Bedrijfsleven in beeld: Het particulier beveiligingsbedrijf

Bedrijfsleven in beeld: Het particulier beveiligingsbedrijf mevr. drs. H.W. Stigter Zoetermeer, maart 2000

ISBN: 90-371-0777-X Prijs: ƒ 25,- Bestelnummer: A9923 EIM is een onderzoeksbureau met 170 professionals. EIM verschaft beleidsgerichte en praktijkgerichte informatie van sociaal-economische aard voor en over alle sectoren van het bedrijfsleven en voor beleidsinstanties. EIM is gevestigd in Zoetermeer. Behalve op Nederland richt EIM zich ook op de Europese economie en op andere continenten. Voor meer informatie over EIM en wat EIM voor u kan betekenen, kunt u contact met ons opnemen. Adres: Italiëlaan 33 Postadres: Postbus 7001 2701 AA Zoetermeer telefoon: 079 341 36 34 telefax: 079 341 50 24 Website: www.eim.nl Dit onderzoek is gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldiging en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM. EIM aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM. Quoting of numbers and/or texts as an explanation or support in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM. EIM does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections. 2

Het particulier beveiligingsbedrijf Inhoud 1 Inleiding.................................................4 2 Typering van de branche.....................................5 2.1 Een korte terugblik..........................................5 2.2 Vestigingseisen.............................................5 2.3 Opleidingseisen............................................6 2.4 Kwaliteitszorg.............................................7 2.5 Organisaties...............................................7 3 Structuurkenmerken........................................8 3.1 Aantal ondernemingen.......................................8 3.2 Typen bedrijven............................................8 3.3 Werkgelegenheid...........................................9 3.4 Omzet..................................................12 4 Bedrijfsvoering...........................................19 4.1 Leeftijd en rechtsvorm......................................19 4.2 Vestiging en klantenwerving..................................19 4.3 Knelpunten..............................................21 4.4 Kostenstructuur en bedrijfsresultaat.............................22 4.5 Investeringen.............................................22 4.6 Samenwerking............................................24 5 Toekomstverwachting......................................26 5.1 Omzetontwikkeling.........................................26 5.2 Werkgelegenheidsontwikkeling................................26 5.3 Winstverwachting..........................................27 5.4 Uitbreiding takenpakket.....................................27 6 Informatie over de branche..................................28 3

Het particulier beveiligingsbedrijf 1 Inleiding Dit rapport geeft inzicht in de basisstructuur van de branche van particuliere beveiligingsbedrijven. Het geeft antwoorden op vragen als: hoeveel particuliere beveiligingsbedrijven zijn er in Nederland, welke bedrijfstypen zijn te onderscheiden en hoe ziet de exploitatiestructuur eruit? Ook vragen met betrekking tot de bedrijfsvoering, zoals de mate van publiek-private samenwerking met gemeenten en/of politie, komen aan de orde. Onze dank gaat uit naar de ondernemers en de organisaties in de branche; zonder hun medewerking had dit rapport niet tot stand kunnen komen. Onderzoeksopzet Het onderzoek is gebaseerd op telefonisch veldwerk dat in oktober 1999 heeft plaatsgevonden onder particuliere beveiligingsbedrijven in Nederland. Dit betekent dat eigen beveiligingsunits binnen grote bedrijven en instellingen niet in de studie zijn meegenomen. Ten behoeve van het veldwerk is gebruikgemaakt van ledenbestanden van verschillende organisaties in de branche, alsmede van het ondernemingenbestand van EIM. Het betreft in alle gevallen bedrijven die zich in hoofdzaak bezighouden met beveiliging of werkzaamheden verrichten die verband houden met de beveiliging van personen en/of objecten. 4

Het particulier beveiligingsbedrijf 2 Typering van de branche 2.1 Een korte terugblik Het particulier beveiligingsbedrijf bestaat al decennialang. Reeds aan het begin van de twintigste eeuw ontstond de behoefte aan beveiliging van eigendommen, met name in de nachtelijke uren. De politie hield zich voornamelijk overdag bezig met het handhaven van de openbare orde, waardoor er ruimte ontstond voor particuliere initiatieven. In de loop der tijd heeft het particulier beveiligingsbedrijf een enorme vlucht genomen. Mede door de toepassingen van nieuwe informatie- en communicatietechnologie, zoals mobilofoons, portofoons, Internet en andere IT-systemen, is de kwaliteit van de dienstverlening toegenomen en is de efficiency sterk verbeterd. Het imago van de beveiligingsbranche is de laatste jaren aan een grote verandering onderhevig. Niet langer worden beveiligingsbeambten gezien als nachtwakers met zaklantaarn. Ze voorzien in een behoefte aan meer blauw op straat en nemen daardoor zo nu en dan taken over van de politie. De noodzaak van een brede inzetbaarheid van beveiligingsmedewerkers, van toezichthouder in winkelcentra tot arrestantenbewaking en van vervoer van geld tot schadeonderzoek, vraagt om een verregaande mate van professionalisering. Dit komt sterk tot uiting in de eisen die de overheid stelt aan een particulier beveiligingsbedrijf en de aandacht binnen de branche voor investeringen in opleiding van medewerkers. 2.2 Vestigingseisen Op 1 april 1999 is de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus in werking getreden. Deze wet vervangt de bepalingen uit de Wet op de weerkorpsen en de particuliere beveiligingsorganisaties. In de nieuwe wet zijn bepalingen opgenomen die gericht zijn op kwaliteitsbevordering van particuliere beveiligingsbedrijven en recherchebureaus. Daarnaast bevat de wet waarborgen voor de betrouwbaarheid van het personeel van bedrijven in de branche, een goede afstemming met het werk van de politie en de presentatie aan de burger. De reeds in de oude wet bestaande vergunningplicht is ook in de nieuwe wet opgenomen. Dit betekent dat het verboden is zonder vergunning van de minister van Justitie een particuliere beveiligingsorganisatie op te richten. Uit het onderhavige onderzoek bleek dat slechts driekwart van alle particuliere beveiligingsorganisaties een 5

Typering van de branche vergunning heeft. Met name onder de advies-, recherche- en schadeonderzoeksbureaus ligt het percentage bedrijven met een vergunning relatief laag (55%). Dit heeft te maken met het feit dat adviesen schadeonderzoeksbureaus ten behoeve van de beveiliging niet vergunningplichtig zijn. Voor particuliere alarmcentrales en voor geld- en waardetransportbedrijven gelden nog enkele bijzondere bepalingen. 2.3 Opleidingseisen In de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus zijn tevens artikelen opgenomen over eisen die aan medewerkers van particuliere beveiligingsorganisaties worden gesteld. Een particuliere beveiligingsorganisatie mag pas na toestemming van de korpschef in de regio personen beveiligingswerkzaamheden laten uitvoeren. Ook dienen deze personen in bezit te zijn van het Basisdiploma Algemeen Beveiligingsmedewerker (A.B.M.) of een ander, volgens de wet erkend diploma. Naast dit diploma kent de beveiligingsbranche ook het vak- en kaderdiploma en specifieke certificaten voor onder meer beveiliging in de detailhandel. Beveiligingsmedewerkers in spe moeten een beroepsopleiding volgen 1. Zo n opleiding duurt ongeveer een jaar. Eerst volgt de cursist een oriëntatie in de beveiligingsbranche en krijgt hij les in maatschappij en cultuur. Vervolgens gaat hij onder begeleiding een half jaar aan de slag. Daarna wordt een theorie-examen afgenomen. Zes maanden later volgt dan het praktijkexamen. Ook via de Beroepsbegeleidende Leerweg (BBL) of de Beroepsopleidende Leerweg (BOL) krijgen (jonge) mensen mogelijkheden om het diploma Algemeen Beveiligingsmedewerker te halen. In geval van BBL ligt de nadruk op de praktijk en bedraagt de opleidingsduur maximaal 12 maanden. Bij BOL wordt de meeste aandacht besteed aan theorie; op basis van een theoriecertificaat kan de beveiligingsmedewerker in opleiding gedurende maximaal twee maanden ervaring opdoen in de praktijk. Deze trajecten zijn alleen mogelijk als het beveiligingsbedrijf voldoet aan een aantal eisen; het moet een erkend leerbedrijf zijn en er moet sprake zijn van een praktijkovereenkomst en een arbeidsduur voor de medewerker voor minimaal de duur van de opleiding. 1 De brancheorganisatie van bedrijven in de particuliere beveiliging (VPB) heeft een opleidingsmodel opgesteld met Instituut Gildevaart en hiervoor een convenant getekend. 6

Typering van de branche 2.4 Kwaliteitszorg Kwaliteit staat hoog in het vaandel in de beveiligingsbranche. Gezien de werkzaamheden, zeker nu beveiligingsbedrijven ook taken van de politie op zich nemen, zijn integriteit en zorgvuldigheid van groot belang. Ongeveer 10% van de bedrijven in de branche heeft een ISOcertificaat of is bezig dit te halen. Daarnaast hebben meer dan vier op de tien beveiligingsbedrijven zich geconformeerd aan een gedragscode van een belangenorganisatie. De branche van particuliere beveiligingsorganisaties kent tevens een eigen CAO. 2.5 Organisaties De Vereniging van Particuliere Beveiligingsorganisaties (VPB) is de grootste belangenorganisatie in de branche. De vereniging telt circa 100 leden. Deze bedrijven zijn verantwoordelijk voor 90% van de werkgelegenheid in de branche. Andere, kleinere organisaties binnen de branche zijn de Vereniging van Beveiligingsmanagers Nederland (VBN), de Vereniging van Beveiligingsondernemingen in Nederland (VEBON) en de Vereniging van Bedrijven in de Evenementenbeveiliging (VBE). Daarnaast bestaan er aparte organisaties voor bedrijven die zich bezighouden met recherchewerkzaamheden en die adviseren en onderzoek doen ten behoeve van de beveiliging. Voorbeelden hiervan zijn de Stichting Nederlandse Registers voor Onderzoekers en Beveiligingsadviseurs (NEROB), opgericht door de VPB en de VBN, en de Raad van Onafhankelijke Beveiligingsadviseurs (ROBA). Ondanks de veelheid aan branche- en beroepsorganisaties blijkt uit het onderzoek dat bijna tweederde van de bedrijven in de particuliere beveiligingsbranche niet is aangesloten bij een belangenorganisatie. Een belangrijke oorzaak hiervan zijn de toelatingseisen die deze organisaties aan aspirant-leden stellen. 7

Het particulier beveiligingsbedrijf 3 Structuurkenmerken 3.1 Aantal ondernemingen Deze branchescan is een oriëntatie op alle bedrijven in de particuliere beveiligingsbranche die zich in hoofdzaak bezighouden met beveiligingsactiviteiten, dan wel werkzaamheden verrichten die betrekking hebben op de beveiliging, zoals advisering, onderzoek en recherche. Bedrijven die omzet behalen uit particuliere beveiligingsactiviteiten, maar deze activiteiten niet als kernactiviteit beschouwen, worden gerekend tot andere branches. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bedrijven die beveiligingsapparatuur installeren. Deze bedrijven vallen volgens de Standaard Bedrijfstak Indeling van het CBS onder de elektrotechnische branche. De particuliere beveiligingsbranche omvat circa 450 bedrijven, variërend van bedrijven die zich bezighouden met persoons- en objectbewaking, tot particuliere alarmcentrales en advies- en schadeonderzoeksbureaus. Met name de laatstgenoemde bureaus nemen flink in aantal toe. Soms is het lastig te bepalen in hoeverre deze bureaus gerekend moeten worden tot de particuliere beveiligingsbranche of tot de zakelijke dienstverlening. In zulke gevallen speelt namelijk de vraag in hoeverre deze bureaus overwegend adviseren aan de beveiligingsbranche, dan wel of ze merendeels adviesdiensten verlenen aan andere bedrijven die niet tot de beveiliging gerekend kunnen worden. 3.2 Typen bedrijven De particuliere beveiligingsbranche wordt gekenmerkt door een grote diversiteit aan bedrijven. Om die reden onderscheiden we binnen de branche vier typen bedrijven. Het particulier manbewakingsbedrijf (pmb-bedrijven). Deze bedrijven genereren meer dan 50% van hun omzet uit toezicht, beveiliging en bewaking van personen en/of objecten. Het betreft hier circa 235 bedrijven. De particuliere alarmcentrale (pac). Een particuliere alarmcentrale houdt zich in hoofdzaak bezig met het afhandelen van alarmmeldingen. Nederland kent ongeveer 20 particuliere alarmcentrales. Het particulier advies-, recherche- en schadeonderzoeksbureau (arsbureaus). Het betreft hier bureaus die meer dan 50% van hun omzet halen uit het verrichten van adviesdiensten ten behoeve 8

Structuurkenmerken van de beveiliging, recherche- en detectiveactiviteiten of schadeen fraudeonderzoek. Dit snelgroeiende type beveiligingsbedrijf omvat momenteel ongeveer 190 bedrijven. De particuliere geld- en waardetransportbedrijven. Dit type bedrijven houdt zich voornamelijk bezig met het vervoer van geld en andere waardevolle voorwerpen en genereert meer dan 50% van de omzet uit deze werkzaamheden. Er zijn slechts enkele bedrijven in dit segment werkzaam 1. In figuur 1 wordt de verdeling van bedrijven in de particuliere beveiligingsbranche naar typen weergegeven. figuur 1 verdeling aantal particuliere beveiligingsbedrijven in Nederland (per bedrijfstype) 42% pmb pac 53% ars 5% pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. 3.3 Werkgelegenheid Overgrote deel werkt in de manbewaking In 1999 waren er in de particuliere beveiligingsbranche bijna 11.000 personen werkzaam 2. Ongeveer 90% van hen houdt zich in directe zin met beveiligingsactiviteiten bezig; het overige deel betreft onder- 1 In dit onderzoek is het niet mogelijk gebleken informatie te verzamelen over het particulier geld- en waardetransport in Nederland. Als gevolg daarvan wordt aan dit type beveiligingsbedrijf in het vervolg van deze publicatie geen aandacht geschonken. 2 Aangezien de particuliere beveiligingsbranche gekenmerkt wordt door een klein aantal zeer grote bedrijven met veel medewerkers in dienst, betekent afwezigheid van zo n zeer groot bedrijf in de steekproef, bijvoorbeeld de geld- en waardetransportbedrijven, dat het totale aantal werkzame personen in de particuliere beveiligingsbranche kan afwijken van de cijfers zoals die in dit rapport worden gepresenteerd. Zie bijvoorbeeld het rapport: De arbeidsmarkt en de opleidingen in de beveiligingsbranche, Arbeid Opleidingen Consult en Research voor Beleid, november 1999. 9

Structuurkenmerken steuning (zie tabel 1). De verschillen tussen de typen beveiligingsbedrijven zijn groot. De overgrote meerderheid van alle personen werkzaam in de particuliere beveiliging houdt zich bezig met man- en objectbewaking (pmb-bedrijven). Slechts 5% van het aantal werkzame personen in de branche werkt als adviseur, onderzoeker of rechercheur (ars-bureaus). In figuur 2 staat dit weergegeven. Ondanks het kleine aantal particuliere alarmcentrales, biedt dit type beveiligingsbedrijf werk aan ongeveer 500 personen. figuur 2 verdeling werkgelegenheid in de particuliere beveiligingsbranche (per bedrijfstype) 4% 5% pmb pac ars 91% pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. Een derde van alle werkzame personen in de branche werkt parttime Een aanzienlijk deel van alle werkzame personen in de particuliere beveiliging werkt minder dan 32 uur per week (= parttime). In de ars-bureaus ligt het aandeel parttime medewerkers iets lager dan in de manbewaking. 10

Structuurkenmerken tabel 1 aantal werkzame personen in de particuliere beveiliging (per oktober 1999) omschrijving aantal percentage fulltime medewerkers (meer dan 32 uur per week) 6.200 59 parttime medewerkers (12-32 uur per week) 3.500 34 hulpkrachten (minder dan 12 uur per week) 800 7 totaal 10.500 100 w.v. direct bezig met beveiligingsactiviteiten 8.800 90 w.v. ondersteunende diensten 1.700 10 Het aandeel fee-earners, degenen die direct beveiligingsactiviteiten uitvoeren, ligt in de manbewaking beduidend hoger (93%) dan in de ars-bureaus (42%). Ondersteunende diensten, zoals administratie, spelen in dit laatstgenoemde type een belangrijke rol bij de uitvoering van de kernactiviteiten. Sterke toename van de werkgelegenheid in de branche De toenemende vraag naar beveiligingswerkzaamheden komt duidelijk tot uitdrukking in de sterke toename van het aantal personen die in de particuliere beveiligingsbranche een baan vinden. Ten opzichte van 1998 is het aantal werkzame personen in de branche met bijna 30% gestegen. Deze groei komt voor een belangrijk deel voor rekening van de manbewakingsbedrijven. Het werkterrein van deze bedrijven breidt zich namelijk sterk uit en hiervoor zijn veel mensen nodig; tegenwoordig worden particuliere beveiligingsbeambten ook ingezet op eerstehulpafdelingen in ziekenhuizen, op scholen en in (voetbal)stadions. Bij de particuliere alarmcentrales is daarentegen nauwelijks sprake geweest van een toename van het aantal werkzame personen. Branche is kleinschalig De particuliere beveiligingsbranche kan gekenmerkt worden als kleinschalig; in meer dan een kwart van alle bedrijven is slechts één persoon werkzaam (zie figuur 3). 11

Structuurkenmerken figuur 3 verdeling bedrijfsgrootte in werkzame personen (per bedrijfstype, in procenten) totaal 28 30 13 22 3 4 ars 45 35 15 5 pac 80 20 pmb 14 28 13 34 4 7 0 20 40 60 80 100 % 1 wp 5-9 wp 50-99 wp 2-4 wp 10-49 wp >= 100 wp pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. Toch zijn er grote verschillen tussen de typen beveiligingsbedrijven. De ars-bureaus zijn beduidend kleinschaliger dan de particuliere alarmcentrales (pac s). Dit is niet verwonderlijk, want de initiële investeringen (opstartkosten voor een bedrijf) zijn voor de arsbureaus zeer gering, terwijl de pac s te maken hebben met grote behoefte aan kapitaal, onder meer ten behoeve van de werkruimte (meldkamer) en apparatuur. De bedrijfsvoering vraagt bovendien om een grootschaliger aanpak. Vandaar dat in dit type geen bedrijven voorkomen met minder dan tien werkzame personen. 3.4 Omzet 3.4.1 Brancheomzet en omzetontwikkeling De gezamenlijke omzet van de particuliere beveiligingsbedrijven in Nederland bedroeg in 1998 ruim 740 miljoen gulden, exclusief BTW. Dit betekent dus dat de omzet uit eigen beveiligingsactiviteiten van grote bedrijven en verenigingen (bijvoorbeeld voetbalclubs) hierin niet is meegenomen. Bovendien gaat het om bedrijven die beveiliging als de hoofdactiviteit van hun bedrijf beschouwen. 12

Structuurkenmerken In figuur 4 is de verdeling van de totale omzet van de particuliere beveiligingsbranche naar bedrijfstypen in beeld gebracht. Hieruit blijkt dat het manbewakingsbedrijf ruim 80% van deze omzet voor zijn rekening neemt. figuur 4 verdeling omzet in de particuliere beveiligingsbranche in 1998 (per bedrijfstype, in procenten) 7% 10% pmb pac ars 83% pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. Meer dan twee derde van de beveiligingsbedrijven zag omzet in 1998 toenemen Particuliere beveiligingsbedrijven doen goede zaken. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat ruim twee derde van alle particuliere beveiligingsbedrijven in 1998 een hogere omzet realiseerde dan het jaar daarvoor. Het gemiddelde groeipercentage in de branche bedroeg meer dan 35%. In een kwart van alle bedrijven bleek de omzet in 1998 gelijk te zijn aan die van 1997; slechts een klein percentage bedrijven zag de omzet dalen. Zowel wat het aantal groeiers betreft als ten aanzien van het groeipercentage blijven de ars-bureaus enigszins achter bij de manbewakingsbedrijven. De particuliere alarmcentrales genereerden vrijwel allemaal meer omzet, maar de toename bleef gemiddeld genomen beperkt tot ongeveer 20%. Het aantal werkzame personen in de pac s bleef echter vrijwel gelijk. Automatisering van het bedrijfsproces vormt een belangrijke verklaring voor deze ontwikkeling. 13

Structuurkenmerken 3.4.2 Omzetgrootte De helft van alle bedrijven heeft een omzet tot 250.000 gulden De verdeling van de totale bedrijfsomzet in de branche in klassen maakt inzichtelijk dat bijna de helft van alle particuliere beveiligingsbedrijven een omzet genereert tot ƒ 250.000 (zie figuur 5). Ruim twee op de tien bedrijven behaalden in 1998 een omzet van meer dan 1 miljoen gulden. figuur 5 omzet in guldens verdeling brancheomzet in 1998 naar grootteklasse (in procenten) 5.000.000 of meer 7 2.500.000-5.000.000 5 1.000.000-2.500.000 9 750.000-1.000.000 7 500.000-750.000 6 250.000-500.000 16 100.000-250.000 19 25.000-100.000 20 minder dan 25.000 11 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 percentage ondernemen In de branche is sprake van een scheve verdeling van de omzet binnen de verschillende bedrijfstypen. De particuliere alarmcentrales worden gekenmerkt door grootschaligheid, terwijl de ars-bureaus juist tamelijk kleinschalig zijn (zie tabel 2). Zeven op de tien advies, recherche- en/of schadeonderzoeksbureaus hebben derhalve een omzet van maximaal 250.000 gulden. De manbewakingsbedrijven variëren sterk in omzetgrootte; schaalgrootte speelt hier geen belangrijke rol. 14

Structuurkenmerken tabel 2 verdeling omzet in 1998 naar grootteklasse en bedrijfstype (in procenten) omzet in guldens pmb pac ars totaal tot 25.000 10-12 11 25.000 100.000 11-31 20 100.000 250.000 15-27 19 250.000 500.000 22-9 16 500.000 750.000 4 20 5 6 750.000 1.000.000 8-9 7 1.000.000 2.500.000 11 20 7 9 2.500.000 5.000.000 9 20-5 5.000.000 of meer 10 40-7 totaal 100 100 100 100 pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. 3.4.3 Omzet per kracht De gemiddelde omzet per fulltime arbeidskracht 1 in de branche in 1998 bedroeg 88.350 gulden, exclusief BTW. Bij de particuliere alarmcentrales lag de omzet per kracht met ruim 186.000 gulden veruit het hoogst 2. Bij de advies-, recherche- en schadeonderzoeksbureaus lag de gemiddelde omzet per kracht op iets meer dan 113.000 gulden. In de manbewakingsbedrijven lag de gemiddelde omzet per fulltime arbeidskracht het laagst, namelijk op ongeveer 81.000 gulden. 3.4.4 Omzet naar bedrijfsactiviteit In deze paragraaf wordt een onderverdeling gemaakt naar verschillende beveiligingsactiviteiten. Deze activiteiten kunnen betrekking hebben op manbewaking, zoals toezicht in winkels en objectbewaking, of op ars-activiteiten, zoals adviesdiensten en persoonsbeveiliging. De helft van alle beveiligingsbedrijven behaalt omzet uit manbewakingsactiviteiten De helft van alle particuliere beveiligingsbedrijven genereert omzet uit activiteiten met betrekking tot manbewaking. Daarnaast behaalt een beveiligingsbedrijf gemiddeld genomen ongeveer 40% van de omzet uit ars-activiteiten. In tabel 3 staat dit weergegeven. 1 Het betreft hier zowel beveiligings- als ondersteunende medewerkers. 2 Dit heeft te maken met de verregaande automatisering van het bedrijfsproces. 15

Structuurkenmerken tabel 3 omzet pmb pac ars totaal manbewakingsactiviteiten 93-3 50 particuliere alarmcentrale 2 96 1 4 geld- en waardetransport - - - 1 ars-activiteiten 3-94 39 overige activiteiten 2 4 2 6 totaal 100 100 100 100 pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. Bron: EIM. De meeste manbewakingsbedrijven zijn actief in objectbewaking en evenementenbeveiliging Meer dan twee derde van alle manbewakingsbedrijven behaalt omzet uit beveiliging van objecten, zoals bedrijfspanden en beveiligingsactiviteiten rond evenementen. In figuur 6 staat dit weergegeven. Daarnaast genereren veel manbewakingsbedrijven inkomsten uit mobiele surveillance. De overige activiteiten zijn zeer divers van aard; zij lopen uiteen van alarmopvolging tot parkeerbeheer. Uit de hoge percentages blijkt dat manbewakingsbedrijven over het algemeen meerdere deelactiviteiten ontplooien die vallen onder manbewaking en zich doorgaans niet specialiseren in een bepaalde deelactiviteit. figuur 6 aandeel manbewakingsbedrijven dat in 1998 omzet behaalt uit verschillende beveiligingsactiviteiten (in procenten) arrestantenbewaking 6 overige activiteiten 19 receptiediensten 46 toezicht in winkels 47 mobiele surveillance 60 toegangscontrole 61 objectbewaking 68 evenementenbeveiliging 69 0 10 20 30 40 50 60 70 percentage manbewakingsbedrijven 16

Structuurkenmerken Daarnaast houden manbewakingsbedrijven zich bezig met andere beveiligingsactiviteiten, zoals persoonsbeveiliging ( bodyguards ) en verzorgen ze adviesdiensten, werkzaamheden die grenzen aan hun kernactiviteiten. Deze ontwikkeling past in het beeld dat klanten van beveiligingsbedrijven steeds vaker een full-servicepakket willen, waarin aandacht is voor verschillende facetten van de beveiliging. De omzet die manbewakingsbedrijven genereren uit deze nadere activiteiten is echter beperkt. Alarmcentrale is een aparte tak van sport De particuliere alarmcentrales vormen een aparte tak van sport, waarin weinig ruimte is voor andere beveiligingsactiviteiten. Dit heeft ongetwijfeld te maken met specialisatie en hoge investeringen in apparatuur. Een klein aantal alarmcentrales ontplooit wel andere activiteiten. In die gevallen gaat het meestal om installatie van beveiligingssystemen of opleiding en training. Meer dan de helft van alle ars-bureaus verricht adviesdiensten Bij de ars-bureaus is vaak sprake van specialisatie op een bepaalde activiteit. Uit figuur 7 blijkt dat de spreiding naar verschillende activiteiten minder groot is dan bij de manbewakingsbedrijven het geval is. Weliswaar behaalt meer dan de helft van alle ars-bureaus omzet uit adviesdiensten en voert bijna de helft van de bedrijven rechercheactiviteiten uit, maar de andere activiteiten lijken meer voorbehouden aan een kleine groep, gespecialiseerde bedrijven. Immers, slechts 5% van alle ars-bureaus heeft inkomsten uit persoonsbewaking. figuur 7 aandeel ars-bureaus dat in 1998 omzet behaalt uit verschillende onderzoeks- en adviesactiviteiten (in procenten) persoonsbeveiliging 5 schadeonderzoek 14 overige activiteiten 14 detectiveactiviteiten 31 rechercheactiviteiten 49 adviesdiensten 56 0 10 20 30 40 50 60 percentage ars-bureaus 17

Structuurkenmerken Een klein aantal ars-bureaus voert naast de hoofdactiviteiten nog andere beveiligingsactiviteiten uit. Het gaat dan bijvoorbeeld om toezicht in winkels, het verzorgen van toegangscontroles en het begeleiden van evenementen. Als ze echter zulke andere activiteiten ontplooien, gebeurt dit op tamelijk grote schaal (ca. 25% van de totale omzet). 3.4.5 Omzet uit het buitenland Een zesde van de beveiligingsbedrijven behaalt omzet uit het buitenland Van alle particuliere beveiligingsbedrijven behaalt ongeveer 17% ook omzet uit het buitenland. Over het algemeen betreft het zo n 10% van de totale omzet. Met name de ars-bureaus scoren hoog; schadeonderzoek en recherchewerkzaamheden zijn dikwijls grensoverschrijdend. Deze bureaus worden ingehuurd door buitenlandse opdrachtgevers of werken samen met buitenlandse bureaus, bijvoorbeeld ten behoeve van opsporing. In totaal genereert bijna een derde van alle ars-bedrijven omzet uit het buitenland. Doorgaans gaat het wel om grote bedrijven met een jaarlijkse omzet van meer dan 500.000 gulden. De manbewakingsbedrijven zijn veel minder actief op de buitenlandse markt. Het betreft hier alleen de grote bedrijven. In totaal genereert 5% van de manbewakingsbedrijven omzet in het buitenland. 18

Het particulier beveiligingsbedrijf 4 Bedrijfsvoering 4.1 Leeftijd en rechtsvorm Leeftijd Zoals reeds in hoofdstuk 2 aan de orde kwam, kent de particuliere beveiligingsbranche een lange geschiedenis. Dit komt ook tot uitdrukking in de leeftijd van een aantal bedrijven in de branche. Bedrijven die vóór 1960 zijn opgericht, zijn allemaal manbewakingsbedrijven. Zoals uit tabel 4 blijkt, zijn de meeste bedrijven echter na 1995 gestart. Sinds 1998 zijn er echter geen pac s meer opgericht. tabel 4 oprichtingsjaar beveiligingsbedrijven (per bedrijfstype, in procenten) oprichtingsjaar pmb pac ars totaal voor 1980 10 20 9 10 1980 1990 10 40 12 11 1990 1995 28 20 24 26 1995 1998 33 20 33 32 1998 en later 19-22 21 totaal 100 100 100 100 pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. Rechtsvorm Ongeveer twee derde van de bedrijven in de particuliere beveiligingsbranche wordt geëxploiteerd als een eenmanszaak, als vennootschap onder firma (VOF) of als commanditaire vennootschap (CV). Met name de particuliere alarmcentrales zijn grote bedrijven met rechtspersoonlijkheid (BV of NV). Daarentegen bezit ruim driekwart van alle ars-bedrijven geen rechtspersoonlijkheid en is derhalve een eenmanszaak, VOF of CV. 4.2 Vestiging en klantenwerving Vestiging beveiligingsbedrijven nauwelijks gebonden aan regio Bijna de helft van alle particuliere beveiligingsbedrijven heeft klanten door het hele land. Voor bedrijven in het advies-, recherche- en schadeonderzoekssegment ligt dit percentage zelfs nog iets hoger. Klanten 19

Bedrijfsvoering van de particuliere alarmcentrales bevinden zich door heel Nederland. Dit heeft mede te maken met het betrekkelijk kleine aantal bedrijven in dit segment of met de landelijke dekking van de activiteiten van een alarmcentrale. In het algemeen geldt dat het voor een beveiligingsbedrijf niet noodzakelijk is om dicht bij de klanten gevestigd te zijn. Mond-tot-mondreclame belangrijk voor klandizie beveiligingsbedrijven Voor bijna negen op de tien beveiligingsbedrijven zorgt mond-totmondreclame voor (nieuwe) klanten. Vertrouwelijkheid, een degelijke uitstraling en vriendelijkheid zijn belangrijke elementen in de beveiliging. Ook autoriteit speelt een rol; mensen moeten bijvoorbeeld adviezen aannemen van de beveiligingsmedewerker. Via bladen zijn deze elementen moeilijk over te brengen; veelal spreken goede ervaringen van familie of kennissen met een bepaald beveiligingsbedrijf mensen meer aan dan een advertentie. Ook de politie speelt in dit kader een belangrijke rol in het adviseren van mensen en bedrijven welk beveiligingsbedrijf hen het best van dienst kan zijn (zie tabel 5). Internet zal als advertentiemedium ongetwijfeld nog aan terrein winnen. De startpagina op Internet met informatie over uiteenlopende zaken, draagt hier zeker toe bij en geeft de beveiligingsbranche een professionele uitstraling (http://beveiliging.pagina.nl/). tabel 5 aandeel beveiligingsbedrijven dat aangeeft op welke wijze klanten met hen in contact komen (per bedrijfstype, meerdere antwoorden mogelijk) pmb pac ars totaal advertenties in huis-aan-huisbladen 13-3 9 advertenties in regionale bladen 14-5 11 advertenties in landelijke dagbladen 5 20 2 5 advertenties in vakbladen 15 20 14 15 verspreiding van folders of mailings 28 20 19 23 mond-tot-mondreclame 86 60 91 87 Gouden Gids 58-40 48 telefoongids 42-21 32 politie 41-16 27 Internet 3 20 7 5 netwerken 9-5 7 anders 9 80 9 12 pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. 20

Bedrijfsvoering 4.3 Knelpunten Bijna de helft van alle beveiligingsbedrijven ervaart geen problemen bij de uitoefening van zijn bedrijf Iets minder dan de helft van alle particuliere beveiligingsbedrijven ervaart geen knelpunten in de bedrijfsvoering. Bedrijven die wel problemen ervaren, noemen bijvoorbeeld het tekort aan personeel. Daarbij leggen de wettelijke regels omtrent de opleiding van beveiligingspersoneel een extra druk op de bedrijven. Met name de manbewakingsbedrijven kampen met deze problemen; bijna een kwart van deze bedrijven heeft moeite om gekwalificeerd personeel te vinden en maar liefst 38% ervaart in z n algemeenheid een tekort aan medewerkers. Dit beeld komt naar voren in figuur 8. figuur 8 70 aandeel beveiligingsbedrijven dat bepaalde knelpunten in de bedrijfsvoering ervaart (per bedrijfstype; meerdere antwoorden mogelijk) 60 50 40 30 20 10 0 wet- en regelgeving gekwalificeerd personeel tekort aan personeel concurrentie anders geen knelpunten pmb pac ars totaal pmb = particulier manbewakingsbedrijf. pac = particuliere alarmcentrale. ars = particulier advies-, recherche- of schadeonderzoeksbureau. Uit het onderzoek (zie figuur 8) blijkt niet dat veel bedrijven de concurrentie als een knelpunt ervaren. De particuliere alarmcentrales en de ars-bureaus ondervinden de minste problemen in de bedrijfsvoering. Bijna zes op de tien van dit soort bedrijven hebben geen problemen bij de uitoefening van hun werkzaamheden. 21

Bedrijfsvoering 4.4 Kostenstructuur en bedrijfsresultaat Het bedrijfsresultaat is de omzet, verminderd met de personeelskosten, de kosten voor het bedrijfspand, de kosten voor apparatuur en communicatiemiddelen, en de overige bedrijfskosten. In tabel 6 is een exploitatieoverzicht gegeven van een doorsnee -beveiligingsbedrijf. Daarbij is onderscheid gemaakt naar bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid (eenmanszaken, vennootschappen onder firma en commanditaire vennootschappen) en bedrijven met rechtspersoonlijkheid (NV s en BV s). Een belangrijk verschil is dat bij bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid het ondernemersloon uit de winst betaald moet worden, terwijl het directieloon bij bedrijven met rechtspersoonlijkheid in de personeelskosten is opgenomen. De gemiddelde omzet, waarop de berekening van het exploitatieoverzicht gebaseerd is, bedroeg in 1998 voor bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid bijna 203.000 gulden en voor bedrijven met rechtspersoonlijkheid bijna 3.481.000 gulden. tabel 6 exploitatieoverzicht in 1998 voor beveiligingsbedrijven met en zonder rechtspersoonlijkheid (gemiddeld; in procenten van de omzet) bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid bedrijven met rechtspersoonlijkheid omzet 100 100 personeelskosten 19 65 bedrijfspand / vervoermiddelen 14 10 apparatuur / communicatiemiddelen 18 8 overige bedrijfskosten 16 10 bedrijfsresultaat 33 7 Bedrijven zonder rechtspersoonlijkheid, veelal kleinere bedrijven (eenmanszaken) besteden relatief gezien meer geld aan apparatuur en communicatiemiddelen dan de bedrijven met rechtspersoonlijkheid, zoals de NV s en BV s. Dit heeft mogelijk te maken met schaalvoordelen. 4.5 Investeringen Beveiliging is veel meer dan alleen het bewaken van een pand of persoon; het werkterrein van de beveiligingsbedrijven is enorm verbreed. Op straat fungeert de beveiligingsmedewerker mede als een soort sociaal werker; hij probeert agressieve mensen een stap voor te 22

Bedrijfsvoering zijn en al onderhandelend een probleem te voorkomen 1. Niet alleen vanuit de wet, maar ook vanuit de samenleving worden bepaalde eisen gesteld aan de beveiligingsmedewerker; het investeren in opleiding en training van medewerkers is daarom een belangrijk punt in de beveiligingsbranche. Van een andere orde zijn de investeringen in ICT en andere technologische vernieuwingen. Dit geldt in bijzondere mate voor de particuliere alarmcentrales, maar ook in de manbewaking speelt dit een belangrijke rol. Het is immers zaak dat de communicatie tussen de surveillant en de centrale zo efficiënt mogelijk verloopt. In figuur 9 staat een overzicht van de aard van de investeringen in de particuliere beveiligingsbedrijven in 1999. figuur 9 aandeel beveiligingsbedrijven dat in 1999 in opleiding en/of ICT heeft geïnvesteerd (in procenten) mobiele telefoons opleiding 52 54 internet 46 camera's 16 voice-responssystemen 11 barcodelezers portofoons/mobilofoons 7 7 computers 5 anders 9 geen investeringen 33 0 10 20 30 40 50 60 percentage bedrijven De ars-bureaus investeren voornamelijk in mobiele telefoons (55%) en Internet (64%). In de manbewakingsbedrijven ligt het accent meer op opleiding (62%). Ondanks het belang van investeren in mensen en apparatuur, blijkt een derde van alle beveiligingsbedrijven het afgelopen jaar in het geheel geen investeringen gepleegd te hebben. Voor de manbewaking ligt dit percentage zelfs nog iets hoger. 1 Volkskrant Magazine, 30-10-1999. 23

Bedrijfsvoering De meeste bedrijven besteden ongeveer 5% van hun omzet aan investeringen in mensen en/of apparatuur. 4.6 Samenwerking Ruim de helft van alle bedrijven werkt samen Iets meer dan de helft van alle particuliere beveiligingsbedrijven werkt samen met een ander beveiligingsbedrijf. Van alle samenwerkende bedrijven werkt ruim driekwart samen met een manbewakingsbedrijf (zie figuur 10). Ongeveer een derde heeft een samenwerkingsrelatie met een particuliere alarmcentrale of een ars-bureau. Met name de manbewakingsbedrijven werken onderling samen; samenwerking tussen ars-bureaus komt ook voor, maar op minder grote schaal. figuur 10 aandeel beveiligingsbedrijven dat samenwerkt met een ander beveiligingsbedrijf (1999, per bedrijfstype in procenten) manbewakingsbedrijf 76 particuliere alarmcentrale 32 geld- en waardetransport 4 advies-, recherche- en schadeonderzoeksbureau 32 anders 6 0 10 20 30 40 50 60 70 80 percentage bedrijven Publiek-private samenwerking vindt op beperkte schaal plaats Een fenomeen dat zo nu en dan te zien is, zijn particuliere beveiligingsbedrijven die in opdracht van de gemeente surveilleren in openbare gelegenheden, zoals in uitgaanscentra of woonwijken, of in opdracht van de politie particuliere recherchewerkzaamheden verrichten of samen met de politie bedrijventerreinen bewaken. Tezamen met de politie houden particuliere beveiligingsmedewerkers toezicht in publiek domein. De bevoegdheden van een beveiligings- 24

Bedrijfsvoering medewerker zijn beperkt; in geval van een overtreding van de wet dient de politie ter plaatse te worden geroepen. Het idee achter het inzetten van particuliere bedrijven is echter om bij mensen een gevoel van onveiligheid weg te nemen en te voorkomen dat mensen zelf het recht in eigen hand nemen. Ruim een derde van alle beveiligingsbedrijven werkt samen met de politie of de gemeente. Per bedrijfstype bestaan er wel duidelijke verschillen; manbewakingsbedrijven werken vaker samen met de gemeente in het toezicht houden op bedrijventerreinen (85% van alle samenwerkende manbewakingsbedrijven) en in uitgaanscentra (50% van alle samenwerkende manbewakingsbedrijven) 1. Voor de ars-bureaus geldt dat zij vaker samenwerken met de politie. Deze samenwerking krijgt met name gestalte in particuliere recherchewerkzaamheden (61% van alle samenwerkende ars-bureaus) en het gezamenlijk optrekken met de politie bij bepaalde gelegenheden (bijvoorbeeld de Eurotop). 1 De Tweede Kamer heeft zich in oktober 1999 uitgesproken over de aanwezigheid van particuliere beveiligers op straat; een meerderheid van de Kamer oordeelde dat op straat het monopolie van de overheid moet gelden. Met het inschakelen van beveiligers als stadswachten of parkeerwachten is een grens overschreden, aldus een Kamerlid, waardoor op den duur onduidelijk is bij wie de verantwoordelijkheid ligt (de Volkskrant 30-10-1999). 25

Het particulier beveiligingsbedrijf 5 Toekomstverwachting 5.1 Omzetontwikkeling Meer dan twee derde van alle particuliere beveiligingsbedrijven verwacht een stijging van de omzet in 1999 ten opzichte van 1998 (zie figuur 11). Ongeveer een kwart van de bedrijven is behoudend en voorziet geen duidelijke stijging van de omzet. Met name onder de ars-bureaus bestaat enige terughoudendheid; bijna 40% voorziet een gelijkblijvende of zelfs dalende omzet. De branche verwachtte een stijging van de omzet in 1999 met zo n 17% tot bijna 900 miljoen gulden. figuur 11 verwachte ontwikkeling van de omzet, de werkgelegenheid en de winst in 1999 in de particuliere beveiliging (in procenten) % 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 omzet werkgelegenheid winst toename gelijk afname 5.2 Werkgelegenheidsontwikkeling Ondanks de goede vooruitzichten verwachtte meer dan de helft van alle particuliere beveiligingsbedrijven in de branche geen uitbreiding van het personeelsbestand in 1999 (zie figuur 11). Mogelijk dat dit te maken heeft met de problemen om gekwalificeerd personeel te vinden, met als gevolg dat geprobeerd wordt middels samenwerking met andere beveiligingsbedrijven eventuele knelpunten in de bedrijfsvoering te verhelpen. Overigens zijn de manbewakingsbedrijven positiever over toename van de personeelsomvang dan de arsbureaus. 26

Toekomstverwachting De branche verwachtte een groei van de totale werkgelegenheid in 1999 van zo n 12%. 5.3 Winstverwachting De bedrijven in de beveiligingsbranche waren redelijk positief in hun verwachting over de ontwikkeling van de winst over 1999. Bijna 60% verwachtte een toename; slechts 5% voorzag een winstdaling in 1999 (zie figuur 11). De manbewakingsbedrijven en de particuliere alarmcentrales waren ten aanzien van de winst wat positiever gestemd dan de ars-bureaus. 5.4 Uitbreiding takenpakket De particuliere beveiligingsbranche voorziet groei, niet alleen in omzet, werkgelegenheid en winst, maar ook in de omvang van het takenpakket. Ruim een kwart van alle bedrijven verwacht dat zij in de toekomst ook andere beveiligingsactiviteiten tot hun terrein mogen rekenen. Ten aanzien van de verbreding van het pakket denken bedrijven bijvoorbeeld aan verregaande samenwerking met gemeente en politie, meer persoonsbeveiliging, gespecialiseerde beveiligingen, zoals computerbeveiliging, en recherchewerkzaamheden, bijvoorbeeld met betrekking tot bedrijfsfraude. 27

Het particulier beveiligingsbedrijf 6 Informatie over de branche Onderstaand volgt een overzicht van een aantal belangrijke organisaties in de particuliere beveiligingsbranche. NEROB (Stichting Nederlandse Registers voor Onderzoekers en Beveiligingsadviseurs) Stellingmolen 56 3995 AV Houten tel. 030 635 26 00 fax 030 634 10 41 e-mail: nerob@bergsecretariaten.nl VEB (Vereniging van Europese Beveiligingsbedrijven) Postbus 1001 2400 BA Alphen aan den Rijn tel. 0172 43 72 82 fax 0172 43 20 65 e-mail: info@veb.nl Stichting Vakexamens voor de particuliere beveiligingsorganisaties Stellingmolen 56 3995 AV Houten tel. 030 634 07 89 Vereniging van Beveiligingsondernemingen in Nederland Postbus 190 2700 AD Zoetermeer tel. 079 353 11 16 Vereniging van Instituten voor Beveiligingsopleidingen Wethouder Königlaan 1 1412 GT Naarden tel. 035 694 57 45 Vereniging Beveiligingsmanagers Nederland Stellingmolen 56 3995 AV Houten tel. 035 634 09 52 fax 035 634 10 41 e-mail: nerob@bergsecretariaten.nl 28

Informatie over de branche VPB (Vereniging van Particuliere Beveiligingsorganisaties) Stellingmolen 56 3995 AV Houten tel. 035 634 09 44 fax 035 634 10 41 e-mail: nerob@bergsecretariaten.nl Voor nadere informatie over de branche, over verschillende vormen van beveiliging, advies, opleidingen, vakbladen en verscheidene particuliere beveiligingsbedrijven, surf naar de beveiligingspagina op Internet: http://beveiliging.pagina.nl/ 29