Vibes projectaanpak primeur in recordtijd! Het nieuwe JT Eindhoven aan de Nieuwe Emmasingel is met acht zalen en 1.546 stoelen een van de grootste bioscopen van JT. Het nieuwe JT vestiging is één van de eerste bioscopen ter wereld waarin de gloednieuwe Dolby Cinema technologie wordt toegepast. Dolby Cinema is een nieuwe techniek met een breder kleurenspectrum, een hogere brightness en een contrast ratio die de andere lasertechnologieën overstijgt. De nieuwe schermtechniek biedt bezoekers een indrukwekkende bioscoopervaring door een combinatie van spectaculair beeld, geluid en design. De nieuwe zaal is zo ontworpen dat bezoekers zich echt ín de film wanen, met speciale belichting, optimale zichtlijnen, een groot bioscoopscherm dat lijkt te zweven en realistisch geluid, dat van alle kanten uit de speakers komt die uit het zicht zijn geplaatst in de zaal. De realisatie van een groot JT-bioscoopcentrum in Eindhoven was een geweldig uitdagend en complex project dat met traditionele methoden niet in korte tijd uitvoerbaar zou zijn geweest. Bouwer Van Wijnen Lelystad koos Vibes Building Engineers als engineering partner. Met de technische inbreng van Vibes en de specifieke aanpak van Vibes Building Engineers met BIM kon het huzarenstukje wél worden geklaard. Hoe de Vibes Factor een hoofdrol speelde in het ontstaan van een uniek bioscoopcomplex. De opdracht: -engineering van het gebouw in een detail LOD 300/400 3D-model op basis van het 2D-ontwerp van de architect - werktekeningen voor vrijwel het gehele project engineering in 3D model van de installaties vanuit de 2D-installatietekeningen (voor coördinatiedoeleinden) - samenstellen van de 3D staalconstructie in het BIM op basis van de 2D-tekeningen van de constructeur - opstellen brandpreventietekeningen - afstemming met de aspectmodellen van de co-makers - ondersteuning van Dolby bij het inpassen van het nieuwe bioscoopconcept van deze gespecialiseerde leverancier - coördinatie- en controlewerkzaamheden in nauwe samenwerking met werkvoorbereider en uitvoerder tbv een soepel verloop van het project. De nieuwe JT vestiging is de eerste bioscoop ter wereld waarin de gloednieuwe Dolby Cinema technologie wordt toegepast. Dolby Cinema is een nieuwe techniek met een breder kleurenspectrum, een hogere brightness en een contrast ratio die de andere lasertechnologieën overstijgt.de nieuwe schermtechniek biedt bezoekers een indrukwekkende bioscoopervaring door een combinatie van spectaculair beeld, geluid en design. Binnen een half jaar een bioscoopcomplex vanaf VO uitwerken én volledig operationeel opleveren. Het kan eigenlijk niet. Van Wijnen deed niet vergeefs een beroep op de oplossingsgerichtheid van de engineers van Vibes Building Engineers.De uitdaging lag in Eindhoven op verschillende vlakken. Ten eerste: het is een wereldprimeur, want het moest de eerste bioscoop ter wereld worden met Dolby Cinema, met superieur beeld door toepassing van een geavanceerde laserprojector. Bezoekers krijgen in de bioscoop de ultieme geluidservaring geïnstalleerd door experts van de Amerikaanse specialist Dolby. Vibes Review voorjaar 2015 1
Complicerende factor én uitdaging Maar de grootste complicerende factor of: de grootste uitdaging aan het project was wel de ultrakorte realisatietermijn. Dat het acht zalen tellende complex (één zaal meer dan de concurrent) van JT Bioscopen in december gereed diende te zijn, had alles te maken met de scherpe concurrentie in de Nederlandse bioscoopwereld. De opdrachtgever wilde graag profiteren van de decembermaand, waarin bioscopen doorgaans circa twintig procent van de jaaromzet behalen. Ook wilde JT Bioscopen juist in technologiestad Eindhoven maximaal profiteren van de impact van de gloednieuwe Dolbytechnologie in de zalen waarmee JT Bioscopen mee verwacht te scoren bij het bioscooppubliek. De Vibes Factor Wat is in dit project de Vibes Factor, het aspect waarmee Vibes het project mede deed slagen? Thijs Hajee, zonder aarzelen: Behalve vakkennis en een flinke dosis ervaring? Het is de niet-ambtelijke, haast informele en collegiale wijze van samenwerken en de flexibiliteit waar wij om bekend staan. Nauw samenwerken met co-makers, afstemmen met de werkvoorbereider en secuur uitwerken, dat kunnen wij goed. Informatie delen, elkaar vooruit helpen. De uitvoerder had nog niet eerder met een 3D-model gewerkt, maar hij heeft nu ook de smaak te pakken. Hij kan de modellen nu goed lezen en weet wat er komen gaat. En wij ondersteunen hem daar graag bij. Keiharde deadline Van Wijnen en Vibes Building Engineers begonnen in juni 2014 aan een intensieve race tegen de klok, met half december als keiharde deadline. Daarmee stond het project al vanaf het begin onder grote tijdsdruk. Eén van de betrokkenen omschrijft de druk treffend als waanzin, en dan druk ik mij nog voorzichtig uit. Een ander spreekt van een achtbaanproject dat met reguliere methoden niet uitvoerbaar zou zijn geweest. Antwoord op eisen Welk antwoord vonden de engineers bij Vibes op de uitzonderlijke eisen? Thijs Hajee, Projectleider van Vibes: We hebben het project in een groot aantal kleinere partjes geknipt en alles één voor één geëngineerd en in 3D gemodelleerd, terwijl de bouw feitelijk al was begonnen. Hajee benadrukt dat alle partijen in het project uiterst constructief hebben samengewerkt. De samenwerking maakte het mogelijk dat elke partij op zijn eigen terrein input leverde, die wij bij Vibes vervolgens technisch in het model hebben vertaald. Thijs Hajee legt uit dat het vertalen van het 2D ontwerp naar een 3D model een ingrijpende stap is, waarbij je alles tegenkomt. Hij geeft een voorbeeld. Een zaal zou rechthoekig worden en aan de achterzijde over een roltrap kragen. Ons model liet zien dat dat niet uitvoerbaar was. In 2D leek het prachtig, in 3D bleek het onverstandig, qua constructie en qua kosten. Dat is het louterende effect van ombouwen naar 3D, waardoor veel winst wordt geboekt in kwaliteit. En dat vertaalt zich ook in tijdwinst. Pro-actief opstellen Om nog meer tijd te winnen, hebben de engineers van Vibes zich maximaal pro-actief opgesteld. Zo hebben zij voor de co-makers bijvoorbeeld van wanden en plafonds alvast de werktekeningen gemaakt. We hadden de maatvoering al voor de bouwtekeningen en konden tijd winnen door in overleg met de werkvoorbereider van Van Wijnen meteen de volgende stap te zetten. Zo kon de werkvoorbereider verder met de detailaansluitingen. Wat leverde deze integrale engineering op? Thijs Hajee: Inzicht en daardoor ook weer snelheid. Neem bijvoorbeeld de bouw van de tribunes met de zitplaatsen. De leverancier van de tribunes werkte Vibes Review voorjaar 2015 2
alles zeer gedetailleerd in 3D uit, vervolgens hebben wij zijn werk in ons model geplaatst en konden we feilloos zien of het concept werkte of dat er aanpassingen nodig waren. Dat gaf nagenoeg honderd procent zekerheid dat alles perfect klopte. Een hele geruststelling voor de bouw. Succesfactoren voor volgende projecten De leerlessen van het JT Bioscopen project in Eindhoven zijn talrijk. Wat kan Vibes meenemen naar volgende projecten, om ook daar succesvol te zijn? 3D engineering kan zeer tijdbesparend werken, wat beslissend kan zijn bij projecten met scherpe deadlines. Hoe nauwer en coöperatiever engineers, werkvoorbereiders, uitvoerders en co-makers samenwerken, hoe groter de winst in tijd en kwaliteit. Thijs Hajee: Als iedereen op zijn eigen plek hard werkt, snel informatie deelt en werk afstemt, dan is een goed resultaat mogelijk. Uit ervaring weten we dat de synergievoordelen verder toenemen als we vaker één of meer dagen in elkaars nabijheid of zelfs in één ruimte werken. Dat is ook gebleken tijdens de twee dagen dat opdrachtgever Gerrit Doorn van JT Bioscopen bij Vibes in Deventer naast Thijs Hajee heeft gezeten om de puntjes op de i te zetten voor wat betreft de grootte van de bioscoopschermen en ideale zichtsituaties voor de bezoekers door aanpassing van de tribunehoek. Direct informatie delen, afstemmen én knelpunten oplossen geeft nog meer snelheid en elimineert dubbelingen, inconsistenties en fouten. Ook dit project bewijst weer dat parallel werken, of zoals wij dat noemen: integrale projectsamenwerking, enorme voordelen kan hebben. Het eindproduct komt sneller en beter tot stand. 90 Ton staal door het raam Zo is dat ook gegaan met de bouw van de bijzondere staalconstructie die in het bestaande gebouw is aangebracht. Het ging om 90 ton staal, met enorme stalen liggers die allemaal het pand binnen zijn gebracht via een raam het dak kon hiervoor niet worden geopend. Juist doordat ook deze leverancier gebruik maakte van de door Vibes geëngineerde 3D staalconstructie kon hij direct aan de slag. Hajee: De grootste tijdswinst ontstond feitelijk doordat iedereen zijn part in het geheel in 3D was uitgewerkt, waardoor het integraal bekend en afgestemd was in ons model. Vibes heeft in samenwerking met verschillende partijen goed het overzicht kunnen behouden. Zo kon de kwaliteit ook onder deze tijdsdruk gegarandeerd blijven. De constructeur was het staalmodel nog aan het controleren, terwijl de productie al bijna in gang was gezet. En hoewel de planning bij Vibes al strak was, hebben we bovendien een speciaal verzoek gehonoreerd van een Amerikaanse leverancier om samen met Van Wijnen de achterconstructie te leveren voor het speciale akoestische plafond (de cocoon) van een zaal. Bij een strak geregeld proces hebben we dus ook aanvullende ad hoc taken op ons genomen. Bij dit alles is de samenwerking tussen Vibes, de constructeur en de bouwer Van Wijnen maximaal op de proef gesteld. Hajee: Engineers, werkvoorbereider, uitvoerder en bouwers hebben zonder meer een klik met elkaar gekregen, doordat ze allemaal dit kunststukje met succes wilden opleveren. Iedereen heeft zich maximaal ingezet om dit project tot een succes te maken. Een goed product, dat bovendien klaar is op de afgesproken dag. Op tijd voor de Kerstdrukte in de nieuwe Eindhovense bioscoop! Vibes Review voorjaar 2015 3
Jan Aalbers, adjunct-directeur Productie van Van Wijnen Lelystad: Vertrouwen maakt het verschil Wat is de belangrijkste succesfactor bij de realisatie van de nieuwe vestiging van JT Bioscopen in Eindhoven? Jan Aalbers (Van Wijnen Lelystad) aarzelt geen moment. Vertrouwen. Onze opdrachtgever heeft vertrouwen opgedaan bij hoe wij een eerder project in Hilversum ruim binnen de tijd opleverden, met een hoog kwaliteitsniveau. Wij hebben daar vol op ingezet en daarmee getoond wat we waard zijn. Bij het volgende project, Eindhoven, lag de lat nog veel hoger, qua complexiteit en deadline. We hebben de opdrachtgever gevraagd erop te vertrouwen dat wij ook dit project mede door nauwe samenwerking met partners als Vibes kunnen klaren, met maximale inzet op 3D virtueel bouwen. Alleen door de engineering volledig in 3D te doen, zou het project op tijd af kunnen komen. Als je de grootste bioscoop van Eindhoven wilt engineeren en bouwen in het tijdsbestek van juni tot half december, dan lukt dat niet met traditionele engineeringmethoden. Maar het lukte wel met een strak geregisseerd proces en in nauwe samenwerking met Vibes. En zonder volledig dichtgetimmerd kostenplaatje, wat vrij uniek is in de bouwwereld. Duim omhoog voor de opdrachtgever, dat hij dat aandurfde. Hij heeft er geen spijt van gekregen. Aalbers heeft net voor de bouwvakvakantie zijn commitment aan JT Bioscopen kunnen geven nadat hij alle formele lichten op groen kreeg. Commitment kreeg hij ook van een sleutelpartij als Vibes. Hij meent dat een pluim op zijn plaats is voor de heldere en strakke wijze waarop het 3D-model tot stand is gekomen en hoe Vibes collegiaal en scherp heeft samengewerkt met werkvoorbereider en uitvoerder en met de co-makers in het project. Het moest allemaal in één keer goed en dat kan alleen in een BIM-model, dat voortdurend meer detail kreeg door de inbreng van co-makers. Iedere betrokken partij werkte in het zelfde model en dat heeft nare verrassingen in latere stadia voorkomen. Voor de opdrachtgever was het belangrijk om al in een vroeg stadium virtueel door zijn foyer te lopen om daarbij meteen belangrijke details zoals de plaats van kolommen te wijzigen. We hebben Vibes vanaf het begin nauw betrokken bij de ontwikkeling. De engineers bij Vibes hebben heel snel geschakeld en als waren ze collega s meegewerkt aan het succes. Ze waren ongekend nauw betrokken bij de ontwikkeling en zaten schouder aan schouder met ons bij de architect, de constructeur en bij belangrijke onderaannemers. Scherp meedenken en meewerken, ze waren onderdeel van het team. We hebben elkaar versterkt. Een schoolvoorbeeld van hoe één en één samen drie kan zijn! Foto's JT Bioscoop zijn beschikbaar gesteld door NT Studios Koen van der Sluis, uitvoerder bij Van Wijnen: Efficiency en snelheid gewonnen Ik had weinig ervaring met BIM en met 3D-modellen, geeft uitvoerder Koen van der Sluis van Van Wijnen direct toe. Inmiddels weet ik dat de aanpak van Vibes het project efficiency en vooral snelheid heeft gegeven. Dit project is zó hard gegaan, ook in de bouwfase, dat het bij de engineering bijna niet was bij te benen. Ik zou niet weten hoe we dit met reguliere methoden hadden moeten doen; het checken van verschillende 2D-tekeningen kan soms dagen kosten. Die tijd hadden we eenvoudig niet en de 3D-modellen maakten sommige knelpunten direct duidelijk. En: zeker eerder dan bij de traditionele werkwijze. Tot nu toe stuitte je tijdens het echt bouwen regelmatig op problemen, met 3D kom je daar eerder achter, zegt Van der Sluis, die op zijn werkplek bij Van Wijnen de beschikking kreeg over een megabeeldscherm om goed met de modellen te werken. Aan model draaien Van der Sluis legt uit dat hij op een aantal terreinen heeft moeten vertrouwen op modellen op hoofdlijnen, waarbij stap voor stap de detailmodellen zijn ingevoegd. Maar het paste telkens perfect. Dat was ook voor mij nieuw, maar voor Vibes reeds vele jaren gebruikelijk. Ik heb het 3D-model op mijn werkplek vaak aan staan en met collega s draai ik vaak aan het model om te begrijpen hoe we het kunnen Vibes Review voorjaar 2015 4
bouwen. Het model maakt direct zaken zichtbaar die je bij reguliere tekeningen niet meteen ziet. Met een model kan ik de complexiteit van een project ook makkelijker demonstreren aan leken dan met tekeningen. Ik heb het model pas aan vrienden getoond, zonder kennis van bouwen. Die waren zeer onder de indruk... Is dat het nieuwe bouwen, hoorde ik ze zeggen. Mijn volgende stap: heel snel eens een serieuze training doen op dit gebied, om 3D bij een volgend project nog beter in te zetten. Vibes Review voorjaar 2015 5