Duurzaamheidsbeleid BNG Bank 2016 BANK

Duurzaamheidsbeleid BNG Bank 2016 BANK

INHOUD 2 Inhoud Wie we zijn 4 Onze kernwaarden 5 Wat we doen 7 Hoe we waarde creëren 8 Ons bedrijfsmodel 12 Onze stakeholders 14 Duurzaam opereren in de waardeketen 22 Maatschappelijke thema s 28 Relatie met stakeholders 32 Stakeholderdialoog 36 Materialiteitsanalyse 40 Managementbenadering duurzaam ondernemen 41

INHOUD 3 Bijlage 45 Corporate Governance 45

WIE WE ZIJN 4 Wie we zijn BNG Bank is een National Promotional Bank, de bank voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Sinds haar oprichting in 1914 realiseert zij voor haar klanten oplossingen voor financieringsvraagstukken. Deze achtergrond is bepalend voor de missie en financiële dienstverlening van de bank. De bank is een betrokken partner en draagt duurzaam bij aan het laag houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen voor de burger. BNG Bank is een gespecialiseerde bank en heeft geen retailbedrijf. Voor klanten/ aandeelhouders vervult BNG Bank in feite de rol van inkooporganisatie. Financiering van haar kernklanten decentrale overheden, woningcorporaties en zorginstellingen vindt plaats via de balans. Daarnaast is BNG Bank actief op het gebied van projectfinanciering, in het bijzonder op het gebied van energietransitie, infrastructuur en sociale voorzieningen. Substantiële marktaandelen en betrokken partnerschap met de klant vragen om sectorkennis en een individuele benadering. De dienstverlening van BNG Bank is afgestemd op de behoefte en professionaliteit van de klant.

ONZE KERNWAARDEN 5 Onze kernwaarden Duurzaam, betrouwbaar en professioneel zijn de kernwaarden die bij BNG Bank horen. Vanuit haar maatschappelijke functie wil BNG Bank een veilige bank zijn en blijven, die zichtbaar en herkenbaar is voor haar stakeholders. DUURZAAM Duurzaam door het ondersteunen van de klanten bij het realiseren van hun doelstellingen voor een toekomstbestendige samenleving. Duurzaam ondernemen is ook een belangrijk uitgangspunt voor de activiteiten van BNG Bank zelf. De bank sluit in haar benadering van duurzaamheid (markt, mens, milieu) aan op de definitie van onderzoeksinstituut Telos, die gebaseerd is op de uitgangspunten in het Bruntland-rapport Our Common Future uit 1987 (people, planet, profit). Dit leidt tot de volgende definitie: BNG Bank beschouwt een activiteit als duurzaam wanneer deze bijdraagt aan een positief lange termijn totaaleffect op ecologisch, sociaal-cultureel en economisch gebied. BNG Bank heeft het klimaatstatement van de Nederlandse Vereniging van Banken en het Internationale MVO convenant op het gebied van mensenrechten ondertekend. BNG Bank beschouwt een activiteit als duurzaam wanneer deze bijdraagt aan een positief lange termijn totaaleffect op ecologisch, sociaal-cultureel en economisch gebied.

ONZE KERNWAARDEN 6 BETROUWBAAR Betrouwbaar door het handhaven van een sterk risicoprofiel, door open te zijn in contacten met stakeholders en door het aanbieden van transparante producten. Integer handelen is het uitgangspunt. PROFESSIONEEL Professioneel door een deskundig en gemotiveerd personeelsbestand, waarbij opleiding en ontwikkeling speerpunten zijn van het personeelsbeleid. Intern streeft BNG Bank naar een open cultuur.

WAT WE DOEN 7 Wat we doen De kerntaak van BNG Bank is het verstrekken van kredieten tegen lage tarieven aan, of onder garantie van, Nederlandse overheden. Daarmee speelt de bank een belangrijke rol in de financiering van door overheden gewenste maatschappelijke voorzieningen. BNG Bank werkt met haar relaties proactief aan oplossingen voor het financieren van maatschappelijke opgaven en aan de uitvoering hiervan. Op bngbank.nl worden de strategie en de strategische doelstellingen uitvoerig beschreven en toegelicht. BNG Bank gebruikt haar expertise om overheden te ondersteunen in het bereiken van hun duurzaamheidsdoelstellingen. Onderstaand wordt allereerst het proces van waardecreatie door BNG Bank beschreven, aan de hand van het model van de International Integrated Reporting Council (IIRC). Het model vormt de basis voor de bepaling van de materiële thema s in het jaarverslag, conform de Global Reporting Initiative (GRI). Daarop wordt verderop in dit document ingegaan.

HOE WE WAARDE CREËREN 8 Hoe we waarde creëren Hoe draagt BNG Bank bij aan de samenleving? De relevante elementen zijn weergegeven in het model op de volgende pagina s.

HOE WE WAARDE CREËREN 9 Business model AANDEEL- HOUDER- SCHAP (RENTA BI- LITEIT EN DIVIDEND) AANDEELHOUDERSCHAP OVERHEID + KREDIET - WAARDIGHEID KLANTEN- GROEPEN BNG BANK HOGE CREDIT RATINGS VAN S&P, MOODY S EN FITCH LAGE PRIJZEN VOOR KLANTEN; KENNIS- OVERDRACHT; INSTITUTIONELE BETEKENIS LAGE OPNAME TARIEVEN + SCHAAL EN EFFICIENCY BNG BANK

HOE WE WAARDE CREËREN 10 Business model MAATSCHAPPELIJKE EN ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN RISICO S EN KANSEN STRATEGIE BNG BANK MISSIE EN VISIE AANDEEL- HOUDER- SCHAP (RENTA BI- LITEIT EN DIVIDEND) AANDEELHOUDERSCHAP OVERHEID + KREDIET - WAARDIGHEID KLANTEN- GROEPEN BNG BANK HOGE CREDIT RATINGS VAN S&P, MOODY S EN FITCH LAGE PRIJZEN VOOR KLANTEN; KENNIS- OVERDRACHT; INSTITUTIONELE BETEKENIS LAGE OPNAME TARIEVEN + SCHAAL EN EFFICIENCY BNG BANK TOEZICHT- HOUDERS RATING AGENCIES MEDE- WERKERS KLANTEN FINANCIELE TEGEN- PARTIJE N OVERHEID BELEGGERS AANDEEL- HOUDERS

HOE WE WAARDE CREËREN 11 Business model MAATSCHAPPELIJKE EN ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN VEILIGE BANK Input Capitals RISICO S EN KANSEN STRATEGIE BNG BANK MISSIE EN VISIE Output Capitals 5 Hoofdthema s VERANTWOORDE GROEI MAATSCHAPPELIJK BETROKKEN DUURZAME BEDRIJFSVOERING FINANCIEEL MAATSCHAPPELIJK ECOLOGISCH PROFESSIONEEL MEDEWERKERS AANDEEL- HOUDER- SCHAP (RENTA BI- LITEIT EN DIVIDEND) LAGE PRIJZEN VOOR KLANTEN; KENNIS- OVERDRACHT; INSTITUTIONELE BETEKENIS AANDEELHOUDERSCHAP OVERHEID + KREDIET - WAARDIGHEID KLANTEN- GROEPEN BNG BANK HOGE CREDIT RATINGS VAN S&P, MOODY S EN FITCH LAGE OPNAME TARIEVEN + SCHAAL EN EFFICIENCY BNG BANK FINANCIEEL MAATSCHAPPELIJK ECOLOGISCH PROFESSIONEEL MEDEWERKERS BETROKKEN MEDEWERKERS TOEZICHT- HOUDERS FINANCIELE TEGEN- PARTIJE N RATING AGENCIES OVERHEID MEDE- WERKERS BELEGGERS KLANTEN AANDEEL- HOUDERS

ONS BEDRIJFSMODEL 12 Ons bedrijfsmodel BEDRIJFSMODEL AANDEEL- HOUDER- SCHAP (RENTA BI- LITEIT EN DIVIDEND) AANDEELHOUDERSCHAP OVERHEID + KREDIET - WAARDIGHEID KLANTEN- GROEPEN BNG BANK HOGE CREDIT - RATINGS VAN S&P, MOODY S EN FITCH LAGE PRIJZEN VOOR KLANTEN; KENNIS- OVERDRACHT; INSTITUTIONELE BETEKENIS LAGE OPNAME TARIEVEN + SCHAAL EN EFFICIENCY BNG BANK

ONS BEDRIJFSMODEL 13 Beleggers en rating agencies moeten het vertrouwen hebben dat het risico van kredietverlening door BNG Bank zeer beperkt is. Het aandeelhouderschap van centrale overheid en decentrale overheden, het statutair begrensde werkterrein van de bank, de kredietwaardigheid van de klanten en garantieverstrekkers in de publieke sector en de status van National Promotional Bank zijn hiervoor bepalend. De rating agencies hebben hun vertrouwen uitgesproken door het toekennen van triple A-ratings (Moody s en Standard & Poor s) en een rating AA+ (Fitch). Als gevolg daarvan kan BNG Bank op de internationale geld- en kapitaalmarkt inkopen tegen scherpe tarieven. Financieringsmiddelen komen daardoor steeds tegen zo laag mogelijke tarieven beschikbaar voor de klanten van BNG Bank. Dit wordt versterkt doordat de bank de omvangrijke gemeenschappelijke vraag van haar klanten goed kan vertalen naar de behoefte van beleggers wat betreft volume, valuta s, liquiditeit en duurzaamheid. BNG Bank streeft niet naar een maximaal, maar naar een redelijk rendement op het eigen vermogen. De lage bedrijfskosten waarmee de bank haar missie uitvoert dragen hieraan bij. Die kosten bedragen minder dan 0,1% van de totale portefeuille aan verstrekte leningen. Het rendement komt als dividend ten goede aan de aandeelhoudende overheden meestal ook klanten van de bank. Zij kunnen dit weer besteden aan de uitvoering van hun maatschappelijke taken en daarmee aan de hele samenleving.

ONZE STAKEHOLDERS 14 Onze stakeholders STAKEHOLDERMODEL RATING AGENCIES AANDEEL- HOUDERS OVERHEID BELEGGERS BNG BANK KLANTEN FINANCIËLE TEGENPARTIJEN MEDEWERKERS TOEZICHT- HOUDERS

ONZE STAKEHOLDERS 15 Om haar rol goed te kunnen vervullen, is het van belang dat BNG Bank niet alleen goede relaties onderhoudt met haar klanten en met beleggers, maar met al haar stakeholders. BNG Bank definieert als haar primaire stakeholders die individuen en groepen die op een of andere wijze direct belang bij of invloed op de relevante processen van de bank hebben. Op de manier waarop de bank met haar stakeholders communiceert en op de wederzijdse verwachtingen wordt verderop ingegaan. VAN INPUT NAAR OUTCOME Per element van het waardecreatiemodel wordt aangegeven van welke bronnen de bank gebruik maakt, welk resultaat met de activiteiten van BNG Bank met betrekking tot dit element wordt bereikt en welke effecten daaruit voortvloeien voor de samenleving of belangrijke onderdelen daarvan. De resultaten worden verantwoord in het jaarverslag van de bank.

ONZE STAKEHOLDERS 16 Input Capitals Output Capitals Outcomes FINANCIEEL FINANCIEEL FINANCIEEL Inzet van eigen en vreemd Balanstotaal BNG Bank biedt een redelijk vermogen voor financiering voor overheden en instel BNG BANK Portefeuille langlopende leningen rendement voor aandeelhouders en verzorgt lang lopende lingen met een maatschap Omzet kredietverlening financiering tegen lage tarieven pelijk belang Marktaandeel bij een solide risicobeheer. Rendement op eigen ver Dit zorgt voor lagere lasten bij mogen burgers en vergroot de haal Solvabiliteitsratio s baarheid van maatschappelijke Dividend per aandeel projecten. BNG Bank houdt haar loket altijd open, ongeacht de toestand op de financiële markten. Voor de financiering van haar klanten maakt de bank gebruik van haar eigen vermogen (aandelenkapitaal + reserves) en middelen die zij aantrekt op de financiële markten. De activiteiten van de bank en de mate van succes komen onder meer naar voren uit de ontwikkeling van het balanstotaal, de leningenportefeuille, marktaandelen en de nettowinst. Lage tarieven drukken de kosten van publieke voorzieningen en komen uiteindelijk ten goede aan de burgers: zij profiteren van lagere gemeentelijke tarieven, lagere sociale huren en lagere tarieven voor zorg en onderwijs.

ONZE STAKEHOLDERS 17 Input Capitals Output Capitals Outcomes MAATSCHAPPELIJK MAATSCHAPPELIJK MAATSCHAPPELIJK Goede relaties met en ver Financiering voor sociale De bank draagt bij aan het laag trouwen van klanten, beleggers en andere investeerders BNG BANK huurwoningen in portefeuille Financiering voor decentrale houden van de kosten van maatschappelijke voorzieningen Aandacht geven aan en overheden in portefeuille voor de burger (huren, zorg vragen voor relevante ont Klanttevredenheid premie etc.) en levert daarmee wikkelingen bij klanten Stimulering duurzaamheid haar bijdrage aan de samen Uitstekende corporate gover door uitgifte SRI-bonds leving en behartigt het publiek nance en grote integriteit Activiteiten BNG Cultuur belang. Daarnaast wordt door Participatie in publiek-private fonds overleg met relevante instan samenwerking Vrijwilligersactiviteiten ties de bewustwording voor de gevolgen van wet- en regelgeving voor haar klanten vergroot. Met veilige pro ducten draagt BNG Bank bij aan het publieke vertrouwen in banken. Mede dank zij BNG Bank komen maatschappelijke projecten tot stand.

ONZE STAKEHOLDERS 18 Een succesvol opereren van de bank is alleen mogelijk wanneer alle betrokken partijen vertrouwen hebben in de bank. Beheersing van risico s, integer handelen, het voldoen aan de corporate governance-voorschriften, klantveiligheid en productveiligheid vormen het logische kader voor het handelen van de bank. De financiering van maatschappelijke organisaties, zoals woningcorporaties en zorginstellingen, rekent de bank tot haar kerntaak. De bank participeert in publiek-private samenwerkingsverbanden om maatschappelijk relevante voorzieningen te realiseren. BNG Bank beschikt over een team van medewerkers dat gespecialiseerd is in het beoordelen van DBFMO-projecten (Design Build Finance Maintenance Operations) / public private partnerships op hun haalbaarheid. Tevens is een normenkader voor de kredietverlening en een productgoedkeuringsprocedure van toepassing. Stimulering van duurzaamheid bij klanten is een aandachtspunt. De bank neemt waar nodig het initiatief voor het realiseren van oplossingen voor financiële knelpunten op het gebied van duurzaamheid en economische ontwikkeling. Voortvloeiend uit de nauwe relatie met haar klanten neemt de bank, wanneer zij dit nodig vindt, standpunten in over ontwikkelingen en beleidsvoorstellen die de financierbaarheid van de klanten raken en voert zij daarover overleg met overheid, politiek en belangenorganisaties. De maatschappelijke betrokkenheid van de bank blijkt ook uit de ondersteuning van culturele projecten via het BNG Cultuurfonds. Het aandeel van de bank in de financiering van de corporaties en zorginstellingen, alsmede de klanttevredenheid geven een indicatie van het succes van de activiteiten. De uitgifte van Socially Responsible Investment Bonds (SRI-bonds) voor de financiering van de meest duurzame gemeenten en corporaties is onderdeel van de activiteiten om duurzaamheid bij klanten te stimuleren.

ONZE STAKEHOLDERS 19 Input Capitals Output Capitals Outcomes ECOLOGISCH ECOLOGISCH ECOLOGISCH Aantrekken SRI kapitaal Stimulering duurzaamheid Door het financieren van duur BNG Bank betrekt als kantoororganisatie relatief BNG BANK door uitgifte SRI-bonds Financiering Milieu Impact zame investeringen en het leveren van een bijdrage aan weinig energie of grond Omzet financiering duurzame het Energieakkoord, draagt stoffen voor haar processen projecten BNG Bank bij aan het terug BNG Bank gebruikt 100% CO 2 -uitstoot dringen van CO 2 -emissies. duurzame energie Duurzaam ingekocht materiaal Intern worden de duurzame ambities gerealiseerd door het verkleinen van de CO 2 footprint, energiebesparing en duurzaam inkopen. Als organisatie met één vestiging en een beperkt aantal werknemers is de impact van de bedrijfsvoering op zich niet groot. Niettemin besteedt de bank in de bedrijfsvoering veel aandacht aan beperking van de CO 2 -uitstoot en koopt zij zo duurzaam mogelijk in. Een belangrijk element in de realisatie van de duurzaamheidsambities is het aantrekken van duurzaam kapitaal via de SRI-bonds. Bij de financiering van projecten zullen duurzaamheidsaspecten worden meegewogen. De impact op het milieu is dan een belangrijke factor wanneer een keuze moet worden gemaakt wat betreft projectfinanciering.

ONZE STAKEHOLDERS 20 Input Capitals Output Capitals Outcomes PROFESSIONEEL PROFESSIONEEL PROFESSIONEEL Ervaren en kundige mede Training medewerkers BNG Bank creëert maatschap werkers met grondige kennis van de ontwikkelingen in BNG BANK Individuele coachingtrajecten Bevordering samenwerking pelijke waarde door het verhogen van het kennisniveau van de financiële sector en bij leidinggevenden klanten. Hiermee dragen we klanten Organisatie klantbijeen bij aan de financiële stabiliteit Producten en concepten voor komsten en kwaliteit van onze klanten financiële vraagstukken en zo van de publieke sector. De reputatie van de bank staat of valt met de deskundigheid en de motivatie van de medewerkers. Niet alleen in de externe contacten, maar ook in de interne organisatiestructuur en processen vervult iedere medewerker een cruciale rol. Die deskundigheid is ook van belang voor de ontwikkeling van diensten en producten die inspelen op de behoeften van klanten en beleggers. De bank stimuleert het volgen van opleidingen door medewerkers en besteedt veel aandacht aan een goede interne communicatie. Op klantbijeenkomsten geeft de bank aan klanten onder meer de gelegenheid actuele thema s naar voren te brengen en te bediscussiëren. Zo wordt het kennisniveau van de klanten verhoogd, waarvan de publieke sector als geheel kan profiteren.

ONZE STAKEHOLDERS 21 Input Capitals Output Capitals Outcomes MEDEWERKERS MEDEWERKERS MEDEWERKERS Samenwerkingsgerichte en Medewerkerstevredenheid BNG Bank is een erkende en open cultuur Marktconforme arbeidsvoor BNG BANK Vrouwen in managementposities gewaardeerde werkgever die hooggekwalificeerde medewer waarden en aandacht voor Arbeidsvoorwaarden kers in staat stelt hun poten de gezondheid van de mede Ziekteverzuim tieel te laten zien. We streven werkers BNG Bijdetijdsbijeenkomsten naar duurzame inzetbaarheid Speerpunten opleiding Inzet van kwaliteit en kwan en mobiliteit van onze werk en ontwikkeling. Multi titeit in de formatie nemers. Zo geven we invulling discipli naire en flexibele aan persoon lijke tevredenheid medewerkers met het werk en het welzijn van onze medewerkers. In een qua omvang beperkte organisatie zijn onderlinge samenwerking en openheid over de gang van zaken essentieel. Goed werkgeverschap, in de vorm van marktconforme arbeidsvoorwaarden, prettige arbeidsomstandigheden en mogelijkheden voor ontplooiing vormen de basis voor het personeelsbeleid. Daarmee wordt ook beoogd om de flexibiliteit en de duurzame inzetbaarheid van de medewerkers te waarborgen. De bank ontwikkelt beleid om de diversiteit in de personeelssamenstelling te waarborgen.

DUURZAAM OPEREREN IN DE WAARDEKETEN 22 Duurzaam opereren in de waardeketen Uiteraard wil BNG Bank geen zaken doen met partijen die de reputatie van de bank kunnen schaden. Bij de bank is een aantal procedures en richtlijnen van kracht die het doen van zaken met ongewenste partijen en op een ongewenste manier moet voorkomen. De bank heeft een aantal sectoren, bedrijfsprocessen en handelswijzen benoemd waarmee zij niet in verband wil worden gebracht, zelfs wanneer dit binnen de beperkte reikwijdte van de statuten mogelijk zou zijn. Ondernemingen die hiermee aantoonbaar rechtstreeks in verband zijn gebracht worden met inachtneming van het voorbehoud dat onderstaand bij uitzettingen is opgenomen van zaken doen met de bank uitgesloten. Deze zijn (niet limitatief): ACTIVITEITEN Bontindustrie, tabaksindustrie, wapenindustrie, pornografie en kansspelen. BEDRIJFSPROCESSEN Dierproeven (tenzij noodzakelijk voor medische doeleinden), bio-industrie.

DUURZAAM OPEREREN IN DE WAARDEKETEN 23 HANDELSWIJZEN Corruptie, fraude, het overtreden van gedragscodes, Onvoldoende corporate governance, structurele schending van de mensenrechten, structurele overtreding van milieuwetgeving en voorschriften, structurele overtreding van arbeidswetgeving en rechten van arbeiders. Structurele overtreding van internationale wetten en conventies. UITZETTINGEN De maatschappelijke behoefte van klanten aan investeringen en andere diensten is bij de bank bekend uit de contacten van de accountmanagers. Ook een groot deel van de vraag naar leningen is uit dien hoofde bij de bank bekend. Hetzelfde geldt voor de vraag naar financiering van projecten in consortiumverband. Bij de inzet van de productenportefeuille van de bank op het thema duurzaamheid zijn de volgende uitgangspunten richtinggevend: aansluiten op strategie en bedrijfsactiviteiten van de bank, een positieve stimulans bieden voor duurzame investeringen en het creëren van een win-winsituatie voor klant en bank. De bank wil met haar financiële dienstverlening het overheidsbeleid flankeren en heeft in dit verband voor de volgende speerpunten gekozen: verduurzaming van maatschappelijk vastgoed, verduurzaming van woningen van woningcorporaties en opwekking van duurzame energie. De bank ziet als financieel dienstverlener een belangrijke rol voor zichzelf weggelegd in de bewustwording van haar klanten: als adviseur bij de (financiële) vormgeving van concrete investeringsprojecten, dat wil zeggen proactief optreden naar klanten als zich mogelijkheden tot verduurzaming voordoen; als aanbieder van toegesneden financieringsarrangementen voor duurzame investeringen die qua risicoprofiel voor de bank acceptabel zijn. Het gaat hier om maatwerk dat in samenwerking met de klant tot stand komt. Door de sterke positie van BNG Bank op de financiële markten profiteert de klant van scherpe tarieven; als richtinggever. In voorkomende gevallen stelt de bank bij kredietverlening als eis dat de kredietnemer aan de relevante wettelijke vereisten voldoet, waaronder de eisen met betrekking tot milieuwetgeving.

DUURZAAM OPEREREN IN DE WAARDEKETEN 24 De wijze waarop de financiering in de praktijk plaatsvindt kent een drietal varianten: balansfinanciering: de bank volgt de klant; projectfinanciering: klant/overheid initieert, de bank zoekt klant/project; proactieve financiering: de bank ontwikkelt financieringsvormen en ontzorgt klanten. In contacten met klantrelaties wordt gevraagd naar plannen met betrekking tot duurzame investeringen ten behoeve van energiebesparing en worden de mogelijkheden voor duurzame investeringen aan de orde gesteld. Financieringsaanvragen bij BNG Bank zijn afkomstig van instellingen in het publieke domein en organisaties met een sterke overheidsbetrokkenheid. Het kader voor de instellingen die voor financiering door BNG Bank in aanmerking komen, wordt gevormd door de bepalingen in artikel 2 van de statuten. Aanvragen van deze instellingen hebben in het geval van kredietverlening aan of onder garantie van overheden een proces van democratische besluitvorming doorlopen, binnen het kader van de geldende wet- en regelgeving. Het beleid van de bank is de overheden proactief ondersteuning te bieden voor het realiseren van hun ambities op het gebied van duurzaamheid. De democratische besluitvorming en monitoring door publieke instellingen vormt in het algemeen al een sterke verdedigingswal tegen niet-duurzame investeringen. Niettemin behoudt de bank zich het recht voor een kredietaanvraag af te wijzen wanneer er sprake is van aanwending voor activiteiten met een duidelijke negatief totaaleffect op de pijlers van duurzaamheid. Financiering van overheden, woningcorporaties en zorginstellingen vindt over het algemeen plaats via de balans. Daarom kan de verstrekte financiering niet aan specifieke projecten worden gekoppeld. Gezien de doelstellingen van de betrokken instellingen beschouwt BNG Bank kredietverlening aan deze instellingen als maatschappelijk verantwoord. De bank streeft een verduurzaming van de portefeuille verstrekte leningen aan deze klantengroepen na. Er is de komende tijd voor de volgende werkwijze gekozen: vanuit de gehanteerde Telos-definitie wordt een duurzaamheidsscore gemaakt voor de portefeuilles Wonen en Gemeenten. Daarnaast wordt ook de duurzaamheid van de portefeuilles Zorg en Onderwijs en Projectfinanciering in kaart gebracht; de ambitie van de bank is een geleidelijke, langetermijn verbetering van de duurzaamheidsscore voor deze vier onderdelen van de kredietportefeuille van BNG Bank in lijn met (onder meer) het Nationale Energieakkoord;

DUURZAAM OPEREREN IN DE WAARDEKETEN 25 op basis van een nulmeting worden vanaf 2017 jaarlijks de duurzaamheidsscores voor de vier genoemde klantengroepen gepubliceerd, zodat de duurzame ambitie van de bank accountable is; om de duurzaamheidsscores van de kredietportefeuille te verbeteren, gaat de bank proactief in gesprek met klanten. Bij balansfinanciering gebeurt dit onder meer door de minst duurzame klanten (veelal de kleinere orga ni saties) te stimuleren en te ondersteunen via kennisdeling en innovatieve oplossingen. BNG Bank is vanuit haar missie gehouden om haar kernklanten (publieke sector, wonen, zorg en onderwijs) altijd te voorzien van kredietverlening als hun activiteiten voortkomen uit democratische besluitvorming. Het is niet uitgesloten dat met financiering via de balans door klanten ook minder duurzame activiteiten worden gerealiseerd. Behalve op balansfinanciering zet de bank actief in op financiering van concrete projecten en ontwikkeling van toegesneden financieringsvormen om duurzame, maatschappelijk gewenste projecten mogelijk te maken. Voorbeelden zijn projecten gericht op vermindering van het energieverbruik of op vermindering van de uitstoot van bijvoorbeeld CO 2. Naast investeringen in hernieuwbare energie worden hieronder ook investeringen in isolerende maatregelen in het kader van groot onderhoud gerekend. Verder gaat het om projecten die bijdragen aan duurzame mobiliteit en transport. Hieronder vallen ook investeringen ter verbetering van de lucht-, water en bodemkwaliteit en vermindering van de geluidsoverlast. Ook vallen hieronder projecten die voorzien in de realisatie van onroerend goed waarbij in belangrijke mate gebruik wordt gemaakt van gerecyclede of recyclebare grondstoffen of dat is gebouwd volgens de life cycle-benadering, waarbij het verbruik aan grondstoffen gedurende de levensduur van het gebouw zo veel mogelijk is beperkt. Bij projectfinanciering (DBFMO) worden kredietaanvragen voorzien van een duurzaamheidsbeoordeling en zal voorrang worden gegeven aan duurzame projecten. Daarnaast ontwikkelt BNG Bank beleid om kleinschalige duurzame projecten eenvoudiger te financieren en dus te stimuleren. Projecten worden getoetst aan de uitsluitingscriteria van de bank en zullen wanneer een of meer van de criteria van toepassing zijn, worden afgewezen. Wanneer dit noodzakelijk wordt gevonden kan de bank haar klanten vragen om de benodigde goedkeuringen en vergunningen over te leggen en kan zij nagaan of de klanten aan de gestelde voorwaarden voldoen.

DUURZAAM OPEREREN IN DE WAARDEKETEN 26 Via de Cliënt Acceptatieprocedure en de Customer Due Diligence-procedure worden klanten getoetst op onder meer toelaatbaarheid en integriteitsrisico s, zoals witwassen, fraude, negatieve feiten en het risico op reputatieschade voor de bank. Als onderdeel van haar uitzettingen houdt BNG Bank een portefeuille aan van zeer liquide papier. Daarmee kan zij onder alle omstandigheden aan al haar aflossingsverplichtingen voldoen. De liquiditeitsportefeuille bestaat uit toegelaten papier van nationale overheden en supranationale instellingen binnen de Europese Unie. Daarnaast wordt een deel van de portefeuille aangehouden in toegelaten promotional loans, covered bonds en securitisaties (RMBS en) met woninghypotheken als onderpand. ZORGPLICHT VOOROP BNG Bank beschouwt het grootste deel van haar klanten vanuit de regelgeving als niet-professionele tegenpartijen. Zorgplicht, het handelen in het belang van de klant, staat voorop in de dienstverlening. BNG Bank streeft daarom naar overzichtelijke, transparante en eenvoudige producten. Producten waarvan de risico s voor de klant niet overzienbaar zijn, worden niet aangeboden. Indien diensten of producten onderwerp zijn van externe kritiek, worden deze aangepast of teruggetrokken. Er wordt veel aandacht besteed aan het op een begrijpelijke manier informeren van klanten en het waarschuwen voor risico s die aan bepaalde producten kleven. De zorgplicht jegens garanten voor verstrekte leningen is uitgewerkt in beleid. Belangenconflicten worden voorkomen of beheerst; BNG Bank is hiertoe ook verplicht vanwege de Wet op het financieel toezicht (Wft). OVERIGE ACTIVITEITEN BNG Gebiedsontwikkeling B.V. is actief op het gebied van de realisatie van ruimtelijke plannen. De activiteiten van deze 100%-dochteronderneming leveren een bijdrage aan de hoofddoelstelling van BNG Bank. Verder biedt BNG Bank diensten aan via BNG Betalingsverkeer. BNG Bank houdt 100% van de aandelen HvO, het Hypotheekfonds voor Overheidspersoneel. Sinds 2013 verstrekt het HvO in principe geen nieuwe hypotheken meer. Het beheer van de bestaande uitlopende portefeuille is ondergebracht bij Delta Lloyd Bank.

DUURZAAM OPEREREN IN DE WAARDEKETEN 27 FUNDING BNG Bank kent geen spaarbedrijf voor particulieren. Voor het opnemen van geld is zij in de vorm van emissies vrijwel volledig aangewezen op de internationale geld- en kapitaalmarkt. Welke partijen beleggen in BNG-obligaties? Deze vraag kan de bank maar deels beantwoorden. Doordat de obligaties vrij verhandelbaar zijn via de beurs heeft BNG Bank geen zicht op de houders ervan. BNG Bank plaatst haar emissies via gerenommeerde, internationaal opererende instituten. Dit is belangrijk om een goede plaatsing van de omvangrijke emissies van de bank te kunnen realiseren. Op haar investors site heeft de bank een aantal Capital Market Facts gepubliceerd die haar wél bekend zijn. De bank vult haar ketenverantwoordelijkheid in door bij emissies van obligatieleningen de mogelijke beleggers te informeren, conform de transparantievereisten uit de Wft. Financiële tegenpartijen waarmee de bank zaken doet vallen onder het Customer Due Diligence-beleid van de bank, dat is gepubliceerd op bngbank.nl. Dit beleid is gebaseerd op de door de Wft gestelde eis van integere bedrijfsvoering en op de Nederlandse antiwitwaswetgeving. Ook organisaties die rechtstreeks geld plaatsen bij BNG Bank zijn aan dit beleid onderworpen. Landen en partijen waartegen de Verenigde Naties sancties hebben uitgevaardigd zijn daarom uitgesloten. Daarnaast worden deze partijen getoetst aan de uitsluitingenlijst. Bestaande posities zullen zo snel als redelijkerwijs mogelijk worden afgebouwd in geval van sanctieoplegging of wanneer partijen onverenigbaar zijn met de uitsluitingenlijst. LEVERANCIERS BNG Bank doet haar inkopen voor een belangrijk deel bij Nederlandse leveranciers, op wie Nederlandse wet- en regelgeving van toepassing is. In het inkoopbeleid houdt duurzaamheid met betrekking tot milieu- en sociale aspecten, in de visie van de bank in, dat de inkoop is afgestemd op het feitelijk gebruik en dat er een goede balans moet zijn tussen milieu- en economische belangen. De bank maakt gebruik van informatie en praktische tips van het Expertisecentrum Aanbesteden van de overheid (Pianoo.nl). Voor grotere opdrachten geldt dat leveranciers zich dienen te houden aan deugdelijke duurzaamheidsprincipes. Leveranciers die een ISO14001- of EMAS-certificaat kunnen overleggen genieten de voorkeur. Op leveranciers zijn de uitsluitingsbepalingen van de bank van toepassing. BNG Bank hanteert in haar inkoopbeleid de criteria voor duurzaam inkopen van PIANOo. Gegeven de omvang van de organisatie is het bedrag dat in absolute termen met de inkoopactiviteiten is gemoeid beperkt. Het inkoopbeleid van de bank is gepubliceerd op bngbank.nl.

MAATSCHAPPELIJKE THEMA S 28 Maatschappelijke thema s Uit de missie en strategie, de kernwaarden en het proces van waardecreatie vloeien vijf thema s voort die de bank als essentieel voor het succes van het bedrijf beschouwt. Deze thema s vormen de grondslag voor de verantwoording in het jaarverslag. De vijf thema s zijn: veilige bank; verantwoorde groei; betrokken medewerkers; maatschappelijke betrokkenheid; duurzame bedrijfsvoering. Jaarlijks wordt de visie waar nodig geactualiseerd. De thema s weerspiegelen de belangen van de verschillende stakeholders van de bank. Per thema is een aantal subthema s benoemd.

MAATSCHAPPELIJKE THEMA S 29 VISIE OP DUURZAAMHEID WAARDECREATIE OP LANGE TERMIJN IN DRIE DIMENSIES: MARKT, MENS EN MILIEU 5 THEMA S VEILIGE BANK VERANTWOORDE GROEI BETROKKEN MEDEWERKERS MAAT- SCHAPPELIJKE BETROKKENHEID DUURZAME BEDRIJFSVOERING 15 SUB- THEMA S ECONOMISCHE PRESTATIES KLANTVEILIG- HEID PRODUCT- VEILIGHEID BEHEERSING VAN RISICO S LANGLOPENDE KREDIET- VERLENING KERNKLANT- SECTOREN FINANCIERING VAN DUURZAME INVESTERINGEN OPLEIDING EN ONTWIKKELING ARBEIDSVER- HOUDINGEN MET MEDEWERKERS DIVERSITEIT BIJDRAGEN AAN SAMENLEVING BEHARTIGING PUBLIEK BELANG MENSEN- RECHTEN CO 2 -FOOTPRINT EN ENERGIE DUURZAAM INKOPEN INTEGRITEIT, CORPORATE GOVERNANCE

MAATSCHAPPELIJKE THEMA S 30 Hieronder worden de gekozen subthema s uitgebreider toegelicht. Veilige bank. De prijs/kwaliteitverhouding voor klanten en het rendement voor aandeelhouders komen tot uitdrukking onder het thema veilige bank. Voor een effectieve uitvoering van de overheidstaak zijn beide elementen van belang. Het succes waarmee BNG Bank aan deze elementen invulling geeft, kan worden afgemeten aan de gerealiseerde economische prestaties: marktaandelen en het rendement op het eigen vermogen. Deze strategische doelstellingen van de bank zie de paragraaf strategie in het jaarverslag zijn gelijk aan de MVO-doelstellingen onder het thema veilige bank. Klanten moeten erop kunnen vertrouwen dat de bank geen misbruik maakt van verschillen in kennis van financiële producten; productveiligheid transparante en begrijpelijke producten waarvan de werking duidelijk wordt uitgelegd is uitgangspunt. BNG Bank vermijdt complexe, exotische producten, zoals derivaten met optieachtige elementen en producten met naar haar oordeel (te) hoge risico s voor de klant. Klanten moeten er verder op kunnen vertrouwen dat de bank zorgvuldig omgaat met de aan haar toevertrouwde klantgegevens en dat de beveiliging van de systemen op orde is. Klantveiligheid is dan ook uitgangspunt. Voor het realiseren van toegevoegde waarde voor de Nederlandse samenleving is de beheersing van risico s een essentieel bedrijfsbelang voor BNG Bank. Daardoor kunnen de hoge credit ratings, die ten grondslag liggen aan het bedrijfsmodel, worden gewaarborgd. Van even groot belang is de beeldvorming bij beleggers, rating agencies, financiële tegenpartijen en toezichthouders over de integriteit en het naleven van wet- en regelgeving en corporate governance door de bank. Verantwoorde groei. Het partnerschap met klanten is een belangrijk aspect van de maatschappelijke functie van BNG Bank. Deze komt tot uitdrukking onder het thema verantwoorde groei. Bijzonder relevant is de kernindicator langlopende kredietverlening kernklantsectoren, waaronder de financiering van duurzame investeringen. Daarmee wordt het faciliteren en stimuleren van een milieubewuste bedrijfsvoering door klanten gestalte gegeven. BNG Bank stimuleert het duurzaamheidsstreven van gemeenten en speelt in op de belangstelling van beleggers voor duurzame beleggingsmogelijkheden door de uitgifte van SRI-bonds. De opbrengsten hiervan worden aangewend voor de financiering van de meest duurzame gemeenten of corporaties. De financiering (waartoe ook voortzetting van de kredietverlening na renteaanpassing wordt gerekend) moet in het jaar van uitgifte van de SRI-bond zijn afgesloten en gestort. In het thema verantwoorde groei is zo de missie van de bank verwoord. Het oordeel van de klanten over de producten en financieringen van BNG Bank en de mate waarin

MAATSCHAPPELIJKE THEMA S 31 aan hun behoeften wordt tegemoetgekomen, wordt weerspiegeld in de klanttevredenheid. Dit is evenzeer een bedrijfsbelang. Onderzoeken naar klanttevredenheid vinden periodiek plaats. Betrokken medewerkers. Gemotiveerde medewerkers komen de effectieve en efficiënte bedrijfsvoering ten goede, en daarmee de behartiging van het maatschappelijk belang. Voldoende opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden vormen daarvoor de basis. De bank streeft naar marktconforme arbeidsverhoudingen. Honorering van een medewerker vindt plaats op basis van de bij de functie behorende salarisschaal, ongeacht of het een man of vrouw is. De bank streeft naar een open cultuur. De bank streeft naar diversiteit in de personeelssamenstelling en in de managementfuncties. In het kader van het thema Maatschappelijke betrokkenheid neemt BNG Bank ter behartiging van het publiek belang in de relevante overleggen met beleidsvoorbereiders en belangenorganisaties standpunten in en vraagt hiervoor aandacht bij de betrokken bewindslieden. Daarnaast levert de bank onder meer via het BNG Cultuurfonds bijdragen aan de samenleving, met name voor activiteiten op het gebied van kunst en cultuur die van betekenis zijn voor gemeenten. De bank draagt voorts onder meer bij aan de bewustwording van de jeugd wat betreft het omgaan met geld. Gegeven het statutaire kader van de kredietverlening speelt het subthema mensenrechten in de verstrekkingensfeer een beperkte rol. Bij het aantrekken van funding en bij het inkopen van goederen en diensten is dit wel een punt van aandacht. Voor het thema Duurzame bedrijfsvoering is relevant dat BNG Bank een kleine organisatie is met slechts één vestiging. Binnen de beperkte schaal van de organisatie is het beleid gericht op het zo zuinig mogelijk omgaan met materialen en energie en het terugdringen van de CO 2 -footprint. In dat kader is ook de duurzaamheid van de leveranciers punt van aandacht. De visie van (groepen) stakeholders over de materialiteit van de subthema s wordt jaarlijks opgevraagd en tijdens een bijeenkomst bediscussieerd. Over de thema s die door stakeholders als belangrijk worden aangemerkt of waarvan de impact voor de bank volgens haar belangrijk is, wordt in het jaarverslag van de bank verantwoording afgelegd. Het proces en de uitkomsten van de dialoog worden in het jaarverslag nader toegelicht.

RELATIE MET STAKEHOLDERS 32 Relatie met stakeholders Het vertrouwen van alle stakeholders in BNG Bank is noodzakelijk om de missie en strategische doelstellingen van de bank te blijven realiseren. BNG Bank heeft op basis van haar reguliere contacten met de diverse groepen stakeholders geïdentificeerd welke onderwerpen de relaties met haar stakeholders bepalen. Zo kan zij de strategie en bedrijfsprocessen zorgvuldig op elkaar afstemmen vanuit het perspectief van de stakeholder en vanuit haar eigen perspectief. Het is de uitdaging om tegelijkertijd de belangen van stakeholders en van BNG Bank zelf te realiseren. Op de volgende pagina s is de perspectief analyse schematisch weergegeven.

RELATIE MET STAKEHOLDERS 33 PERSPECTIEFANALYSE STAKEHOLDER PERSPECTIEF STAKEHOLDER PERSPECTIEF BNG BANK KLANTEN goede verhouding prijs/kwaliteit duurzame producten financiering van duurzame investeringen innovatie pro-actieve benadering partnerschap professionaliteit goede informatievoorziening integriteit zorgplicht marktaandeel/marge klantwaardering minimale kans op kredietverlies financieringsmogelijkheden vanuit SRI-bonds continuïteit naleven wet- en regelgeving BELEGGERS optimum rendement/zekerheid liquiditeit integriteit en transparantie professionaliteit duurzame beleggingsmogelijkheden (SRI-bonds) permanente toegang geld- en kapitaalmarkt optimale fundingprijzen/mix RATING AGENCIES integriteit en transparantie behoud hoge ratings Vervolg zie volgende pagina

RELATIE MET STAKEHOLDERS 34 Vervolg van vorige pagina STAKEHOLDER PERSPECTIEF STAKEHOLDER PERSPECTIEF BNG BANK AANDEELHOUDERS redelijk dividend/rendement zekerheid over rendement continuïteit/stabiliteit actief voor het publiek belang duurzaamheidsbeleid toereikende corporate governance kostenbeheersing continuering aandeelhouderschap duurzaamheidsbeleid kwijting voor gevoerd bestuur kwijting voor gevoerd toezicht OVERHEID effectieve uitvoering overheidstaak maatschappelijke verslaggeving level playing field handhaving wet- en regelgeving erkenning overheidstaak BNG Bank partnerschap duurzaamheidsverslaggeving continuering aandeelhouderschap politieke voorspelbaarheid FINANCIËLE TEGENPARTIJEN goed rendement zekerheid integriteit en transparantie professionaliteit toegang gunstige condities transparantie minimale verlieskans Vervolg zie volgende pagina

RELATIE MET STAKEHOLDERS 35 Vervolg van vorige pagina STAKEHOLDER PERSPECTIEF STAKEHOLDER PERSPECTIEF BNG BANK MEDEWERKERS aantrekkelijk werk prettige werkomstandigheden marktconforme arbeidsvoorwaarden ontwikkelingsmogelijkheden adequate bezetting goede motivatie passende kosten maatschappelijk verantwoord functioneren (integriteit) TOEZICHTHOUDERS integriteit en transparantie beheerste bedrijfsvoering (risk management) goedkeurende accountantsverklaring voldoen aan wet- en regelgeving voorspelbaarheid goedkeuring beleid behoud vergunningen beheerste en integere bedrijfsvoering compliance

STAKEHOLDERDIALOOG 36 Stakeholderdialoog De dialoog met de relevante stakeholders vormt de logische afgeleide van het door BNG Bank gekozen model. Met stakeholders wordt gestructureerd en periodiek overleg gevoerd over voor hen belangrijke maatschappelijke en economische onderwerpen, ook over gevolgen van wet- en regelgeving. KLANTEN BNG Bank is bij tal van gelegenheden in gesprek met haar klanten. De bank ontvangt frequent delegaties van individuele gemeenten en provincies om met hen te spreken over de activiteiten en werkwijze van BNG Bank. Regelmatig is hierbij een lid van de Raad van Bestuur (RvB) aanwezig. Voor de gemeenten organiseert de bank periodiek het G4-overleg (grote gemeenten), het overleg met gemeenten met 20.000 tot 50.000 inwoners, het 50.000+ overleg en het 100.000+ overleg. Ook met de koepelorganisaties VNG en IPO onderhoudt de bank frequente contacten. BNG ers spreken ook regelmatig met sectorinstellingen voor de corporatie- en zorgsector. In de sfeer van de volkshuisvesting zijn dat onder meer koepelorganisatie Aedes, de Autoriteit Woningcorporaties en Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Voorbeelden in de sfeer van de gezondheidszorg zijn het Waarborgfonds voor de Zorgsector, en koepelorganisaties ACTIZ, GGZ Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen. Ook via bijdragen aan congressen is de bank met haar klanten in gesprek.

STAKEHOLDERDIALOOG 37 BELEGGERS De informatie ten behoeve van de beleggers op de verschillende continenten verzorgt BNG Bank voornamelijk op de pagina s voor investors op bngbank.com, aangezien beleggers in BNG-papier voor een groot deel onbekend zijn. De jaarverslagen van de bank zijn hier ook te vinden. Daarnaast organiseert BNG Bank regelmatig internationale roadshows, waarbij zij meer gericht de dialoog met beleggers aangaat over de ontwikkelingen bij BNG Bank, met als doel hen te interesseren voor het kopen van BNG-papier. De maatschappelijke betekenis van BNG Bank voor de Nederlandse samenleving komt hierbij prominent aan de orde. Ook via bijdragen aan congressen is de bank met partijen in de beleggingswereld in gesprek. Relevante zaken die uit de contacten naar voren komen, worden in RvB-verband besproken. FINANCIËLE TEGENPARTIJEN De financiële tegenpartijen bemiddelen namens BNG Bank met de (potentiële) beleggers. Bij hen kan de bank ook terecht voor het afsluiten van afgeleide producten en voor het stallen en opnemen van tijdelijke overschotten, dan wel tekorten. BNG Bank selecteert haar financiële tegenpartijen zorgvuldig. Het belangrijkste criterium heeft betrekking op kredietwaardigheid. De contacten zijn zakelijk van karakter en vinden een-op-een plaats. BNG Bank neemt deel aan interbancaire samenwerkingsverbanden. Zij is actief lid van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). In Europees verband is de bank actief binnen de European Association of Public Banks (EAPB). Daarin overleggen banken met een min of meer vergelijkbare doelstelling met elkaar op basis van uitwisseling van informatie over actuele thema s. Doel hiervan is de gezamenlijke belangenbehartiging in Brussel in het licht van de financiering van publieke taken. AANDEELHOUDERS BNG Bank is onderdeel van de Nederlandse publieke sector door het aandeelhouderschap van de centrale overheid en de decentrale overheden en door haar klantenkring. De bank kent al haar aandeelhouders en treft een aantal van hen in de jaarlijkse Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA). Daarnaast overlegt de bank ook buiten de AVA met haar aandeelhouders. De meeste aandeelhouders zijn ook klant van de bank. Elke aandeelhouder van BNG Bank heeft het formele recht schriftelijk voorstellen voor de agenda van de AVA in te dienen.

STAKEHOLDERDIALOOG 38 De strategische doelstellingen en randvoorwaarden, het beleid en de activiteiten van BNG Bank worden jaarlijks toegelicht in de AVA. Over de gang van zaken wordt periodiek gesproken met aandeelhouders. RATING AGENCIES Het handhaven van de excellente kredietwaardigheid is essentieel voor het realiseren van de missie, omdat de bank voor haar funding geheel afhankelijk is van de (internationale) geld- en kapitaalmarkt. De periodieke en open overleggen met de verschillende rating agencies (Standard & Poor s, Moody s, Fitch) zijn daarom van bijzonder belang. De gesprekken met de rating agencies vinden plaats met een vaste periodiciteit en voorts zo vaak als een van beide partijen daarom vraagt. De RvB is hierbij vertegenwoordigd. TOEZICHTHOUDERS BNG Bank voldoet aan de wet- en regelgeving die op banken van toepassing is. Het betreft met name de Wft, de regelgeving van de Europese Unie, aanwijzingen van de Europese Centrale Bank (ECB) en de Nederlandsche Bank (DNB) (prudentieel toezicht), aanwijzingen van de Autoriteit Financiële Markten (AFM, gedragstoezicht) en in toenemende mate ook aanwijzingen van de European Banking Authority (EBA) en de European Supervisory Markets Authority (ESMA). Met ECB en DNB onderhoudt de bank frequente contacten. Belangrijke formele overlegmomenten met ECB en DNB zijn het jaarlijkse beleidsgesprek en het jaarlijkse risicooverleg. Hierbij is een lid van de RvB aanwezig. Verder vindt overleg plaats zo vaak als één van beide partijen daarom vraagt. De intensiteit van de besprekingen is de afgelopen jaren toegenomen als gevolg van de wijzigingen in de regelgeving en daarmee in het toezicht. Ook het aantal onderwerpen waarover het toezicht zich uitstrekt neemt toe. Daarbij is onder andere te denken aan het beloningsbeleid, de informatiebeveiliging en de interne auditfunctie. OVERHEID BNG Bank onderhoudt op zowel bestuurlijk als ambtelijk niveau contacten met alle relevante ministeries op haar werkterrein. Naast het ministerie van Financiën zijn dit met name de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Economische Zaken (EZ). Onderwerpen waarover met de relevante ministeries is en wordt gesproken zijn bijvoorbeeld de

STAKEHOLDERDIALOOG 39 implicaties van komende financiële wet- en regelgeving, de Wet Fido, de financierbaarheid van de kernklantsectoren van BNG Bank en samenwerking met EIB en EFSI op het gebied van financiering. MEDEWERKERS De medewerkers vormen het fundament van BNG Bank. De bank beschikt over een marktconform personeelsbeleid, met goede werkomstandigheden en ontwikkelingsmogelijkheden. De bank houdt om de drie jaar een medewerkersonderzoek. BNG Bank heeft een door medewerkers gekozen Gemeenschappelijke Ondernemingsraad (GOR), die periodiek met de RvB overlegt. Vrijwel alle medewerkers van BNG Bank worden formeel vertegenwoordigd door deze raad. De GOR voert regelmatig overleg met de RvB (zes vergaderingen per jaar). Terugkerende onderwerpen in dat overleg zijn de strategie van de bank en de algemene gang van zaken, het jaarplan en budget en het gevoerde sociale beleid. Jaarlijks is in drie Overlegvergaderingen ook een vertegenwoordiging van de Raad van Commissarissen (RvC) aanwezig. Eenmaal per jaar vindt een ontmoeting plaats van de voltallige GOR met de RvC en RvB. Meer informatie over de GOR staat in het jaarverslag en op bngbank.nl. De waarde die de bank hecht aan educatie van en communicatie met haar medewerkers komt ook tot uitdrukking in interne themabijeenkomsten voor alle medewerkers. Naast de financiële resultaten komen daarin uiteenlopende actuele onderwerpen aan de orde.

MATERIALITEITSANALYSE 40 Materialiteitsanalyse De maatschappelijke thema s, de perspectiefanalyse en de uitkomsten van de stakeholderdialoog vormen een belangrijk uitgangspunt voor de materialiteitsanalyse. Die is weer de basis voor de inhoud van onderwerpen van de jaarlijkse rapportage. Op het procesverloop en de uitkomsten van de analyse wordt in het jaarverslag verder ingegaan.

MANAGEMENTBENADERING DUURZAAM ONDERNEMEN 41 Managementbenadering duurzaam ondernemen Hierna wordt achtereenvolgens ingegaan op het proces, de wijze van beleidsvorming en de managementbenadering door BNG Bank van de verschillende dimensies van de door haar gehanteerde definitie van duurzaamheid. PROCES Jaarlijks evalueert BNG Bank op basis van een intern opgestelde meerjarenvisie in hoeverre de strategie en de strategische doelstellingen van de bank aanpassing behoeven. Aanpassing van de strategie zal tegelijkertijd gevolgen hebben voor de duurzaamheidsdoelstellingen onder veilige bank en verantwoorde groei. In de meerjarenvisie worden de bedrijfs- en sectorspecifieke onderwerpen behandeld die BNG Bank van materieel belang vindt. De meerjarenvisie wordt vastgesteld door de RvB en ter bespreking en goedkeuring aan de RvC voorgelegd, na afstemming in het Directieoverleg en het Managementoverleg. Op basis van de meerjarenvisie en de resultaten van de gedachtewisseling in de RvC schrijft de RvB een planbrief, waarin de belangrijkste, materiële, thema s en projecten voor het komende jaar worden benoemd. Nadat de planbrief intern is afgestemd en vastgesteld, schrijven de verantwoordelijke leidinggevenden op basis hiervan jaarplannen voor hun directoraat of afdeling. Alle plannen bevatten beleidsdoelstellingen en prestatie-indicatoren. In het jaarplan voor BNG Bank worden de voorgenomen activiteiten uit deze plannen in samenhang opgenomen. Afstemming van strategie en bedrijfsprocessen vindt in de beschreven opzet plaats met gelijktijdige afweging van de belangen van de stakeholders en van de bank zelf.

MANAGEMENTBENADERING DUURZAAM ONDERNEMEN 42 Na afstemming in het Directieoverleg en het Managementoverleg worden de plannen vastgesteld door de RvB en wordt het jaarplan voor BNG Bank ter bespreking en goedkeuring aan de RvC voorgelegd. In het jaarplan zijn de doelstellingen geformuleerd waarover in het jaarverslag verantwoording zal worden afgelegd. De financiële en maatschappelijke verslaggeving is geïntegreerd. BELEIDSVORMING Het duurzaamheidsbeleid van BNG Bank wordt vastgesteld door de RvB en besproken in de RvC. De relevante aspecten uit de meerjarenvisie en het jaarplan van BNG Bank vormen onderwerp van bespreking in de RvC. Binnen de bank is eind 2015 de Commissie Duurzaamheid ingesteld onder voorzitterschap van een lid van de RvB. De commissie heeft als doel om binnen BNG Bank ontplooiing van activiteiten aan te jagen op duurzaamheidsgebied om zo haar kernwaarde duurzaamheid in te vullen. De commissie beoordeelt en adviseert onder meer over voorgestelde activiteiten op het gebied van duurzaamheid door de bank en bereidt besluitvorming door de RvB voor. Daarnaast monitort, evalueert en rapporteert de commissie over de stand van zaken met betrekking tot duurzaamheid in de bank in relatie tot de vastgelegde doelstellingen en ambities op het gebied van duurzaamheid en initieert zo nodig acties om deze te bereiken. DIMENSIE MARKT BNG Bank wil een veilige bank zijn. De ratings van Moody s, Standard & Poor s en Fitch duiden op een solide risicobeheersing en op betrouwbaarheid en integriteit in de bedrijfsvoering; handhaving daarvan is voor de bank een voorwaarde voor de uitvoering van haar kerntaak. Die kerntaak is om tegen lage tarieven te voorzien in een substantieel deel van de kredietvraag aan of onder garantie van Nederlandse overheden; de bank streeft niet naar winstmaximalisatie. In lijn hiermee verwachten diezelfde overheden voor zover aandeelhouder van BNG Bank dat de bank hen een redelijk rendement oplevert.