Alternatieven voor (diep) grondwater Regionaal Overleg Wingene & Gistel 21 september 2017 Anne-Sophie Vandevoorde 01_Zoektocht naar alternatieven 02_Kwaliteitsnormen 03_Waterbehandeling 04_Praktijkvoorbeelden 05_Meer informatie 1
01_ Zoektocht naar alternatieven 01_01 Leidingwater Steeds beschikbaar (meestal) Vergunningen : / Kostprijs: Duur => tarief kleinverbruiker grootverbruiker Afvalwaterheffingen Zowel bovengemeentelijke als gemeentelijke (tot 1,4 keer bovengemeentelijke heffingen) heffingen te betalen 2
01_02 Grondwater Grondwater (bodemwaterdecreet) = al het water dat zich onder het bodemoppervlak in de verzadigde zone bevindt en dat in direct contact met de bodem of de ondergrond staat Filterput (ongeacht de diepte) Afhankelijk van beschikbaarheid Kwaliteit (hardheid/ijzer) Water in een open put (zonder folie) (ongeacht de aanwezigheid van kleilagen etc en ongeacht de oorsprong van het water) Beschikbaarheid droge periodes Schommelende kwaliteit (bacteriologie) 3
Drainagewater Gewone drainage beschikbaar gedurende de winterperiode Neerslag : 800 l / m² / jaar Naar de ondergrond : ± 200 l / m² / jaar Waarvan : ± 100 l / m² / jaar via gewone drainage Diepdrainage - meestal steeds ter beschikking - kwaliteit afhankelijk van regio tot regio => VLAIO project bruikbaarheid van diepdrainagewater in de varkenshouderij 01_03 Regenwater Geen milieuvergunning nodig niet opgenomen in de Vlaremreglementering Wel stedenbouwkundige vergunning nodig voor de aanleg van bovengrondse opslag of opslag op nietbebouwd kadastraal perceel Standaard vuistregel van 50m³ opslag per 1000m² dakoppervlak Kan slechts instaan voor de 30-40% van de totale waterbehoefte op een veebedrijf Kwaliteit schommelend - herkauwers: ok - vleesvarkens: +/- ok - pluimvee:?? 4
01_04 Captatie oppervlaktewater Buiten een polder of watering Bevaarbare waterloop : administratie van waterwegen en zeekanalen Niet-bevaarbare waterloop : niet-vergunningsplichtig, gelijke rechten voor iedere oevereigenaar Binnen een polder of watering -> politiereglement polderbestuur Captatieheffing voor bevaarbare waterloop 02_ Kwaliteitsnormen 5
Kwaliteitseisen vs. gebruik Drinkwater (mens en dier) Gietwater Sanitair gebruik Reinigingswater Melkinstallatie / koeltank Stallen / landbouwmachines / Waswater groenten Kwaliteitseisen vs. normen Europese normen voor drinkbaarheid mens IKM (reinigen en drinkwater) voor melkvee GLOBAL-GAP voor waswater groenten BELPLUME voor pluimveehouderij Sectorgids primaire plantaardige productie Accelerate Global Growth Opportunities > lorem ipsum dolor 6
Kwaliteitseisen vs. richtwaarden (ref. DGZ) Herkauwers Varkens Pluimvee SCHEIKUNDIG ONDERZOEK ph 5,5 8,5 4-9 4 9 Geleidbaarheid (µs/cm) 2100 2100 2100 Chloriden (mg Cl/l) 250 250 250 Sulfaten (mg SO4/l) 250 250 100 Totale hardheid ( F) 35,6 35,6 35,6 Calcium (mg/l Ca) 270 270 270 Magnesium (mg/l Mg) 50 50 50 Ijzer (mg/l Fe) 2,5 2,5 2,5 Nitraat (mg/l NO3) 200 200 100 Nitriet (mg/l NO2) 1 0,5 1 Ammonium (mg/l NH4) 10 2 0,5 BACTERIOLOGISCH ONDERZOEK Enterokokken (/ 100 ml) 0 0 0 Totale coliformen (/ 100 ml) 100 100 10 000 E. Coli (/ 1 ml) 100 100 100 Tot. Kiemgetal (37 C) / 1 ml 100 000 100 000 100 000 Tot. Kiemgetal (22 C) / 1 ml 100 000 100 000 100 000 Organoleptisch onderzoek KLEUR Kleurloos Afwijkingen -> oorzaak te zoeken Overmaat aan ijzer of mangaan Aanwezigheid van algen Aanwezigheid van klei of zanddeeltjes Aanwezigheid van turfdeeltjes GEUR Geurloos Afwijkingen -> oorzaak te zoeken Afbraak van algen Overdosering van chloor Geur rottende eieren TROEBELHEID Mooi helder 7
Bacteriologische parameters Totaal kiemgetal 22 C (hygiëneparameter) Aanwezigheid van omgevingskiemen in het drinkwater Totaal kiemgetal 37 C (hygiëneparameter) Selectieve kweek van eerder schadelijke organismen E. Coli s (hygiëneparameter) Recente verontreiniging met mest Veroorzaker diarree Enterococcen Oudere verontreiniging met mest Veroorzaker diarree Chemische parameters ph Streven naar neutrale ph bij runderen Lagere ph bij varkens Geleidbaarheid Maat voor het aantal zouten Overmaat -> diarree tot dodelijk Ammonium Afbraak organisch materiaal / eiwitten Nitraat Initieel niet gevaarlijke, wel aandacht omwille van omzettingsproducten Nitriet Omzettingsproduct vanuit nitraat of ammonium Toxisch ~ ontregelen zuurstoftransport 8
Chemische parameters Sulfaat Hoog sulfaatgehalte -> slappe mest Chloride Corrosiviteit Verhoogde hardheid Dichtslibben van leidingen Smaakbeïnvloedend Ca/Mg Verhoogde waarde -> diarree Ijzer / Mangaan Dichtslibben van leidingen Smaakbeïnvloedend Voedingsbron voor bacteriën Fluoride Kan op langere termijn tand- en pootproblemen veroorzaken 03_ Waterbehandeling 9
Zwevende deeltjes Verwijdering zwevende deeltjes : een eerste stap In line filter Snelle zandfilter Beadfilter Ijzer / Mangaan Beluchting Doel : omzetten van opgelost ijzer tot onoplosbare ijzervlokken Filtratie Doel : verwijderen van de ijzervlokken uit het water ph > 7 (bij voorkeur 8) Hoge ijzerwaarden (>10 mg Fe/l) -> voorbehandeling noodzakelijk 10
Ontijzeren Mogelijke technieken met beluchtingsunit voor zandfilter met inline beluchting voor zandfilter met hars/zoutuitwisseling => Vraagt onderhoud! Ondergronds ontijzeren 11
Ondergronds ontijzeren Ontsmetten Groei biofilm in leidingen wordt gestimuleerd door : Dode leidingen; hangende leidingen, bochten Niet-frequent gebruikte leidingen / (langdurige) leegstand Temperatuur stallen 12
Ontsmetten Ontsmetten dmv Continu drinkwater Leidingen : leegstand / bezetting Doel Verwijderen biofilm ~ bacteriedruk daalt Smakelijkheid ~ productie Ontsmettingstechnieken Actief chloor Peroxide Chloordioxide Elektrolytische ontsmetting ph phafhankelijk (neutraal tot ph-verlagend phonafhankelijk (ph 4-10) Optimale ph 6,5-8,5 ph-verlagend zwak zuur) Bacterie-dodend Ja Ja Ja Ja Biofilm-afbrekend Neen Ja Ja Ja Restdesinfectie Ja Ja Ja Ja Niet-gewenste Ja Neen Neen Ja bijproducten Smaakbeïnvloedend Ja Neen Neen Ja Corrosief Ja Neen Neen Neen 13
Ontsmettingstechnieken UV-desinfectie Afbraak genetisch materiaal (DNA) Volledige desinfectie Geen chemische restproducten Hoog rendement vertrekkende van helder water Maar afhankelijk van transmissie water duur geen restontsmetting Aandachtspunten bij het ontsmetten van drinkwater Chloor ontsmettingsmiddelen werken efficiënter en sneller zeker in proper water Bij peroxide ontsmettingsmiddelen is inwerktijd zeker nodig Organische belasting remt de ontsmetting van het water Koel bewaren van ontsmettingsmiddelen, chloraatvorming Gebruik erkende middelen ikv biocidenwetgeving 14
4_Praktijkvoorbeelden 15
Opwaarderen oppervlaktewater Start : oppervlaktewater van goede uitgangskwaliteit -> snelle zandfiltratie -> actief koolfilter -> UV-ontsmetting met recirculatie -> naontsmetting met peroxide Doel : drinkwater varkens en melkkoeien Opwaarderen oppervlaktewater Polderwater als start Grove filtering 16
Opwaarderen oppervlaktewater Zandfiltratie wegfilteren deeltjes tot 25µm Actief koolfiltratie geur, smaak, kleur UV-ontsmetting + chemische nadosering van peroxide Opwaarderen open put water Knelpunten Sterk schommelende kwaliteit Organische belasting Ammoniumdruk Geur- en smaakafwijkingen Zwevende deeltjes Bacteriologische druk 17
Opwaarderen open put water Open putwater als start Verwijderen van zwevende deeltjes dmv kokosfilter Opwaarderen open put water Rondpompen van water over een lavafilter zorgt voor een optimale stikstofomzetting en afbraak organische belasting 18
Opwaarderen open put water Diepdrainagewater als waardige waterbron 19
04_ Meer informatie Wateraanwendingsplan www.watertool.be www.inagro.be Praktijkgids water in de land- en tuinbouw lv.vlaanderen.be>documentatie>water Kenniscentrum Water Anne-sophie.vandevoorde@inagro.be Dominique.huits@inagro.be 051/27.33.88 20