Tevredenheidsonderzoek vrijwilligers en mantelzorgers Gemeente Drechterland Juni 2012
Colofon Uitgave : I&O Research BV Van Dedemstraat 6C 1624 NN Hoorn Tel. (0229) 282555 www.ioresearch.nl Rapportnummer : 2012-1875 Datum : Juni 2012 Opdrachtgever : Gemeente Drechterland Auteurs : Layla Leerschool, MSc. Drs. Marion Holzmann Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron duidelijk wordt vermeld. 2
Inhoud Inleiding Samenvatting 1. Vrijwilligers in beeld 2. Mantelzorgers in beeld Bijlagen 3
Inleiding Aanleiding en doelstelling De gemeente Drechterland ziet de ondersteuning van mantelzorgers als één van de kerntaken in het gemeentelijk Wmo beleid en hecht veel waarde aan de verbetering van de positie van mantelzorgers. Daarvan is momenteel slechts een klein deel in zicht via het Steunpunt Zorg voor Welzijn. In het kader van het jaarlijks klanttevredenheidsonderzoek Wmo, wil de gemeente daarom de ondersteuningsbehoefte van mantelzorgers nader in beeld brengen. Met de resultaten kan Drechterland de ondersteuning aan mantelzorgers nader vormgeven en toespitsen op de situatie, wensen en behoeften van de doelgroep. Als mantelzorgers zich goed ondersteund weten, draagt dit bij aan de zelfredzaamheid en maatschappelijke deelname van de mensen voor wie zij zorgen en van de mantelzorgers zelf. Daarnaast zijn in dit onderzoek enkele vragen gesteld over vrijwilligerswerk en is de bekendheid van het Wmo-loket gepeild. Methode van onderzoek De tevredenheid en ondersteuningsbehoefte van vrijwilligers en mantelzorgers is onderzocht door middel van het Westfries Internetpanel: alle panelleden woonachtig in de gemeente Drechterland zijn uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek.* De panelleden zijn per e-mail uitgenodigd om de online vragenlijst in te vullen. De vragenlijst is in overleg met de gemeente opgesteld. Het veldwerk vond plaats in mei-juni 2012. In totaal hebben 305 inwoners de online vragenlijst ingevuld; waarvan 268 panelleden, 23 vrijwilligers van Stichting WonenPlus en 14 cliënten (mantelzorgers) van Stichting Steunpunt Zorg voor Welzijn. Van de 305 deelnemers verlenen er 85 mantelzorg en zijn er 185 wel eens actief als vrijwilliger. Methodiek De toegepaste methode van onderzoek en de benaderde doelgroep zijn gekozen in lijn met het onderzoeksdoel: in kaart brengen welke knelpunten vrijwilligers en mantelzorgers ervaren en welke ondersteuningsbehoefte hieruit voortvloeit. Het is nadrukkelijk niet de bedoeling van het onderzoek om kwantitatieve uitspraken te doen over het aantal vrijwilligers en mantelzorgers dat ondersteuning ontvangt of wil ontvangen. De genoemde percentages in het rapport zijn indicatief van aard en bieden globaal inzicht in de situatie en behoeften van mantelzorgers en vrijwilligers. Naast het burgerpanel zijn mantelzorgers en vrijwilligers benaderd die zijn aangesloten bij respectievelijk Stichting Steunpunt Zorg voor Welzijn en Stichting WonenPlus. 4 * Het onderzoek is gecombineerd met een peiling naar de communicatiemiddelen van de gemeente Drechterland.
Samenvatting De gemeente Drechterland wenst graag meer inzicht in de ondersteuningsbehoeften van mantelzorgers en vrijwilligers in de gemeente, en liet daarom een beknopte online enquête uitvoeren onder de leden van het Westfries internetpanel, onder mantelzorgers die staan ingeschreven bij Zorg voor Welzijn en onder vrijwilligers van WonenPlus. Aan het onderzoek deden 305 inwoners van Drechterland mee, waaronder 85 mantelzorgers en 185 vrijwilligers. De belangrijkste resultaten zijn als volgt: Mantelzorgers Lang niet alle mantelzorgers maken gebruik van mantelzorgondersteuning van organisaties als Steunpunt Zorg voor Welzijn, WonenPlus en Humanitas. De voornaamste reden van het beperkte gebruik, is simpelweg het ontbreken van de behoefte aan dit soort hulp. Daarentegen zijn er ook mantelzorgers die nooit gebruik hebben gemaakt van mantelzorgondersteuning omdat zij niet weten hoe dit te regelen, het moeilijk vinden de zorg over te laten aan een ander en/of onbekend zijn met het voorzieningenaanbod. Ook houdt soms de persoon voor wie de mantelzorger zorgt, het inroepen van ondersteuning tegen. De term mantelzorg is bij de meesten inmiddels wel bekend, maar dat er ook mantelzorgondersteuning is, dat weet lang niet iedereen. De mantelzorgers die gebruik maken van ondersteuning zijn hierover zeer tevreden. Zij waarderen de informatie en advies die zij krijgen en de mogelijkheid om met iemand over hun situatie te kunnen praten. In totaal zou circa één op de vijf mantelzorgers graag willen dat iemand anders (een deel van) de werkzaamheden overneemt. Daarnaast heeft een aantal deelnemers behoefte aan steun of begeleiding van een deskundige. Vooral veel mantelzorgers die betaald werk verrichten, hebben het moeilijk met de veelheid aan taken en verantwoordelijkheden. Vrijwilligers Vrijwilligers maken nog minder dan de mantelzorgers gebruik van ondersteuning, en hebben hieraan doorgaans (meer dan mantelzorgers) ook geen behoefte. Degenen die wel ondersteuning krijgen, ontvangen deze meestal in de vorm van een vrijwilligersverzekering, scholing vanuit de organisatie, of een onkostenvergoeding. Volgens een aantal vrijwilligers valt er wel winst te halen bij ondersteuning van vrijwilligers. Zij hebben behoefte aan meer informatie over de mogelijkheden en/of willen meer scholing. Als de gemeente vrijwilligerswerk aantrekkelijker wil maken, dan kan dat volgens vrijwilligers het best door middel van subsidieverlening, kennisdeling en het actief onder de aandacht brengen van vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk geeft voldoening en levert ook nog eens sociale contacten op, zo geven vrijwilligers aan. Verder valt op dat veel mensen die nu nog geen vrijwilligerswerk doen, hiervoor wel interesse hebben. Ook zijn veel huidige vrijwilligers best bereid om meer vrijwilligerswerk te doen. Inzicht in het aanbod en een persoonlijke benadering, kunnen dat vergemakkelijken, zo geven de potentiële vrijwilligers aan. 5
Hoofdstuk 1 Vrijwilligers in beeld
Vrijwilligers in beeld Vrijwilligerswerk is werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of van de samenleving. Landelijk verricht een kwart van de bevolking minstens een uur per week vrijwilligerswerk (SCP, 2009). Van de inwoners van Drechterland die aan dit onderzoek deelnamen, zijn er bijna zes op de tien wel eens actief als vrijwilliger en doet een derde dit minimaal eens per week*. Verhoudingsgewijs veel jonge vrijwilligers Binnen de groep vrijwilligers in dit onderzoek bevinden zich evenveel mannen als vrouwen. Inwoners tot 35 jaar zijn relatief sterk vertegenwoordigd. Ouderen zijn relatief ondervertegenwoordigd. Meerderheid vrijwilligers ontvangt geen ondersteuning De meerderheid van de vrijwilligers ontvangt geen ondersteuning. Degenen die wel ondersteuning krijgen, maken meestal gebruik van een vrijwilligersverzekering, scholing of onkostenvergoeding. Vooral actieve vrijwilligers (die minstens één keer per week vrijwilligerswerk verrichten) doen een beroep op ondersteuning. Figuur 1 Frequentie vrijwilligerswerk Tenminste 1 keer per week Tenminste 1 keer per maand Enkele keren per jaar 15% 30% 55% 0% 25% 50% 75% Top vier gebruikte ondersteuning: 1 2 3 Vrijwilligersverzekering vanuit organisatie Scholing vanuit organisatie Onkostenvergoeding vanuit organisatie 4 Vrijwilligersverzekering vanuit gemeente 7 * Deze definitie komt niet overeen met die van het SCP, dus vergelijking met het landelijk cijfer is niet zonder meer mogelijk. De vrijwilligers van Stichting Wonen Plus zijn hier buiten beschouwing gelaten. Bij de vervolgvragen zijn zij wel meegenomen.
Vrijwilligers in beeld Beperkte ondersteuningsbehoefte De meerderheid van de vrijwilligers die geen ondersteuning ontvangen, hebben hier ook geen behoefte aan(zie tabel 1). Voor enkele vrijwilligers valt er op het gebied van ondersteuning nog wel winst te behalen. Zo hebben sommigen behoefte aan meer scholing en bekendheid van de mogelijkheden. Een paar reacties van vrijwilligers: Ik wil training specifieker gericht op de sport waar ik me bezig houd als vrijwilliger en het geven van instructie en schaatsles aan de jeugd. en Ik wist niet eens dat daar ondersteuning voor was. Tabel 1 Ondersteuningsbehoefte van vrijwilligers wel ondersteuningsbehoefte geen ondersteuningsbehoefte weet niet momenteel wel ondersteuning 6% 63% 31% momenteel geen ondersteuning 4% 66% 30% totaal vrijwilligers 5% 68% 32% Brede rol gemeente Ook de gemeente kan eraan bijdragen om het vrijwilligerswerk aantrekkelijker te maken. Met name subsidieverlening, een minder bureaucratische houding, kennisdeling en het stimuleren van het vrijwilligerswerk heeft volgens de vrijwilligers het gewenste effect. Krappe meerderheid vrijwilligers kent Vrijwilligerscentrale Zes op de tien vrijwilligers kennen de Vrijwilligerscentrale West-Friesland. Onder niet-vrijwilligers is dit aandeel kleiner (circa vier op de tien). In totaal heeft een tiende van de vrijwilligers wel eens gebruik gemaakt van de diensten van de Vrijwilligerscentrale. Onder de overige deelnemers is dit slechts 2 procent. Vrijwilligers over wat de gemeente kan doen om vrijwilligerswerk aantrekkelijk te maken: Ik vind het belangrijk dat ik een luisterend oor krijg en dat er actie wordt ondernomen als ik aan de bel trek dat het nodig is. Gelukkig gebeurt dit nu ook. Het is prettig als er veranderingen met betrekking tot landelijk en lokaal beleid (bijvoorbeeld op het gebied van WMO/AWBZ) voor onze doelgroep via de coördinator tijdig bij ons bekend zijn. De vrijwilliger eens in het zonnetje zetten. Door de maatschappelijke stage bij de middelbare scholen onder de aandacht te brengen. De gemeente kan voorlichting geven over welke voorzieningen zij vrijwilligers kan aanbieden, net als bij de wmo. 8
Vrijwilligers in beeld Veel potentiële vrijwilligers Onder zowel vrijwilligers als niet-vrijwilligers bestaat interesse om (meer) vrijwilligerswerk te doen. Zo wil ruim de helft van de nietvrijwilligers hier misschien tijd in steken en is ongeveer 6% hiertoe zeker bereid. Onder de vrijwilligers is dit respectievelijk 54% en 11%. In potentie wil dus tweederde van alle ondervraagden zich (misschien) hiervoor (meer) inzetten. Drempels: tijdgebrek en lichamelijke klachten Gebrek aan tijd en lichamelijke klachten zijn veel genoemde redenen om geen vrijwilligerswerk te verrichten. Daarentegen zijn het opdoen van sociale contacten, voldoening krijgen en samenwerken naar een leefbare gemeenschap aspecten waardoor men wel (meer) tijd zou willen besteden aan vrijwilligerswerk. Informatie over het aanbod en een gerichte persoonlijke benadering zijn volgens de deelnemers tevens motiverende factoren. Vrijwilligers en niet vrijwilligers over redenen om (meer) vrijwilligerswerk te doen: 6% Van de niet-vrijwilligers wil in de toekomst zeker vrijwilligerswerk gaan doen De blijheid van degenen waar je het voor doet. Leuk contact met mensen en mensen de goede weg ophelpen. Goed gevoel, het is belangrijk voor een dorp dat er veel georganiseerd wordt. Je krijgt een sterke band met elkaar, dus goed voor de saamhorigheid. Leuk! vooral dat moet het zijn. 59% Van de niet-vrijwilligers wil misschien méér vrijwilligerswerk gaan doen Een bijdrage leveren aan de woongemeenschap op dorpsniveau. Uitstraling voor mijn onderneming, er zelf ook iets wijzer van worden. 9 *Opgemerkt dient te worden dat het aantal vrijwilligers binnen het onderzoek oververtegenwoordigd is. Dit komt ondermeer doordat een oproep is gedaan aan vrijwilligersorganisaties voor deelname..
Hoofdstuk 2 Mantelzorgers in beeld
Mantelzorgers in beeld Mantelzorg of informele zorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een hulpbehoevende, door één of meerdere leden van diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie. Circa een kwart van de deelnemers aan dit onderzoek is mantelzorger, waarvan 7 procent intensief en/of langdurig zorg verleent (meer dan 8 uur per week of langer dan 3 maanden)*. 1 op de 3 mantelzorgers dagelijks in de weer Bijna een derde van de mantelzorgers biedt dagelijkse zorg en bijna de helft is één of meerdere keren per week in de weer. Ouderen en vrouwen zijn relatief oververtegenwoordigd onder de mantelzorgers in dit onderzoek. Degene die zorg ontvangt is meestal een familielid; een ouder, partner of zoon/dochter. De zorg is in de meeste gevallen nodig vanwege een (chronische) ziekte, handicap of ouderdomsklachten. Bijna de helft van de hulpbehoevenden is 75 jaar of ouder. Veel minder vaak gaat het om een kind jonger dan 18 jaar. Figuur 2 Frequentie mantelzorg (in % mantelzorgers) Dagelijks 1 of enkele keren per week Tenminste 1 keer per maand Enkele keren per jaar 5% 16% 32% 47% 0% 25% 50% Psychische ondersteuning, vervoer en begeleiding naar activiteiten De informele zorg bestaat voornamelijk uit psychische ondersteuning, vervoer en/of begeleiding bij activiteiten buitenshuis. Ook bieden veel mantelzorgers huishoudelijke hulp. Term mantelzorg goed bekend Vrijwel alle mantelzorgers zijn (enigszins) bekend met de term mantelzorger, en de meesten zeggen ook te weten wat de term inhoudt. 11 * De respondenten die via de Stichting Steunpunt Zorg voor Welzijn zijn geworven zijn hier buiten beschouwing gelaten. Bij de vervolgvragen zijn zij wel meegenomen,
Mantelzorgers in beeld Lastig combineren met werk en andere dagelijkse bezigheden Mantelzorgers beoordelen de zwaarte van de zorg gemiddeld met een 5,4 op een schaal van 1 (geen problemen) tot en met 10 (zeer veel problemen). Ongeveer één op de acht mantelzorgers ervaart de zorg als zeer zwaar: zij geven een cijfer van een 9 of 10. Ervaren knelpunten zijn met name de combinatie met werk of andere dagelijkse bezigheden en het afstand nemen van de zorg. De relatie met betaalde hulpverleners is nauwelijks een probleem. Hulpbehoevende niet alleen ondersteund door mantelzorger Een ruime meerderheid van de hulpbehoevenden krijgt naast de mantelzorg ook hulp of ondersteuning van andere mantelzorgers of (professionele) hulpverleners. Ongeveer een achtste van de mantelzorgers staat er helemaal alleen voor. Tabel 2 Ervaren knelpunten bij verrichten mantelzorg op schaal van 1 t/m 10 (1=geen problemen/knelpunten, 10=zeer veel problemen/knelpunten) lastig combineren met werk lastig combineren met andere bezigheden problemen om afstand te nemen van de zorg te weinig info voorzieningen/regelingen het is fysiek erg zwaar moeite met de verantwoordelijkheid te weinig waardering er zijn teveel kosten aan verbonden te weinig kennis van de ziekte relatie met betaalde hulpverleners knelpunt gemiddeld 4,8* 4,4 4,2 3,8 3,6 3,4 3,3 3,2 3,0 2,5 Tabel 3 Aanwezige hulp voor hulpbehoevende (meerdere antwoorden mogelijk) geen andere hulp wel andere hulp, namelijk: professionele hulp andere mantelzorgers particuliere huishulp andere hulp totaal mantelzorgers 13% 87% 57% 32% 14% 18% 12 * Betreft mantelzorgers met (betaalde) baan.
Mantelzorgers in beeld GGZ meest bekende organisatie mantelzorgondersteuning De mantelzorger zelf kan ook geholpen worden met zijn/haar taken: door middel van mantelzorgondersteuning. Dit aanbod heeft als doel de mantelzorger te ondersteunen om zo zijn of haar draaglast te verminderen en overbelasting te voorkomen. De ondersteuning kan bestaan uit materiële hulp, financiële hulp of respijtzorg (vervangende zorg), maar ook uit informatie, advies, doorverwijzing naar voorzieningen, een luisterend oor en/of psychologische begeleiding. In Drechterland biedt een aantal organisaties die mantelzorgondersteuning aan. Onder de mantelzorgers is vooral de GGZ bekend. Minderheid maakt gebruik van mantelzorgondersteuning Ongeveer 14 procent van de bereikte mantelzorgers ontvangt mantelzorgondersteuning, voornamelijk van de GGZ, WonenPlus en de mantelzorgmakelaar. Ook raadpleegde een aantal mantelzorgers het Steunpunt Zorg voor Welzijn. Op de hoogte via media, sociaal netwerk, huisarts en gemeente Hoe zijn mantelzorgers geïnformeerd over de mogelijkheden op het gebied van mantelzorgondersteuning? De meeste mantelzorgers hebben iets over de voorziening gelezen in de media, of zijn hierop gewezen door familie en vrienden, de huisarts of de gemeente Drechterland. Men maakt vooral gebruik van mantelzorgondersteuning om informatie en advies in te winnen of om met iemand te kunnen praten. De gebruikers zijn zeer te spreken over deze ondersteuning. Tabel 4 Bekendheid en gebruik instellingen bij mantelzorgers GGZ WonenPlus Steunpunt Zorg voor Welzijn* Humanitas MEE De mantelzorgmakelaar bekend en gebruikt 7% 6% 12% 0% 2% 5% bekend, niet gebruikt 74% 62% 48% 58% 51% 28% niet bekend 19% 32% 40% 42% 47% 67% 13 * Een deel van de deelnemende mantelzorgers is via dit steunpunt uitgenodigd voor dit onderzoek. Het percentage bekend & gebruikt is dus een overschatting. Van de mantelzorgers die niet via Steunpunt Zorg voor Welzijn zijn geworven, heeft maar 4 procent gebruik gemaakt van deze voorziening.
Mantelzorgers in beeld Beperkte behoefte aan mantelzorgondersteuning De meeste mantelzorgers maken geen gebruik van mantelzorgondersteuning van organisaties als het Steunpunt Zorg voor Welzijn of WonenPlus, meestal omdat zij hier geen behoefte aan hebben. Ook onbekendheid met het aanbod speelt een rol. Zo wist ongeveer een tiende niet dat er zoiets als mantelzorgondersteuning bestond en wist circa een zesde niet hoe en waar men dat kan regelen. Ondanks de beperkte behoefte aan mantelzorgondersteuning vanuit de genoemde organisaties, zou één op de vijf mantelzorgers graag willen dat iemand anders (een deel van) de werkzaamheden overneemt of (meer) steun biedt. Mantelzorgers over waar zij behoefte aan hebben: Ik zou meer informatie willen, ook over de aanpak Er kan misschien nog iemand bij mijn moeder komen, bijv. een vrijwilliger In het weekend zou ik wel willen dat iemand met mijn man een paar uur overneemt! Figuur 3 Redenen geen gebruik mantelzorgondersteuning (meerdere antwoorden mogelijk) mantelzorger geen behoefte verzorgde geen behoefte onbekend hoe te regelen zorg niet aan ander overlaten ondersteuning onbekend te duur naar verwachting geen tijd schamen voor hulp vragen anders 18% 15% 13% 10% 7% 6% 2% 10% 57% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60 % Ik zou geregeld even contact willen hebben met een deskundig iemand over hoe het gaat etc. Wat ik miste was begeleiding na de opname van mijn partner in het verpleeghuis Zolang ik als mantelzorger gezond blijf heb ik geen behoefte aan hulp. 14
BIJLAGEN
Vragenlijst Vragenlijst Gemeente Drechterland Mei 2012 3b Wat zou u motiveren om wel (of meer) vrijwilligerswerk te gaan doen? Start vragenlijst: Vrijwilligerswerk niets weet niet 4 Bent u bekend met de Vrijwilligerscentrale West- Friesland? Vrijwilligerswerk is werk dat in enig georganiseerd verband, onbetaald wordt verricht ten behoeve van andere mensen of de samenleving. Hiermee wordt niet de zorg voor bekenden (mantelzorg) bedoeld. Dit onderwerp komt verder in de vragenlijst aan bod. ja, ik ken het en heb er ook gebruik van gemaakt ja, ik ken het maar heb er nog geen gebruik van gemaakt nee, ik ken het niet 1 Bent u op de één of andere manier actief als vrijwilliger? (bijv. functie in club, vereniging, kerk, buurthuis, politiek of bent u leesmoeder/-vader op school) ja, dagelijks ja, meerdere keren per maand ja, meerdere keren per week ja, 1 keer per maand ja, 1 keer per week ja, enkele keren per jaar nee ga naar vraag 3a 5 Bent u bekend met het Wmo-loket van de gemeente Drechterland? ja, ik ken het en heb er ook gebruik van gemaakt ja, ik ken het maar heb er nog geen gebruik van gemaakt nee, ik ken het niet Mantelzorg 2a Op welke manier wordt u momenteel ondersteund bij uw vrijwilligerswerk? Meerdere antwoorden mogelijk Scholing/opleiding vanuit de organisatie waarvoor ik vrijwilligerswerk doe Ik ontvang een onkostenvergoeding vanuit de organisatie waarvoor ik vrijwilligerswerk doe Ik heb een vrijwilligersverzekering vanuit de gemeente Ik heb een vrijwilligersverzekering vanuit de organisatie waarvoor ik vrijwilligerswerk doe Ik maak gebruik van kinderopvang vanuit de organisatie waarvoor ik vrijwilligerswerk doe Ik heb meegedaan aan de landelijke vrijwilligersactie NL Doet Anders, namelijk Ik ontvang geen ondersteuning 6 Is er iemand in uw directe omgeving die langdurig ziek, gehandicapt is, psychische problemen heeft, of om een andere reden zorg nodig heeft? nee ga naar vraag 28 ja (achtergrondvragen) 7 Om wie gaat het? (meerdere antwoorden mogelijk) mijn partner mijn kind mijn (schoon)moeder mijn (schoon)vader mijn broer/zus ander familielid buurman/buurvrouw vriend/vriendin iemand uit de buurt iemand anders, namelijk: 2b Wat mist u in de ondersteuning? 2c Hoe kan de gemeente u beter ondersteunen bij het uitvoeren van uw vrijwilligerswerk? 3a Zou u bereid zijn in de nabije toekomst wel (of nog meer) vrijwilligerswerk te doen? ja, zeker ja, misschien nee, zeker niet Als u bij de vorige vraag 1 persoon heeft aangekruist: ga naar vraag 9 Indien u bij de vorige vraag meerdere personen hebt aangekruist: ga naar vraag 8 8 Aan wie geeft u de meeste zorg? mijn partner mijn kind mijn (schoon)moeder mijn (schoon)vader mijn broer/zus ander familielid buurman/buurvrouw vriend/vriendin iemand uit de buurt iemand anders, namelijk: 16
Vragenlijst Als u aan meerdere personen mantelzorg verleent, dan hebben de volgende vragen betrekking op de persoon aan wie u de meeste mantelzorg verleent. 9 Hoe vaak bent u betrokken bij het helpen van deze persoon? (het kan gaan om het bieden van emotionele steun, huishoudelijk werk, persoonlijke verzorging of andere hulp) dagelijks 1x keer per maand meerdere keren per week enkele keren per jaar 1x per week nooit ga naar vraag 30 (achtergrondvragen) meerdere keren per maand 10 Hoeveel uur in de week of in de maand besteedt u gemiddeld aan deze verzorging/hulp (inclusief reistijd)? uur per week of uur per maand 11 Hoe lang geeft u deze persoon al hulp of verzorging? (a.u.b. het aantal weken of maanden invullen, als u het niet precies weet, geef dan een schatting) korter dan een maand 1 tot 3 maanden 3 maanden tot een jaar 1 tot 3 jaar 3 jaar of langer weet niet 12 Wat is de leeftijd van de persoon aan wie u mantelzorg verleent? jaar 16 Hoe zwaar vindt u het om zorg aan deze persoon te geven? Hoe dichter bij de 1, hoe minder zwaar u de zorg vindt. En hoe dichter bij de 10, hoe zwaarder u de zorg vindt. Helemaal niet zwaar Zeer zwaar weet niet/ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 geen antwoord 17 In hoeverre ervaart u de volgende problemen of knelpunten bij het verrichten van mantelzorg? Geef uw antwoord op een schaal van 1 (geen problemen/knelpunten) t/m 10 zeer veel problemen/knelpunten) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 weet 10 niet a Het is fysiek zwaar voor mij b Het is lastig te combineren met andere dagelijkse bezigheden c Het is lastig te combineren met mijn werk d Ik heb problemen om afstand te nemen van de zorg e Ik heb moeite met de verantwoordelijkheid die ik krijg f Ik heb te weinig informatie over voorzieningen/regelingen g Er zijn teveel kosten aan verbonden h Ik heb te weinig kennis van de ziekte i Ik krijg te weinig waardering j De relatie met betaalde hulpverleners is een knelpunt l Anders, namelijk: 13 Waarom heeft deze persoon uw hulp nodig? (meerdere antwoorden mogelijk) vanwege een (chronische) ziekte vanwege (andere) ouderdomsklachten vanwege een handicap vanwege psychische klachten vanwege een ongeval andere reden, namelijk: vanwege een ziekenhuisopname vanwege dementie 14 Waaruit bestaat de zorg? (meerdere antwoorden mogelijk) Huishoudelijke hulp (koken, schoonmaken, boodschappen doen e.d.) Persoonlijke verzorging (hulp bij wassen en aankleden, beweging, eten en drinken e.d.) Vervoer en/of begeleiding bij activiteiten/bezoeken buitenshuis Psychische ondersteuning (praten, luisteren, opbeuren) Anders, namelijk: 15 Bent u bekend met de term mantelzorger? nee, nooit van gehoord wel eens van gehoord, maar ik weet niet wat het precies is ja, en ik weet ook wat deze term inhoudt 18 Krijgt uw naaste, behalve van uzelf, ook hulp van anderen? (meerdere antwoorden mogelijk) Nee, ik ben de enige die voor hem/haar zorgt Ja, er zijn ook andere mantelzorgers Ja, er is ook een particuliere huishulp Ja, is er ook professionele hulp Ja er is ook andere hulp namelijk: Weet niet 19 Krijgt u zelf als mantelzorger ondersteuning of hulp bij uw zorgtaken? ja nee ga naar vraag 21 weet niet/geen mening 20 Van wie ontvangt u hulp of ondersteuning? 17
Vragenlijst 21 - Zou u willen dat iemand anders (een deel van) de werkzaamheden van u overneemt of u hierbij steunt? - Of: als u al steun ontvangt: Heeft u behoefte aan meer hulp of ondersteuning bij u mantelzorgtaken? ja nee weet niet/geen mening De volgende vragen gaan over (mantelzorg)ondersteuning. (Mantelzorg)ondersteuning is het voorzieningenaanbod dat als doel heeft de mantelzorger te ondersteunen. Dit om de draaglast van de mantelzorger te verminderen en overbelasting van de mantelzorger te voorkomen. Mantelzorgondersteuning kan bestaan uit materiële hulp, financiële hulp of respijtzorg (vervangende zorg), maar ook uit informatie, advies, doorverwijzing of luisterend oor. 22 Bent u bekend met de volgende instellingen en heeft u hier wel eens gebruik van gemaakt? Ja, ik ken de instelling en Ja, ik ken de instelling, maar ontving hier in de afgelopen ontving hier de afgelopen 12 12 maanden (mantelzorg-) maanden geen (mantelzorg-) ondersteuning van ondersteuning van Nee, ik ken de instelling niet Steunpunt Zorg voor Welzijn De mantelzorgmakelaar Humanitas MEE Wonen Plus GGZ Anders, namelijk: Indien u geen gebruik maakt van mantelzorgondersteuning: ga door naar vraag 26. 23 Wat is de reden dat u van mantelzorgondersteuning gebruik maakt(e)? (meerdere antwoorden mogelijk) om met iemand te kunnen praten om extra hulp bij de zorg te krijgen om in contact te komen met andere mantelzorgers andere reden, namelijk: om informatie en advies in te winnen om praktische ondersteuning te krijgen 24a Hoe tevreden bent u over de mantelzorgondersteuning die u krijgt? 25 Hoe bent u geïnformeerd over de mantelzorgondersteuning? (meerdere antwoorden mogelijk) ik heb erover gelezen in de media via mijn huisarts via familie en vrienden via de gemeente Drechterland anders, namelijk: ik ben niet bekend met mantelzorgondersteuning De volgende vraag is alleen voor respondenten die de afgelopen 12 maanden geen (mantelzorg) ondersteuning ontvingen. Heeft de respondent wel gebruik gemaakt van mantelzorgondersteuning: door naar vraag 27. 26 Kunt u aangeven waarom u geen gebruik van mantelzorgondersteuning maakt(e)? (meerdere antwoorden mogelijk) Ik weet niet hoe ik dat moet regelen/waar ik Ik denk dat het (te) veel geld kost daarvoor moet zijn Ik weet niet dat er mantelzorgondersteuning bestaat Ik wil de zorg niet aan een ander overlaten, ook niet tijdelijk Ik heb er geen tijd voor om dat te regelen Ik heb geen behoefte aan mantelzorgondersteuning Ik schaam me ervoor om hulp te vragen Andere reden, namelijk: De volgende vraag is voor alle mantelzorgers: 27 De verzorgde wil niet dat er van mantelzorgondersteuning gebruik wordt gemaakt Hoe zou u (beter) ondersteund kunnen worden bij uw mantelzorgtaken, en kunt u ook aangeven wat u mist in het aanbod aan mantelzorgondersteuning? Ik heb geen behoefte aan (meer) ondersteuning en ik mis ook niets in het ondersteuningsaanbod Tot slot: achtergrondvragen Weet niet zeer tevreden tevreden neutraal ontevreden zeer ontevreden weet niet / geen mening 28 Bent u man of vrouw? man vrouw 24b Indien u (zeer) ontevreden bent, kunt u dit toelichten? 29 Wat is uw leeftijd? jaar 18
Vragenlijst 30 Welke situatie is voor u van toepassing? ik woon alleen ik woon met partner en 1 of meer thuiswonende kinderen ik woon met partner zonder thuiswonende kinderen ik woon met 1 of meer kinderen, maar zonder partner ik woon in bij ouder(s), verzorger(s) / bij broer(s) of zuster(s) / bij andere familie andere woonsituatie, namelijk: 31 Wat is uw belangrijkste dagelijkse bezigheid? (slechts één antwoord mogelijk) werkzaam in beroep werkzoekend gepensioneerd/vut/wia*/ wajong of andere regeling huisvrouw/huisman schoolgaand/studerend geen van deze situaties *Werknemers die na 2 jaar ziekte meer dan 35% arbeidsongeschikt zijn, krijgen (tijdelijk) een WIA-uitkering. 32 Wat is uw huidige of hoogst voltooide opleiding? geen lager onderwijs/basisonderwijs lager en middelbaar algemeen en voortgezet onderwijs (vglo, mulo, havo, mavo, enz.) lager beroepsonderwijs (ambachtsschool, huishoudschool, lts, lhno, leao, las, vbo enz.) middelbaar beroepsonderwijs (mts, uts, meao, inas, kvjv, kleuterleidster, gezinsverzorgster enz.) hoger algemeen en voortgezet onderwijs (havo, hbs, vwo, mms, lyceum, atheneum, gymnasium) hoger beroeps- en wetenschappelijk onderwijs (hts, heao, lerarenopleiding, sociale academie, hogeschool, universiteit enz.) 33 Heeft u nog reacties naar aanleiding van dit onderzoek? Hartelijk dank voor het invullen van de vragenlijst! 19