Armoedemonitor Wassenaar 2012

Transcriptie

1 Armoedemonitor Wassenaar 2012 Maart 2014 Opgesteld door te Groningen Databewerking: Wim Zijlema Redactie: Anne-Wil Hak en Tessa Schoot Uiterkamp In opdracht van de gemeente Wassenaar structureert (bestaande) gegevens waardoor organisaties beter gebruik kunnen maken van hun informatie. Dit kan betrekking hebben op de ontwikkeling en evaluatie van beleid, het implementeren van nieuwe dienstverleningsconcepten of een efficiëntere inrichting en uitvoering van werkprocessen.

2 Colofon "Armoedemonitor Wassenaar 2012" Een onderzoek naar de doelgroep en het beleid voor armoede in de gemeente Wassenaar Uitgave Deze publicatie is een uitgave van. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en /of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van. Adres: Stavangerweg JC Groningen. Bij overname is bronvermelding verplicht. 2

3 Inhoudsopgave Inleiding... 5 Samenvatting Huishoudens in Wassenaar Kenmerken alle huishoudens Kenmerken minimahuishoudens Langjarige minima Kinderen Verdeling minimahuishoudens over de gemeente Instrumenten voor financiële ondersteuning Regelingen voor het minimabeleid Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Bijzondere bijstand Langdurigheidstoeslag Collectieve ziektekostenverzekering Regeling chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden Bijzondere bijstand computer voor scholieren Regeling maatschappelijke participatie Cumulatief gebruik gemeentelijke voorzieningen Gebruik Wmo door minimahuishoudens Schuldhulpverlening Wet sociale werkvoorziening Gebruik regelingen minimahuishoudens Lokaal beleid in perspectief Doelgroepen armoedebeleid Overlap voorzieningen Gebruik voorzieningen in regionaal perspectief Aanbevelingen Bijlage 1 Verantwoording en definities Bijlage 2 Lijst van afkortingen

4 4

5 Inleiding Gemeenten vervullen een belangrijke rol bij zowel de bestrijding als de preventie van armoede: zij hebben de zorgplicht om de leefsituatie en het toekomstperspectief van kwetsbare burgers te verbeteren. Door de korte afstand tot de inwoners, is de gemeente in staat de armoedeproblematiek binnen haar grenzen in kaart te brengen en hiervoor aangepast beleid te ontwikkelen. Algemeen inkomensbeleid is de verantwoordelijkheid van het Rijk, maar gemeenten kunnen in aanvulling hierop met maatwerk individuele huishoudens ondersteunen. Zo heeft de gemeente de mogelijkheid om voor bepaalde doelgroepen categoriale maatregelen te treffen. Dit geldt voor ouderen, chronisch zieken en gezinnen met kinderen. Voor deze laatste groep dient de ondersteuning gericht te zijn op participatie. Daarnaast is er generiek beleid mogelijk voor alle minima, zoals een collectieve ziektekostenverzekering. De gemeente Wassenaar wil inzicht krijgen op de ontwikkeling van de omvang en de samenstelling van de doelgroep voor het armoedebeleid, inclusief het gebruik van inkomensondersteunende regelingen. In dat kader is nu voor de eerste keer een armoedemonitor samengesteld. Deze monitor geeft een uitgebreid beeld van de doelgroep van en het bereik van het minimabeleid. Opzet van het onderzoek In dit onderzoek zijn de registraties van de verschillende regelingen aan elkaar gekoppeld, zodat een samenhangend inzicht ontstaat in de minimapopulatie en haar gebruik van de diverse regelingen. Voor een uitgebreide beschrijving van de onderzoeksmethodiek verwijzen we naar bijlage 1. Leeswijzer Na de samenvatting wordt in het eerste hoofdstuk de doelgroep voor het minimabeleid beschreven aan de hand van een aantal kenmerken. Vervolgens worden in hoofdstuk twee alle regelingen die de gemeente uitvoert in beeld gebracht. Tot slot komen in het laatste hoofdstuk een aantal conclusies en aanbevelingen aan bod. In bijlage 1 geven we een uitgebreide verantwoording van de onderzoeksmethodiek. Bijlage 2 bevat een toelichting van afkortingen. 5

6 6

7 Samenvatting De totale doelgroep voor het minimabeleid in de gemeente Wassenaar bestaat uit 530 huishoudens. Dit zijn huishoudens met een inkomen tot 110 procent van het Wettelijk sociaal minimum (Wsm). Deze minimahuishoudens vormen een aandeel van 4,7 procent van alle huishoudens in Wassenaar. Het aandeel minima in Wassenaar is lager dan het landelijke gemiddelde van 10,5 procent. Kenmerken minimahuishoudens Van de huishoudens in Wassenaar heeft 4,7 procent een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum: het gaat om 530 huishoudens. Van de huishoudens met een inkomen tot 110 procent heeft 51 procent een WWB-uitkering, 24 procent ontvangt AOW en 25 procent een ander inkomen. Eenoudergezinnen en alleenstaanden behoren vaker tot de minimapopulatie dan huishoudens met twee volwassenen. Van alle eenoudergezinnen in de gemeente behoort 19 procent tot de minimahuishoudens. Naar etniciteit is het aandeel minima het grootst onder niet-westerse allochtone huishoudens, hiervan heeft 17 procent een minimuminkomen. Onder autochtone huishoudens is het aandeel minima 3,7 procent. Langjarige minima Van alle huishoudens met een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm heeft 71 procent langer dan drie jaar dit inkomen. Van alle huishoudens in de gemeente leeft ruim 3 procent drie jaar of langer van een inkomen op minimumniveau. Kinderen Van de kinderen in Wassenaar leven 235 kinderen in een minimahuishouden, dit is 4,3 procent. Van alle kinderen in minimahuishoudens groeit 63 procent op in een huishouden met een bijstandsuitkering. Van alle kinderen die in een eenoudergezin opgroeien, leeft 17 procent van een inkomen tot 110 procent. Verder zien we dat 15 procent van de kinderen van niet-westers allochtone afkomst, in een huishouden met een minimuminkomen leeft. In huishoudens van Nederlandse afkomst leeft 2,3 procent n een huishouden met een minimuminkomen. Gebruik van de regelingen De volgende figuur geeft het bereik van de inkomensondersteunende regelingen weer die de gemeente Wassenaar kent. 7

8 Figuur S1. Percentage gebruik minimahuishoudens per regeling De kwijtschelding heeft het hoogste bereik onder de doelgroep, gevolgd door langdurigheidstoeslag. Cumulatief gebruik inkomensondersteunende regelingen Gemiddeld genomen maken minimahuishoudens van 1,7 voorzieningen gebruik. Onderstaande tabel geeft de mate van gebruik en niet-gebruik weer. Figuur S2. Totaal gebruik van alle regelingen per huishouden Bijna 23 procent van de minimahuishoudens maakt van geen enkele regeling gebruik. Dit aandeel ligt in lijn met wat we vinden bij andere gemeenten. Bijna een derde van de 8

9 minimahuishoudens in Wassenaar maakt gebruik van één regeling en bijna 15 procent van de doelgroep van het minimabeleid maakt gebruik van twee regelingen. Wmo Van alle huishoudens in de gemeente Wassenaar maakt 9,5 procent gebruik van een Wmovoorziening, dit zijn huishoudens in totaal. Van de minimahuishoudens in Wassenaar doet 19 procent een beroep op de Wmo. Wanneer we het gebruik van de verschillende minimaregelingen door Wmo ers vergelijken met alle huishoudens, dan blijkt dat het bereik van alle inkomensondersteunende regelingen hoger is onder minimahuishoudens met een Wmo-voorziening dan onder alle minimahuishoudens. Schuldhulpverlening Van de 37 huishoudens die in 2012 in aanraking zijn geweest met de minnelijke schuldhulpverlening leeft 54 procent van een inkomen tot 110 procent van het sociaal minimum. Van alle minima tot 110 procent in Wassenaar, heeft 3,8 procent gebruikgemaakt van de schuldhulpverlening. Landelijk schommelt het percentage tussen de 3 en 5 procent. Wet sociale werkvoorziening In 2012 zaten 43 huishoudens in Wassenaar in een lopend Wsw-traject. Hiervan hadden 7 huishoudens een inkomen tot 110 procent Wsm. Cumulatief gebruik WWB, minimaregelingen, SHV, Wmo Tabel S1. Gebruik voorzieningen huishoudens tot 110% Gebruik minimahuishoudens Aantal Aandeel WWB-uitkering % Minimaregelingen % Schuldhulpverlening 144 4% Wmo-voorziening % Van alle minimahuishoudens maakt 77 procent gebruik van een minimaregeling, 51 procent heeft een WWB uitkering, 19 procent maakt gebruik van een WMO-voorziening en 4 procent van de schuldhulpverlening. 9

10 10

11 1 Huishoudens in Wassenaar Dit hoofdstuk beschrijft de samenstelling en achtergrondkenmerken van de huishoudens in Wassenaar. Allereerst geven we een beschrijving van de kenmerken van alle huishoudens in de gemeente. Vervolgens komen de minimahuishoudens aan bod. Hierbij beschrijven we de omvang en kenmerken van huishoudens met een inkomen tot 110 procent van het voor hen geldende Wettelijk sociaal minimum (Wsm). 1.1 Kenmerken alle huishoudens Onderstaande tabel geeft het aantal inwoners en het aantal huishoudens weer in de gemeente Wassenaar. Tabel Aantal huishoudens en inwoners Wassenaar 1 Categorie Aantal huishoudens Aantal inwoners Gemiddelde huishoudgrootte 2,2 In de gemeente Wassenaar wonen in totaal personen in huishoudens. 2 De gemiddelde huishoudgrootte komt daarmee uit op 2,2 personen, gelijk aan het landelijk gemiddelde van 2,2 personen. 3 Huishoudtype Als we kijken naar de huishoudsamenstelling in de gemeente Wassenaar zien we de volgende verdeling. Tabel Huishoudens naar type Huishoudtype Huishoudens Landelijk Alleenstaand ,9% 39,7% Eenoudergezin 392 3,5% 4,0% Meerpersoons zonder kinderen ,8% 36,4% Meerpersoons met kinderen ,8% 19,9% Totaal ,0% 100,0% De huishoudsamenstelling in Wassenaar wijkt enigszins af van het landelijke beeld. Zo zijn er in Wassenaar minder alleenstaanden en naar verhouding juist meer gezinnen met kinderen. Leeftijd In de volgende tabel staat een overzicht van de leeftijdsopbouw naar huishoudens. Deze tabel is samengesteld op basis van de leeftijd van de oudste persoon in het huishouden. 1 Alle gegevens in de tabellen in deze monitor zijn gebaseerd op de gekoppelde gemeentelijke bestanden, tenzij anders aangegeven. Landelijke cijfers zijn afkomstig van het CBS. 2 Exclusief 1 institutioneel huishouden met 183 inwoners. 3 Bron: CBS. 11

12 Tabel Leeftijdsopbouw huishoudens naar leeftijd oudste lid van het huishouden Leeftijdscategorie Huishoudens Tot 18 jaar 28 0,2% jaar 230 2,0% jaar ,3% jaar ,0% 65 jaar en ouder ,5% Totaal ,0% In bijna de helft van de huishoudens in de gemeente is de oudste persoon in het huishoudens tussen de 40 en 65 jaar oud. Ouderen vormen een grote groep in de gemeente Wassenaar met maar liefst 41 procent van alle huishoudens. Etniciteit De volgende tabel geeft de huishoudindeling naar etnische achtergrond weer. Tabel Huishoudens naar bevolkingsgroep Categorie Huishoudens Autochtoon ,7% Westers allochtoon ,6% Niet-westers allochtoon 874 7,7% Totaal ,0% In bijna een derde van alle huishoudens in Wassenaar woont minstens één gezinslid dat van allochtone afkomst is, waardoor het huishouden tot één van de betreffende categorieën behoort. Hiervan is het grootste deel een westers allochtoon huishouden. 1.2 Kenmerken minimahuishoudens In deze paragraaf gaan we in op de omvang en de kenmerken van de minimapopulatie. In de gemeente Wassenaar geldt voor de gemeentelijke regelingen een grens van 110 procent van het wettelijk sociaal minimum. In deze monitor beschrijven we daarom de kenmerken van de doelgroep tot 110 procent. Aantal en aandeel minimahuishoudens De volgende tabel bevat een overzicht van het aantal en aandeel minima en niet-minima huishoudens. Tabel Huishoudens naar inkomen in Wassenaar Inkomen in percentages van het Huishoudens wettelijke sociaal minimum Aantal Aandeel Tot 110% 530 4,7% Overig ,3% Totaal ,0% 12

13 Bijna 5 procent van alle huishoudens in de gemeente Wassenaar moet rondkomen van een inkomen tot 110 procent Wsm, dit zijn in totaal 530 huishoudens. Inkomensbron Als we de huishoudens met een minimuminkomen tot 110 procent van het sociaal minimum uitsplitsen naar hoofdinkomen zien we de volgende verdeling. Tabel Inkomensbron minima, inkomen tot 110% Inkomensbron Minimahuishoudens Aantal Aandeel WWB ,1% AOW ,6% Ander inkomen ,3% Totaal ,0% Ruim de helft van alle minimahuishoudens is afhankelijk van een WWB-uitkering, en ruim een kwart komt rond van een ander inkomen. Dit zijn huishoudens met bijvoorbeeld een WW-uitkering, een arbeidsongeschiktheidsuitkering of een laag inkomen uit werk. Huishoudtype Het volgende overzicht geeft het huishoudtype van de minimahuishoudens weer. Tabel Minimahuishoudens naar type, inkomen tot 110% Huishoudtype Minima huishoudens Alle huishoudens Aandeel minima in alle huishoudens Alleenstaand ,5% 35,9% 7,1% Eenoudergezin 73 13,8% 3,5% 18,6% Meerpersoons zonder kinderen 96 18,1% 37,8% 2,2% Meerpersoons met kinderen 72 13,6% 22,8% 2,8% Totaal ,0% 100,0% 4,7% Meer dan de helft van de huishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm is een alleenstaand huishouden. Wanneer we de minimahuishoudens afzetten tegen alle huishoudens in de gemeente, is te zien dat eenoudergezinnen vaker van een minimuminkomen moeten rondkomen. Bijna 19 procent van alle eenoudergezinnen vormt een minimahuishouden. Onder meerpersoonshuishoudens met kinderen is dit aandeel een stuk lager; bijna 3 procent. Leeftijd De volgende tabel geeft een overzicht van de huishoudens op basis van de leeftijd van de oudste persoon in het huishouden. 4 Er zijn 32 huishoudens die naast hun AOW een aanvullende bijstandsuitkering ontvangen (AIO, uitgekeerd door de SVB). Zij worden in dit rapport gerekend tot de AOW ers. Dit zijn voornamelijk allochtone huishoudens die niet vanaf hun vijftiende jaar in Nederland wonen en daarom geen recht hebben op een volledige AOW-uitkering. 13

14 Tabel Leeftijdsopbouw minimahuishoudens, inkomen 110% Leeftijdscategorie Minimahuishoudens Alle huishoudens Aandeel minima in alle huishoudens Tot 18 jaar 2 0,4% 0,2% 7,1% jaar 13 2,5% 2,0% 5,7% jaar 95 17,9% 9,3% 9,0% jaar ,7% 48,0% 5,4% 65 jaar en ouder ,6% 40,5% 2,7% Totaal ,0% 100,0% 4,7% Absoluut gezien vormen de minimahuishoudens in de leeftijdscategorie tussen de 40 en 65 jaar de grootste groep. Afgezet tegen alle huishoudens is te zien dat huishoudens in de leeftijd van 27 tot 40 jaar vaker een minimahuishouden vormen. Van deze groep komt 9 procent rond van een minimuminkomen. Onder de 65-plussers komen de minste minima voor. Dit is een verdeling die overeenkomt met het landelijke beeld. Etniciteit Tabel Minimahuishoudens naar etniciteit, inkomen 110% Categorie Minima huishoudens Alle huishoudens Aandeel minima in alle huishoudens Autochtoon ,3% 69,7% 3,7% Westers allochtoon 87 16,3% 22,6% 3,4% Niet-westers allochtoon ,4% 7,7% 16,5% Totaal ,0% 100,0% 4,7% Van alle minimahuishoudens vormt 43 procent een allochtoon huishouden. Deze groep bestaat voornamelijk uit niet-westerse allochtonen. Van alle niet-westers allochtone huishoudens in Wassenaar moet bijna 17 procent rondkomen van een minimuminkomen. Dit percentage ligt aanzienlijk hoger dan het gemeentelijke gemiddelde van 4,7 procent. Onder autochtone huishoudens is dit aandeel 3,7 procent en het aandeel minimahuishoudens is het kleinst onder westers allochtonen: 3,4 procent. 1.3 Langjarige minima In deze paragraaf gaan we nader in op de achtergrondkenmerken van de groep die we langjarige minima noemen. Dit zijn huishoudens die drie jaar of langer leven van een inkomen op het sociaal minimum. De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal jaren dat de huidige minimahuishoudens in Wassenaar zijn aangewezen op een minimuminkomen. 14

15 Tabel Minimahuishoudens naar het aantal jaren met een minimuminkomen (110%) Categorie Minimahuishoudens Korter dan 1 jaar 81 15,3% 1 tot 3 jaar 71 13,4% 3 jaar en langer ,3% Totaal ,0% In Wassenaar leeft 71 procent van de minimahuishoudens langer dan drie jaar van een inkomen op het minimum. Gemiddeld zien wij bij andere gemeenten een percentage van 55 procent; Wassenaar ligt daar fors boven. Bron van het inkomen Tabel Inkomstenbron langjarige minima Inkomensbron Langjarige minima Alle minima Aandeel langjarig WWB ,4% 51,1% 66,1% AOW ,5% 23,6% 86,4% Ander inkomen 91 24,1% 25,3% 67,9% Totaal ,0% 100,0% 71,3% Van de 378 langjarige minima is bijna de helft afhankelijk van een WWB-inkomen. Van alle minimahuishoudens met AOW is 86 procent langjarig op dit minimum aangewezen. Dit is op zich logisch, de meeste huishoudens boven de 65 met alleen AOW kunnen geen inkomensverbetering meer tegemoet zien. Van alle WWB-huishoudens is 66 procent langjarig op het minimum aangewezen. Huishoudtype Tabel Langjarige minimahuishoudens naar type huishouden Huishoudtype Langjarige minima Alle minima Aandeel langjarig Alleenstaand ,7% 54,5% 75,4% Eenoudergezin 42 11,1% 13,8% 57,5% Meerpersoons zonder kinderen 65 17,2% 18,1% 67,7% Meerpersoons met kinderen 53 14,0% 13,6% 73,6% Totaal ,0% 100,0% 71,3% Wanneer we kijken naar de verdeling van de verschillende huishoudtypen onder langjarige minima, dan zien we dat alleenstaanden licht zijn oververtegenwoordigd. Dit houdt voor een deel verband met het relatief grote aantal AOW ers die langjarig op het minimum leven, onder hen bevinden zich veel alleenstaanden. Ook gezinnen met kinderen zijn vaak langdurig op een minimuminkomen aangewezen. 15

16 Leeftijd Tabel Langjarige minimahuishoudens naar leeftijd Leeftijdscategorie Langjarige minima Alle minima Aandeel langjarig Tot 18 jaar 0-0,4% jaar 4 1,1% 2,5% 30,8% jaar 57 15,1% 17,9% 60,0% jaar ,3% 55,7% 70,8% 65 jaar en ouder ,5% 23,6% 86,4% Totaal ,0% 100,0% 71,3% De oververtegenwoordiging van AOW ers vinden we uiteraard ook terug in de leeftijdsverdeling van de langjarige minima. Onder de jongere huishoudens, tot 27 jaar, bevinden zich relatief weinig langjarige minima. Etniciteit Tabel Langjarige minimahuishoudens naar etniciteit Categorie Langjarige minima Alle minima Aandeel langjarig Autochtoon ,2% 56,3% 68,9% Westers allochtoon 63 16,8% 16,3% 73,3% Niet-westers allochtoon ,0% 27,4% 75,7% Totaal ,0% 100,0% 71,5% Tot slot kijken we naar de etnische achtergrond van de langjarige minima. Bovenstaande tabel laat zien dat onder niet-westers allochtone minimahuishoudens iets meer langjarige minima zitten dan onder de huishoudens van andere afkomst. Onder autochtone minimahuishoudens bevinden zich de minste langjarige minima, maar alsnog is ruim twee derde van deze huishoudens langer dan drie jaar afhankelijk van een minimuminkomen. 1.4 Kinderen Hieronder gaan we nader in op de groep kinderen in de leeftijd tot 18 jaar die opgroeit in een minimahuishouden. Tabel Aantal kinderen in (minima)huishoudens Categorie Aantal Kinderen in Wassenaar Kinderen in minimahuishoudens tot 110% 235 Aandeel kinderen in minimahuishoudens 4,3% Van de kinderen in Wassenaar leven 235 in een minimahuishouden tot 110 procent van het sociaal minimum; dit is ruim 4 procent. Dit is iets lager dan het gemeentelijke gemiddelde van 4,7 procent. Naar leeftijd maken we onderscheid in kinderen tot 4 jaar, van 4 tot 12 jaar (basisschoolleeftijd) en 12 tot 18 jaar (voortgezet onderwijs). 16

17 Tabel Kinderen in (minima)huishoudens naar leeftijd Leeftijdscategorie Minima Aandeel Alle kinderen Aandeel minimakinderen op alle kinderen 0-4 jaar 45 19,1% 14,0% 5,8% 4-12 jaar ,8% 45,5% 4,1% jaar 87 37,1% 40,5% 3,9% Totaal ,0% 100,0% 4,3% Kinderen in de leeftijdscategorie tot 4 jaar groeien vaker op in een minimahuishouden dan oudere kinderen. Onder de leeftijdscategorie van 12 tot 18 jaar is het aandeel minima het laagst. Tabel Kinderen in minimahuishoudens naar type inkomen Inkomensbron Minimakinderen Aantal Aandeel WWB ,0% AOW 7 3,0% Ander inkomen 80 34,0% Totaal ,0% Naar bron van het inkomen zien we dat 63 procent van de kinderen in minimahuishoudens opgroeit in een huishouden met een bijstandsuitkering. Nogmaals 34 procent van de kinderen leeft in een huishouden met een ander inkomen en 3 procent woont in een AOWhuishouden, dit kunnen kinderen zijn die bij hun opa en oma wonen of kinderen met een ouder boven de 65 jaar. Tabel Kinderen in (minima)huishoudens naar type huishouden Huishoudtype Minimakinderen Alle kinderen Alleenstaand 2 0,9% 27 0,5% Eenoudergezin ,2% ,6% Meerpersoons met kinderen ,9% ,9% Totaal ,0% ,0% Van alle kinderen in Wassenaar groeit 12 procent op in een eenoudergezin. Van alle minimakinderen is dit 47 procent. Zetten we deze kinderen af tegen de hele gemeente, dan zien we dat van alle kinderen die in een eenoudergezin opgroeien, ruim 17 procent in een minimahuishouden opgroeit. Onder kinderen die opgroeien in een gezin met twee ouders is dit 2,5 procent. Tabel Kinderen in (minima)huishoudens naar etniciteit Categorie Minimakinderen Alle kinderen Autochtoon 76 32,3% ,4% Westers allochtoon 36 15,4% ,2% Niet-westers allochtoon ,3% ,4% Totaal ,6% ,0% 17

18 Ruim een derde van de kinderen in een minimahuishouden is van allochtone afkomst, terwijl dit aandeel onder alle kinderen met 40 procent een stuk lager ligt. Als we de minimakinderen afzetten tegen alle kinderen in de gemeente, zien we dat 15 procent van alle niet-westerse allochtone kinderen opgroeit in een minimahuishouden. Onder autochtone kinderen is dit 2,3 procent. 1.5 Verdeling minimahuishoudens over de gemeente In deze paragraaf gaan we in op de verdeling van de minimahuishoudens over de gemeente Wassenaar. Wijken In de volgende tabel de verdeling van de minimahuishoudens naar wijk. Tabel Aantal huishoudens met een minimuminkomen tot 110% Wsm naar wijk Wijk Minimahuishoudens 2012 Alle huishoudens Aandeel Zijlwatering en Deijleroord ,0% 41,1% 5,3% Dorp 92 17,4% 23,6% 3,4% Oostdorp en Rijksdorp ,0% 9,7% 11,5% Schouwweg en de Kievit 3 0,6% 10,9% 0,2% Wassenaar-Zuid 0 0,0% 6,1% 0,0% Zuidoost Rijksstraatweg 59 11,1% 8,4% 6,2% Totaal ,0% 100,0% 4,7% In de wijken Oostdorp en Rijksdorp en het gebied ten zuidoosten van de Rijkstraatweg ligt het aandeel minimahuishoudens boven het gemeentelijke gemiddelde. In Dorp en Schouwweg de Kievit is het aandeel minima echter lager. In Wassenaar-Zuid wonen geen minima. In de volgende tabel staat per wijk het aantal personen jonger dan 18 jaar. Tabel Aantal kinderen in een minimahuishouden met een inkomen tot 110% Wsm naar wijk Wijk Minimakinderen 2012 Alle kinderen Aandeel Zijlwatering en Deijleroord ,2% 37,9% 6,6% Dorp 68 23,5% 24,8% 1,6% Oostdorp en Rijksdorp 72 24,9% 9% 8,9% Schouwweg en de Kievit 0 0% 10,5% 0,0% Wassenaar-Zuid 0 0,0% 11,3% 0,0% Zuidoost Rijksstraatweg 28 9,7% 6,5% 8,7% Totaal ,0% 100,0% 4,2% Bovenstaande tabel laat zien dat in Oostdorp en Rijksdorp en Zuidoost van de Rijksweg veel meer kinderen in een minimahuishouden wonen dan in de hele gemeente Wassenaar. 18

19 Figuur Aandeel minimahuishoudens naar type inkomen per wijk In Oostdorp en Rijksdorp wonen weinig ouderen, gezien het aandeel AOW huishoudens. De volgende figuur geeft de verdeling van huishoudtypen per wijk weer. Figuur Aandeel minimahuishoudens naar huishoudsamenstelling per wijk In Dorp wonen veel alleenstaande huishoudens. In de wijken Zijlwatering en Deijleroord wonen veel minimahuishoudens met kinderen Het volgende overzicht geeft de verdeling naar etnische achtergrond in de wijken weer. 19

20 Figuur Aandeel minimahuishoudens naar etniciteit per wijk Niet-westerse allochtone minimahuishoudens wonen voornamelijk in Zijlwatering en Deijleroord. 20

21 2 Instrumenten voor financiële ondersteuning Voor inwoners van de gemeente Wassenaar bestaan diverse voorzieningen om de financiële lasten te verlichten of het inkomen te verhogen. Dit hoofdstuk geeft een beschrijving van het gebruik van de verschillende voorzieningen in Daarnaast beschrijven we de kenmerken van de huishoudens die van de inkomensondersteunende regelingen gebruikmaken. 2.1 Regelingen voor het minimabeleid Voor het minimabeleid zijn er lokale en landelijke regelingen (bijvoorbeeld huurtoeslag en zorgtoeslag). In dit rapport beschrijven we alleen de regelingen die lokaal worden uitgevoerd. De regelingen hebben verschillende inkomensgrenzen die zijn afgeleid van de betreffende bijstandsnorm. De volgende tabel geeft deze inkomensgrenzen in procenten weer, op basis van de situatie in Tabel Inkomensgrenzen regelingen in 2012 en omvang doelgroep Categorie Inkomensgrens Doelgroep Regelgeving Kwijtschelding 5 100% 491 landelijk/gemeentelijk Bijzondere bijstand 110% 530 landelijk/gemeentelijk Langdurigheidstoeslag 110% 261 landelijk/gemeentelijk Collectieve zorgverzekering 110% 530 gemeentelijk Regeling chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 110% - gemeentelijk Bijzondere bijstand computer voor scholieren 110% 25 gemeentelijk Regeling maatschappelijke participatie 110% 449 gemeentelijk Onder de landelijke voorzieningen voor het minimabeleid vallen de kwijtschelding, de bijzondere bijstand en de langdurigheidstoeslag. Voor elk van deze voorzieningen kunnen, binnen bepaalde grenzen, lokale uitvoeringsregels gelden. In Wassenaar kunnen minima als zij aan de daarvoor geldende criteria voldoen naast de landelijke voorzieningen ook een beroep doen op vier lokale voorzieningen. 2.2 Kwijtschelding gemeentelijke belastingen Burgers met een minimuminkomen kunnen kwijtschelding aanvragen voor bepaalde gemeentelijke heffingen, te weten de afvalstoffenheffing, rioolrechten, onroerende zaakbelasting en hondenbelasting voor de eerste hond. Huishoudens die in het voorgaande jaar kwijtschelding hebben ontvangen, krijgen een automatische toekenning. 5 Het inkomen van AOW ers ligt iets hoger dan de bijstandsnorm (100 procent van de bijstandsnorm). Omdat ook huishoudens met alleen een AOW-uitkering (zonder aanvullend pensioen) recht hebben op kwijtschelding nemen wij bij de berekening van het gebruik alle huishoudens tot 105 procent van de bijstandsnorm mee. 21

22 Bereik kwijtschelding De doelgroep voor de kwijtschelding bestaat uit 491 minimahuishoudens met een inkomen tot 105 procent van de bijstandsnorm. Tabel Bereik kwijtschelding Categorie 2012 Doelgroep 491 Gebruik kwijtschelding 380 Percentage bereik 77,4% In 2012 is er aan 380 huishoudens kwijtschelding verstrekt, dit is 77 procent van de doelgroep. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de kwijtschelding WWB-huishoudens maken minder gebruik dan huishoudens met AOW of een overig inkomen; Meerpersoonshuishoudens zonder kinderen maken het vaakst gebruik van de kwijtschelding, gevolgd door stellen zonder kinderen; Niet-westers allochtonen maken iets vaker gebruik van de kwijtschelding dan autochtonen en westers allochtonen. 2.3 Bijzondere bijstand Het bijzondere bijstandsbeleid van de gemeente Wassenaar is erop gericht om mensen die bijzondere noodzakelijke kosten hebben en deze niet zelf kunnen betalen, te ondersteunen. De gemeente beoordeelt wanneer er sprake is van bijzondere omstandigheden. De hoogte van de vergoeding hangt af van iemands persoonlijke situatie. In Wassenaar geldt voor (gedeeltelijke) vergoeding uit de bijzondere bijstand een inkomensnorm van 110 procent van het Wsm en een vermogen binnen de bijstandsnormen. Gebruik bijzondere bijstand De doelgroep voor de bijzondere bijstand bestaat uit de huishoudens met een inkomen tot 110 procent van het Wsm, dit zijn 530 huishoudens. Tabel Bereik bijzondere bijstand op huishoudniveau Categorie 2012 Doelgroep 530 Gebruik bijzondere bijstand 144 Percentage bereik 27,2% In 2012 hebben 144 huishoudens één of meerdere keren gebruikgemaakt van de bijzondere bijstand, ofwel 27 procent van de doelgroep. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van bijzondere bijstand Huishoudens met een WWB-uitkering maken het vaakst gebruik van de bijzondere bijstand, namelijk 35 procent van de doelgroep; Meerpersoonshuishoudens zonder kinderen maken het vaakst gebruik van de bijzondere bijstand (resp. 25 procent van de doelgroep). Alleenstaanden blijven met 24 procent iets achter bij de andere huishoudens; 22

23 Niet-westerse allochtone huishoudens maken het vaakst gebruik van de bijzondere bijstand. Ongeveer een derde van de doelgroep heeft hier in 2012 gebruik van gemaakt. 2.4 Langdurigheidstoeslag De langdurigheidstoeslag is bedoeld als inkomensondersteuning voor mensen die langjarig afhankelijk zijn van een inkomen op bijstandsniveau. In Wassenaar behoort iedereen tussen de 23 en 65 jaar, die gedurende een periode van vijf jaar een inkomen heeft tot maximaal 110 procent van de bijstandsnorm, tot de doelgroep. Verder geldt als voorwaarde voor toekenning dat er geen perspectief op inkomensverbetering door werkaanvaarding (meer) mag zijn. Eveneens mag iemand in het afgelopen jaar geen maatregel opgelegd hebben gekregen en/of mag zijn uitkering niet zijn verlaagd omdat diegene niet aan diens reintegratieverplichting voldeed. Bereik langdurigheidstoeslag Onder de doelgroep verstaan we hier alle langjarige minima met een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm en jonger dan 65 jaar. Het gaat in totaal om 261 huishoudens. Tabel Bereik langdurigheidstoeslag Categorie 2012 Doelgroep 261 Gebruik langdurigheidstoeslag 108 Percentage bereik 41,4% Als het we het gebruik afzetten tegen de doelgroep dan maakt ruim 41 procent gebruik van de langdurigheidstoeslag, dit zijn in totaal 108 huishoudens. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de langdurigheidstoeslag Minimahuishoudens met een WWB-uitkering maken vaker gebruik van de langdurigheidstoeslag dan minimahuishoudens met overig inkomen; Alleenstaanden maken vaker gebruik van de langdurigheidstoeslag dan andere huishoudens, namelijk 47 procent van de doelgroep; Niet-westerse allochtonen blijven in hun gebruik achter bij westers allochtone en autochtone huishoudens. 2.5 Collectieve ziektekostenverzekering De gemeente Wassenaar heeft met Zorg en Zekerheid een collectieve ziektekostenverzekering afgesloten. De verzekering biedt 10 procent korting op de premies van de basis- en de aanvullende verzekering. Daarnaast kunnen inwoners ook kiezen voor een aanvullende verzekering Gemeente standaard of Gemeente Top. Bereik van de collectieve ziektekostenverzekering Tot de doelgroep van deze regeling behoren alle huishoudens met een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm. 23

24 Tabel Bereik collectieve ziektekostenverzekering Categorie 2012 Doelgroep 530 Gebruik collectieve ziektekostenverzekering 140 Percentage gebruik 26,4% Van de alle minimahuishoudens hebben 140 huishoudens gebruikgemaakt van de regeling, ofwel 26 procent. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de collectieve ziektekostenverzekering Huishoudens met een WWB-uitkering en huishoudens die AOW ontvangen maken vaker gebruik van de collectieve ziektekostenverzekering dan huishoudens met een overig inkomen, namelijk 29 procent van beide doelgroepen; Eenoudergezinnen blijven in hun gebruik enigszins achter bij andere huishoudens. Alleenstaanden maken met 28 procent het meest gebruik van deze regeling; Niet-westers allochtone huishoudens maken vaker gebruik van de collectieve ziektekostenverzekering dan huishoudens met een andere afkomst. 2.6 Regeling chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden Wassenaar heeft een regeling voor chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden met een inkomen tot maximaal 110 procent van de bijstandsnorm. Deze doelgroep kan een tegemoetkoming ontvangen in de extra kosten die ze maken vanwege hun ziekte of handicap of leeftijd. Bijvoorbeeld: extra kosten in verband met voedingsmiddelen, energieverbruik, telefoonkosten, etc. Gebruik regeling chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden Tabel Gebruik chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden Categorie 2012 Gebruik chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden 47 In 2012 hebben 47 huishoudens gebruikgemaakt van deze regeling. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de regeling chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden Van de 47 huishoudens die gebruik hebben gemaakt van de regeling heeft 74 procent een AOW-uitkering. Het merendeel is alleenstaand, ruim 68 procent. Ten slotte is meer dan drie kwart van de gebruikers van autochtone afkomst. 2.7 Bijzondere bijstand computer voor scholieren Gezinnen met schoolgaande kinderen op de middelbare school of in groep 7 of 8 kunnen eens in de vijf jaar een vergoeding krijgen voor de aanschaf van een computer. De gemeente hanteert voor deze regeling een inkomensgrens van maximaal 110 procent Wsm. 24

25 Bereik van de bijzondere bijstand computer Er zijn 126 huishoudens met schoolgaande kinderen en een inkomen tot 110 procent Wsm in de gemeente Wassenaar. Omdat huishoudens eens in de vijf jaar recht hebben op een vergoeding voor een computer, is de doelgroep 126 / 5 = 25 huishoudens. Tabel Bereik bijzondere bijstand computer Categorie 2012 Doelgroep 25 Gebruik bijzondere bijstand computer 6 Percentage gebruik 23,0% Zes huishoudens hebben in 2012 een vergoeding voor een computer gekregen, 23 procent van de doelgroep. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de bijzondere bijstand computer Van de zes huishoudens hebben er vier een WWB-uitkering en twee hebben een overig inkomen. Twee huishoudens vormen een eenoudergezin en vijf van de zes huishoudens zijn van autochtone afkomst. 2.8 Regeling maatschappelijke participatie Met een vergoeding vanuit de regeling maatschappelijke participatie kunnen inwoners van de gemeente Wassenaar een vergoeding krijgen voor de kosten van sociale, culturele, educatieve en sportieve activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn abonnementen, lidmaatschappen, lesgelden en benodigdheden voor sport, recreatie of cultuur. Ook kan de regeling gebruikt worden voor inschrijfkosten en lesgeld voor cursussen van de Volksuniversiteit en de Vrije Academie. Ook kan vanuit deze regeling een vergoeding voor bijkomende schoolkosten worden aangevraagd. Huishoudens die minstens een jaar een inkomen tot 110 procent Wsm hebben komen in aanmerking voor deze regeling. Bereik van de regeling maatschappelijke participatie De doelgroep voor de regeling maatschappelijke participatie bestaat uit 449 huishoudens. Tabel Bereik regeling maatschappelijke participatie Categorie 2012 Doelgroep 449 Gebruik regeling maatschappelijke participatie 122 Percentage gebruik 27,2% In 2012 heeft 27 procent van de doelgroep gebruikgemaakt van de regeling maatschappelijke participatie. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de regeling maatschappelijke participatie Huishoudens met een WWB-uitkering maken het vaakst gebruik van deze regeling (35 procent van de doelgroep), gevolgd door huishoudens met een AOW-uitkering; 25

26 Gezinnen met kinderen maken met 39 procent van de doelgroep het vaakst gebruik van de regeling maatschappelijke participatie. Alleenstaanden blijven met 22 procent achter in hun gebruik; Niet-westers allochtone huishoudens maken het vaakst gebruik van deze regeling. 2.9 Cumulatief gebruik gemeentelijke voorzieningen In deze paragraaf wordt beschreven in welke mate de minimahuishoudens gebruik hebben gemaakt van meerdere regelingen. Dit wordt het cumulatieve gebruik genoemd. Eerst geven we een overzicht van het bereik van de regelingen. Figuur Percentage bereik minimahuishoudens per voorziening Het bereik van de kwijtschelding is met 77 procent veruit het hoogst, gevolgd door de langdurigheidstoeslag. Aantal regelingen per huishouden 6 Om het (niet)gebruik in beeld te brengen kijken we naar het totaal aantal regelingen waarvan de minimahuishoudens gebruik hebben gemaakt in Een huishouden kan theoretisch gezien van zeven voorzieningen gebruik maken. Omdat het recht op een voorziening afhankelijk is van een groot aantal verschillende criteria komt dit in de praktijk niet voor. 6 Het totale gebruik van inkomensondersteunende regelingen wordt berekend op basis van de huishoudens met een inkomen op de bijstandsnorm (110%). Dit is namelijk de groep die recht heeft op bijna alle regelingen. 26

27 Tabel Totaal gebruik van alle voorzieningen per minimahuishouden Tabel laat zien dat 23 procent van de minimahuishoudens van geen enkele regeling gebruik heeft gemaakt in Ongeveer een derde van de minimahuishoudens maakt gebruik van één regeling in het kader van het armoedebeleid. Aantal inkomensondersteunende voorzieningen in minimahuishoudens Gemiddeld gezien maken de minimahuishoudens in Wassenaar in 2012 gebruik van 1,7 voorzieningen. Tussen de huishoudens is echter enig verschil te constateren. De volgende figuur maakt dit duidelijk. Figuur Kenmerken minimahuishoudens cumulatief gebruik 27

28 Te zien is dat meerpersoonshuishoudens gemiddeld van iets meer regelingen gebruikmaken dan alleenstaanden en eenoudergezinnen. Verder zien we huishoudens met een WWBuitkering gemiddeld van meer regelingen gebruikmaken dan huishoudens met AOW of een overig inkomen. Huishoudens waarvan de oudste persoon jonger is dan 27 jaar maken het minst gebruik van voorzieningen, huishoudens in de leeftijd tussen 40 en 65 jaar het meest. Tenslotte toont de figuur aan dat niet-westerse allochtonen gemiddeld gezien van meer voorzieningen gebruikmaken dan huishoudens van andere afkomst Gebruik Wmo door minimahuishoudens De doelgroep voor de Wmo is gedeeltelijk overlappend met de doelgroep voor het minimabeleid. Daarom geven we in deze paragraaf het gebruik van minimavoorzieningen weer onder de gebruikers van de Wmo met een minimuminkomen. Tabel Inkomensverdeling Wmo-gebruikers Categorie Aantal Aandeel Totaal aantal huishoudens Aandeel Wmo Minima 110% 102 9,5% ,2% Overige huishoudens ,5% ,0% Totaal ,0% ,5% Er zijn in totaal huishoudens die gebruikmaken van de Wmo. Hiervan heeft 9,5 procent een inkomen tot 110 procent van de bijstandsnorm. Van alle minimahuishoudens tot 110 procent Wsm ontvangt 19 procent een verstrekking op grond van de Wmo. Dit betekent dat er dus bij ongeveer 1 op de 5 van alle minimahuishoudens sprake is van een of meer personen die hulpbehoevend zijn. In onderstaande tabel is het gebruik van de minimaregelingen door de minima onder de Wmo-doelgroep gespecificeerd. Tabel Gebruik regelingen door minimahuishoudens onder de Wmo-doelgroep Regelingen Gebruik aantal Wmo-minima Totale doelgroep Wmo-minima Bereik minima regelingen onder Wmo-doelgroep Bereik minima - regelingen totaal Kwijtschelding ,3% 77,4% Bijzondere bijstand ,3% 27,2% Langdurigheidstoeslag ,5% 41,4% Collectieve zorgverzekering ,2% 26,4% Regeling chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden ,6% - Bijzondere bijstand vergoeding computer % 24,0% Regeling maatschappelijke participatie ,5% 23,0% 7 Er zijn 9 Wmo-huishoudens met een inkomen tot 110% Wsm die schoolgaande kinderen hebben. Eens in de vijf jaar hebben zij recht op een vergoeding voor een computer. Dit betekent dat de doelgroep 9 / 5 = 2 huishoudens is. 28

29 De minimahuishoudens onder de Wmo-doelgroep maken vaker van elke minimaregeling gebruik dan de totale groep minimahuishoudens in Wassenaar. Vooral het verschil in gebruik van de kwijtschelding en langdurigheidstoeslag is groot. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van de Wmo-voorzieningen Een nadere analyse van de totale gebruikers geeft het volgende beeld: Figuur Kenmerken Wmo-gebruikers Van alle huishoudens die een verstrekking vanuit de Wmo ontvangen, is 69 procent alleenstaand. Eenoudergezinnen en gezinnen met kinderen vormen samen maar 4 procent van de totale Wmo-huishoudens; Dit vertaalt zich ook in de leeftijd van de gebruikers: het grote merendeel is 65 jaar of ouder; Ruim 85 procent van de gebruikers is van autochtone herkomst; Ook onder de minimahuishoudens vormen 65-plussers de grootste groep: bijna de helft van de minimahuishoudens die van de Wmo gebruikmaken ontvangt een AOW-uitkering. Daarnaast heeft bijna een derde een WWB-uitkering Schuldhulpverlening De doelgroep voor schuldhulpverlening bestaat uit alle huishoudens met problematische schulden. De hulp die deze huishoudens krijgen bestaat onder andere uit schuldhulp, het regelen van een saneringskrediet en/ of het aanbieden van budgetbeheer. De gemeente werkt hierin samen met PLANgroep. De volgende tabel geeft een overzicht van het aantal personen dat met schuldproblematiek te maken heeft gehad. Het gaat hierbij om alle cliënten die in 2012 op enig moment in een minnelijk schuldtraject hebben gezeten. 29

30 Tabel Kengetallen schuldhulpverlening Categorie Aantal Aandeel Totaal aantal huishoudens Aandeel SHV Minima tot 110% 20 54,1% 530 3,8% Overige huishoudens 17 45,9% ,2% Totaal ,0% ,3% In totaal hebben 37 huishoudens in 2012 een minnelijk schuldhulpverleningstraject gevolgd. Hiervan was 54 procent een minimahuishouden (20 huishoudens). Dit betekent dat van alle minimahuishoudens met een inkomen tot 110 procent Wsm, 3,8 procent gebruik heeft gemaakt van de minnelijke schuldhulpverlening. Kenmerken huishoudens die gebruikmaken van schuldhulpverlening Een nadere analyse van de totale gebruikers geeft het volgende beeld: Figuur Kenmerken gebruikers minnelijke schuldhulpverleningstraject Ruim 43 procent van de minimahuishoudens die gebruikmaken van schuldhulpverlening is alleenstaand. Daarnaast behoort 32 procent tot de meerpersoonshuishoudens zonder kinderen; Naar leeftijd is de grootste groep tussen de 40 en de 65 jaar; Autochtonen vormen de grootste groep onder de gebruikers van schuldhulpverlening; Van de minimahuishoudens die gebruikmaken van de minnelijke schuldhulpverlening heeft 60 procent een WWB-uitkering. 30

31 2.12 Wet sociale werkvoorziening De Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) is bedoeld voor mensen met een geestelijke, lichamelijke of psychische handicap, die niet zelfstandig kunnen werken. Door de WSW kunnen zij begeleid werken bij een gewoon bedrijf of bijvoorbeeld bij een sociale werkplaats. Hieronder geven we het aantal huishoudens weer dat met een actief WSWdienstverband in Tabel Aantal huishoudens in actief dienstverband via WSW Categorie Aantal Aandeel Minima tot 110% 7 16,3% Overige huishoudens 36 83,7% Totaal ,0% Er zijn in totaal 43 huishoudens in actief dienstverband via de WSW. Hiervan hebben er zeven een inkomen tot 110 procent Wsm Gebruik regelingen minimahuishoudens In deze paragraaf geven we het gebruik van de minimahuishoudens van zorg en inkomens gerelateerde regelingen in de gemeente Wassenaar in het jaar 2012 weer. Dit doen we op huishoudniveau. Tabel Overlap in gebruik voorzieningen op huishoudniveau Gebruik minimahuishoudens Aantal Aandeel WWB-uitkering % Minimaregelingen % Schuldhulpverlening 144 4% Wmo-voorziening % Van alle minimahuishoudens maakt 77 procent gebruik van een minimaregeling, 51 procent heeft een WWB uitkering, 19 procent maakt gebruik van een WMO-voorziening en 4 procent van de schuldhulpverlening. 31

32 3 Lokaal beleid in perspectief Dit afsluitende hoofdstuk start met een beknopte weergave van de doelgroepen van het armoedebeleid in de gemeente Wassenaar. Vervolgens gaan we in op de ontwikkeling in het gebruik van de verschillende voorzieningen. We sluiten af met enkele conclusies en aanbevelingen voor het armoedebeleid in Wassenaar. 3.1 Doelgroepen armoedebeleid Jeugd en jongeren tot 18 jaar In totaal groeit 4,3 procent van de kinderen in Wassenaar op in een minimahuishouden. Bij meer dan de helft leeft het gezin van een bijstandsuitkering. Van alle kinderen in Wassenaar groeit 12 procent op in een eenoudergezin. Voor minimakinderen is dit percentage maar liefst 47 procent. Dat betekent dat 17 procent van de kinderen uit een eenoudergezin in een minimahuishouden opgroeit. 65-plus huishoudens Het aandeel minima onder de 65-plus huishoudens is in vergelijking met alle minima laag, 2,7 procent van alle 65-plus huishoudens is minima. Gezien de leeftijd hebben deze huishoudens geen vooruitgang meer te verwachten in hun financiële situatie. Deze groep maakt meer dan gemiddeld gebruik van de kwijtschelding en de collectieve ziektekostenverzekering. Over het algemeen lijkt het of ouderen goed kunnen rondkomen van hun inkomen. Chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden Soms hebben mensen door omstandigheden extra kosten die ze nergens anders vergoed kunnen krijgen. Daarom heeft de gemeente Wassenaar ervoor gekozen de regeling chronisch zieken, gehandicapten en pensioengerechtigden in te voeren. Deze groep krijgt een bijdrage voor de extra kosten vanwege hun handicap of ziekte of leeftijd. Voornamelijk 65-plussers maakt van deze regeling gebruik. Volwassenen jonger dan 65 jaar Het huidige kabinet streeft naar een participatiesamenleving, een samenleving waarin iedereen zoveel mogelijk kan mee blijven doen. Voor minimahuishoudens is dit niet altijd even makkelijk, door de financiële drempel die sommige sportieve en culturele activiteiten hebben. Deze drempel wil de gemeente Wassenaar zo laag mogelijk houden, en daarom wil de gemeente met de regeling maatschappelijke participatie minimahuishoudens zoveel mogelijk stimuleren om deel te nemen aan de maatschappij. 3.2 Overlap voorzieningen Een grote groep van de minimahuishoudens maakt van meerdere minimaregelingen gebruik. Daarnaast zien we ook veel overlap tussen de WWB en het minimabeleid. Maar van de huishoudens die van een voorziening gebruikmaken in het kader van de Wmo maakt bijvoorbeeld 9 procent ook gebruik van het minimabeleid. Ook bij huishoudens die een regeling hebben in het kader van het minimabeleid is er 23 procent overlap met de Wmo. 32

33 3.3 Gebruik voorzieningen in regionaal perspectief Voor de gemeenten Leidschendam-Voorburg en Voorschoten is ook een Armoedemonitor gemaakt. De volgende tabel bevat een vergelijkend gemeentelijke overzicht van het bereik van de belangrijkste inkomensondersteunende voorzieningen die in Nederland worden aangeboden. Omdat de uitvoering van deze regelingen op onderdelen verschilt, mogen de gepresenteerde gemeentelijke percentages niet als absoluut worden beschouwd. Tabel Bereik regelingen in Wassenaar, Voorschoten en Leidschendam-Voorburg Regeling Wassenaar Voorschoten Leidschendam- Voorburg Kwijtschelding 77% 74% 71% Bijzondere bijstand 27% 18% 9% Langdurigheidstoeslag 41% 35% 58% Collectieve zorgverzekering 26% 36% 32% Het bereik van de regelingen verschilt enigszins tussen de drie gemeenten. Minimahuishoudens in Wassenaar maken vaker dan in de andere twee gemeenten gebruik van de kwijtschelding en de bijzondere bijstand. Het gebruik van de collectieve zorgverzekering in Wassenaar blijft achter bij de andere twee gemeenten. 3.3 Aanbevelingen De landelijke ontwikkelingen rond de Participatiewet en de transities rond Jeugdzorg en AWBZ hebben ook invloed op het armoedebeleid van de komende jaren voor de gemeente Wassenaar. Op basis van de gegevens uit deze Armoedemonitor kunnen we een aantal speerpunten voor het armoedebeleid formuleren. Tevens kijken we naar de verbindingen die gelegd kunnen worden naar bijvoorbeeld jeugdzorg en de Wmo / AWBZ. Doelgroepen in het armoedebeleid Huishoudens met kinderen Ruim 4 procent van alle kinderen in Wassenaar groeit op in een minimahuishouden. Dit zijn voornamelijk kinderen in eenoudergezinnen. Hoewel dit vergeleken met andere gemeenten een relatief kleine groep is, blijven kinderen een erg belangrijke doelgroep binnen het armoedebeleid. Armoede kan kinderen beperken in hun maatschappelijke deelname, gezondheid en ontwikkeling. Juist in het kader van participatie en de ontwikkeling van deze kinderen zijn sociale, culturele en sportieve activiteiten van essentieel belang. De gemeente Wassenaar komt met de regeling maatschappelijke participatie en bijzondere bijstand schoolkosten hierin al tegemoet, maar het bereik van beide regelingen is aan de lage kant. 33

34 Langjarige minima Een tweede belangrijke doelgroep is huishoudens die al langer dan drie jaar op het wettelijk minimum vertoeven. In Wassenaar behoort 71 procent van alle minimahuishoudens, tot de langdurige minima. Van belang kan zijn om uit te zoeken op welke wijze deze huishoudens gestimuleerd kunnen worden om te participeren. Ontwikkel een integraal dienstverleningsconcept Het minimabeleid staat niet op zich, maar heeft raakvlakken met andere beleidsterreinen zoals, re-integratie, schuldhulpverlening en Wmo (inclusief jeugdbeleid). Uit dit onderzoek blijkt dat er een forse overlap is tussen WWB ers, Wmo-gebruikers, huishoudens in de schuldhulpverlening en gebruikers van minimavoorzieningen. Dit gegeven vraagt om de ontwikkeling van een integraal dienstenaanbod dat vanuit de verschillende disciplines die tot het gemeentelijke takenpakket behoren wordt uitgevoerd. Met de aanstaande transities krijgen gemeenten nieuwe doelgroepen in het gemeentelijk domein. heeft in verschillende gemeenten onderzoek uitgevoerd naar de overlap tussen de doelgroepen van het armoedebeleid en jeugdzorg. Gemiddeld zien we dat circa 20 procent van de huishoudens waar een jongere woont met een indicatie van Bureau Jeugdzorg al bekend is vanuit het armoedebeleid of de schuldhulpverlening. Ruim een derde is al bekend vanuit leerplicht of als vroegtijdig schoolverlater. Gezien het grote aantal kinderen, dat opgroeit in een huishouden met een laag inkomen, is een samenhangend beleid rond jeugd en armoede van groot belang. 34

35 Bijlage 1 Verantwoording en definities In deze bijlage geven wij een verantwoording van het uitgevoerde onderzoek. Onderzoeksdoel Het primaire doel van dit onderzoek is de bepaling van het aantal huishoudens met een inkomen tot 110 procent van het voor hun huishoudtype geldende bijstandsnorm, dat voldoet aan de criteria voor het minimabeleid. Op de tweede plaats moeten de uitkomsten inzicht bieden in de mate van (niet-)gebruik van bestaande inkomensondersteunende en participatiebevorderende voorzieningen. Een laatste (uitvoerings)vereiste is dat de monitor herhaalbaar dient te zijn. Hierdoor is het mogelijk om de ontwikkelingen in de doelgroep in de tijd te volgen. Onderzoeksmethodiek Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van de volgende informatiebronnen: bevolkingsgegevens vanuit de gemeentelijke basisadministratie (GBA); inkomensgegevens vanuit de registraties van Sociale Zaken, de SVB (AIO) en de kwijtschelding van gemeentelijke heffingen; gebruiksgegevens uit de registratie van de Wmo, inburgeraars en de schuldhulpverlening; CBS, SCP en VROM. Met behulp van de gecombineerde informatie is vervolgens in een aantal bewerkingsstappen een geanonimiseerd onderzoeksbestand gecreëerd dat de basis vormde voor deze rapportage. Stap 1 In de eerste bewerkingsstap wordt de informatie uit de genoemde registratiebronnen aan het actuele GBA bestand gekoppeld, op persoonsniveau. Op deze wijze wordt inzichtelijk welke personen gebruikmaken of gebruik hebben gemaakt van welke regelingen. Op basis hiervan kan ook het inkomen van deze persoon worden bepaald of bij benadering worden bepaald. Stap 2 In stap 2 wordt aan de hand van de GBA een analysebestand op huishoudniveau gemaakt. We onderscheiden 4 huishoudtypes: alleenstaanden, eenoudergezinnen, meerpersoonshuishoudens met kinderen en meerpersoonshuishoudens zonder kinderen. De operationele definities van deze begrippen treft u verderop in deze verantwoording aan. Stap 3 Aan de hand van de gebruiksgegevens van regelingen per huishouden, wordt vastgesteld of het huishouden tot de minima moet worden gerekend. De hoogte van het inkomen wordt gezet op een percentage van het geldende sociaal minimum. Dit is afhankelijk van de bron van het inkomen. Voor de bepaling of een huishouden tot de minima behoort, gelden de volgende criteria: - Alle huishoudens met een lopende WWB-uitkering op de peildatum; - Alle 65+ huishoudens met alléén een AOW-uitkering, volgens opgave van de belastingdienst; - Alle huishoudens die op de peildatum AIO ontvangen van de SVB; 35