Double Effect Regulation Practice AIFMD & UCITS: Van regelgeving naar implementatie, en over de impact van de nieuwe regels op de markt Kimberley van Til Mei 2014 Auteursrechten 2014 Double Effect
Inhoudsopgave AIFMD & UCITS: Van regelgeving naar implementatie, en over de impact van de nieuwe regels op de markt Introductie 1 UCITS, een korte introductie 2 AIFMD, een korte introductie 3 AIFMD & UCITS, de wisselwerking 4 AIFMD, uitdagingen 5 Hoe Double Effect kan helpen 7 Over ons 8
Introductie Beter de duivel die je kent, dan de duivel die je niet kent, is de opvatting die veel commerciële instellingen aanhouden die voor de keuze tussen UCITS of AIFMD zijn komen te staan. Met de inwerkingtreding van AIFMD zullen fondsen onder een van de twee richtlijnen komen te vallen. Dit houdt in dat bepaalde partijen belangrijke afwegingen hebben moeten maken, of, zullen moeten maken. Afwegingen die met de recente inwerkingtreding van UCITS V weer net wat meer vraagtekens oproepen. Want, hoewel de keuze voor veel van deze partijen voor UCITS logisch leek, kan dit met de inwerkingtreding van UCITS V en VI namelijk steeds minder voordelig uitpakken. Beheerders van alternatieve fondsen die niet gereguleerd waren op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft) hebben echter weinig keus, zij zullen uiterlijk 22 juli 2014 een AIFMD vergunningaanvraag in moeten dienen om te voorkomen dat de toezichthouder binnenkort aan de deur klopt. Een datum die het belangrijk maakt om grote stappen te zetten in het proces tot kennismaking met deze zoveelste juridische duivel. Stappen die veel partijen nog niet gezet lijken te hebben, aangezien de AFM 3 maanden voor de deadline slechts 3 vergunningen heeft uitgedeeld 1. Double Effect heeft onderzoek gedaan naar de impact van AIFMD en naar de mogelijke wisselwerking tussen UCITS en AIFMD. Hiertoe is een aantal interviews gehouden met een scala aan partijen die te maken krijgen met deze richtlijnen. Zo is gesproken met private equity partijen, commerciële instellingen, een depositary, de toezichthouder en brancheorganisaties. De inzichten die hiermee zijn opgedaan zijn essentieel geweest in het opzetten van een dienstverlening die het mogelijk maakt de richtlijn zo effectief mogelijk te implementeren bij de verschillende financiële instellingen die geraakt zullen worden door deze regelgeving. Onze service offering draait om een vier stappen dienstverlening 1 Analyse van het target 2 Omzetten in approach 3 Implementatie van de de oplossing 4 Optimalisatie 1 Per April 2014, dit terwijl de AFM verwacht 100 nieuwe vergunningen uit te delen op grond van de AFM 1
UCITS, een korte introductie Het proces van regulering van de collectieve beleggingssector is sinds de publicatie van de UCITS I richtlijn op 31 december 1985 al meer dan 26 jaar aan de gang. Het oorspronkelijke doel van deze richtlijn was het opzetten van een eenduidig raamwerk voor beleggingsfondsen in Europa, teneinde de distributie van deze fondsen te faciliteren en Europese burgers gelijke bescherming te bieden. Inmiddels is de laatst geïmplementeerde aanpassing in deze regelgeving bekend onder UCITS IV, welke in juli 2011 is geïmplementeerd. Deze heeft ten doel de interne markt voor de collectieve investering sector efficiënter te maken, door middel van bijvoorbeeld de introductie van een Europees paspoort voor beheerders van UCITS fondsen en het vergemakkelijken van grensoverschrijdende fusies. UCITS heeft zich daarmee de afgelopen jaren ontwikkeld tot een keurmerk binnen de investeringssector, dat internationaal gezien wordt als een kwaliteitskenmerk van een beleggingsfonds. Deze kwaliteitsstempel heeft niet alleen voordelen voor de fondsmanager, namelijk schaalvoordelen en het relatief makkelijk distribueren van het fonds door Europa, tevens heeft het voordelen voor de investeerder. Door de vereisten met betrekking tot risicomanagement en transparantie wordt UCITS gezien als een product dat te vertrouwen is. De populariteit van UCITS blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat de zogenoemde NewCits of alternatieve UCITS fondsen met relatief complexe beleggingsstructuren er vrijwillig voor kiezen onder het UCITS regime te vallen. Daarnaast hebben verschillende Nederlandse Asset Managers het overgrote deel van hun fondsen omgezet naar het UCITS regime toen zij voor de keuze AIFMD of UCITS kwamen te staan. Het succes wat men tot en met UCITS IV bereikt heeft komt mede voort uit het feit dat de amendementen iedere keer gericht waren op efficiency en uitbereiding van het raamwerk. Met dit veranderen van het raamwerk en het uitbreiden van mogelijkheden voor de UCITS fondsen, waaronder het toestaan van complexe beleggingstrategieën, bleken strengere eisen met betrekking tot het voorkomen van belangenconflicten, toezicht en transparantie noodzakelijk. Het gebrek hieraan heeft namelijk kunnen leiden tot onder andere de Madoff-fraude. Daarnaast bleek uit de crisis dat bonussen en variabele beloningen zonder restricties ongewenst zijn in het kader van risicobeheersing. Dit heeft geleidt tot UCITS V, waarover men in april 2014 een akkoord heeft bereikt. Hierin wordt met name gefocust op de invulling van de bewaarder functie en het beloningsbeleid. In 2016 zal de Directive in de nationale wetgeving geïmplementeerd moeten zijn. Oktober 1989 UCITS I omgezet in nationaal recht Juli 2009 Goedkeuring UCITS IV Mid 2016 UCITS V omgezet in nationaal recht 1985 1989 2 02 2 09 20 1 2016? December 1985 UCITS I gepublisheerd Januari 2002 UCITS III Directives geïmplementeerd 1 Juli 2011 UCITS IV omgezet in nationaal recht Implementatie tijdslijnen nog onduidelijk UCITS VI aangekondigd 2
UCITS, een korte introductie De consultatieronde van nieuwe aanpassingen op de UCITS richtlijn, UCITS VI, is echter in 2012 al aangevangen. Mogelijke nieuwe bepalingen zullen onder andere betrekking hebben op beperkingen aan beleggingen in OTCderivaten, het creëren van een raamwerk voor lange termijn investeringen voor retail-beleggers, strengere eisen aan liquiditeitsbeheer en de introductie van een Europees paspoort voor de bewaarder. Hierdoor worden instellingen verder beperkt in hun mogelijkheden en daarmee zal de populariteit van dit regime naar verwachting afnemen ten opzichte van de AIFMD. AIFMD, een korte introductie Het doel van de AIFMD is het realiseren van een geharmoniseerd regelgevings-en toezicht kader, waarbij gemeenschappelijke vereisten vastgesteld zijn voor vergunningverlening aan en het toezicht op alternatieve beleggingsfondsen. Daarnaast faciliteert de richtlijn in het op samenhangende wijze aanpakken van risico s en de gevolgen ervan voor de belegger. Met andere woorden, enerzijds staat het beschermen van investeerders centraal, anderzijds is de beheersing van (systeem-) risico s van belang met als gevolg meer vertrouwen en stabiliteit op de financiële markt. Maar, daar waar UCITS draagvlak heeft kunnen opbouwen over een periode van meer dan 25 jaar, is de gewenningsperiode voor beheerders van alternatieve fondsen een stuk korter. Binnen enkele jaren gaat deze sector van zo goed als vrij spel, naar vergaande regels met betrekking tot onder andere risico management, liquiditeitsmanagement, beloningen, rapportage en de aanstelling van een depositary. Waarvan de laatste zo vergaand is dat deze ook nog eens het hele landschap voor fonds managers, prime brokers en custodians beïnvloedt. Logisch dus, dat er nog geen breed draagvlak is binnen de sector voor deze regelgeving. Juni 2011 AIFMD gepubliseerd - bindend document 22 Juli 2013 AIFMD omgezet in Nederlands recht* 2018 Einde van de private placement regimes 2 09 20 1 2012 2013 2014 2018 April 2009 Eerste draft AIFMD gepubliseerd December 2012 Level II regelgeving gepubliseerd 22 Juli 2014 Einde overgangsjaar - compliance vereist * Op uiterlijk 22 juli 2013 werden de lidstaten geacht de Richtlijn om te zetten in nationaal recht. 3
AIFMD, een korte introductie Wat ook niet helpt is dat de AIFMD in essentie is opgesteld voor de regulering van Hedge Funds, terwijl deze nu alle alternatieve fondsen behelst die boven de aangegeven threshold vallen 2. Een one-size-fits-all benadering voor sectoren die qua bedrijfsvoering grote verschillen vertonen blijkt niet altijd gepast. Immers, waarom zou een private equity huis de depositary een fee betalen, vaak zelfs op grond van Assets under Management, terwijl deze depositary een van haar kerntaken, safe keeping, inherent aan de bedrijfsvoering binnen deze sector niet kan uitvoeren, simpelweg omdat er niets te safe keepen valt? Het lijkt erop of Europa soms wat ondoordachte, overhaaste beslissingen heeft genomen. Hetgeen de afgelopen jaren geen unicum is gebleken. Zoals elke nieuwe regelgeving, zal zeker ook de AIFMD een aantal uitdagingen met zich meebrengen. Zo zullen de kosten voor naleving toenemen, zullen bepaalde bedrijfsprocessen moeten worden aangepast en moet er een geschikte bewaarder worden aangesteld. Anderzijds biedt de regelgeving ook bepaalde kansen. Zo wordt het in sommige gevallen toegankelijker om toe te treden tot de gehele Europese markt, worden grens barrières veelal weggenomen en bestaan er mogelijkheden tot de herstructurering van bepaalde organisatorische processen. AIFMD & UCITS, de wisselwerking Er is een aantal instellingen die onder beide richtlijnen komen te vallen en vervolgens een keuze moeten maken. Om überhaupt een keuze te mogen maken is vereist dat de fondsen liquide activa aanbieden en open-end zijn. Private Equity en vastgoedfondsen zijn daarmee meteen aangewezen tot de AIFMD. Vervolgens hangt de keuze van een tweetal zaken af. Ten eerste zullen er organisatorische afwegingen gemaakt moeten worden. Van belang is bijvoorbeeld of voldaan kan worden aan de relatief strenge beleggingsrestricties onder UCITS. Daarnaast kan het onder omstandigheden gunstig zijn om de strenge vereisten met betrekking tot de depositary en het beloningsbeleid vooruit te schuiven, nu deze, voorlopig, nog niet gelden onder UCITS IV. Ten tweede zal een afweging gemaakt moeten worden met betrekking tot de markt. Wanneer het fonds aangeboden wordt aan retail beleggers zal UCITS de meest voor de hand liggende keuze zijn. De nietgeharmoniseerde opt-up regelingen om alternatieve fondsen aan de retail belegger aan te bieden zal in weinig gevallen een efficiënte weg zijn. Daarnaast ontbreekt het de AIFMD nog aan het internationaal betrouwbare imago dat UCITS zo aanlokkelijk maakt. 2 100 miljoen (leveraged), dan wel 500 miljoen (unleveraged) 4
AIFMD & UCTIS, de wisselwerking Hoewel op grond van deze korte uiteenzetting de keuze voor UCITS daar waar mogelijk snel gemaakt lijkt te zijn, moet hier een kanttekening bij gezet worden. Hoewel UCITS V relatief weinig zal veranderen, wordt verwacht dat de impact van UCITS VI wel aanzienlijk zal zijn. Daarbij zal de AIFMD wat van de uniekheid van het imago van UCITS afsnoepen, waardoor de twee richtlijnen in de toekomst wel degelijk aan elkaar gewaagd zullen zijn. Instellingen die nu de expliciete keuze voor UCITS hebben gemaakt, zouden straks zomaar eens voor het AIFMD regime kunnen kiezen. AIFMD UCITS VI Provider Richtlijn: regelgeving op management niveau Alle niet-ucits fondsen Gericht op de bescherming van professionele beleggers Beperkte (internationale) bekendheid Private placement regime tot 2018 Weinig investeringsrestricties (enkel minimaal m.b.t. leverage) Vergaande vereisten m.b.t. het beloningsbeleid en de depository Type Reikwijdte Investeerders Merk Niet-EU Restricties Operationeel Product Richtlijn: regelgeving op fonds niveau Open-end fondsen die investeren in liquide activa Gericht op de bescherming van particuliere beleggers Gevestigd internationaal kwaliteitsmerk Europees paspoort Strikte investeringsrestricties To UCITS V beperkte vereisten m.b.t. het beloningsbeleid en de depository AIFMD, uitdagingen Met de grote hoeveelheid aan bepalingen in de AIFMD lijkt het lastig in te schatten welke vereisten nu de grootse impact zullen hebben. Op grond van het onderzoek heeft Double Effect de grootste knelpunten geformuleerd. Hierbij is gezocht naar de consensus tussen partijen, hoewel de invulling van ieder knelpunt voor elke instelling er anders uitziet. Allereerst worden de beloningen en rapportage verplichtingen vaak genoemd. Opvallend is dat ook de grote onduidelijkheid van een aantal bepalingen wordt gezien als knelpunt. Het is nog maar afwachten hoe de AFM om zal gaan met een aantal vereisten. Ook wordt er een sterke consolidatie in de markt verwacht. Kleinere partijen die net boven de uitzonderingsgrens zitten zullen minder middelen hebben om aan alle vereisten te voldoen, terwijl partijen net onder de grens extra na zullen denken voor het fonds wordt uitgebreid. Het gebrek aan harmonisatie is een ander zorgpunt. Dit zal het beoogde level playing field binnen Europa weleens kunnen verstoren en efficiëntie in de weg kunnen staan. Ook de stapeling van regelgeving vormt voor veel partijen een grote bedreiging in de financiële sector. Als UCITS en AIFMD als duiveltjes gezien worden, opereert elke financiële instelling momenteel in een hel. Instellingen krijgen binnen een kort tijdsbestek ook te maken met bijvoorbeeld EMIR, Dodd-Frank, Basel en FATCA, hetgeen veel beslag legt op de aanwezige middelen. Als grootste knelpunt wordt nagenoeg altijd de depositary genoemd. Niet alleen omdat er veel kosten gemoeid gaan met de aanstelling van deze nieuwe functie, maar ook omdat de precieze invulling ervan niet helemaal duidelijk is. 5
AIFMD, uitdagingen Waar vroeger de prime broker optrad als custodian en het fysieke bewaar van de assets voor zijn rekening nam, en een bewaarder (vaak ik de vorm van een stichting of BV) aangesteld werd om het juridisch eigendom van de activa te houden, zal de AIFMD depositary een veel uitgebreidere rol hebben. Deze zal verantwoordelijk zijn voor het bewaren van activa, kasstroomcontrole en eigendomsverificatie. Het bewaar mag, indien er een objectieve reden bestaat, gedelegeerd worden aan een custodian, maar wanneer dit de tevens de prime broker is zullen de functies functioneel en hiërarchisch gescheiden moeten worden. De invoering van deze functie heeft daarmee grote gevolgen voor de huidige harmonie tussen de beheerder, het fonds, de bewaarder, de custodian, en de prime broker. Zo zullen prime brokers tegen problemen aanlopen met het huidige operating model, nu account structuren in veel gevallen omgegooid moeten worden en rehypothecation moeilijk wordt gemaakt. Wtf situatie (oud) Investeerders AIFMD situatie (nieuw) Investeerders Fonds Fonds Fonds manager Depositary Fonds manager AIFMD Depositary Custodian Custodian Toch heeft de AIFMD wel degelijk potentie om toegevoegde waarde te leveren binnen de alternatieve investeringssector, zeker als er een extra stapje bovenop compliance wordt gezet. Zo zou er op termijn een transparante, toegankelijke en geconsolideerde markt kunnen ontstaan en zullen bepaalde sectoren baat kunnen hebben bij een stuk professionalisering en standaardisering en het herzien van de huidige organisatorische structuur. 6
Hoe Double Effect kan helpen Het vereist meer dan ooit, kennis, expertise en aanpassingsvermogen om binnen de huidige financiële markt succesvol te zijn. Ook de AIFMD vraagt inventiviteit en flexibiliteit van betrokken instellingen. Double Effect heeft de kennis en ervaring om te weten wat nodig is om compliance met financiële regelgeving te bereiken en zelfs een stapje verder te gaan dan dat, door de wetgeving aan te grijpen als kans om uw processen te optimaliseren en professionaliseren. Double Effect kan bijstaan in de invulling van de nieuwe verhouding tussen de externe dienstverleners, het verzorgen van het gehele implementatieproces en zij kan optreden als juridisch-financieel expert. Zo kan zij bijdragen aan het leveren van de vereiste rapportages, het opzetten van een efficiënte set up tussen de fonds manager, de depositary en de prime broker (bijvoorbeeld het inrichten van de collateral set up, account structuren en due diligence processen), en het optimaliseren van risico-en liquiditeit management processen. 4 AIFMD De Regulation Hype Curve illustreert de aandacht die een individuele wet of regelgeving krijgt gedurende de levenscyclus vanaf ontstaan tot implementatie UCITS VI UCITS V 1 2 3 Regulation drafted Regulation final Compliance date UCITS IV Double Effect kan een financiële instelling ondersteunen tijdens de gehele levenscyclus van de individuele wet- en regelgeving die speelt 1 2 Thought leaderschip session Waar gaat de regelgeving over? Impact assessment Hoe zal deze van invloed zijn? Regulation announced The Regulation Hype Curve 3 4 Implementation Hoe kan ik compliant worden? Optimization Kan ik mijn processen optimaliseren? 7
Over ons Double Effect is een financiële consultant gespecialiseerd in het vertalen van nieuwe business strategie naar een operationeel uitvoerbare implementatie. Wij zijn actief binnen de financiële sector (banken, verzekeraars, pensioenfondsen en asset managers) waar het ons doel is de commerciële effectiviteit en operationele processen bij onze klanten te verbeteren. Met onze brede ervaring en gedegen kennis op het gebied van processen, producten en IT, zijn wij in staat om deze strategische vertaling succesvol in de praktijk bij onze klanten te implementeren. Deze vertaling kan het resultaat zijn van een nieuwe strategische heroriëntatie of nieuwe wet en regelgeving waar de sector aan moet voldoen. Wij onderscheiden ons in de markt door onze focus op de financiële sector en de goede kennis die wij hebben van zowel de laatste ontwikkelingen als prioriteiten bij onze klanten. Double Effect kenmerkt zich door kwaliteit, aantoonbare ervaring, integriteit, professionalisme en gedrevenheid. We willen de organisatie van onze klanten begrijpen, zodat we toegevoegde waarde leveren met onze inspanning en adviezen. Geïnteresseerd? Neem dan geheel vrijblijvend contact op met één van onze experts: Kimberly van Til Consultant kimberly.vantil@doubleeffect.com +31 (0)6 53 14 59 04 Joris Hillebrand Director joris.hillebrand@doubleeffect.com +31 (0)6 11 64 95 65 Nederland hoofdkantoor Singapore kantoor Duitsland kantoor Verenigd Koninkrijk kantoor Hullenbergweg 361 137 Market Street #03-01 Mainzer Landstraße 49 27 Clements Lane, Suite 110 1101 CP Amsterdam Grace Global Raffles 60329 Frankfurt am Main EC4N 7AE London Nederland Singapore 048943 Duitsland Verenigd Koninkrijk Telefoon +31 (0)20 697 19 59 Telefoon +65 646 30 535 Telefoon +49 (0)69 3085 5067 Telefoon +44 77 29 99 07 98 8