CURAZON DI PLAYA 11-2015
CURAZON DI PLAYA Inleiding Op uitnodiging van Stichting Monumentenfonds Aruba is het SUS Ateliers voor het vijfde jaar naar Aruba gekomen voor een pressure cooker. Voorgaande jaren zijn projecten uitgevoerd in Rancho, San Nicolas en Pos Chiquito en nu in Oranjestad. Dit werd gevraagd om een plan te ontwikkelen voor een duurzame herstructurering van de Steenweg. Deze straat ligt in een gebied waar veel monumenten liggen. Het masterplan Curazon di Playa is ons plan voor de koopliedenbuurt. Gemaakt na diverse lezingen en rondleidingen waarna wij tien dagen lang in een pressure cooker, vrij van enige invloeden, behalve de wijk zelf, zijn gaan brainstormen en uitwerken. Oranjestad, de hoofdstad van Aruba; een prachtige stad vol met leven, prachtige gebieden en mooie monumenten. De monumenten bieden een enorme potentie voor de omgeving. Restauraties, nieuwe bestemmingen, meer levendigheid, minder verkeersproblemen en minder leegstand kunnen de leefbaarheid en sfeer in dit deel van Oranjestad sterk verbeteren. Foto Casa Rosada 2
3
Masterplan GEBIED Playa (Oranjestad) is de stad aan de kust waar de eerste nederzettingen van vissers ontstonden. Daaruit ontstond Rancho, het vissersdorpje aan de Paardenbaai. Toen de handel groeide werden koopmanshuizen gebouwd; cunucuhuizen met een ruimte voor handel. Later werden langs de routes naar de goudmijnen, door meer welvaart, koopmanshuizen ontwikkeld met 2 verdiepingen; beneden handel en boven wonen. Fraaie stijlvolle huizen met invloeden van Europa en Zuid Amerika. Het plan Curazon di Playa (het koopmanshuizengebied) vormt samen met Rancho de Playa Historico; de historische kern van Aruba. fig. totaallaag Masterplan 4
5
Beschermd stadsgezicht Naast Fort Zoutman, Willem III Toren en het Parlement bestaat het gebied bij de Wilhelminastraat en de Nassaustraat uit een groot aantal koopmanshuizen. Samen vormen deze monumenten een onschatbare culturele waarde. Beschermen van het hele stadsgezicht is van groot belang om deze culturele waarde te bewaren en te restaureren. Een beschermd stadsgezicht houdt in dat in dit gebied monumenten niet gesloopt mogen worden door de eigenaren. Ook mag een eigenaar het monument niet verbouwen maar alleen renoveren. Hiermee worden de monumenten behouden voor de toekomst. Curazon di Playa wordt voetgangersgebied, zodat de monumenten optimaal tot hun recht komen. Er ontstaan vrije zichtlijnen door minder storende factoren maar ook vrije ruimte voor meer groene schaduwplekken. Zo wordt de oude glorie nieuw leven ingeblazen. fig. laag 1: beschermd stadsgezicht 6
7
Circulatie Bij de ferry s en de hotels worden toeristen geïnformeerd middels de folder Playa Historico. Met de tram of lopend over de Mainstreet of de Boulevard kan Curazon di Playa bereikt worden. De tramhaltes zullen aangesloten worden op de zichtassen naar de monumenten in Noord-Zuid richting. Zo ontstaan de haltes. Aan de zuidzijde, aan de zee, zal Linear Park doorgetrokken worden langs het centrum naar de hotels en zo het gebied aan deze kant ontsluiten. Ten noorden van de Mainstreet bevindt zich bij elke tramhalte een parkeerplaats. Aan de zuidzijde kan het parkeerterrein achter het Wilhelminapark aan de zee een extra laag krijgen met een ecologisch dakpark met zeezicht. Zo kan de parkeercapaciteit buiten Curazon di Playa vergroot worden. fig. laag 2: Circulatie 8
9
Circulatie RINGWEG Om het gebied autovrij te maken is de ringweg nodig die om het gebied leidt. Deze ringweg is al gepland bij de overheid en zal worden uitgevoerd. Vanaf de ringweg lopen een aantal hoofdwegen richting de verschillende parkeerterreinen. Hier kunnen bezoekers van het centrum auto s gratis parkeren en door het centrum lopen. fig. Ringweg fig. Ringweg 10
Circulatie PROMENADES In de huidige situatie is er één promenade te vinden in de Curazon di Playa. De Caya Betico Croes, vroeger de Nassaustraat, is nu de Mainstreet waar gewinkeld kan worden. Ook rijdt er een tram die de promenade met de toeristenferry s verbindt. In het masterplan Curazon di Playa worden drie promenades: Steenweg, Wilhelminastraat en Zoutmanstraat, toegevoegd aan de huidige promenade. De promenades worden verbonden met elkaar door de zichtassen. Alle promenades worden autovrij waardoor het publiek rustig door de stad kan wandelen. fig. laag 3: Zichtas wilhelminastraat Promenade Wilhelminastraat Langs de Wilhelminastraat staan meer dan 25 monumenten. De straat is nu te druk en te warm om te wandelen. In het masterplan Curazon di Playa zullen er bomen geplant worden die voor schaduw en verkoeling zorgen. Deze bomen zullen tactisch geplaatst worden om niet in het zicht van de monumenten te staan. Foto Wilhelminastraat 11
Circulatie ZICHTASSEN Een zichtas houdt in dat er vanuit één punt een lange zichtlijn is waardoor er veel te zien valt. Van de Mainstreet lopen vijf zichtassen in Noord-Zuid richting. Deze zichtassen zullen mooie lanen worden, die tot wandelen uitnodigen en zo de verbindingen vormen tussen de promenades en alle monumenten maar ook de tram, parkeerterreinen en de boulevard koppelen. Profiel Zichtas Over de Oranjestraat zal struikgewas aangebracht worden. De struikgewassen staan niet in de weg van de monumenten waardoor deze zichtbaar blijven. Op de leegkomende parkeerterreinen worden bomen geplant die voor meer schaduwplekken zorgen. Kazernestraat Vanaf de ferry s rijdt de tram door de Caya Betico Croes. De Kazernestraat is de eerste zichtas vanaf de Mainstreet. Op deze zichtas zijn onder andere de nieuwe protestantse kerk en de oude protestantse kerk te vinden maar ook Cosecha (voormalig landskantoor), het havenkantoor en het bestuurskantoor. Foto Kazernestraat Oranjestraat De volgende zichtas is de Oranjestraat. Via deze zichtas zijn veel monumenten te zien en te bereiken. Zo is de Willem III toren van Fort Zoutman al te zien vanaf de Mainstreet. Andere monumenten die te bereiken zijn via deze zichtas zijn onder andere School 1888 (Huidig Algemene Rekenkamer Aruba), het Eloy Arends gebouw met ex-hotel Colombia (samen het huidige stadhuis), huisje Hart en het Cabinet van de Gouverneur. Foto Oranjestraat 12
Kruisweg De derde zichtas vanaf de Mainstreet is de Kruisweg. De Kruisweg is een zichtas die leidt naar de Wilhelminastraat. Het zicht vanaf de Mainstreet houdt op bij de AIB bank op de Wilhelminastraat. Aan de aanliggende wegen zijn andere monumenten te vinden zoals: de stadsvilla op de Wilhelminastraat en meerdere cunucuhuizen. Foto Kruisweg Oude Schoolstraat De voorlaatste zichtas is de Oude Schoolstraat. Deze zichtas is gericht op de Wilhelminastraat en is tevens een verbinding van de drie promenades die te vinden zijn in de omgeving namelijk Caya Betico Croes, Steenweg en Wilhelminastraat. Andere monumenten die te bereiken zijn via deze zichtas zijn onder andere: Steenweg 20 (stadsvilla), Steenweg 17/19 (Ex botica Aruba), Steenweg 21 (Cunucuhuis) en het MSAgebouw op de Wilhelminastraat 40. Ooststraat De laatste zichtas leidt naar het Rietveldpark en de lagune. Vanaf de Caya Betico Croes is een prachtig groen uitzicht. Ook deze zichtas verbindt de promenades met elkaar en kent zijn eigen monumenten. Het gerenoveerde gebouw waar de Rietveld Academie of Fine Arts is gehuisvest, is daar een mooi voorbeeld van. Andere monumenten die te bereiken zijn verschillende stadscunucu s, verschillende koopmanshuizen op de Wilhelminastraat en het unieke Casa Rosada. Foto Oude Schoolstraat Foto Ooststraat 13
Monumenten en transitie Curazon di Playa bestaat voornamelijk uit een groot aantal koopmanshuizen; zowel cunucu-koopmanshuizen, gekoppelde koopmanshuizen als statige koopmanshuizen met een woning op de verdieping. Daarnaast zijn er een aantal cunucu-stadshuizen, stadsvilla s, kerken een fort, een vuurtoren, een havenkantoor en de regeringsgebouwen. Een algemeen transitieplan voor alle monumenten is opgesteld zodat elk gebouw zijn eigen stappen kan zetten in de transformatie naar een gerestaureerd pand. Noodzakelijk onderhoud wordt een plicht, evenals behoud van de originele staat. Vervolgens kan een technisch en financieel plan voor restauratie worden ontwikkeld en uitgevoerd. fig. Laag 3:Monumenten en transitie 14
15
Monumenten en transitie TYPOLOGIE: Er zijn verschillende soorten monumenten in Oranjestad te vinden. Deze monumenten zijn te verdelen in types. De voorkomende types zijn cunucu stadshuis, cunucu koopmanshuis, twee laags koopmanshuis, gekoppeld koopmanshuis, stadsvilla en overig. Foto Cunucuhuis 1. Cunucu stadshuizen: Cunucu betekent akker of bouwland. Deze bouwstijl komt veel voor over heel Aruba. Er werd begonnen met een kernwoning en zodra de bewoner weer geld had werd er volgens een patroon uitgebreid. 2. Cunucu Koopmanshuis: Een cunucu koopmanshuis is in de basis hetzelfde als een cunucu stadshuis alleen werd de kernwoning gebruikt als woonhuis en de uitbouw als winkel. 3. Twee laags Koopmanshuis: Een twee laags koopmanshuis waar op de begane grond de winkel gesitueerd is met op de eerste verdieping de luxe woning van de eigenaar. Deze grote statige panden zijn op veel plekken in Oranjestad te vinden. 4. Gekoppelde koopmanshuizen: Een gekoppeld koopmanshuis zijn meerdere koopmanshuizen aan elkaar gebouwd die samen één groot geheel vormen. 5. Stadsvilla s: Grote woningen die te vinden zijn in het centrum. Deze woning zijn expliciet gebouwd om als woonhuis te fungeren zonder andere functie. Voorbeeld hiervan is Steenweg 20. 6. Verder zijn er nog monumenten zoals de Oude protestante Kerk op de Wilhelminastraat 1, het havenkantoor aan de L.G. Smithboulevard, Fort Zoutman en de Willem III toren. 16 Foto twee laags Koopmanshuis Foto Stadsvilla Foto Willem III
TRANSITIE MONUMENTEN Het transitieplan voor monumenten is ontwikkeld voor de monumenten in de wijk Curazon di Playa. Wanneer een stadsgezicht beschermd wordt geldt dit voor alle historische gebouwen. Dit plan dient als een te volgen leidraad om alle historische gebouwen te kunnen behouden. Activeren Initiëren Technisch en financieel plan Restauratie Gerestaureerd monument Stap 1. Door de historie van de gebouwen te tonen door middel van informatie zuilen wordt er besef voor het belang van behoud gecreëerd. Stap 2. Door een schatting te maken van de kosten voor restauratie en onderhoud kan er een keuze worden gemaakt. Indien er wordt besloten voorlopig alleen het onderhoud te plegen kan er een tijdelijke verhuurder gezocht worden. Stap 3. Indien er een bestemming is en er zal worden gerestaureerd kan er een technisch en financieel plan worden gemaakt. Stap 4. De restauratie kan van start gaan en het gebouw kan in oude glorie hersteld gaan worden. Stap 5. Het gebouw is gerestaureerd en de nieuwe bestemming kan in het gebouw plaats nemen. 17
Intensiveren Om de stad, naast de enorme aantrekkingskracht van de monumenten, verder te intensiveren zijn stegen en korte dwarswegen aan de Mainstreet voorzien van een buiten-functie. Fruit- en vismarkten, buiten bars en restaurants, een Stadstheater en een Arubaanse kunstbeurs versterken zo de levendigheid van de stad. fig. laag 4: Intensiveren 18
19
Intensiveren Om leegstand in de stad op te lossen en die gebieden ook te intensiveren moeten de leegstaande panden herbestemd worden. Een algemeen transitieplan is opgesteld, waarbij stapsgewijs voor elk pand een nieuwe bestemming gevonden wordt; eerst door het pand onder de aandacht te brengen en kunnen middels een tijdelijke bestemming de mogelijkheden getest worden. Foto Leegstande pand 20
TRANSITIE LEEGSTAND Het transitieplan voor leegstand is ontwikkeld voor de leegstaande panden in de wijk Curazon di Playa. Om de stad te intensiveren is het van belang dat leegstand beperkt wordt tot een minimum. Door het stappenplan te volgen wordt het gebied rondom het gebouw prettiger en worden leegstaande panden herbestemd. Activeren Initiëren Technisch en financieel plan Renovatie Nieuwe bestemming Stap 1. Het gebouw moet worden geactiveerd. Dit moet gebeuren door de aandacht op het gebouw te vestigen, bijvoorbeeld door middel van een schijnwerper, bankjes met schaduw of een standbeeld. Stap 2. Als de aandacht op het pand gevestigd is kan er gezocht worden naar een tijdelijke verhuur mogelijkheid. Deze kan de potentie van het gebouw laten zien. Stap 3. Als er een mogelijke bestemming is gevonden zal er een technisch en financieel plan gemaakt moeten worden om te kijken of renovatie mogelijk is. Stap 4. Als er een haalbaar technisch en financieel plan is gemaakt kan het proces van renoveren in gang worden gezet. Stap 5. Het gebouw is gerenoveerd en de nieuwe bestemming kan in het gebouw plaats nemen. Verdere informatie is te vinden in de folder Transitieplan Leegstand. 21
Intensiveren Korteweg: In de dwarsstraat Korteweg staan een aantal panden leeg. Deze leegstand zorgt ervoor dat Korteweg een straat is met potentie. Dit willen wij aanpakken doormiddel van het toepassen van het transitieplan Leegstand. Met het inzetten van dit transitieplan is het bereiken van een levendige straat mogelijk. De leegstaande panden kunnen gebruikt worden om ateliers te maken voor kunstenaars. Naast de aanpak van de leegstand is intensiveren van het gebied een injectie die nodig is. Er is al een initiatief aanwezig wat ervoor zorgt dat de Korteweg eens per maand een levendige straat wordt. Door middel van pop-up kraampjes van kunstenaars komt er leven in de straat. Een DJ zorgt voor de sfeer en een pop-up bar voor drankjes en eten. Deze levendigheid kan vaker dan eens per maand worden bereikt door de leegstaande panden te herbestemmen en de straat in te richten als openlucht kunstmarkt en ateliers. fig. Korteweg Waterweg: Naast de aanpak van de leegstand is intensiveren van het gebied een injectie die nodig is. Er is al een initiatief aanwezig wat ervoor zorgt dat de Korteweg eens per maand een levendige straat wordt. Door middel van pop-up kraampjes van kunstenaars komt er leven in de straat. Een DJ zorgt voor de sfeer en een pop-up bar voor drankjes en eten. Deze levendigheid kan vaker dan eens per maand worden bereikt door de leegstaande panden te herbestemmen en de straat in te richten als openlucht kunstmarkt en ateliers. 22 fig. Waterwegtheater
Batidos Steeg: Deze steeg gelegen aan de Caya Betico Croes oftewel Nassaustraat is niet in gebruik en afgesloten middels een hekwerk. De steeg komt uit in de Nieuwstraat en zou een optimale verbinding met de promenade vormen. Deze steeg wordt geopend en krijgt een kleine markt. Op deze kleine markt zal fruit verkocht worden. fig. Fruit en vissteeg Pisca steeg: Naast de Batidos steeg is er nog een steeg met potentie te vinden. Deze steeg is net als de Batidos steeg een gesloten steeg die geopend zal worden. Het vormt een geheel met een markt die later uitgebreid kan worden naar de promenades. In de Pisca steeg wordt vis verkocht, gevangen door lokale vissers uit Rancho. In zowel de Batidos als de Pisca steeg hangen airco s van de omliggende bedrijven en woningen. Deze airco s zullen verplaatst worden naar het dak zodat deze uit het zicht zijn. fig. Bar en restaurant Bar steeg: De pas opgeknapte steeg ziet er mooi uit maar mist de levendigheid die het in potentie wel heeft. Nu wordt er alleen gebruik gemaakt van het steegje maar niet van de ruimte die het net na de steeg heeft. Het parkeerterrein zal verdwijnen door de autovrije zone zoals beschreven in het masterplan Curazon di Playa. Deze ruimte kan benut worden als terras voor een bar die zich in de steeg kan manifesteren. Naast een bar voor de avonduren kan het overdag een restaurant zijn waar gerust kan worden door het wandelende publiek. 23
Recreatie en sport Als het Linear Park, aan de zuidzijde van Curazon di Playa, verbonden wordt met de hotels in het noorden, wordt het gebied vanuit de zuidzijde ontsloten en verbonden met de Oceaan. Ook wordt Linear Park gekoppeld aan de Lagune voor recreatie, (water)sport en als duurzaam educatie-park. Sportaccommodaties als hotels, winkels, clubhuizen e.d. worden ontwikkeld nabij het Rietveld-park. Innovaties als duurzaam water zuiveren, duurzame energie, hemelwater-opvang en stadslandbouw worden in een educatieve setting getoond. In de gehele lagune komen groene drijvende eilandjes en kade planten om het water te zuiveren. Langs de voetpaden aan beide zijden van de lagune worden bankjes geplaatst. Schaduw en verkoeling wordt gecreëerd door meer bomen aan te planten. fig. Laag 5: Recreatie en sport 24
25
Recreatie en sport Deelplan Dit ingezoomde deel van de lagune geeft aan hoe Linearpark aangesloten wordt aan de lagune. Ook de plaats van de fitnesstoestellen en het educatieve waterplein wordt weergegeven. fig. Linear Park aangesloten aan de Lagune Waterplein In de voorste gedeelte van de lagune, bij het Linearpark, zal een waterplein met windmolens geplaatst worden ten behoeve van educatie en speelplezier. Naast recreëren is educatie een belangrijk punt in het park. Hier kunnen mensen leren over duurzame energie opwekking zoals het land Aruba dat wil uitstralen. 26
Profiel Langs de lagune zijn wandelroutes aangebracht met veel schaduwplaatsen. Daarnaast zijn er ook fitnesstoestellen geplaatst. fig Doorsnede Lagune Profiel Het educatieve speelplein leert kinderen spelenderwijs over duurzaamheid. fig Doorsnede Lagune 27
Recreatie en sport Deelplan Dit deel van de lagune laat zien hoe de kanoverhuur geplaatst is met de watertrap. Via de watertrap loopt het opgevangen regenwater van de promenades de lagune in. De eilandjes zuiveren het water van de lagune voor het in zee stroomt. fig. Lagune 28
Profiel Het pand van de kanoclub en -verhuur staat aan de lagune. Kano s kunnen direct via de steiger in het water gelaten worden. fig. doorsnede Lagune 29
Sponsors Via deze weg willen wij graag een aantal mensen en instanties bedanken die ons hebben geholpen bij het realiseren van het masterplan Curazon di Playa. Van rondleidingen, lezingen, hulp bij onderzoek tot ontbijt, lunch en diner. Naast het feit dat het een zeer leerzame tijd was, hebben wij ook veel plezier beleeft. Onze speciale dank gaat uit naar Monumentenfonds Aruba voor de uitnodiging en het beschikbaar stellen van een verblijf en werkruimte. Masha Danki! 30
31
Dit herbestemmingsplan is een onderdeel van "Curazon di Playa", masterplan voor het historische centrum van Oranjestad, Aruba. "Curazon di Playa" Gemaakt door: Maikel Buijs Nick Boogaards Jerry van den Heuvel Remy Middelburg Gerald van der Padt Gerard Scheele Israël Schoonewolf Romy Steentjes Begeleider: Arjan Karssenberg "12-11-15" Contact SUS-ateliers RDM Campus Heyplaatstraat 23 3089 JB Rotterdam +31 (0)6 317 961 72 sus@hr.nl Kijk voor meer informatie en nieuws op www.susateliers.nl