BIJBEMESTING IN PREI LATE HERFST

BIJBEMESTING IN PREI LATE HERFST Proefcode: OL14 PRBM02 In opdracht van: Technisch comité PCG vzw Karreweg 6 B-9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381 86 86 Fax ++ 32 (0)9 381 86 99 pcg@pcgroenteteelt.be Door: PCG vzw Karreweg 6 B-9770 Kruishoutem Tel ++ 32 (0)9 381 86 86 Fax ++ 32 (0)9 381 86 99 pcg@pcgroenteteelt.be Proefverantwoordelijke: Studieverantwoordelijke: Directeur: Micheline Verhaeghe Saskia Buysens Bruno Gobin Datum: 20 maart 2015 Studieverantwoordelijke Dr. ir. S. Buysens Directeur Dr. B. Gobin FOR_013H - Geldig vanaf 15/12/2014 PCG vzw - Karreweg 6-9770 Kruishoutem - T 09 381 86 86 - F 09 381 86 99 www.pcgroenteteelt.be - info@pcgroenteteelt.be BTW: 0416.682.702 - IBAN: BE87 1032 0465 3294 - BIC: NICABEBB - RPR: Oudenaarde

Abstract Een bemestingsproef in prei geplant in juni en geoogst in november werd in augustus bijbemest met verschillende meststoffen en toepassingsmethoden (breedwerpige toediening met KAS, Sulfammo 30, ureum, kalknitraat en Entec 26; een rijenbemesting met KAS, Ekote en Novatec Solub (injectie) en een bladvoeding met urean, Foliar Urea en Azofol). In de teelt van late herfst prei speelt niet enkel de opbrengst een belangrijke rol maar moet er ook aandacht besteed worden aan het nitraatresidu. Late herfst prei staat tijdens de controleperiode nog op het veld. Een te lage stikstofvoorraad tijdens de controleperiode remt de kilo s of zorgt voor een terugval van kwaliteit. Er waren in deze proef geen significante verschillen. Wanneer zowel de opbrengst en kwaliteit en het nitraatresidu in beschouwing genomen worden, toont deze proef mooie resultaten van zowel Sulfammo en ureum als van de vloeibare geïnjecteerde Novatec Solub en de bladvoedingen met Urean en Azofol. Pagina 2 van 13

Inhoud 1 Inleiding... 4 2 Materiaal en methoden... 4 2.1 Objecten... 4 2.2 Proefdesign... 4 2.3 Draaiboek... 5 2.4 Proefveld / infrastructuur... 5 2.5 Klimatologische omstandigheden... 6 2.6 Behandelingsmethode... 6 2.7 Beoordelingsmethode... 7 2.8 Statistische analyse... 7 3 Resultaten en bespreking... 7 3.1 Resultaten... 7 3.2 Validiteit van de resultaten...12 3.3 Bespreking...13 4 Besluit... 13 5 Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke... 13 Pagina 3 van 13

1 Inleiding Een bemestingsproef in prei geplant in juni en geoogst in november werd in augustus bijbemest met verschillende meststoffen en toepassingsmethoden (zie objectentabel). In de teelt van late herfst prei speelt niet enkel de opbrengst een belangrijke rol maar moet er ook aandacht besteed worden aan het nitraatresidu. Late herfst prei staat tijdens de controleperiode nog op het veld. Een te lage stikstofvoorraad tijdens de controleperiode remt de kilo s of zorgt voor een terugval van kwaliteit. 2 Materiaal en methoden 2.1 Objecten Tabel 1: Objecten Object Meststof Toepassingsmethode Dosis (kg N/ha) Behandeling 1 KAS (27-0-0) Breedwerpig 80 A 2 KAS (27-0-0) Rijen 64 A 3 Sulfammo (30-0-0) Breedwerpig 80 A 4 Ureum (46-0-0) Breedwerpig 80 A 5 Kalknitraat Tropicote (15.5-0-0) Breedwerpig 2x40 AB 6 Entec (26-0-0) Breedwerpig 80 A 7 Novatec Solub (21-0-0) Injectie 64 A 8 Foliar Urea (ureum) (46-0-0) Bladvoeding 3x26.6 ABC 9 Urean (30-0-0) Bladvoeding 3x26.6 ABC 10 Azofol (20-0-0) Bladvoeding 1x26.6* A 11 Ekote (44-0-0) Rijen 64 A * Azofol werd niet toegediend volgens advies. De dosis moest gefractioneerd worden in 3 x 9 E N. 2.2 Proefdesign Proefdesign Gerandomiseerde blokkenproef Aantal parallellen 3 Aantal objecten 11 Plotoppervlakte (m²) 21 Aantal planten/plot 257 Lengte plot (m) 7 Breedte plot (m) 3 Referentie 1 Pagina 4 van 13

Proefplan 11.1 5.2 4.3 10.1 1.2 7.3 9.1 3.2 2.3 8.1 9.2 10.3 7.1 11.2 3.3 6.1 4.2 1.3 5.1 7.2 8.3 4.1 2.2 6.3 3.1 6.2 9.3 2.1 8.2 5.3 1.1 10.2 11.3 2.3 Draaiboek 12/06/2014 Plant 19/08/2014 Proefbehandeling A 8/09/2014 Proefbehandeling B 14/10/2014 Proefbehandeling C 4/11/2014 Oogst 2.4 Proefveld / infrastructuur GPS-coördinaten 50.943783, 3.526126 Gemeente Kruishoutem Land België Locatie proef F73-74 Voorgaande teelt Wortelen Ras (+zaadhuis) Poulton (Nunhems) Teeltsysteem Ruggenteelt Tabel 2: Bodemanalyse BLGG Datum Staalname diepte (cm) Grondsoort phkcl %C P K Mg Ca Na mg/100 g droge grond 06/03/2013 0-30 Zand 5.9 1 35 24 13 117 1.0 Datum Tabel 3: Bodemanalyse PCG Staalname diepte NO3 - -N NH4 + -N (kg/ha) (kg/ha) 29/07/2014 0-30 74 5 29/07/2014 30-60 31 6 Tabel 4: Bemesting Datum Hoeveelheid (kg) Meststof Samenstelling meststof (%) N P2O5 K2O MgO 12/06/2014 148 Ammoniumnitraat 27 04/09/2014 167 Patentkali 30 10 Pagina 5 van 13

2.5 Klimatologische omstandigheden Gebruikte meetstation KMI meetpost Kruishoutem Afstand tot proefveld 0 km Grafiek 1: Klimaatgegevens Kruishoutem (12/6/2014-04/11/2014) 045 040 035 030 025 020 015 010 005 000 Neerslag (mm) Maximum temperatuur ( C) Minimum temperatuur ( C) 12/06/2014 17/06/2014 22/06/2014 27/06/2014 02/07/2014 08/07/2014 13/07/2014 18/07/2014 23/07/2014 29/07/2014 03/08/2014 08/08/2014 13/08/2014 18/08/2014 23/08/2014 28/08/2014 02/09/2014 07/09/2014 12/09/2014 17/09/2014 22/09/2014 27/09/2014 02/10/2014 07/10/2014 12/10/2014 17/10/2014 22/10/2014 27/10/2014 01/11/2014 2.6 Behandelingsmethode De bijbemesting (80 E N) werd berekend aan de hand van een bodemanalyse op 29/07. Er werd bewust gekozen voor een bijbemesting aan de lage kant vanwege de nitraatresidu problematiek in het najaar. In geval van rijenbemesting werd de dosis met 20% verminderd. In de proef werden verschillende soorten meststoffen vergeleken. KAS 27-0-0 werd zowel breedwerpig als in de rij manueel toegediend. Voor de rijenbemesting werden de korrels ingewerkt in een rij aan de voet van de rug. In de rij werd 64 E N toegediend in plaats van 80. Sulfammo 30-0-0 en gewone ureumkorrels 46-0-0 werden manueel breedwerpig toegediend. Tropicote 15.5-0-0 werd manueel breedwerpig toegediend. Er werd beslist de dosis kalknitraat te fractioneren om uitspoeling te vermijden. Wellicht werd de tweede fractie te laat toegediend. Entec 26-0-0 werd manueel breedwerpig toegediend. Novatec Solub 21-0-0 werd geïnjecteerd in de voet van de rug met de slangenpomp aan een concentratie van 30 kg product per 100 l water. Pagina 6 van 13

Foliar Urea 46-0-0 en urean 30-0-0 werden gefractioneerd in 3 fracties van 26 E N (om bladverbranding te voorkomen) en gesproeid met de automatische proefveldspuit aan 400 l H 2 O /ha. Azofol 20-0-0 werd toegediend in 1 fractie van 26,6 E N en gesproeid met de automatische proefveldspuit aan 400 l H 2 O/ha. Azofol zou tot 4 keer efficiënter werken dan ureum en urean bladvoedingen. Het middel werd in deze proef echter niet toegediend volgens advies. De lagere dosis moest ook in 3 fracties toegediend worden (3x9 i.p.v. 1x27). Ekote 44-0-0 is een gecoate ureum meststof met 3 maand werkingsduur. Deze werd manueel in de rij toegediend. Voor de rijenbemesting werden de korrels ingewerkt in een rij aan de voet van de plantrug. In de rij werd 64 E N toegediend in plaats van 80. 2.7 Beoordelingsmethode Op verschillende tijdstippen werd een gewasbeoordeling naar volume, kleur, uniformiteit, gewasstand uitgevoerd (2/10/14 en 30/10/14). Bij de oogst (4/11) werd de opbrengst bepaald en de kwaliteit beoordeeld. 2.8 Statistische analyse Er werd een variantie-analyse uitgevoerd op de gemiddelden. Als hier significante verschillen (α=0.05) werden gevonden dan werd een post-hoc Tukey test uitgevoerd om de verschillen tussen de gemiddelden aan te tonen. 3 Resultaten en bespreking 3.1 Resultaten Tabel: Gewasbeoordeling op het veld Object Volume Kleur Volume Kleur 30/10/2014 02/10/2014 1: KAS breed 8 6.7 7.7 5.7 2: KAS rij 6 5.7 5.2 5.2 3: Sulfammo breed 7.2 6.3 6.8 5.5 4: Ureum breed 6.5 6.3 6.0 5.3 5: Kalknitraat breed 7 6.8 6.0 5.5 6: Entec breed 7 6.3 6.7 5.2 7: Novatec Solub injectie 4.8 4.2 4.7 3.7 8: Foliar Urea bladvoeding 4 5 5.7 4.3 9: Urean bladvoeding 5.7 4.8 6.0 4.0 10: Azofol bladvoeding 5.2 4.5 5.0 4.8 11: Ekote rij 6.5 6.3 5.2 5.8 Gemiddelde 6.2 5.7 5.9 5.0 1= weinig volume bleek weinig volume bleek 9= volumineus donker volumineus donker Pagina 7 van 13

Tabel: Gewasbeoordeling bij oogst Object Uniformiteit Kleur blad Sleet Schoningsgemak Bladbreuk Bruine schachtstrepen Snijvlak blad Vastheid schacht Fusarium Gebarsten prei 1: KAS breed 6.8 6.7 6.5 7.2 6.8 7.0 5.2 8.0 8.5 8.3 2: KAS rij 6.8 7.0 6.7 7.3 6.8 7.2 5.5 8.0 8.7 7.2 3: Sulfammo breed 7.5 7.0 6.8 7.3 7.2 7.8 4.8 8.0 9.0 7.2 4: Ureum breed 7.2 6.8 6.2 7.2 6.2 6.8 4.7 8.0 8.8 7.3 5: Kalknitraat breed 6.8 7.0 6.7 6.8 6.3 6.3 5.0 8.0 6.8 6.8 6: Entec breed 7.0 6.5 6.7 7.0 5.8 6.3 5.0 8.0 7.5 6.5 7: Novatec Solub injectie 7.8 7.3 7.2 7.5 7.5 7.7 6.0 8.0 8.5 8.2 8: Foliar Urea bladvoeding 6.8 6.7 7.0 7.2 6.7 7.3 6.5 8.0 8.5 7.7 9: Urean bladvoeding 7.0 6.5 6.8 7.2 7.7 7.5 6.5 8.0 8.0 8.3 10: Azofol bladvoeding 6.3 6.0 6.5 7.0 7.7 7.7 6.3 8.0 8.8 8.3 11: Ekote rij 7.0 7.0 6.5 7.2 6.5 7.2 5.7 8.0 8.8 8.0 Gemiddelde 7.0 6.8 6.7 7.2 6.8 7.2 5.6 8.0 8.4 7.6 p-waarde 0.397 0.282 0.921 0.507 0.338 0.467 0.045 no var. 0.145 0.054 1= heterogeen bleek veel slecht veel veel opengekruld zacht veel veel 9= uniform donker geen goed geen geen scherp vast geen geen Pagina 8 van 13

Tabel: Opbrengstgegevens Object Opbrengst % Afval % Flandria % Klasse 1 % Klasse 2 Gemiddeld stukgewicht 1: KAS breed 59 1 71 28 0 458 2: KAS rij 59 1 71 28 0 458 3: Sulfammo breed 60 1 80 19 0 455 4: Ureum breed 58 1 75 24 0 443 5: Kalknitraat breed 58 1 67 33 0 437 6: Entec breed 57 1 66 34 0 446 7: Novatec Solub injectie 56 1 85 15 0 421 8: Foliar Urea bladvoeding 55 0 76 24 0 431 9: Urean bladvoeding 57 1 84 15 0 441 10: Azofol bladvoeding 55 0 87 12 0 430 11: Ekote rij 55 0 84 16 0 430 Gemiddelde 57 1 77 22 0 441 p-waarde 0.046 0.357 0.096 0.078 no var. 0.199 in ton / ha Kwaliteitssortering (gewicht) 100% = totale opbrengst in gram Pagina 9 van 13

Tabel: Opbrengstgegevens Object %-2 %2-3 %3-4 %+4 % Verkoopbaar % Schieters % Wegval 1: KAS breed 0 5 86 a 9 96 0 3 2: KAS rij 0 9 75 ab 15 95 0 3 3: Sulfammo breed 1 6 81 ab 11 97 1 2 4: Ureum breed 1 10 79 ab 11 97 0 1 5: Kalknitraat breed 0 7 78 ab 15 98 0 0 6: Entec breed 1 7 81 ab 12 96 0 3 7: Novatec Solub injectie 0 10 86 a 4 98 1 0 8: Foliar Urea bladvoeding 0 11 82 ab 8 95 0 5 9: Urean bladvoeding 0 10 81 ab 9 95 1 3 10: Azofol bladvoeding 0 11 81 ab 7 96 0 4 11: Ekote rij 0 12 69 b 19 95 0 4 Gemiddelde 0 9 80 11 96 0 3 p-waarde 0.141 0.352 0.017 0.151 0.586 0.668 0.312 Maatsortering (gewicht) 100%= opbrengst verkoopbaar 100% = plantaantal Pagina 10 van 13

Grafiek: Kwaliteitsbeoordeling bij oogst 70 Flandria Klasse 1 Klasse 2 Afval Gemiddelde Flandria Gemiddelde totaal 60 50 Ton/ha 40 30 20 10 0 Tabel: Gedetailleerde stikstofanalyse op 03/10/2014 Object NO3-N NH4-N NO3-N NH4-N NO3-N NH4-N NO3-N 0-30 cm 30-60 cm 60-90 cm 0-90 cm 1: KAS breed 51 9 34 5 29 4 114 2: KAS rij 45 10 37 5 24 5 106 3: Sulfammo breed 24 7 27 4 19 4 71 4: Ureum breed 28 7 28 5 21 4 76 5: Kalknitraat breed 36 8 36 5 25 4 97 6: Entec breed 23 18 24 14 18 5 64 7: Novatec Solub injectie 13 14 21 6 17 4 51 8: Foliar Urea bladvoeding 12 8 24 5 17 5 53 9: Urean bladvoeding 14 6 28 6 21 4 63 10: Azofol bladvoeding 8 7 20 6 17 4 44 11: Ekote rij 42 8 29 6 21 9 91 Gemiddelde 27 9 28 6 21 5 76 Pagina 11 van 13

Tabel: Gedetailleerde stikstofanalyse op 03/11/2014 Object NO3-N NH4-N NO3-N NH4-N NO3-N NH4-N NO3-N 0-30 cm 30-60 cm 60-90 cm 0-90 cm 1: KAS breed 20 9 32 7 25 9 77 2: KAS rij 8 8 18 8 22 6 47 3: Sulfammo breed 14 8 26 5 19 5 60 4: Ureum breed 9 8 28 5 25 5 63 5: Kalknitraat breed 15 10 33 7 23 6 71 6: Entec breed 16 12 22 6 18 7 57 7: Novatec Solub injectie 4 10 12 7 16 6 32 8: Foliar Urea bladvoeding 7 9 23 9 18 6 48 9: Urean bladvoeding 6 8 20 6 19 8 45 10: Azofol bladvoeding 6 7 21 7 19 6 47 11: Ekote rij 9 8 20 7 19 4 48 Gemiddelde 10 9 23 7 20 6 54 Grafiek: Nitraatresidu 140 NRES 03/10 NRES 03/11 NRES norm (niet-focusgebied) Nitraatresidu (kg NO3-N/ha) 120 100 80 60 40 20 0 3.2 Validiteit van de resultaten De teelt is goed gelukt. De weersomstandigheden waren gunstig. De proefbehandelingen zijn goed uitgevoerd. Azofol werd in deze proef echter niet toegediend volgens advies. De lagere dosis moest ook in 3 fracties toegediend worden (3x9 i.p.v. 1x27). Pagina 12 van 13

3.3 Bespreking Opbrengst en kwaliteit Er waren geen significante verschillen bij de gewasbeoordeling bij oogst. De objecten met kalknitraat en Entec vertoonden iets meer bruine schachtstrepen, Fusarium en gebarsten prei. Op vlak van schoningsgemak en bladbreuk waren er geen verschillen in deze proef. Geen enkele van de bladvoedingen veroorzaakte bladverbranding. Algemeen waren er weinig verschillen in opbrengst. Bij een bemesting in de rij kon de dosis met 20% verlaagd worden zonder opbrengst- en kwaliteitsverlies (objecten 1 en 2). Diverse meststoffen zorgden in deze proef voor een toename in kwaliteit. De vloeibare meststoffen Novatec Solub, Urean en zelfs Azofol, ondanks de lage dosis, zorgden voor een lichte kwaliteitsverhoging. Ook Sulfammo en de gecoate meststof Ekote haalden een goede kwaliteit. Sulfammo haalde het meeste kilo s. Nitraatresidu Bij de staalname op 03/11 zakten alle objecten onder de norm van 90 kg NO 3 -N/ha. In het begin van de controleperiode echter zagen we overschrijdingen van de norm bij de objecten met ammoniumnitraat, kalknitraat en Ekote. De grafiek toont aan dat bij de trager werkende meststoffen, op basis van ureum of DMPP (ureum, Sulfammo, Entec, Novatec Solub, en de bladvoedingen), er een stabielere en simultaan lagere nitraatvoorraad in de bodem aanwezig was dan bij de objecten met ammoniumnitraat en kalknitraat. Bij de traagwerkende meststoffen was er dus minder risico op een te hoog nitraatresidu in het begin van de controleperiode. 4 Besluit Wanneer zowel de opbrengst en kwaliteit en het nitraatresidu in beschouwing genomen worden, toont deze proef mooie resultaten van zowel Sulfammo en ureum als van de vloeibare geïnjecteerde Novatec Solub en de bladvoedingen met Urean en Azofol. 5 Verklaring van de kwaliteitsverantwoordelijke De kwaliteitsverantwoordelijke verklaart dat dit document werd uitgevoerd volgens de kwaliteitsborgingspunten vastgelegd in het intern kwaliteitssysteem van het PCG. Pagina 13 van 13