Persbericht De financiële sector engageert zich om het vertrouwen van de klant te herstellen Brussel, 8 september 2009 Een jaar na het uitbreken van de financiële crisis maakt de financiële sector een stand van zaken op en gaat tevens nieuwe sectorengagementen aan tegenover de maatschappij, de klanten en andere belanghebbenden. In september 2008 brak een nooit eerder geziene financiële crisis uit met gevolgen voor de hele economie. De Belgische financiële sector heeft ondertussen niet stilgezeten. Samen met de overheid werd in de eerste plaats gewerkt aan de stabilisatie van het systeem en werd prioritaire aandacht geschonken aan de continuïteit van de dienstverlening, met in het bijzonder de toekenning van kredieten aan ondernemingen. De sector is zich ten volle bewust van zijn belang in de economie en de maatschappij, ook in termen van tewerkstelling en toegevoegde waarde. Dat heeft de sector dan ook aangezet tot een introspectie en reflectie over de oorzaken en de mechanismen die aan de basis lagen van de crisis. Vandaag is de absolute prioriteit het zoeken naar mogelijke initiatieven om het vertrouwen in de sector en zijn producten en diensten verder te herstellen. De financiële sector wil bijzondere aandacht schenken aan de klanten, de bedrijven en zeker aan de maatschappelijke noden en verwachtingen en zich constructief opstellen in de uitbouw van een evenwichtige en pragmatische hervorming van het financiële en bancaire landschap, zonder daarbij de aantrekkelijkheid van België als belangrijk financieel centrum uit het oog te verliezen. Marina De Moerlooze, Director Communication Aarlenstraat 82 B-1040 Brussel T + 32 2 507 69 99 F + 32 2 888 68 11 M + 32 495 59 69 99 mm@febelfin.be http://www.febelfin.be
2 1. Herstel van het vertrouwen van de klant De financiële sector heeft lessen getrokken uit de crisis en engageert zich om het vertrouwen van de maatschappij en de klant te herstellen. Febelfin ziet daarbij volgende prioriteiten: Dienstverlening continuïteit van de algemene bancaire diensten Dienstverlening - kredietverlening Risicobeleid, Bestuur en Verloning Maatschappelijk verantwoord bankieren
3 Dienstverlening continuïteit van de algemene bancaire diensten Dienstverlening aan klanten prijkt bovenaan de lijst van de sectorengagementen. Regelmatige bevraging van de burgers zal een beeld geven over hun verwachtingen en behoeften inzake financiële producten en diensten. De resultaten van deze bevragingen zullen de verdere basis vormen voor de concrete uitwerking van de sectorengagementen. De sector zal daarbij rekening houden met de plannen van de Europese Commissie (lente 2009) voor de toekomstige Europese bancaire sector, alsook aandacht besteden aan de thematiek die door de Europese consumentenorganisatie in Europa en België naar voren wordt geschoven. Om deze oefening te begeleiden en te sturen wordt een bijzonder forum opgezet onder voorzitterschap van een onafhankelijk persoon. Tijdens de Febelfin-jaarvergadering van februari 2010 zal een eerste vooruitgangsrapport worden voorgelegd. De sector engageert zich daarnaast om minimaal jaarlijks verslag uit te brengen aan de regering, in het bijzonder aan de bevoegde ministers, het Parlement en de toezichthouders. De sector engageert zich eveneens om zijn bank- en loketbediendes blijvend en bijkomend op te leiden volgens de sectorwaarden (meer dan ooit gefocust op dienstverlening, vertrouwen en transparantie, dynamiek en proactiviteit) rekening houdend met de ervaringen en ontwikkelingen tengevolge van de recente crisis. Daarnaast werkt de sector het programma financiële geletterdheid en vaardigheid verder uit. Voor de concrete uitvoering worden gesprekken gevoerd met de toezichthouders, Assuralia, het onderwijs, de openbare omroepen, de consumentenvertegenwoordigers en andere. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan een eerste sectorbevraging (nulmeting). Tot slot zoekt de sector, in overleg met de overheden, naar een methode om de financiële producten en de daaraan verbonden risico s transparanter te maken en de klanten verder te ondersteunen in het maken van hun keuzes. Prioriteiten continuïteit van de algemene bancaire diensten 1. Bevragingen van de burger over zijn verwachtingen en behoeften inzake financiële producten en diensten 2. Opleiding bank- en loketbediendes 3. Programma financiële geletterdheid en vaardigheid 4. Verbeterde transparantie van financiële producten in overleg met de overheden
4 Dienstverlening kredietverlening Kredietverlening blijft een prioriteit van de sector. Al van bij het begin van de crisis heeft de Belgische banksector aangegeven een bijzondere inspanning te willen leveren voor bancaire kredietverlening aan Belgische bedrijven. Op het einde van het tweede kwartaal 2009 duiden cijfers van de NBB (Nationale Bank van België) aan dat het werkelijk opgenomen krediet voor het bedrijfsleven is toegenomen tot 110 miljard EUR, het hoogste niveau ooit. Voorts werden meerdere initiatieven genomen om bedrijven in deze moeilijke tijden kansen te bieden om aan goede dossiers kredieten te verlenen (sectoraal meldpunt, NBB overlegplatform, federaal kredietbemiddelaar, versnelde rapportering maandelijkse kredietcijfers, uitwerking verbeterde regionale waarborgregelingen, ) De sector is daarnaast bereid een bijzonder platform op te richten op basis van dialoog met het bedrijfsleven, aangaande de financiering van huidige en toekomstige bedrijfsplannen onder de vorm van kredieten of andere financieringstechnieken. Ook voor dit platform wenst de sector een onafhankelijk persoon met de nodige kennis en ervaring aan te stellen als voorzitter. Tot slot heeft Febelfin, via haar deelvereniging BVK (Beroepsvereniging van het Krediet), tien principes uitgewerkt rond verantwoorde verstrekking van consumenten- en hypothecair krediet. Deze principes hebben onder meer betrekking op transparantie, eerlijke tarieven, klantentevredenheid en risicopreventie. BVK zal hierover in de komende weken een persbericht rondsturen. Prioriteiten kredietverlening 1. Bijzondere inspanningen bij toekenning van kredieten 2. Dialoog met bedrijfsleven 3. Tien principes rond verantwoorde kredietverstrekking aan particulieren
5 Risicobeleid, Bestuur en Verloning De financiële crisis heeft in de bedrijfsvoering van bepaalde financiële instellingen een aantal zwaktes aan het licht gebracht, vooral op het vlak van risicobeleid. Hierover wordt ook op Europees niveau de nodige reflectie gedaan. Toch wil de Belgische financiële sector nu reeds nagaan wat ondernomen kan worden. De sector is bereid hiertoe eigen initiatieven te nemen. Vooreerst werd in juni 2009 het Brussels Finance Institute 1 (BFI) opgericht met een Academische Raad. Dit najaar biedt het BFI een eerste lessenreeks aan over Corporate Governance en Risk Management voor een doelpubliek van senior managers uit de financiële wereld. Deze leerstoel sluit nauw aan bij de actualiteit rond de crisis en wordt jaarlijks georganiseerd. Aan prominente binnenlandse en buitenlandse academici wordt de mogelijkheid geboden lezingen te geven en hoogstaande vorming te bieden over financiële dienstverlening. Febelfin Academy zal voorzien in een opleiding voor bankbestuurders. De eerste cyclus BFI Cycle Issues of Governance & Rebuilding the Financial System vindt dit najaar plaats. Daarnaast initieert Febelfin een jaarlijks evenement dat aan alle bankbestuurders de kans biedt om recente ontwikkelingen, trends en aandachtspunten, die voor de financiële sector van belang kunnen zijn, te bespreken. Tevens past Febelfin Academy het intern opleidingsaanbod - waar nodig en gewenst - aan voor de medewerkers in de financiële sector in functie van concrete lessen en ervaringen uit de recente crisis. Sinds het uitbreken van de crisis wordt een debat gevoerd rond bonussen en vertrekvergoedingen. Algemeen onderschrijft de financiële sector de Belgische Corporate Governance Code 2009. Deze code voorziet als principe dat de vertrekvergoeding van de CEO of elk ander lid van het uitvoerend management in totaal niet meer mag bedragen dan 12 maanden (en bij uitzondering 18) verloning. Het Lamfalussy comité formuleerde in zijn eerste interimverslag van februari 2009 een reeks aanbevelingen rond het remuneratiebeleid in de Belgische financiële en bancaire wereld, waarvan 1 www.bfinstitute.be of persdossier BFI Governance of Risk Management
6 de sector goed nota genomen heeft en waarbij constructief zal meegewerkt worden aan de verwerking ervan. Ook tegenover de internationale (G-20) en Europese aanbevelingen neemt de sector dezelfde constructieve houding aan. De sector pleit wel voor pragmatisme en de broodnodige interne afstemming met de Europese en internationale afspraken. Ook in het recente debat over de verloning van de zogenaamde traders, voornamelijk gevestigd en gedreven door grote financiële centra zoals New York en Londen, pleit de sector voor een pragmatische en evenwichtige aanpak, vooral om conformiteit te bewerkstelligen met Europese en internationale initiatieven. Om te anticiperen op de verwerking van de verschillende internationale, Europese en Belgische antwoorden heeft Febelfin een consultatieronde onder haar leden gelanceerd om een eigen remuneratiecode op te stellen. Principes zoals de spreiding van bonussen in de tijd, een bonusmalusregeling voor traders, de uitbetaling in aandelen en dergelijke meer, zullen in aanmerking genomen worden. Binnenkort zal de vorm en inhoud van deze remuneratiecode verduidelijkt worden, dit in samenspraak met en akkoord van alle Febelfin-leden, maar ook in het licht van het nog steeds gevoerde maatschappelijke debat en de besprekingen op G-20 en Europees niveau. Prioriteiten Risicobeleid, Bestuur en Verloning 1. Initiatieven met het oog op een beter risicobeleid 2. Opleiding voor bankbestuurders en andere medewerkers in de financiële sector 3. Constructief meewerken aan de omzetting van verloningsaanbevelingen
7 Maatschappelijk verantwoord bankieren Dialoog, luisterbereidheid en betrokkenheid zijn de kernwoorden in het streven naar een groter maatschappelijk draagvlak voor de financiële wereld in ons land. Een bijzonder platform met representatieve organisaties uit het maatschappelijke middenveld (NGO s en andere) wordt opgericht. Financiële producten en diensten worden in kaart gebracht en te behandelen thema s opgelijst. Een onafhankelijke voorzitter zal met zijn kennis en ervaring een verrijking voor een dergelijk forum betekenen. Een eerste vooruitgangsverslag wordt voorgesteld tijdens de jaarvergadering van Febelfin in februari 2010. De sector engageert zich daarnaast minimaal één maal per jaar verslag uit te brengen over dit engagement aan de regering, in het bijzonder aan de bevoegde ministers, het Parlement en de toezichthouders. Prioriteiten Maatschappelijk verantwoord bankieren 1. Oprichting institutioneel forum met maatschappelijke belanghebbenden 2. Verslag aan regering, Parlement en toezichthouders
8 2. Nieuwe financiële en bancaire architectuur De sector stelt zich constructief op tegenover de hervorming van de financiële en bancaire architectuur, met name de hervorming van de wetgeving, de regelgeving en het toezicht. Binnen een mondiaal, Europees en Belgisch kader zijn verschillende aanbevelingen geformuleerd die momenteel het voorwerp uitmaken van de omzetting in concrete maatregelen. De sector neemt actief deel aan vele consultaties en wil op basis van terreinkennis en ervaring meewerken aan regelgeving en toezicht die doeltreffender en efficiënter is, en dit zowel op mondiaal, Europees als Belgisch vlak. Teneinde rekening te houden met belangrijke diversificatie-elementen, vraagt de financiële sector het proportionaliteitsprincipe in acht te nemen bij de toepassing van de regelgeving door de toezichthouders. Ook mogen de recente staatsinterventies niet leiden tot ongewenste marktverstoring. Er dient door de Belgische en Europese overheden voldoende aandacht besteed te worden aan de mogelijke impact en gecombineerde effecten van hervormingen en de nieuwe regelgeving en toezicht op de economie, onder meer wat bancaire kredietverlening en de tewerkstelling in de financiële sector betreft. De financiële sector heeft vragen bij het voorstel om een onderscheid te maken tussen deposito- en handelsbanken en bij het voorstel tot verbod van beursnotering voor depositobanken. Een ondoordachte verplichting voor de banken om meer middelen te werven via deposito s kan een positieve invloed hebben op de liquiditeitsratio s, maar ook negatieve gevolgen op de activiteiten van de huidige commerciële banken. Tot slot zal de financiële sector ijveren voor een daadwerkelijk Europees depositogarantiesysteem waarbij alle spelers op de retailmarkt (consumenten en marktpartijen) gelijk worden behandeld op het gebied van participatie en bescherming.
9 3. België als toekomstig financieel centrum Binnen een evoluerend reglementair en toezichthoudend kader en het veranderende marktlandschap zal de sector de komende maanden verdere initiatieven nemen om opportuniteiten en uitdagingen voor de financiële en bancaire activiteiten in en vanuit België in kaart te brengen en van antwoorden te voorzien. Deze reflectie wordt met alle leden (bancaire en andere) gevoerd maar reikt uiteraard ook de hand naar de politieke en toezichthoudende autoriteiten en andere geïnteresseerden. Hierbij mag de toegevoegde waarde aan de maatschappij, de economie en de Belgische financiële sector met zijn 140.000 (directe) medewerkers niet uit het oog verloren worden. Iedere toekomststrategie voor de Belgische financiële en banksector zal rekening moeten houden met de plaats van de sector in de economie. Het gaat nl. om 7,4 % van de werkgelegenheid (140.000 directe en ± 120.000 indirecte medewerkers) in het commerciële dienstensegment en 10,7 % van de toegevoegde waarde in dat segment. Meer informatie op www.febelfin.be. FEBELFIN Op 28 maart 2003 werd Febelfin, de Belgische Federatie van de Financiële sector, opgericht. De beroepsfederatie telt vijf aangesloten leden, namelijk de Belgische Vereniging van Banken (die opgericht werd in 1937) en Beursvennootschappen (BVB), de Belgische Vereniging van Asset Managers (BEAMA), de Beroepsvereniging van het Krediet (BVK), de Belgische Vereniging van Beursleden (BVBL) en de Belgische Leasingvereniging (BLV), en enkele geassocieerde leden met een bijzonder statuut. Eind 2007 vertegenwoordigden Febelfin en haar leden meer dan 235 financiële instellingen in België. Samen staan deze rechtstreeks in voor meer dan 100.000 jobs en onrechtstreeks nog eens meer dan 100.000. De gebundelde krachten van de verenigingen in één overkoepelende federatie vormen een unicum binnen de Europese Unie. Febelfin is zowel op nationaal als internationaal vlak de belangrijkste vertegenwoordiger van de Belgische financiële wereld. De federatie neemt de uitdaging op zich een belangrijke rol te vervullen als shared voice van de sector en als bruggenbouwer tussen haar leden en verschillende partijen op nationaal en Europees niveau: beleidsmakers, toezichthouders, beroepsfederaties en belangenverenigingen. De federatie volgt trends en evoluties op de voet en helpt haar leden de juiste positie in te nemen. Samen met hen werkt Febelfin, via boodschappen en standpunten, aan het uitdragen van de waarden van de sector: dienstverlening,vertrouwen en transparantie,dynamiek en proactiviteit.
Bevragingen burgers Opleiding bank en loketbediendes Financiële geletterdheid en vaardigheid Dienstverlening algemeen Via verschillende bevragingen nagaan wat de verwachtingen en behoeften zijn van het grote publiek ten opzichte van zijn bankinstelling. Bankbedienden opleiden in het kader van onze sectorwaarden (dienstverlening, transparantie, dynamisme en proactiviteit), rekening houdend met de ervaringen van de recente crisis. Ervoor zorgen dat de consumenten voldoende onderlegd zijn om de producten goed te begrijpen en zo de juiste keuze kunnen maken. Maximale transparantie van financiële Begrijpelijke en overzichtelijke informatie verstrekken opdat de klant producten begrijpt welke producten hem worden voorgesteld. Dienstverlening kredietverstrekking Verstrekken van krediet Blijven de rol spelen van de motor van de economie door het toekennen van krediet aan bedrijven. Dialoog met het bedrijfsleven Bevragingen van bedrijven en het oprichten van een dialoogplatform teneinde zo goed mogelijk tegemoet te komen aan hun reële verwachtingen en behoeften. 10 basiskredietprincipes Invoering van tien basisprincipes voor een versterking van het consumentenkrediet en hypothecair krediet. Risicobeleid, Bestuur en Verloning Risicobeheer en controle Opleiding voor bankmanagers (bestuurders) bij het Brussels Finance Institute (www.bfi.be). Bestuur Opleiding door Febelfin Academy voor bankbestuurders. Verloning Onderschrijving van de Belgische Corporate Governance Code. Conformiteit met EU en internationale initiatieven. Maatschappelijk verantwoord bankieren Dialoog met sociale partners Oprichting van een platform voor een debat tussen de financiële wereld en haar belangrijkste gesprekspartners uit het middenveld teneinde een duurzaam investeringsbeleid uit te stippelen. Verslag aan landvertegenwoordigers Permanente wisselwerking met de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat en inbreng in de hoorzittingen en commissies terzake.
Sectorantwoord op de uitdagingen van de financiële crisis Herstel van het vertrouwen Nieuwe financiële en bancaire architectuur België als toekomstig financieel centrum 2010-2011
Inhoudstafel 1. Inleiding... 5 2. Prioritaire aandachtspunten... 7 Herstel van het vertrouwen... 9 Nieuwe financiële en bancaire architectuur... 18 Toekomstig financieel centrum... 20 3. Overzicht aandachtspunten van de financiële sector... 23 Lexicon... 24 Febelfin is de overkoepelende federatie voor de Belgische financiële sector. We nemen de uitdaging op om een belangrijke rol te vervullen als bruggenbouwer tussen onze leden en verschillende partijen op nationaal en Europees niveau: beleidsmakers, toezichthouders, beroepsfederaties en belangenverenigingen. We volgen trends en evoluties op de voet en helpen onze leden de juiste positie innemen. We informeren en adviseren onze leden onder meer op producttechnisch, juridisch, fiscaal, prudentieel en sociaal vlak. Febelfin en haar leden vertegenwoordigen in 2009 samen 227 financiële instellingen in België. Leden: - BVB (Belgische Vereniging van Banken en Beursvennootschappen) - BEAMA (Belgische Vereniging van Asset Managers) - BVK (Beroepsvereniging van het Krediet) - BLV (Belgische Leasingvereniging) - BVBL (Belgische Vereniging van Beursleden) Aangesloten leden met bijzonder statuut: - Atos Worldline - BBF (Belgische Beroepsvereniging der Factormaatschappijen) - BVA (Belgian Venturing Association) - NYSE Euronext - Erkenningsraad voor Effectenmakelaars - Euroclear - Isabel - LCH. Clearnet Group - SWIFT
4
5 1. Inleiding Naar aanleiding van de recente financiële crisis wenst Febelfin namens haar bancaire en nietbancaire leden antwoorden te formuleren op de uitdagingen in het kader van deze crisis. In eerste instantie heeft de financiële sector echter heel wat partijen ontmoet om te luisteren naar de verschillende bezorgdheden en hebben we onze bijdrage geleverd aan een reeks initiatieven. Pas na dit noodzakelijk overleg en werk achter de schermen vonden we het gepast om naar buiten te treden met onze antwoorden. In de eerste plaats erkent de financiële sector lessen te moeten trekken uit de recente ervaringen en ontwikkelingen. Ook is de sector het aan de samenleving, de klanten, de overheden en zichzelf verplicht een sectorantwoord te bieden op de nieuwe uitdagingen. Zonder twijfel bevinden wij ons op een scharniermoment dat primordiale veranderingen en bijsturingen vereist met het oog op een aanpassing van de regelgeving en het toezicht, op mondiaal, Europees en Belgisch niveau. Ook wordt er verwacht dat de ondernemingsmodellen, de marktverhoudingen en de relatie met de klanten wellicht ingrijpende veranderingen zullen ondergaan. De recente belangrijke ingrepen van verscheidene overheden aangaande de stabilisering van het wereldwijde financiële en bancaire systeem mogen dan al tijdelijk en uitzonderlijk zijn, ongetwijfeld zullen ze een weerslag hebben op toekomstige strategische keuzes en marktontwikkelingen waarmee rekening gehouden wordt. Vaak wordt gezegd dat crisissen uitdagingen zijn. Als financiële sector willen we dan ook de uitdaging aangaan om een duurzaam en vernieuwd evenwicht te bewerkstelligen bij het aanbieden en ontwikkelen van activiteiten en het ter beschikking stellen van producten en diensten in en vanuit België, en dit in het belang van alle betrokken partijen. Stefaan Decraene Voorzitter Michel Vermaerke Gedelegeerd bestuurder
6
7 2. Prioritaire aandachtspunten Bij het begin van de storm heeft de financiële sector een reflectie opgestart over enkele prioritaire aandachtspunten. De financiële sector wil een positieve en constructieve bijdrage leveren om een antwoord te bieden op de uitdagingen in het kader van de recente crisis, nl.: 1. op continue basis, herstellen van het vertrouwen van de klant in het bancaire en financiële systeem, evenals in de bancaire en financiële instellingen, hun producten en diensten; 2. constructief bijdragen tot een vernieuwde financiële en bancaire architectuur betreffende regelgeving, reglementering en toezicht; 3. herdefiniëren en uitbreiden van het potentieel aan bancaire en financiële activiteiten in en vanuit België als toekomstig financieel centrum. De financiële sector wil graag luisteren naar en samenwerken met de politieke wereld, de controle-autoriteiten en de andere betrokkenen waaronder de sociale partners en belangengroepen. Het doel is op duurzame wijze bij te dragen tot een eigentijds aanbod van producten en diensten en verder werk te maken van de toekomstige ontwikkeling ervan in een omgeving waar een gezonde marktwerking heerst. Hierbij zal rekening worden gehouden met de recente ervaringen en signalen en zal de nodige aandacht geschonken worden aan het juiste evenwicht tussen de belangen van alle partijen (klanten, aandeelhouders, personeel en de maatschappij). In recent gepubliceerde rapporten op mondiaal, Europees en Belgisch niveau werd de crisis vanuit verschillende invalshoeken geanalyseerd en werden hieromtrent een aantal aanbevelingen geformuleerd. Op wereldniveau gaat het in de eerste plaats om de werkzaamheden en de aanbevelingen van de G-20 1. Op Europees niveau wordt gerefereerd naar de werkzaamheden van de Europese Commissie en andere Europese instellingen. Wij verwijzen vooral naar het de Larosière-rapport en het rapport van de Spring European Council staatshoofden en regeringsleiders) 2. (van de Europese Raad van De sector zal rekening houden met de signalen die werden gegeven in rapporten waar de crisis vanuit verschillende invalshoeken werd geanalyseerd en een aantal aanbevelingen werden geformuleerd: Mondiaal: aanbevelingen van de G-20 Europees: de Larosièrerapport en het Spring European Council Rapport Nationaal: rapport van de Bijzondere Parlementaire Commissie en twee aanbevelingsrapporten van het Lamfalussy comité. 1 Global plan for recovery and reform: zie http://www.londonsummit.gov.uk/en/summit-aims/summit-communique/ 2 Communication For The Spring European Council + Report of the high-level group of financial supervision in the EU chaired by Jacques de Larosière: zie http://europa.eu/european-council/
8 In eigen land is er het rapport van de Bijzondere Parlementaire Commissie 3 met daarin eigen aanbevelingen, en de twee aanbevelingsrapporten van het door de regering opgerichte Lamfalussy comité 4 5. Febelfin neemt goed nota van deze internationale, Europese en Belgische aanbevelingen en wenst zich constructief en positief op te stellen. 3 605 pagina s tellend verslag van de bijzondere commissie belast met het onderzoek naar de financiële en bankcrisis: zie http://www.dekamer.be/kvvcr/choose_language.cfm 4 Eindrapport (final report) van het high-level committee for a new financial architecture (juni 2009) + tussentijds rapport (interim report) van het high-level committee for a new financial architecture (februari 2009): zie http://docufin.fgov.be/ 5 Daarnaast dienen nog talrijke parlementaire initiatieven te worden vermeld die de aandacht weerhouden
9 Herstel van het vertrouwen De financiële sector beschouwt het herstel van het vertrouwen als één van zijn belangrijkste opdrachten. Aansluitend op het voornemen van de overheid om de economie te stabiliseren en het vertrouwen van de belanghebbenden in de financiële sector en in het systeem te herstellen, trekt de financiële sector lessen uit het recente verleden, ondersteunt acties om toekomstige ontsporingen te vermijden en gaat daarnaast een aantal engagementen aan in het belang van alle betrokkenen. De engagementen zijn opgevat als een stakeholder involvement. De voorstellen liggen op sector- en niet op bedrijfsniveau, zijn voldoende concreet en, waar mogelijk, ook meetbaar. De engagementen situeren zich in volgende domeinen: 1. Dienstverlening in het algemeen door continuïteit van de algemene bancaire diensten ; 2. Dienstverlening door kredietverlening ; 3. Risicobeleid, Bestuur en Verloning ; 4. Maatschappelijk verantwoord bankieren. Het dient te worden opgemerkt dat deze engagementen evolutief zijn en de basis zullen vormen van een verdere uitwerking en aanpassing in het licht van wijzigende omstandigheden, reflecties en gesprekken met onze leden, overheden, toezichthouders, De sector wil het vertrouwen herstellen via sectorengagementen die de klemtoon leggen op: 1. Dienstverlening in het algemeen en kredietverlening in het bijzonder 2. Risicobeleid, Bestuur en Verloning 3. Maatschappelijk verantwoord bankieren In het Febelfin jaarverslag zal een eerste statusverslag van de sectorengagementen worden opgenomen tot eind 2009. Ook is de financiële sector bereid om hierover (minimum één maal per jaar) te rapporteren aan de betrokken ministers. Dienstverlening continuïteit van de algemene bancaire diensten Om een betrouwbaar en volledig beeld te verkrijgen van hun verwachtingen en behoeften, zal de financiële sector de burgers op regelmatige basis bevragen. Daarvoor rekent de sector op de inbreng van een representatieve klantengroep op sectorniveau, die zal worden gevraagd naar hun concrete verwachtingen en aandachtspunten met betrekking tot het sectoraanbod aan financiële producten en diensten. De resultaten hiervan zullen de verdere basis vormen voor de effectieve uitwerking van de nieuwe sectorengagementen. Deze oefening zal in het bijzonder rekening houden met de plannen van de Europese Commissie voor de toekomstige Europese bancaire retailsector en de consumenten of aangaande de consumentenbescherming (lente 2009). De financiële sector zal eveneens bijzondere aandacht
10 besteden in deze oefening aan de thematiek die door de Europese consumentenorganisatie in Europa en België naar voren wordt geschoven. Febelfin overweegt een bijzonder forum op te zetten onder het voorzitterschap van een onafhankelijk persoon met de nodige kennis en ervaring in deze materie om deze oefening te begeleiden en te sturen. Een eerste vooruitgangsrapport zal gepresenteerd worden tijdens de jaarvergadering van Febelfin in februari 2010. De financiële sector engageert zich daarnaast om minimaal één maal per jaar een situatieschets over dit engagement te maken aan de regering, in bijzonderheid de bevoegde ministers, het Parlement en de toezichthouders. In de nasleep van de crisis verzorgt Febelfin Academy - waar aangewezen en in overleg met de leden en sociale partners - bijzondere opleidingen voor personen die in contact komen met het publiek, voornamelijk voor wat de nieuwe regels inzake toezicht en sectorwaarden 6 betreft. Daarnaast zal Febelfin werk blijven maken van de financiële geletterdheid en vaardigheid van alle Belgen, in het bijzonder de particulieren, en dit in nauw overleg met de politieke en financiële autoriteiten, de consumentenorganisaties maar bijvoorbeeld ook met de onderwijsgemeenschappen. Met haar programma wil Febelfin de bevolking en de financiële sector dichter bij elkaar brengen, opdat de consument betere en gepastere keuzes kan maken. Het doel is tweeledig: de bankiers en andere financiële professionele actoren ertoe aanzetten om de voorstelling van hun producten te verbeteren en de transparantie ervan te verhogen zodat de consumenten zich een beter inzicht kunnen verschaffen. De financiële sector plant weldra een eerste nulmeting uit te voeren waaraan momenteel de laatste hand wordt gelegd. De financiële sector zal ook nagaan, in overleg met de overheden, hoe er kan worden gewerkt aan het beter inschatten, het meer transparant maken van financiële producten en de daaraan verbonden risico s en het verder ondersteunen van de klanten in het maken van hun keuzes. Bij een betere bescherming van de consumenten wordt gestreefd naar een maximum aan Europese harmonisatie. Inzake het toekomstige retailbankieren (cf. Spring European Council Rapport) 7 heeft de Europese Commissie - net zoals de BEUC 8 - een aantal aandachtspunten geformuleerd. De Belgische financiële sector focust op volgende onderwerpen: - informatie over financiële producten en diensten vóór de ondertekening van het contract: tijdig, beknopt en begrijpelijk, met vergelijkbare relevante informatie (modeldocumenten), met één risico-aanduiding voor beleggingsproducten, strengere regels 6 Dienstverlening; vertrouwen & transparantie; dynamiek & proactiviteit 7 Communication For The Spring European Council: zie http://europa.eu/european-council/ 8 BEUC: Bureau Européen des Unions de Consommateurs (The European Consumers Organisation)
11 voor marketing en reclame en ontwikkeling van eenvoudige en gestandaardiseerde financiële diensten ; - financieel advies: conform de huidige en toekomstige MiFID (Markets in Financial Instruments Directive) normen en eisen ; - verantwoorde kredietverlening aan particulieren: de sector heeft hieromtrent tien principes geformuleerd. Meer informatie op volgende pagina s ; - depositogarantiestelsels: verdere harmonisatie consumentenbescherming op Europees niveau. Dienstverlening kredietverlening Sinds het uitbreken van de crisis bijna een jaar geleden heeft de financiële sector zich al snel op korte termijn een aantal prioriteiten gesteld. Deze werden reeds voor het eerst voorgesteld en toegelicht tijdens een eerste parlementaire hoorzitting op 2 oktober 2008, namelijk: 1. voorrang geven aan de continuïteit van de dienstverlening ; 2. samen met de overheden werken aan de inspanningen - op Belgisch vlak - om het systeem te stabiliseren, rekening houdend met de continuïteit van de dienstverlening. Kredietverlening aan ondernemingen Concreet hield en houdt dit continuïteitsengagement ook een specifiek belofte in naar kredietverlening aan ondernemingen. - Er werden en worden hierin bijzondere inspanningen geleverd om, ondanks de verslechtering van de economische conjunctuur, het bancaire kredietvolume op peil te houden en zo mogelijk nog op te trekken. Eind juni was het volume aan daadwerkelijk opgenomen krediet opgelopen tot 110 miljard EUR, het hoogste niveau ooit. Geleverde inspanningen inzake het op peil houden van het bancair kredietvolume: 110 miljard EUR aan daadwerkelijk opgenomen krediet per eind juni 2009.
12 - Deze inspanning voor bancaire kredietverlening behoeft verdere duiding: 1. Voor de financieringsbehoeften van Belgische ondernemingen kan bancaire kredietverlening niet zomaar de rol overnemen van andere gedesintermedieerde financieringsvormen. Immers, het belang van de bancaire kredietverlening voor de financiering van Belgische bedrijven was in de jaren voor de crisis sterk afgenomen, in het bijzonder voor de grote bedrijven. 2. Inspanningen tot continue kredietverlening worden voornamelijk verricht door de in België gevestigde banken. Hierbij mag opgemerkt worden dat de bancaire kredietverlening aan Belgische bedrijven door in het buitenland gevestigde banken manifest sterk is teruggelopen de laatste jaren. (jaarverslag NBB (Nationale Bank van België) 2009) - Het volume vormt één aspect van kredietverlening, maar ook de prijs van het krediet en de kredietvoorwaarden zijn het onderwerp van heel wat analyses, debat en overleg. De krediettarieven staan onder opwaartse druk omwille van de toename van de risico s op niet-terugbetaling, de stijging van de kostprijs van het geld en de substantiële toename van de kapitaals- en prudentiële vereisten. Aldus kunnen recente dalingen van de monetaire ECB-intrestvoeten (Europese Centrale Bank) (slechts) gedeeltelijk verrekend worden. Tengevolge hiervan stond eind juni 2009 de effectieve gemiddelde aangerekende rentevoet op 3,68%, het laagste niveau sinds november 2005. Ondanks de ongunstige conjunctuur versnelde de jaargroei van de kredieten aan de Belgische ondernemingen in het tweede kwartaal van 2009, en dit voor het eerst sinds eind 2007. De conjunctuur weegt eveneens op de beoordeling door de bankier van een kredietdossier waardoor soms de indruk ontstaat dat bankiers het kredietbeleid verstrakken. Deze aangelegenheid is en blijft een bijzonder aandachtspunt in het overleg met het bedrijfsleven. RENTETARIEVEN OP NIEUWE KREDIETEN Gewogen gemiddelde rente die door de Belgische banken wordt toegepast op de nieuwe kredieten aan ondernemingen. De tarieven zijn afkomstig van de MIR enquête, terwijl de weging, volgens de methodologie op punt gesteld door de ECB, gebaseerd is op de respectieve uitstaande bedragen van de diverse kredietvormen, beschikbaar via het schema A. Naast zijn engagement tot kredietverlening, heeft de financiële sector enerzijds zelf initiatieven
13 genomen, anderzijds heeft de sector zich voluntaristisch aangesloten bij een aantal bijkomende initiatieven die bedoeld zijn om ondernemingen en sectoren een maximum aan kansen te bieden om een krediet te bekomen. - Reeds in oktober 2008 richtte de financiële sector met het VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen) een eigen meldpunt (tel. 02 507 68 68) op om ondernemingen een tweede kans te bieden. Tot op vandaag werden een honderdtal vragen behandeld. - De financiële sector verleent ook zijn volledige medewerking aan tal van initiatieven genomen door de federale en regionale overheid. o De federale regering heeft een platform opgericht met vertegenwoordigers van de NBB (Nationale Bank van België) en het bedrijfsleven (VBO (Verbond van Belgische Ondernemingen), VOKA (Vlaams netwerk van ondernemingen), Unizo (Unie van Zelfstandige Ondernemers), UWE (Union Wallonne des Entreprises), ) waar ook de financiële sector (Febelfin, Assuralia) deel van uitmaakt ; o De financiële sector steunde de aanstelling van een federaal kredietbemiddelaar in februari 2009 ; o Op de verschillende regionale niveaus (Brussel, Vlaanderen, Wallonië) zijn lovenswaardige inspanningen geleverd door de respectievelijke regeringen met betrekking tot een verruiming en verbetering van de waarborgregeling voor ondernemers. Daarnaast zullen, met betrekking tot de bedrijven, de volgende initiatieven worden genomen: - Het bevragen van bedrijven over bedrijfsleven en financiering als klankbord voor de financiële sector. Bedrijfsleiders en vertegenwoordigers van de bancaire wereld houden op die manier voortdurend de vinger aan de pols. Ook voor dit platform wenst de financiële sector een onafhankelijk persoon met de nodige kennis en ervaring aan te stellen als voorzitter. - Het maandelijks publiceren van de evolutie van de kredietverstrekking. Kredietverlening aan particulieren Voor wat kredieten aan particulieren betreft, heeft Febelfin tien principes geformuleerd over de verantwoorde wijze waarop consumentenkrediet en hypothecair krediet aangegaan en verstrekt wordt. Het doel is klanten te informeren en te begeleiden, de kredietwaardigheid van klanten te onderzoeken en wanbetalingen te voorkomen en te beheren.
14 De tien principes zijn de volgende: 1. Transparantie: verstrekken van correcte en begrijpelijke informatie over de producten en de belangrijkste klantgerichte processen ; 2. Prijszetting: aanbieden van ondubbelzinnige prijzen ; 3. Dienstverlening aan de klant: helpen van kredietnemers om hun kredietbehoefte en het risico op overmatige schuldenlast onder controle te houden ; 4. Vertrouwelijkheid: beschermen van klantgegevens en privacy ; 5. Klanttevredenheid: meten van klanttevredenheid en passend reageren op klachten vanwege klanten ; 6. Kredietcyclusbeheer: opstellen van een kredietbeleid en van kredietprocessen ; 7. Inzameling van gegevens: beoordelen van kredietwaardigheid van de klant op basis van correcte en accurate informatie ; 8. Kredietrisicobeoordeling: analyseren van het klantenrisico en inschatten van het resterende budget ; 9. Risicopreventie: volgen van schuldenlast en kredietgebruik, teneinde te anticiperen op betalingsachterstand ; 10. Schuldbegeleiding: actief voorstellen van oplossingen, zodat de klant optimaal gebruik kan maken van zijn mogelijkheden om zijn financiële verplichtingen na te komen.
15 Risicobeleid, Bestuur en Verloning In juni 2009 werd het Brussels Finance Institute (BFI) 9 opgericht met een eigen Academische Raad. Dit najaar biedt het BFI een vervolg aan op de Corporate Governance en Risk Management leerstoel voor een doelpubliek van senior managers uit de financiële wereld. Deze lezingen sluiten nauw aan bij de actualiteit rond de crisis. De leerstoel zal jaarlijks georganiseerd worden en staat open voor prominente binnenlandse en buitenlandse academici om op het gebied van financiële dienstverlening, strategieën en reflecties aan te reiken aan de Belgische financiële sector. In antwoord op de crisis werd Febelfin Academy gevraagd een opleiding uit te werken gericht op de bestuurders van financiële instellingen. De eerste cyclus BFI Cycle Issues of Governance & Rebuilding the Financial System vindt dit najaar plaats. Daarnaast initieert Febelfin een jaarlijks evenement dat aan alle bankbestuurders de kans biedt om recente ontwikkelingen, trends en aandachtspunten, die voor de financiële sector van belang kunnen zijn, te bespreken. Tevens werd Febelfin Academy gevraagd het intern opleidingsaanbod voor de medewerkers tewerkgesteld in de financiële sector waar nodig en gewenst aan te passen aan de concrete lessen en ervaringen uit de recente crisis. Op het vlak van verloning onderschrijft de financiële sector de Belgische Corporate Governance Code van 2009 10. Deze code werd geactualiseerd opdat de vertrekvergoeding van de CEO of van elk ander lid van het uitvoerend management in de toekomst niet meer zou bedragen dan 12 (en bij uitzondering 18) maanden basis- en variabele verloning. Waar mogelijk en wenselijk, bekijkt Febelfin de bijkomende stappen rechtstreeks met haar leden (cfr infra). Op nationaal vlak formuleerde het door de regering opgericht Lamfalussy comité in zijn eerste interimverslag 11 van februari 2009 een reeks aanbevelingen rond het remuneratiebeleid in de Belgische financiële en bancaire wereld. De financiële sector stelt zich constructief op tegenover de verwerking van deze aanbevelingen. 9 www.bfinstitute.be of persdossier BFI Governance of Risk Management 10 Voor de volledige code: http://www.corporategovernancecommittee.be/library/documents/final%20code/corporategovnlcode2009.pdf 11 http://docufin.fgov.be/intersalgnl/thema/actueel/pdf/high_level_committee_on_a_new_financial_architecture_interim_rep ort_nl_20090223.pdf
16 Op Europees vlak heeft het CEBS (Committee of European Banking Supervisors) recentelijk haar aanbevelingen omtrent verloning bijgewerkt. Daarnaast voorziet een nieuwe hervorming van de CRD-richtlijn (Capital Requirement Directive) sancties voor financiële instellingen waarvan het remuneratiebeleid afwijkt van de evenwichtige normen voor het nemen van risico s. Op wereldniveau werden in april op de bijeenkomst van de G-20 in Londen onder meer de volgende regels vastgelegd: - er moet een nauwe band zijn tussen risico s en verloning ; - de raden van bestuur moeten toezicht houden ; - de betaling moet in de tijd worden gespreid. De regels van de G-20 liggen in de lijn van de door het CEBS vastgestelde regels en zijn ook overgenomen door andere Europese regelgevers. Het thema staat opnieuw op de agenda van de volgende G-20 bijeenkomst in Pittsburgh op 24 en 25 september 2009. Algemeen genomen neemt de financiële sector tegenover deze aanbevelingen dezelfde constructieve houding aan als tegenover de Lamfalussy aanbevelingen. Wel pleit de financiële sector voor pragmatisme en de broodnodige afstemming met Europese en internationale afspraken in dit domein. Dit werd nog eens duidelijk in het recente debat over de verloning van de zogenaamde traders, die voornamelijk wordt bepaald en gedreven door de grote mondiale centra zoals New York en Londen. Tot slot heeft Febelfin een consultatieronde onder haar leden gelanceerd om een eigen remuneratiecode op te stellen, in anticipatie op de verwerking van de verschillende internationale, Europese en Belgische antwoorden in deze materie. Febelfin hoopt dergelijke remuneratiecode de komende weken een duidelijker vorm en inhoud te kunnen geven in samenspraak met en akkoord van al haar leden. Een eerste concrete versie van een dergelijke code is reeds opgesteld en overeengekomen. Doch, een verder rijpingsproces, in het licht van het nog steeds gevoerde maatschappelijke debat en de besprekingen op G-20 en Europees niveau, blijft noodzakelijk. Maatschappelijk verantwoord bankieren Via dialoog, luisterbereidheid en betrokkenheid wil de financiële sector een groter maatschappelijk draagvlak creëren om een brug te slaan tussen de financiële wereld en zijn klanten.
17 Rekening houdend met de metingscriteria 12 die Europa voor de retailmarkt hanteert, zal Febelfin in het belang van alle belanghebbenden aan de hand van enquêtes zijn werking en de evolutie ervan opvolgen en verbeteringsvoorstellen formuleren. De financiële sector stelt voor een platform met belangengroepen en andere belanghebbenden op te richten teneinde de pijnpunten inzake bankieren en investeren in duurzame producten in kaart te brengen en, waar mogelijk, gezamenlijke oplossingen aan te brengen. De financiële sector zal een onafhankelijk persoon aanstellen als voorzitter die met zijn kennis en ervaring een verrijking voor een dergelijk forum kan betekenen. Een eerste vooruitgangsverslag zal voorgesteld worden tijdens de jaarvergadering van Febelfin in februari 2010. De financiële sector engageert zich daarnaast minimaal één maal per jaar verslag uit te brengen over dit engagement aan de regering, in bijzonderheid de bevoegde ministers, het Parlement en de toezichthouders. In deze context willen we ook melding maken van de gedragscode die door BEAMA, de Belgische Vereniging van Asset Managers (Belgian Asset Managers Association), werd opgesteld. Deze code, bestemd voor haar leden, bevat de governance principes voor Asset Management en de wijze waarop ze moeten worden toegepast. Tevens zal de financiële sector aandacht hebben voor andere vormen van maatschappelijk engagement, zoals sponsoring en mecenaat. 12 Het EU-Scoreboard focust op 5 indicatoren (klachten, prijszetting, tevredenheid, switching en veiligheid) die een slecht functioneren van de markt kunnen aanduiden.
18 Nieuwe financiële en bancaire architectuur In de eerste plaats erkent Febelfin de behoefte aan bijsturing, aanpassing en hervorming van de financiële architectuur op mondiaal, Europees en Belgisch niveau. Doeltreffendheid, efficiëntie & proportionaliteit Febelfin is voorstander van meer doeltreffendheid in de wetgeving, de reglementering en het toezicht. De sector wenst meer doeltreffendheid in de regelgeving en het toezicht voor alle financiële actoren en activiteiten. Reeds in 2006 13 pleitte Febelfin voor meer doeltreffendheid, niet voor méér regelgeving maar better regulation. Hierbij werd verwezen naar de doelstellingen en de methodologie die de Europese Unie hiertoe op tafel legde. De huidige crisis en de lessen die daaruit getrokken worden, bieden de kans om zeer concreet vorm te geven aan better regulation op het vlak van doeltreffendheid en efficiëntie. De financiële sector is ook voorstander van eenvormigheid in de regelgeving en het toezicht voor alle financiële actoren die op één markt met elkaar concurreren. Teneinde rekening te houden met belangrijke diversificatie-elementen, vraagt de financiële sector dat het proportionaliteitsprincipe in acht wordt genomen bij de toepassing van de regelgeving door de toezichthouders. Deze proportionaliteit mag op zich niet leiden tot concurrentie met ongelijke wapens. De omvang van een financiële instelling, het risicoprofiel, het grensoverschrijdend karakter van de activiteiten, de klantensegmenten, zijn voorbeelden van criteria die de proportionaliteit bij de toepassing van de regelgeving kunnen rechtvaardigen. Geen marktverstoring Met het oog op better regulation roept de financiële sector de daartoe best geplaatste autoriteiten op om ervoor te zorgen dat de recente staatsinterventies niet leiden tot ongewenste marktverstoring. De financiële sector begrijpt ten volle dat het recente optreden van de overheid in de eerste plaats een stabilisering van het systeem beoogde en drukt daarvoor zijn erkentelijkheid uit. Febelfin heeft er vertrouwen in dat de concurrentie-autoriteiten, inzonderheid het Europese DG (Directoraat Generaal) Competition, zich van deze taak zullen weten te kwijten, waar nodig en gewenst in samenspraak met andere Europese of nationale autoriteiten. Wel wenst de financiële sector een lans te breken voor het verschaffen van maximale transparantie in de opgelegde voorwaarden verbonden aan staatstussenkomsten en de uitgeoefende controle hierop. 13 Strategische agenda financiële sector 2006-2009: Pagina 32 e.v. Febelfin jaarverslag 2007. Zie http://www.febelfin.be
19 Impactanalyse De financiële sector pleit ervoor dat Belgische en Europese overheden de nodige aandacht zouden blijven besteden aan de mogelijke impact en gecombineerde effecten van hervormingen en de nieuwe regelgeving en toezicht op de economie, onder meer wat bancaire kredietverlening en de tewerkstelling in de financiële sector betreft. Voorts wil de financiële sector ervoor pleiten dat rekening wordt gehouden met de operationele verwerkingscapaciteit van alle nieuwe wetgeving, regelgeving en toezicht. Immers, dergelijke wijzigingen vereisen aanpassingen in systemen, bijkomende opleiding van personeel en communicatie naar klanten. Ook wordt extra aandacht gevraagd bij de hervormingsvoorstellen voor implicaties in de context van ons sterk geavanceerd, open en internationaal bancair en financieel landschap. Immers, 80% van de banken in België gevestigd, houden hun beslissingscentra buiten België. Anderzijds beschikt België over echte troeven die nog immer potentieel bieden zoals ervaring in back-office activiteiten (bijvoorbeeld Bank of New York Mellon, SWIFT, Euroclear) en een goed opgeleid, productief, meertalig personeel. Model van depositobank De financiële sector heeft vragen bij het voorstel om een onderscheid te maken tussen deposito- en handelsbanken en bij het voorstel tot verbod van beursnotering voor depositobanken. Het model van depositobank, zoals wij het kennen, bestaat inderdaad al een hele tijd in België onder de vorm van verscheidene succesvolle spaarbanken en andere retailbanken. Een ondoordachte verplichting voor de banken om meer middelen te werven via deposito s kan een positieve invloed hebben op de liquiditeitsratio s, maar ook negatieve gevolgen op de activiteiten van de huidige commerciële banken. De commerciële banken zouden zich daardoor beperkt kunnen zien in hun mogelijkheden om middelen te werven en dus ook in hun kredietverlening aan consumenten en ondernemingen, met alle gevolgen dienaangaande voor de Belgische economie. Een consensus op Europees niveau lijkt hierbij dan ook sterk aangewezen. Geïsoleerde initiatieven van een kleine lidstaat lijken niet zinvol, omdat zij het lokale banksysteem bemoeilijken en negatieve effecten voor de lokale economie kunnen veroorzaken. Bovendien is er binnen Europa naar onze waarneming geen echte beweging gaande om de multi-business en multi-jurisdictionele banken te herleiden tot een narrow bank concept. Integendeel, men kan zich zelfs de vraag stellen of in Amerika en bepaalde Europese landen er voor sommige van dergelijke multi-business en multi-jurisdictionele banken juist geen uitbreiding en versterking van activiteiten gaande is. Kan België als land en economie met één van de grootste graden aan globalisatie ter wereld zich op dit ogenblik dergelijk initiatief veroorloven, zonder vooraf alle mogelijke gevolgen voor de hele economie en samenleving duidelijk in te schatten?
20 De financiële sector gelooft sterk in het behoud van multi-business, multi-jurisdictionele banken, lokale of multinationale nichespelers, en aldus in de toekomstige diversiteit van de Belgische bankmodellen. De financiële sector onderschrijft ten volle de wegwerking van het spanningsveld tussen de toezichts- en boekhoudkundige regels, voorgeschreven door het interimrapport van het Lamfalussy comité. Daadwerkelijk Europees depositogarantiesysteem Tot slot zal de financiële sector ijveren voor een daadwerkelijk Europees depositogarantiesysteem waarbij alle spelers op de retailmarkt (consumenten en marktpartijen) gelijk worden behandeld op het gebied van participatie en bescherming zonder anomalieën. Op die manier wil hij bijdragen tot de huidige werkzaamheden rond een herziening van het depositogarantiesysteem. Toekomstig financieel centrum België moet een concurrerend en aantrekkelijk centrum blijven voor nationale en internationale financiële activiteiten en ondernemingen. De sterke aanwezigheid van buitenlandse banken op het Belgisch grondgebied duidt op de bancaire centrumfunctie van ons land. 80 % van de totale bankenpopulatie in België is van buitenlandse oorsprong (m.a.w. een dochteronderneming of bijkantoor van een buitenlandse bank) (cijfer per eind 2007). In Duitsland is dat percentage 6,1, in Nederland 14,7 en in Frankrijk 29,6. Zoals de rest van de economie en het bedrijfsleven, heeft de banksector zich opengesteld voor buitenlandse input. Deze internationale openheid is voor een klein land de enige manier om activiteiten en investeringen aan te trekken. De strategische belangrijkheid van de kwaliteit van de regelgeving en het toezicht voor het behoud van de huidige bedrijvigheid en voor het aantrekken van nieuwe activiteiten en ondernemingen in ons land mag niet worden onderschat. De buitenlandse banken in België zijn in overgrote mate (voor circa 85 %) banken afkomstig uit andere EU-lidstaten. Als bancair en financieel centrum hebben we voluit de Europese kaart getrokken. Bijgevolg is het belangrijk dat het Europees kader voor regelgeving en controle voor de financiële sector versterkt uit de crisis komt. Febelfin zal daarvoor blijven ijveren in het belang van het financieel centrum, de toegevoegde waarde, de werkgelegenheid, kortom onze welvaart. Belgische banken onderwerpen aan een strengere regelgeving dan die voor andere Europese banken, zou in dat opzicht geen goed idee zijn. België is er overigens in geslaagd om internationale back office activiteiten aan te trekken. Deze internationale financiële platformen zijn relatief ongeschonden uit de crisis gekomen en er hebben zich geen continuïteits- of systeemmoeilijkheden voorgedaan. Voor de toekomst is
21 het niet onbelangrijk om een omgeving te behouden die de Belgische concurrentiepositie op dit vlak niet verzwakt. Hierbij dient steeds de toegevoegde waarde van de financiële sector aan de maatschappij, de economie en de Belgische financiële sector met zijn medewerkers voor ogen gehouden te worden. Iedere toekomststrategie voor de Belgische financiële en banksector zal rekening moeten houden met de plaats die de financiële sector inneemt in de economie. Het gaat o.a. om bijna 140.000 directe jobs (en naar schatting 120.000 indirecte), 7,4 % van de werkgelegenheid in het commerciële dienstensegment en 10,7 % van de toegevoegde waarde in dat segment 14. 14 (Gegevens voor 2005-2007)
22 Conclusie De lessen die uit de financiële crisis kunnen en moeten worden getrokken, mogen niet worden vergeten maar moeten ter harte worden genomen. De nieuwe visie zal ook aansluiten bij het nieuwe landschap en de toekomstige financiële architectuur. De financiële crisis zal maken dat de financiële sector en zijn activiteiten anders worden. Maar een moderne en innovatieve economie zal een moderne en innovatieve financiële sector nodig blijven hebben, uiteraard binnen een kader dat rekening houdt met de crisiservaringen en -lessen. De concurrentie tussen de financiële centra zal de crisis overleven. Het komt erop aan een realistische, evenwichtige en geloofwaardige strategie te ontwikkelen, waarin toch ook plaats blijft voor gerichte en gezonde ambitie.
3. Overzicht aandachtspunten van de financiële sector Herstel van het vertrouwen Nieuwe financiële en bancaire architectuur België als financieel centrum De financiële sector beschouwt het herstel van het vertrouwen als één van zijn belangrijkste opdrachten. De financiële sector engageert zich tegenover zijn diverse belanghebbenden op volgende domeinen: 1. Dienstverlening in het algemeen door continuïteit van de algemene bancaire diensten; 2. Dienstverlening door kredietverlening; 3. Risicobeleid, Bestuur en Verloning 4. Maatschappelijk verantwoord bankieren De financiële sector is voorstander van een efficiënte en doeltreffende regelgeving en toezicht, met een grotere Europese harmonisatie, een efficiënte werking van toezichthouders en de toepassing van het proportionaliteitsbeginsel De financiële sector wenst de toekomstige diversiteit van bankmodellen en financiële dienstenverlening in en vanuit dit land te vrijwaren. De financiële sector wil werken aan versterking van de aantrekkingskracht van België voor nationale en internationale financiële ondernemingen en activiteiten met een duurzame tewerkstelling. België wordt bancair meer en meer een hostland en steeds minder een homeland, maar moet zijn bijzondere troeven behouden, (meertalig en hoog opgeleid personeel, nabijheid van de Europese instellingen). België geniet van een vooraanstaand wereldwijd marktleiderschap inzake backoffice activiteiten met instellingen zoals Euroclear, Bank of New York Mellon en SWIFT. Voor 2010-2011 wil de financiële sector éénzelfde visie uitdragen: Samen vooruit Met de financiële sector als constructieve partner en deelnemer Bereid om zijn engagement op te nemen
Lexicon Better regulation (goede regelgeving): regelgeving die noodzakelijk en doeltreffend is voor het bereiken van het beoogde doel. De financiële sector ijvert voor de toepassing van better regulation waarbij de prioriteiten voor de financiële sector voor de toekomst zijn : o transparante regelgevingsplanning met een duidelijke (langetermijn) visie en een coherent beleid waarbij tijdig geanticipeerd wordt op evoluties in internationale of Europese wetgeving; o grotere betrokkenheid van de financiële sector bij de totstandkoming van de regelgeving. Febelfin moedigt alle initiatieven aan die een strategische dialoog kunnen bevorderen tussen de financiële sector, de overheid en andere belangengroepen; o kwaliteitsverbetering van de regelgeving via RIA s (Regelgevende Impact Analyse), kosten/batenanalyses en via administratieve vereenvoudiging; o voldoende tijd voor de implementatie van nieuwe regels. Dit veronderstelt eveneens dat de Europese richtlijnen tijdig worden omgezet; o a posteriori evaluatie. Cross border groep: een grensoverschrijdende groep ondernemingen bestaande uit een moederonderneming, haar dochterondernemingen en de deelnemingen van de moederonderneming en haar dochterondernemingen, alsook ondernemingen die met elkaar verbonden zijn. Gedesintermedieerde financieringsvormen: financiële stromen buiten de bancaire intermediatie, waarbij de bank in eigen naam en onder eigen verantwoordelijkheid aangetrokken werkmiddelen (meestal deposito s) omzet in financieringen (meestal kredieten). Bij gedesintermedieerde financiering treden banken meestal op als begeleiders en adviesverstrekkers. De klassieke intermediatierol van de banken (deposito's inzamelen, kredieten verlenen) wordt minder belangrijk. Financieel bemiddelaar: Professioneel persoon of professionele instelling tot wie investeerders zich moeten wenden om op de financiële markten te kunnen kopen of verkopen. Financiële bemiddelaars kunnen onder meer banken, investeringsbedrijven of online brokers zijn. Naargelang zijn statuut kan hij instaan voor de ontvangst/overdracht van orders, het bewaren van rekeningen, het onderhandelen, MiFID: Markets in Financial Instruments Directive. Europese richtlijn die sinds 1 november 2007 van toepassing is binnen de Europese Unie, Ijsland, Noorwegen en Liechtenstein. De richtlijn beoogd een beter beschermingsstelsel voor de belegger en de verhoging van de concurrentie op de financiële markten. Multi-business banken: banken die werkzaam zijn in verscheidene segmenten: retailbankieren (spaardeposito s en kredietverlening op grote schaal), private banking, zakenbankieren (bijvoorbeeld : bedrijfsherstructureringen),... Multi-jurisdictionele banken: banken die actief zijn in verscheidene staten en bijgevolg verscheidene regelgevingen in acht moeten nemen.
Proportionaliteitsbeginsel: inzake verwerking en toepassing van de regels voor het bankbedrijf en het toezicht op de banken wordt rekening gehouden met specifieke elementen van elke categorie van bank, zonder aanleiding te geven tot concurrentieverstoringen. Prudentieel toezicht: via het prudentieel toezicht wordt erover gewaakt dat de instellingen onder toezicht, die met het geld van het publiek werken, hun verbintenissen ten aanzien van hun klanten steeds kunnen nakomen. Verder draagt het prudentieel toezicht bij tot de stabiliteit van de financiële markten waarop de instellingen onder toezicht actief zijn. Stakeholder involvement: luisteren en dialoog bewerkstelligen met alle betrokken partijen.
Belgische Federatie van de financiële sector Aarlenstraat 82 1040 Brussel T +32 2 507 68 11 F +32 2 888 68 11 info@febelfin.be Verantwoordelijke uitgever: Michel Vermaerke, Febelfin www.febelfin.be
Belgische Federatie van de financiële sector Fédération belge du secteur financier Belgian Financial Sector Federation Persontmoeting 08-09-2009
The world is changing New financial architecture Europa Eerste concrete de Larosière omzetting België Aanbevelingen Parlement & Lamfalussy bekend Page 2
Sectorengagementen Dienstverlening Herstel van het vertrouwen Bevraging burgers Opleiding bank-en loketbedienden Financiële geletterdheid en vaardigheid Maximale transparantie Maximale EU-harmonisatie Page 3
Sectorengagementen Dienstverlening «kredietverstrekking» Bedrijven Kredietverstrekking Actieve bijdrage initiatieven overheid/sectorfederaties Dialoog bedrijfsleven Particulieren 10 principes BVK code Responsible Lending & Borrowing Page 4
Sectorengagementen Risicobeleid, Bestuur en Verloning Eerste leerstoel Risk Management Opleiding bestuurders Verloning: Onderschrijving Corporate Governance Code Conformiteit EU en internationale initiatieven Page 5
Sectorengagementen Maatschappelijk verantwoord bankieren Platform belangengroepen Hoorzittingen Kamer- en Senaatscommissie Page 6
Bevragingen burgers Opleiding bank- en loketbediendes Financiële geletterdheid en vaardigheid Maximale transparantie van financiële producten Dienstverlening - algemeen Via verschillende bevragingen nagaan wat de verwachtingen en behoeften zijn van het grote publiek ten opzichte van zijn bankinstelling. Bankbedienden opleiden in het kader van onze sectorwaarden (dienstverlening, transparantie, dynamisme en proactiviteit), rekening houdend met de ervaringen van de recente crisis. Ervoor zorgen dat de consumenten voldoende onderlegd zijn om de producten goed te begrijpen en zo de juiste keuze kunnen maken. Begrijpelijke en overzichtelijke informatie verstrekken opdat de klant begrijpt welke producten hem worden voorgesteld. Dienstverlening - kredietverstrekking Verstrekken van krediet Blijven de rol spelen van de motor van de economie door het toekennen van krediet aan bedrijven. Dialoog met het bedrijfsleven Bevragingen van bedrijven en het oprichten van een dialoogplatform teneinde zo goed mogelijk tegemoet te komen aan hun reële verwachtingen en behoeften. 10 basiskredietprincipes Invoering van tien basisprincipes voor een versterking van het consumentenkrediet en hypothecair krediet. Risicobeleid, Bestuur en Verloning Risicobeheer en -controle Opleiding voor bankmanagers (bestuurders) bij het Brussels Finance Institute (www.bfi.be). Bestuur Opleiding door Febelfin Academy voor bankbestuurders. Verloning Dialoog met sociale partners Verslag aan landvertegenwoordigers Page 7 Onderschrijving van de Belgische Corporate Governance Code. Conformiteit met EU en internationale initiatieven. Maatschappelijk verantwoord bankieren Oprichting van een platform voor een debat tussen de financiële wereld en haar belangrijkste gesprekspartners uit het middenveld teneinde een duurzaam investeringsbeleid uit te stippelen. Permanente wisselwerking met de Kamer van Volksvertegenwoordigers en de Senaat en inbreng in de hoorzittingen en commissies terzake.
Nieuwe financiële en bancaire architectuur & België als toekomstig financieel centrum Constructief t.o.v. hervorming financiële en bancaire architectuur Doeltreffender en efficiënter Mondiaal, EU, Belgisch Initiatieven en uitdagingen voor financiële en bancaire activiteiten in en vanuit België Page 8