Armoede, schulden en gezondheid Naar een uitvoeringsgerichte wijkmonitor
Aanleiding - Alle drie beschikken we over gegevens - Alle drie signaleren we trends en ontwikkelingen op verschillende terreinen. - We weten dat er een link is tussen armoede-gedrag-gezondheid Wat zien we als we die gegevens naast of op elkaar leggen? Komen we dan tot andere conclusies? Komen we dan tot nieuwe invalshoeken voor beleid of aanpak?
Samenhang Schulden
Doel OCD wil serieuze kennispartner zijn Toevoegen kennis door samenwerking SDD, DG&J, OCD, externe bronnen Naar een uitvoeringsgerichte wijkmonitor gericht op preventie Op zoek naar verbanden
Verhaal Waar concentreert armoede zich in de regio? Aan welke kenmerken zien we dit? Wat zien we in die wijken aan schulden? Wat zien we in die wijken aan gezondheid en zorggebruik?
Voorschot op discussie We hebben nog niet alle cijfers Er zijn nog andere bronnen te exploreren Wat hebben jullie (nog extra) nodig op wijkniveau? Hoe presenteren?
Wat is armoede en hoe groot? Objectieve definitie gaat uit van inkomen van het huishouden: Laag inkomen (bijstandsniveau) Basisbehoeftebudget, referentiebudget (SCP) 105%, 110%, 120% wettelijk sociaal minimum (WSM) In Drechtsteden hebben naar schatting 11.800 huishoudens (9,7%) een laag inkomen. In 2014 was dat nog 8,8%. Beleving van armoede: kunt u rondkomen van uw huishoudinkomen? In Drechtsteden 18% enige of grote moeite met rondkomen
Huishoudens met laag inkomen 14.000 12.000 10.000 7.800 8.000 8.400 9.700 10.800 10.600 totale voorraad 11.050 17% 11.500 11.800 6.000 nieuwbouw 2010-2016 6% 4.000 0% 10% 20% 30% 2.000 Zwijndrecht 7% 51% 34% 8% 0 Drechtsteden 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 14% 39% 34% 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% voor 1945 1945-1974 1975-1999 2000-nu laag inkomen bijstand(gerelateerd) laag inkomen geraamd
Wie hebben een laag inkomen? (landelijk) gemiddeld 10% alleenstaande man tot 65 alleenstaande vrouw tot 65 eenoudergezin 22% 25% 24% eenoudergezin met kinderen tot 18 herkomst niet westers 33% 31% werkloosheidsuitkering arbeidsongeschiktheidsuitkering 24% 26% bijstandsuitkering 79% huurwoning 20% huurwoning met toeslag 39% 0% 20% 40% 60% 80% 100% % met laag inkomen
Wie hebben een laag inkomen? Aandelen op hh (met laag inkomen) Drechtsteden
Oorzaken en gevolgen armoede Laag inkomen en armoede zijn vaak structureel en meerjarig, want hangt samen met: Laaggeletterdheid Laag opleidingsniveau Geringe kansen op de arbeidsmarkt Lage inkomens en armoede hangen samen met: Achterblijvende betalingen, schulden (maar schulden komen zeker niet alleen voor bij lage inkomen) Gezondheid Er is veelal sprake van een wederkerige en elkaar versterkende relatie
Waar wonen huishoudens met een laag inkomen?
Waar wonen huishoudens met een laag inkomen? 8,8%
Percentage kinderen in armoede
In welke huishoudens met name kinderen in armoede?
Wie kan wat aan armoede doen? Wie? Rijksoverheid, Drechtsteden, Gemeente, Maatschappelijk initiatief: Wat? Inkomen, regelingen, gedrag, omgeving Voorbeeld inkomen: persoonlijk minimabudget, bijzondere bijstand Voorbeeld regelingen: huurtoeslag, SMS-kinderfonds, kwijtschelding gemeentelijke lasten, voedselbank Voorbeeld gedrag: Budgetbeheer, Financieel Beschermingsbewind, Sociaal raadslieden
Aantal huishoudens dat kwijtschelding kreeg voor de afvalstoffenheffing 2013 2014 2015 2016 Aandeel op huishoudens Alblasserdam 378 412 451 466 5,8% Dordrecht 5.689 5.948 6.203 6.188 11,8% Hendrik-Ido- Ambacht 438 435 460 450 3,9% Papendrecht 641 634 713 762 5,5% Sliedrecht 563 558 603 674 6,6% Zwijndrecht 1.762 1.830 1.931 1.950 9,9% Drechtsteden 9.471 9.817 10.361 10.490 9,0%
Gebruik Persoonlijk Minima Budget (PMB)
Problematische schulden Achterstand in betalingsverplichtingen, binnen drie jaar niet in te lopen (afloscapaciteit) (WRR, eigen schuld?) Gestopt met betalen van schulden of te voorzien dat men schulden niet meer kan betalen (Algemene Rekenkamer, aanpak problematische schulden) Omvang van problematische schulden: Onderzoek Panteia (2012 en 2015) van 6% naar 8,5% in 2015 Vooral groei van onzichtbare problematische schulden
Oorzaken problematische schulden 1. Terugval in inkomen (aanpassingsschulden) 2. Gebrekkig financieel beheer (overbestedingsschulden) 3. Te hoge levensstandaard (gedragsschulden) 4. Maar ook: systeem van toeslagen (RVS) 5. Incasso op incasso 6. Schulden leiden tot stress en stress tot meer schulden 7. Geringe financiële zelfredzaamheid agv laaggeletterdheid
Schulden: algemeen beeld Landelijk beeld (2015) 1. Zichtbare problematische schulden: 2,5% 2. Onzichtbare problematische schulden: 4,6% à 7,5% 3. Onzichtbare risicovolle schulden: 8,1% à 11,3% 1+2: 8,6%; 2+3: 15,7%; 1+2+3: 18,2% Drechtsteden 2+3 lag in de Drechtsteden op 14,3%, maar grote marges Circa 10.000 huishoudens met problematische schulden Maar weinig hiervan (<20%) zichtbaar in beeld
Relatie tussen armoede en schulden
Percentage wanbetalers zorgpremie
Schulden: andere bronnen Betalingsachterstanden zorgpremie naar 2 of 4 maanden achterstand (meer preventief) Betalingsachterstanden zorgpremie per zorgverzekeraar Wsnp BKR-registraties Energiemaatschappijen Belastingdienst en CJIB Info wijkteams: cliënten met een lage zelfredzaamheidsscore Eerste Hulp Bij Schulden (EHBS).
Gezondheid Nauwe verwevenheid tussen armoede, schulden en gezondheidsproblemen Ongezonde levenswijze (roken, voeding, beweging) Financiële problemen belangrijke reden om zorg te mijden
Relatie tussen gezondheid en armoede
Diabetes 2 naar wijk
Relatie tussen gezondheid en armoede
Relatie tussen gezondheid en armoede
Relatie tussen gezondheid en armoede
Drie wijken waar relatief veel lage inkomen wonen In de drie wijken Wielwijk, Noord en Kraaihoek samen woont in totaal 7,6% van de bevolking van de Drechtsteden, maar het aandeel op het aantal huishoudens met een laag inkomen is 11,6%. En het aandeel op het aantal klanten ABS is 14,3%. Gemeenschappelijke kenmerken: hoog aandeel Corporatiewoning en huurtoeslag Alleenstaanden, eenoudergezinnen, niet-westers Inactieven (ABW, AO, WW) Laag inkomen, ongezonde leefstijl, gezondheidsproblemen, eenzaamheid Klanten schuldhulp Cliënten PMB Wanbetalers VGZ
Kenmerken Wielwijk aandeel corporatiewoning aandeel met huurtoeslag alleenstaanden eenoudergezinnen migratie achtergrond niet westers inactief aandeel met laag inkomen tot 110 WSM minderjarige kinderen in armoede rookt diabetes 2 eenzaamheid gebruik zorg psychische problemen klanten minima budget PMB klanten schuldhulp ABS 12% 8% 11% 7% 4% 30% 20% 25% 29% 27% 47% 42% 37% 51% 60% Wielwijk Drechtsteden 0% 15% 30% 45% 60% 75%
Kenmerken Noord aandeel corporatiewoning aandeel met huurtoeslag alleenstaanden eenoudergezinnen migratie achtergrond niet westers inactief aandeel met laag inkomen tot 110 WSM minderjarige kinderen in armoede rookt diabetes 2 eenzaamheid gebruik zorg psychische problemen klanten minima budget PMB klanten schuldhulp ABS Noord Drechtsteden 37% 49% 38% 11% 27% 27% 13% 14% 17% 24% 6% 45% 10% 3% 2% 0% 15% 30% 45% 60% 75%
Welke aanknopingspunten zie je om mensen tegelijk op armoede, schulden en gezondheidsvlak te ondersteunen? Welke info met name nog extra nodig op wijkniveau? Industrieweg 11 3361 HJ Sliedrecht