Gezondheid en ruimte Annette Duivenvoorden Maarten Hoorn Hanneke Kruize projectleider sociaal projectleider ruimte onderzoeker gezonde leefomgeving
Opzet sessie - Inleiding - Omgevingswet - Gezonde stad - Brainstorm: rol professional
Film: Hoe sociaal is fysiek - Fysiek en sociaal samen naar een gezonde leefomgeving voor iedereen
Maatschappelijke opgave leidend laten zijn voor het fysieke domein
Kleine acties werken beter dan een grootschalige strategie
Tip: eerst verkering krijgen, daarna pas trouwen Illustraties Francine Oomen: http://www.hoeoverleefik.nl/web/home.htm
Unique selling points gezondheid/sociaal: ruimtelijk SMART maken
Gezondheid en huidig omgevingsrecht - Diverse specifieke regels en normen met (mede) een oogmerk gezondheid/veiligheid - Goede ruimtelijke ordening kan aanvullend werken - Knelpunt bij extra materiële normen is vaak gebrek aan bewijs (doelmatigheid, doelgerichtheid) Knelpunten - Versnipperd, geen samenhang, geen integraliteit - Motivering extra materiële normen
Maatschappelijke doelen van de wet
Memorie van Toelichting over gezondheid - 4 factoren gezondheid: erfelijkheid, leefstijl, gezondheidszorg en leefmilieu - Integrale benadering - Normen borgen basisniveau - Cumulatie betrekken integrale benadering (locatiekeuzes) - (Nog) niet genormeerde gezondheidsaspecten - Betrekken bij afweging, integrale benadering - Adviserende rol GGD
Zes kerninstrumenten 1. Omgevingsvisie 2. Programma/Plan van Aanpak 3. Algemene regels 4. Decentrale regels Omgevingsplan Waterschapsverordening Provinciale Omgevingsverordening 5. Omgevingsvergunning 6. Projectbesluit
Stap 1 Bepaal je visie
Stap 2 Bepaal de regels
Stap 3 Beoordeel initiatieven
Omgevingsvisie - Integrale visie - Lange termijn-keuzes voor leefomgeving - Beleidsmatige basis - Vervangt 5 sectorale plannen Structuurvisie Waterplan Milieubeleidsplan Verkeers- en vervoerplan Natuurvisie - Verplicht voor rijk, provincie en gemeente
Omgevingsvisie - Gezondheid onderdeel integrale benadering - Omgevingsvisie en beleid hele gemeente - Locatie- of gebiedspecifiek - Afweging inzet instrumentarium - Vormvrij
Stappen in omgevingsvisie Landschap Groenstructuur Water Cultuurhistorie Energieverbruik % water Bodemkwaliteit Geluidbelasting Benoemen kernkwaliteiten en identiteiten Uitvoeringsparagraaf: realiseren omgevingswaarden Gebiedsindeling maken Per gebied omgevingswaarden bepalen Prioriteren omgevingswaarden Wensbeeld vastleggen in integraal afwegingskader Ervaren gezondheid Sociale cohesie Overgewicht Eenzaamheid Speelmogelijkheden Beweegvriendelijkheid Voorzieningen Fietsenstallingen
Omgevingswaarden Thema Subthema Indicator Minimale kwaliteit Energie Energieverbruik EPC (Nieuwbouw) Energielabel (bestaand) Opwekking duurzame energie 0,4 Label D % duurzame energie Bestaande 5% Nieuwbouw 10% Optimale kwaliteit 0 Label A+ Bestaande 20% Nieuwbouw 60% Water Water in de wijk % open water 6% open water 10% open water Natuurvriendelijke overs Vasthouden regenwater % van de oevers natuurvriendelijk ingericht 15% natuurvriendelijke oevers % verhard 40% 67% 25% natuurvriendelijke oevers Bodem Bodemkwaliteit Bodemfunctieklasse Klasse wonen Achtergrondwaarde
Positieve bijdrage Negatieve bijdrage Integraal afwegingskader Ruimtelijke kwaliteit (++) Werkgelegenheid (+) Lucht (+/-) Geluid (--) Parkeren (-) Groen (-)
Positieve bijdrage Negatieve bijdrage Integraal afwegingskader Ruimtelijke kwaliteit (++) Geluid (--) Werkgelegenheid (+) Parkeren (-) Lucht (+/-) Groen (-) Beweegvriendelijkheid (+) Sociale interactie (-)
Omgevingsplan - Evenwichtige toedeling van functies aan locatie - In ieder geval rekening houden met de bescherming van de gezondheid (art. 2.1 lid 4) - Nieuwe mogelijkheden: kwalitatieve normen, beleidsregels, maatwerkregels
Omgevingsvergunning - Veel vergunningvrij Algemene regels evt. maatwerkvoorschrift - Reguliere toetsingskader Omgevingsplan, beoordelingsregels AMvB s - Noodrem (art. 5.32) - Facultatieve bevoegdheid wijzigen/intrekken (art. 5.42 lid 3)
Vragen? Dossier leerkring gezondheid en ruimte maarten.hoorn@platform31.nl 06-10156708
Wat houdt een gezonde stad in? Hanneke Kruize (RIVM) Studiedag GezondIn 25
Urgentie aandacht voor gezonde stad Maatschappelijke & demografische ontwikkelingen: Verstedelijking Mobiliteitsdruk Klimaatverandering Vergrijzing Meer chronisch zieken Sociaal-economische gezondheidsverschillen Overgewicht & minder bewegen Duurzaamheidsvraagstukken ; circulaire economie 26 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Een gezonde stad is.iedereen heeft zijn eigen beeld waar kinderen kunnen buitenspelen een stad met een goede luchtkwaliteit 27 Studiedag GezondIn 3 november 2016
De kenmerken geclusterd 28
12 belangrijkste kenmerken van een Gezonde Stad waar kinderen kunnen buitenspelen (4,71) GRM een stad waarin je je gemakkelijk per fiets kunt verplaatsen (4,51) GRM een stad met een goede luchtkwaliteit (4,27) GRM een stad waarin je je gemakkelijk te voet kunt verplaatsen (4,27) GRM waar mensen zich veilig voelen (4,20) GM met groen om in te spelen (4,18) GRM met veilige fietsroutes (4,18) GRM een stad die verleidt tot bewegen (4,13) GRM een veilige stad (4,02) GM een stad die gezondheid aanvliegt vanuit verschillende sectoren; zowel ruimtelijk, verkeer, GGD etc. (4,00) R een stad met voldoende en kwalitatief goede sport- en beweegvoorzieningen (4,00) GR een stad waarin mensen in een kwetsbare situatie voldoende ondersteuning krijgen (3,98) M 29 Studiedag GezondIn 3 november 2016
10 typologieën van de gezonde stad 30 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Praktijkvoorbeeld Schiedam A20 zone(1) Analyse trends & ontwikkelingen Analyse lopende projecten & wensen SWOT analyse Ontwerpatelier Stakeholder ambitiekaart & SWOT op de kaart Kansenkaart & prioritering projecten Ontwerpend onderzoek & gebiedsagenda 31 Bron: Broekman, 2016 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Bron: Broekman, 2016 32
Praktijkvoorbeeld gezonde stad Schiedam (3) Bron: Broekman, 2016 33 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Praktijkvoorbeeld gezonde stad Schiedam (4) Bron: Broekman, 2016 34 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Praktijkvoorbeeld 2 Herichting Wijkpark Breda Samen met bewoners herinrichten bestaand park in lage SES wijk Geeren-Zuid Moet aantrekkelijke plek worden om te ontmoeten en te ontspannen, en mogelijk ook te sporten en te bewegen 35 Studiedag GezondIn 3 november 2016
36 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Resultaat Wensen bewoners opgenomen in ontwerp Diversiteit: aantrekkelijke plekken voor iedereen Nu al organisatie van activiteiten in park samen met bewoners 2017 wordt het nieuwe park geopend 37 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Succesfactoren: bestaande samenwerking wijkteam & bewoners Samen ontwerpen Programmering van activiteiten ook voordat park gerealiseerd is Externe procesbegeleider Samenwerking fysieke en sociale domein! 38 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Enkele kansrijke initiatieven & links GezondOntwerpWijzer www.gezondontwerpwijzer.nl Platform Gezond Ontwerp www.platformgezondontwerp.nl Loket Gezond Leven www.loketgezondleven.nl Leerkring gezondheid en ruimte www.platform31.nl/nieuws/start-leerkring-gezondheid-en-ruimte Health Impact Assessment netwerk Maak Ruimte voor Gezondheid 39 Studiedag GezondIn 3 november 2016
Meer informatie & vragen Kruize et al. 2015- Ruimte en gezondheid, een vanzelfsprekende combinatie? RIVM rapport 2015-0002 Contact: Hanneke.kruize@rivm.nl Healthy Urban Living (RIVM) www.rivm.nl/gezondestad 40 Studiedag GezondIn 3 november 2016