het verstrekken van een lening van 500.000,--. Hiervan hebben wij recent een voorschot van 100.000,-- overgemaakt. Daarover heeft u van ons op 17 juni een brief ontvangen (EMT/2003/2434). In deze brief gaven wij aan dat wij medio augustus de beslissing tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlenig zouden nemen. Onze overwegingen rond deze beslissing leggen wij u ter kennisgeving voor. Achtergrond Ericsson heeft aan het einde van 2002 laten weten de vestiging in Enschede medio juni 2003 te zullen sluiten. Hiermee zou de daar aanwezige kennis en werkgelegenheid op het gebied van ICT verloren gaan. Dit staat haaks op het provinciale beleid om de positie van geheel Overijssel en Twente in het bijzonder als kennisintensieve en innovatieve regio te stimuleren. Als reactie op het besluit van Ericsson heeft Oost NV (voormalige OOM) in opdracht van de provincie Overijssel het Actieplan behoud werkgelegenheid en kennis ICT Twente en Ericsson (actieplan) opgesteld en uitgevoerd. Dit heeft geleid tot de volgende resultaten. Allereerst is door Oost NV de Stichting ter Bevordering van Draadloos Mobiel Communicatieonderzoek opgericht (Stichting WMC). Deze stichting heeft als doel om het onderzoek op het gebied van draadloze communicatie in de breedste zin van het woord te bevorderen voor Overijssel. Daarnaast is, in samenwerking met de Universiteit Twente (UT), een regeling ontwikkeld voor medewerkers van Ericsson die met hun expertise een eigen onderneming willen starten. Deze mensen kunnen gebruikmaken van de expertise en adviesdiensten van de UT. Bovendien is er een nieuw bedrijf ontstaan. Twente Intitute for Wireless and Mobile Communications (WMC BV) wordt geleid door een oud-werknemer van Ericsson. Samen met andere oud-werknemers
richt het bedrijf zich op het doen van onderzoek, uitvoeren van opdrachten en het verlenen van diensten op het gebied van draadloze radio -communicatie en netwerkoplossingen. Verzoek tot participatie in startkapitaal WMC BV WMC BV heeft startkapitaal nodig voor de bedrijfsactiviteiten. Het startkapitaal wordt bijeengebracht door verschillende participanten. De Stichting WMC heeft aangegeven een van de participanten te willen zijn. Hiervoor heeft de Stichting WMC een beroep gedaan op financiële ondersteuning door de provincie Overijssel. Wij hebben daartoe van de Stichting WMC een verzoek ontvangen om een bedrag van 500.000,-- beschikbaar te stellen. Gedeputeerde Staten heeft het verzoek positief beantwoord. De participatie in het startkapitaal levert een bijdrage aan de provinciale beleidsdoelstelling om expertise en werkgelegenheid op het gebied van ICT voor de provincie te behouden en volgt bovendien uit het door ons zelf geïnitieerde actieplan. In de afgelopen maanden hebben wij onderzocht onder welke vorm en voorwaarden wij dit bedrag beschikbaar konden stellen. Hierover hebben wij u per brief (EMT/2003/2434) van 17 juni 2003 geïnformeerd. 2 2.2. Probleemstelling Vorm en voorwaarden participatie Bij het onderzoek naar de vorm en voorwaarden waaronder wij een bedrag van 500.000,-- beschikbaar kunnen stellen aan Stichting WMC spelen verschillende zaken een rol. Omdat de Stichting WMC participeert in het startkapitaal van een onderneming moet het aspect staatssteun onderzocht worden. Elk uit overheidsmiddelen gefinancierd voordeel aan bepaalde ondernemingen anders dan op grond van een normale commerciële transactie valt onder de noemer staatssteun en moet gemeld worden in Brussel. Hierop bestaat een uitzondering. Deze uitzondering is de de minimis regel Deze regeling staat overheden toe ondernemers over een periode van drie jaar maximaal 100.000,-- voordeel te geven. Een vorm van participatie die voldoet aan deze uitzonderingclausule is een lening. Juridische en financiële consequenties aangaan lening De provincie Overijssel kan leningen verstrekken. Voorwaarde is dat deze lening een aantoonbaar publiek belang dient. Bovendien is het wenselijk het eventuele risico van oninbaarheid af te dekken. Dit kan alleen door het instellen van een voorziening op de balans. Daarom is het van belang om te weten waar gezien de inwerkingtreding van de Wet invoering dualisme provinciebestuur de bevoegdheden liggen voor het aangaan van een leenovereenkomst. 3. OVERWOGEN OPLOSSINGSRICHTINGEN EN ALTERNATIEVEN 3.1. Manieren van participatie Participeren kan op verschillende manieren. Maar alle vormen die mogelijk zijn (subsidie, aandelenkapitaal, gift) vallen gezien de hoogte van het gevraagde bedrag onder de noemer staatssteun. Dat betekent dat de beslissing tot het beschikbaar stellen van de middelen gemeld moet worden in Brussel. Vervolgens onderzoekt een commissie of de bijdrage al dan niet geoorloofd is. Dit onderzoek is tijdrovend. In die tijd mogen er geen activiteiten plaatsvinden op het bewuste dossier. Een uitzondering is de de minimis regeling. Deze regeling staat overheden toe een onderneming over een periode van drie jaar maximaal 100.000,-- voordeel te geven. Als de steun die een overheid geeft lager is dan 100.000,-- hoeft de beslissing niet gemeld te worden in Brussel. Gezien het belang van een vlotte doorstart van de activiteiten van Ericsson is het onwenselijk om een meldingsprocedure in Brussel op te starten. Bekend was dat de Ericssonvestiging in Enschede vanaf 1 juni 2003 zou sluiten. Vanaf dit moment moest opvolger WMC BV operationeel zijn. Daarmee moest er zicht zijn op het beschikbaar komen van startkapitaal. Immers een operationeel bedrijf maakt kosten. En deze kosten betaalt een onderneming in de startfase uit het startkapitaal. Een vorm van participatie die voldoet aan de de minimis bepaling en op relatief korte termijn ingezet kan worden, is een lening op basis van marktconforme voorwaarden. Voor het aspect staatssteun is dan alleen het verschil tussen de rente die de provincie rekent en de geldende marktrente van belang. 3.2. Gekozen vorm van participatie Wij hebben gekozen om te participeren in het startkapitaal van WMC BV door het verstrekken van een lening aan de Stichting WMC. Wij willen deze lening renteloos verstrekken en stellen als voorwaarde aan de Stichting WMC dat zij het bedrag ook renteloos aan WMC BV verstrekken. De reden hiervoor is
dat wij daarmee een bijdrage leveren aan een bedrijf wat de expertise en werknemers van de voormalige Ericssonvestiging behoud, zonder het bedrijf direct te belasten met hoge rentelasten. Wij kunnen onze lening renteloos verstrekken omdat andere participanten wel een commerciële rente berekenen op de door hun beschikbaar gestelde middelen. Het verschil tussen de marktrente 6,6% en een renteloze lening is over drie jaar gezien 99.000,-- en blijft daarmee onder de de minimis grens. Met het verstrekken van een lening worden initiatieven ondersteund die een bijdrage leveren aan de beleidsdoelstellingen van de provincie Overijssel. In dit geval is dat het behoud van werkgelegenheid en de versterking van kennisinnovatie in Twente, speerpunten van provinciaal beleid. Daarnaast kunnen de middelen na terugbetaling opnieuw ingezet worden voor provinciaal beleid. 3 3.3. Financiële risico s Op basis van het ondernemersplan van WMC BV hebben wij een goed beeld gekregen van de toekomst van dit bedrijf. Het bedrijf komt met een voorzichtig groeiscenario binnen twee jaar uit op een verdubbeling van het aantal arbeidsplaatsen. De orderportefeuille laat voor de komende drie jaar gegarandeerd werk zien en er is concreet zicht op meerdere orders. Op termijn zal het bedrijf groeien en zijn afbetalingsverplichting tegenover de Stichting WMC kunnen waarmaken. Hiermee is ook de afbetalingsverplichting van de stichting aan de provincie geborgd. Alleen is het wenselijk dat wij ter afdekking van het altijd aanwezige risico van oninbaarheid wel een voorziening instellen. Dit gaat gepaard met een begrotingswijziging. 3.4. Bevoegdheden De invoering van de Wet dualisering provinciebestuur heeft de bevoegdheden tussen Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten gewijzigd. Krachtens artikel 158 van de nieuwe Provinciewet is Gedeputeerde Staten bevoegd tot het aangaan van privaatrechtelijke rechtshandelingen zoals een overeenkomst tot geldlening. Dit houdt in dat wij formeel bevoegd zijn een leenovereenkomst aan te gaan zonder consultering van Provinciale Staten. Voor de invoering van de Wet dualisering provinciebestuur had Gedeputeerde Staten een zelfstandige bevoegdheid tot het aangaan van geldleningen met een maximumbedrag van 226.890,--. De bevoegdheid tot het aangaan van een lening boven dit bedrag was voorbehouden aan Provinciale Staten. De aangepaste Provinciewet geeft Gedeputeerde Staten ruimere bevoegdheid en noemt geen maximale bedragen. Bovendien bestaat er alleen een informatieplicht aan Provinciale Staten over het gebruik van deze bevoegdheden. Op het moment dat het uitoefenen van de bevoegdheden in artikel 158 ingrijpende gevolgen heeft voor de provincie of als daar door Provinciale Staten actief om is gevraagd heeft Provinciale Staten een adviserende stem. Het verstrekken van een lening heeft als consequentie dat er een voorziening op de balans moet worden ingesteld. Immers een lening verstrek je met het oogmerk het geld weer terug te ontvangen. Maar een lening heeft ook een zeker risico van oninbaarheid. En dit risico moet afgedekt zijn op de balans. Het instellen van een voorziening op de balans gaat gepaard met een begrotingswijziging. Dit is een bevoegdheid van Provinciale Staten. Het aangaan van een overeenkomst tot geldlening en het treffen van een voorziening op de balans zijn bevoegdheden, die door de Wet dualisering provinciebestuur, los van elkaar te nemen zijn. Formeel kan het dus zo zijn dat Gedeputeerde Staten besluit tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlening en deze beslissing ook effectueert. Het instellen van een voorziening op de balans door Provinciale Staten volgt dan in de diverse postenwijziging die twee keer per jaar plaatsvindt. Provinciale Staten controleren dan of de besluiten rechtmatig genomen zijn. Deze twee besluiten lopen doorgaans niet parallel. 3.5. Omgang met bevoegdheden De ervaringen met de invoering van de Wet dualisering provinciebestuur en de daarbij behorende verandering van bevoegdheden moeten gaandeweg gestalte krijgen. Het direct toepassen van de strikt formele uitvoering van de verschillende bevoegdheden past niet in dit leerproces. Wel willen wij de bevoegdheden duidelijk scheiden. Daar is de Wet dualisering provinciebestuur voor ontworpen. Voor wat betreft het aangaan van een overeenkomst tot geldlening met de Stichting WMC betekent dit dat wij de beslissing hebben genomen deze lening te verstrekken. Wij leggen onze beslissing in dit Statenvoorstel aan u voor zodat u daar formeel kennis van kunt nemen. Tot dit moment hebben wij onze beslissing nog niet geëffectueerd. Tegelijkertijd leggen wij u de 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003 ter besluitvorming voor waarmee tevens de voorziening op de balans wordt getroffen. Gecombineerd met het onderhavige statenvoorstel, waarin onze overwegingen tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlening u ter
4 kennisneming aangeboden worden, kunt u een afgewogen oordeel geven over het voorstel tot begrotingswijziging. 4. VOORSTEL Wij stellen u daarom voor: 1. kennis te nemen van het besluit van Gedeputeerde Staten tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlening met de Stichting WMC; 2. het vormen van een voorziening ter dekking van het niet nakomen van de aflossingsverplichting van de lening van 500.000,--; 3. in te stemmen met de daaruit voortvloeiende 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003. Gedeputeerde Staten van Overijssel, voorzitter, J.G. KRISTEN secretaris, A. HAZELHOFF
5 Bijlage I Ontwerpbesluit nr. 40 - I Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 12 augustus 2003, kenmerk EMT/2003/2418; besluiten: 1. kennis te nemen van het besluit van Gedeputeerde Staten tot het aangaan van een overeenkomst tot geldlening met de Stichting WMC; 2. tot het vormen van een voorziening ter dekking van het niet nakomen van de aflossingsverplichting van de lening van 500.000,--; 3. in te stemmen met de daaruit voortvloeiende 14 e wijziging van de Beleidsbegroting 2003, die als bijlage II bij dit statenvoorstel is gevoegd. Zwolle, Provinciale Staten voornoemd, voorzitter, griffier,
Bijlage II: overzicht budgettaire gevolgen van de 14e wijziging van de Beleidsbegroting 2003 Overeenkomst tot geldlening Provincie - Stichting WMC (bedragen x 1.000) Volg- Product- Product- Product- Omschrijving: 2003 2004 2005 2006 nummer groep nummer nr. KVD Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo Lasten Baten Saldo 7.1 2.7.10.10 Stimulering werkgelegenheid - programma 500 500 500 500 LEGENDA Lasten: - = verlaging van de lasten Baten: - = verlaging van de baten Saldo: - = financiële ruimte neemt af + = verhoging van de lasten + = verhoging van de baten + = financiële ruimte neemt toe