KNNV Natuurbeschermingsstudiedag Hoe bereik je de mensen 20 oktober 2012 Franke van der Laan Beheerder Heemtuin/Ondernemer GenieAdvies Ex NBC-lid/Directeur Stichting M.E.E.R.Groen Voorzitter lokale streekproducenten coöperatie Onderwerpen De Heimanshof: 1975-2011 Ontwikkelingen 2000-2011 Stadslandbouw De toekomst met Stichting M.E.E.R.Groen Werkprincipes Wat willen en bieden we Discussie 1
Wat is De Heimanshof Heemtuin sinds 1975 : 1.7 ha : Vereniging van 900 leden,100 actief; Doel 1: inrichting en beheer tuin tbvnme, burgers en wetenschap Doel 2: Stimuleren ecologisch beheer/inrichting in de Haarlemmermeer Heemtuin bestaat uit 150 biotopen/landschappen waardoor 900 van de 1200 autochtone plantensoorten van Nederland met bijbehorende fauna getoond kunnen worden Tuin is resultaat van 35 jaar werken aan verhogen van ecologische kwaliteit (4000-5000 manuur/jaar x 35) Jaarlijks 5000-8000 NME kinderen (+ 1500-2500 ouders),5000 losse bezoekers en 2500 mandagen aan werkers(samen ca 18000 bezoekers) Wie ben ik 1973-1980: model ontwikkeld in Ouder-Amstel (recycling, handelingsperspectief bieden, op basis van uitdaging en positieve ervaring stap voor stap beweging uitbouwen) 1980-1989 VN: plattelandsontwikkeling Afrika en Italië (degradatie, woestijnvorming, etc) 1989-2000 Europees marketing manager Amerikaans ICT bedrijf ( groene planning ) 2000-2005 veranderingsmanager: milieuzorgsystemen 2005 tot nu heemtuinbeheerder en Ondernemer (GenieAdvies); www.genieadvies.nl Sinds 2007 in natuurplatform Spaarnwoude Streekproducent sinds 2000 en voorz. Meerboeren streekproductencooperatie sinds 2012 2011: Stichting M.E.E.R.Groen neemt Hhof projecten over Bezig met: bottom-upen top-downduurzaamheid vanuit ecologische kennis en betrokkenheid 2
Extern programma: achtergrond Relatie leefomgeving met onze samenleving is verstoord door: Binnen leven, consumptief gedrag, economisch denken, etc Gevolg: klimaatcrisis, oliecrisis, (kredietcrisis), etc. Duurzame technologie is wel nodig maar niet voldoende Duurzaam gedrag is net zo belangrijk Eigen verantwoordelijkheid voor duurzaam gedrag ontbreekt Dat vereist kennisvan (fascinerende en risicovolle) ecologie, betrokkenheiden handelingsperspectieven, die elkaar van bottom-up en top- down aanvullen Het lijkt erop dat de tijd rijp is voor een dergelijke aanpak Het falen v/d Groene Gemeenschap Elke nieuwe generatie went aan minder biodiversiteit Sinds 1960 dramatische verstedelijking Groene gemeenschap vergrijst en is naar binnengekeerd Handen uit de mouwen steken sterft meer en meer uit Kennis over hoe fascinerend (en gevaarlijk) ecologische systemen werken verdwijnt en wordt vervangen door economische overwegingen Bleker bezuiniging (70 %) illustreert ons falen Basis van mijn missie is om de uitdaging aan te gaan om dit proces te stoppen en om te keren: assertieve natuurmarketing Het werkt: zelfs in een VVD gemeente als H meer Dan moet het elders beter kunnen werken 3
Onderdelen van natuurmarketing: 1:Campagne om tuin te positioneren als voorbeeld hoe openbaar groen er uit kan zien 2: PR: sinds 2006 wekelijkse FF column; sinds 2009: maandelijks radio;sinds 2012:wekelijkse TVprogramma; Youtube, twitter, etc 3: Educatieve wandelpadenplan: toegankelijk maken van pareltjes 4:Jeugdclub: in gezinsverband aanbieden van inspirerend natuur - en groentetuinprogramma 5:Natuurontwikkelingsprogramma om (veel) mensen actief te betrekken bij hun leefomgeving Principe: aanbieden van duurzame handelingsperspectieven op elk denkbaar terrein; in tandem met overheid en bedrijfsleven POTENTIE Zweefvliegen rond De Heimanshof als indicator voor ecologische rijkdom (leeftijd van en variatie in flora) Deze trend kan ook verwacht worden met veel meer, zo niet alle flora en fauna groepen. Natuurwet?: creëer diversiteit en de natuur heeft daar vele malen rente bovenop Economisch beheer van de buitenruimte gaat voorbij aan de factoren biodiversiteit en de inspirerende rol die de buitenruimte kan spelen 4
Veel leuk werk voor vrijwilligers 50 m3 hooi uit orchideeënweide natuurspeelplaatsaanleggen 600 emmers met zaad mengen Jaarlijkse Boomweggeefdag Voorbeelden insectenhotels 5
Externe Projecten: Ontwikkeling Jaar Wijk Budget Deeln. Opp. Resultaat 2000 Fruittuinen 0 15 x 10 0.5 ha natuurstrook Nov-04 H dorp Nd 1600 25 0.2 ha 16 000 bollen Apr. 05 Wandelbos 3000 35 1 ha 20kbol+2000 va.pl. Nov-05 H dorp O. 2000 25 1 ha 20Kbol+1k va. L. Mar-06 Overbos 500 10 0.75h akkerkruiden Nov-06 Overbos 400 10 0.5 ha akkerkruiden Nov-07 Overbos 6000 40 0.5 ha 60 000 bollen Nov. 07 Bm/Inspad 3500 75 4km 25kbol+4kv.p.bm Nov. 07 Overbos 1500 15 0.5 ha Akkerkruiden erbij Nov. 08/09 Floriande 17000 380 2.5 ha Akkerkr, bol,va.pl. 2009/2010 H dorp 47000 1500 13.5 ha +6 projecten 2010/2011 H meer 116000 3700 +17 ha +10 projecten 2011/2012 H meer 180.000 7000 +20 ha + 12 projecten 2012/2013 H/meer/N land 250000 15000 +? +? Bezoekers en werkers 8000 7000 6000 jeugd 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000 4000 schooltuinll scholen ouders scholenll losse bezoekers Georg. Activiteiten 5000 4000 3000 2000 1000 0 externe projecten in heemtuin 3700 1500 380 60 30 25 0 0 0 0 20 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 6
Nationaal voorbeeldproject LNV De Heimanshof was 1 van 5 voorbeeldprojecten ihkvlandschap en Burgerbetrokkenheid van Ministerie van LNV (Nu EL&I) Steun van LNV richting gemeente, provincie, recreatieschap tbv beleidsmatige in kadering en professionalisering LNV c0-financiert 1 e van 3 jarig project om meerwaarde van ecologisch, recreatief, burgerbetrokkenheid tegen gelijke of lagere beheers- en inrichtingskosten te bewijzen Provincie c0-financiert 2 e en 3 e jaar Doel: Structurele inzet van ca 10.000 vrijwilligersmandagen/jaar in H meer en uitbreiding landelijk Wetenschappelijke studie ter onderbouwing methode en succesfactoren tbv locale en landelijke uitstraling naar gemeentes en natuurorganisaties (inmiddels klaar) Idem studie naar fricties tussen werkwijze overheden en vrijwilligersinitiatieven (inmiddels klaar) Stadslandbouw De natuurprojecten functioneren als een soort fundament van betrokkenheid. Via een cyclisch proces van steeds grotere uitdagingen aan gaan kunnen alle duurzame beleidsterreinen in zicht Recycling, Mobiliteit, Energiegebruik,Biologische streelproducten, etc Stadslandbouw heeft zich daarvan op dit moment het verst ontwikkeld met 8 groentetuinen en een kas i.s.m. een restaurants als afnemer Ook jeugdnatuurclub, en scholen, welzijnsplatform Samenwerking met Podium Architectuur, Welzijnsplatform en woningbouwvereniging, Schiphol, Voedselbank staat in de steigers 7
Van Heimanshof tot M.E.E.R.Groen Groei van externe projecten en ambitieniveau van Heimanshof liepen niet gelijk op In febr 2011 nam bestuur definitief afstand Dit heeft professionaliseringsslag versneld via Stichting M.E.E.R.Groen: Maatschappelijke Meerwaarde ten behoeve van groepen en individuen die in de knel zitten. Ecologische Meerwaarde ten behoeve van de tienduizenden soorten die met de mens moeten samenleven. Educatieve Meerwaarde tbv de verstedelijkte mens Economische Meerwaarde ten behoeve van hoogwaardige inrichting en beheer van open baar groen Recreatieve Meerwaarde ten behoeve van de bewoners en bezoekers. Stichting Wij werken met u aan Maatschappelijke, Ecologische, Educatieve, Economische en Recreatieve meerwaarden in onze samenleving vanuit actieve burgerparticipatie Bestuur:Vertegenwoordigd bedrijfsleven, Politiek en Maatschappelijke organisaties: Grote aannemer, Reintegratiebedrijf, Meerbussiness, groene Projectontwikkelaar Advies raad met Professor Ecologie, Dr in R.O., Pastoor, Lid Gedeputeerde staten 5-jaren plan: uitbreiding naar heel Noord-Holland i.s.m. groene organisaties zoals Landschap Noord- Holland en recreatieschappen ter compensatie van Bleker plannen Bij succesvol traject van 2-3 jaar: Europees programma 8
Waar we naar toe willen : Mens en natuur kunnen beter samen gaan 9
Werkprincipes Overal leven mensen teveel binnen zonder kontakt met leefomgeving Er zijn overal gebieden om de voordelen van ecologische beheersprincipes te illustreren Overal zijn aansprekende natuur columns uit de directe omgeving te maken Overal kunnen ecologische en cultuurhistorische pareltjes toegankelijk gemaakt worden met wandelpaden De tijd lijkt rijp om mensen en bedrijven uit hun luie stoel te krijgen om de handen uit de mouwen te steken (en de lol en het nut ervan te laten ontdekken) In elke gemeente dienen zich mogelijkheden aan om duurzame handelingsperspectieven uit te bouwen en in beleid uit te werken Werkprincipes 2 Biedt een inspirerend programma Heb lef en leg je niet neer bij economische denken, risico-en aansprakelijks angst: voor een goed idee is altijd tijd en geld! Voor ons biologen is het heel eenvoudig met basale kennis en uitdagingen elke week nieuwswaardig te zijn Leer eerst te geven ; Dan komt er meestal meer terug dan bij nemen Biedt 1 + 1= 3 acties: iets voor henzelf, iets voor de natuur en iets voor de samenleving Een ton voor vrijwilligerswerk is een miljoen waard voor de samenleving: Gratis werkuren Sponsoring Voor een goed doel doet men meer dan voor een aannemer of een overheid.. Driehoeksfinanciële relaties kunnen veel geld opleveren ( als jij iets c0-financiert legt een ander daar makkelijker iets bij) 10
Werkprincipes 3 Marketing van natuur en duurzaamheid: een beetje assertief Bijna iedereen heeft altijd zijn luiken dicht Boodschap vaak herhalen op veel verschillende thema s om mensen op hun open momenten te treffen Marketing op aaibare natuur: ijsvogels, orchideeën Marketing op aversie: insecten, ringslangen En verder gewoon doen : initiatieven nemen met gelijkgestemden Klein beginnen en resultaten en vertrouwen opbouwen En jaarlijks uitbouwen tot de ad hoc initiatieven tot beleid kunnen worden verheven Wat bieden en willen we Veel groene groepen zijn erg in zich zelf gekeerd Beleidsmensen, politici, bestuurders en de pers zien weinig van hun activiteit en maatschappelijke toegevoegde waarde De M.E.E.R.Groen activiteit is gericht op het betrekken van nieuwe doelgroepen bij groen denken en doen Kansen: tieners: maatschappelijke stage Mensen die in de clinch liggen met de samenleving: GGZ, werklozen, vluchtelingen: inspirerend werk in de natuur biedt hen energie en meer Veel bedrijven hebben een MVO programma en zoeken invulling Ouders die zien dat hun kinderen iets met natuur hebben. We bouwen aan een organisatiestructuur om onze aanpak regionaal uit te bouwen Daarvoor zoeken we verbinding met gelijkgestemden en potentiële initiatiefnemers in andere gemeenten En we zoeken kansrijke projecten om de aanpak daarop te zetten en vervolgens uit te bouwen 11
Natuurverdubbelingsactie WNF/SBB Wat verdubbelen? 48000-96ooo soorten? Oppervlakte natuur? Grootte bedriegde populaties lijtk realistischer Deze actie lijkt kopie van Neushoornverdubbelingsacties en gaat voorbij aan de kern van het probleem (Zie eerde) Het vormen van een national trust lijkt me wel een goed idee. Maar niet alleen voor een kosteneffectiever groen beheer Maar om als groene gemeenschap sterker natuurmarketing te plegen En het uitsluiten van 1-18 en 36-100 jarigen om mee te denken is een eerste klas blunder. Vragen/Discussie Waarover zijn we het eens? (urgentie, rol techniek en gedrag?) Waar liggen kansen? (van onderaf/beleid/bestuur) Hoeveel tijd hebben we om een duurzame samenleving op te bouwen? Waar zijn er samenwerkingsmogelijkheden? Duurzaamheidsbeleid;Communitybuilding? City marketing Groenbeheer WMO Onderwijs Recreatie Streekproducten voor de hele samenleving en niet als hype Recycling 12