Nieuwsbrief van het Nationaal Hepatitis Centrum Jaargang 6, nummer 22, september 2010 INHOUDSOPGAVE Informatie over de NHC nieuwsbrief Nationaal Hepatitis Centrum lanceert nieuwe website In Memoriam Paula van Leeuwen Alle baby s ingeënt tegen hepatitis B Vaccinatiegraad RVP nog steeds hoog Afname in meldingen van acute hepatitis B Hepatitis A-cluster in Zeeland Hepatitis E in Zeeland Cahier Hepatitis. Een virus in je lever uitgebracht Europa grijpt in bij prikongevallen Chronische hepatitis risico voor ongeboren kind Veelbelovende uitkomsten fase-3 studies protease-remmers Alarmerende hepatitiscijfers in Pakistan Directeur rusthuis krijgt boete na verkeerd gebruik van naalden Overzicht lopende studies Informatie over de NHC nieuwsbrief De nieuwsbrief van het Nationaal Hepatitis Centrum verschijnt per kwartaal en geeft een overzicht van de recente ontwikkelingen omtrent virale hepatitis. Uitgebreide informatie kunt u verkrijgen via onze website www.hepatitis.nl of door telefonisch contact op te nemen met de Hepatitis Infolijn: (033) 422 09 88. Onze materialen zijn te bestellen via de NHC-website en via de Hepatitis Infolijn. Onze publicaties zijn gratis online in te zien en te downloaden. Als u opmerkingen of suggesties heeft, of als u deze nieuwsbrief niet meer wenst te ontvangen, kunt u een e-mail sturen naar: nieuwsbrief@hepatitis.nl. Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 1/10
Nationaal Hepatitis Centrum lanceert nieuwe website Op 24 augustus jl. is de vernieuwde website van het Nationaal Hepatitis Centrum (NHC) de lucht in gegaan. Vanaf nu wordt op www.hepatitis.nl onderscheid gemaakt tussen professionals en patiënten waardoor specifieke informatie voor deze verschillende doelgroepen nu nog makkelijker en sneller te vinden is. Nieuw is ook de Kennisbank waar snel en doelgericht informatie over virale hepatitis te vinden is. Er is steeds meer vraag naar betrouwbare medische informatie op het internet. Het NHC speelt in op deze vraag met de vernieuwde website. Informatie over virale hepatitis is per onderwerp gebundeld en via de Kennisbank gemakkelijk te raadplegen. Denk hierbij aan preventie, ziektebeelden, richtlijnen en behandelmogelijkheden. Ook is er speciale aandacht voor studies met nieuwe geneesmiddelen voor de behandeling van virale hepatitis. Uiteraard is het ook op deze nieuwe website mogelijk om brochures te downloaden en te bestellen, uw vragen online te stellen en u aan te melden voor de gratis digitale nieuwsbrief. Ook zijn de projecten en publicaties van het NHC terug te vinden op de vernieuwde website. In Memoriam Paula van Leeuwen Op 10 augustus 2010 is Paula van Leeuwen overleden. Paula was van september 1997 tot september 2008 coördinator van het Nationaal Hepatitis Centrum (NHC). In haar jaren als coördinator bij het NHC heeft ze belangrijk werk verricht en gecoördineerd, o.a. op het gebied van awareness van virale hepatitis in het algemeen, het beleid rondom prikaccidenten en preventie van prikaccidenten, etc. Door haar kennis en enthousiaste houding heeft ze veel bereikt en was ze bekend bij velen. We kenden haar allen als een vrolijke, gedreven vrouw met enorm veel energie. Sinds ruim een maand wist ze dat ze ongeneeslijk ziek was. Alle baby s ingeënt tegen hepatitis B Alle baby s in Nederland worden in de toekomst ingeënt tegen hepatitis B. Het vaccin wordt uiterlijk per 2012 in het rijksvaccinatieprogramma voor zuigelingen opgenomen. Hiermee volgt demissionair minister Klink van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het advies van de Gezondheidsraad op. De minister wijkt af van het advies van de Gezondheidsraad om de vaccinatie aan twaalfjarigen via een inhaalcampagne aan te bieden. De mogelijke gezondheidswinst van een jarenlange inhaalcampagne weegt niet op tegen de logistieke inspanningen die hiervoor nodig zijn. Vaccinatie van zuigelingen sluit goed aan bij het huidige vaccinatieprogramma. Op dit moment krijgen baby s die een verhoogd risico hebben op hepatitis B de vaccinatie al via het RVP aangeboden. Dat zijn kinderen met een moeder met een chronische hepatitis B infectie, kinderen van wie ten minste één ouder afkomstig is uit een land waar hepatitis B vaak voorkomt en kinderen met het syndroom van Down. De algemene vaccinatie wordt voorbereid met het Nederlands Vaccin Instituut en het Centrum Infectieziektebestrijding van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. Minister Klink verwacht dat algemene zuigelingenvaccinatie tegen hepatitis B uiterlijk 1 januari 2012 onderdeel uitmaakt van het RVP. Het NHC is zeer verheugd over het besluit. Al jarenlang werd gepleit voor algemene vaccinatie tegen hepatitis B. Het NHC betreurt het dat minister Klink het advies van de Gezondheidsraad omtrent een elf-jaar durende inhaalcampagne onder twaalfjarigen niet opvolgt. Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 2/10
Vaccinatiegraad Rijksvaccinatieprogramma nog steeds hoog Het percentage kinderen dat binnen het Rijksvaccinatieprogramma is ingeënt, is nog steeds hoog. Dat staat in een deze maand verschenen rapport van het RIVM. Over het algemeen zijn de vaccinatiepercentages vergelijkbaar met voorgaand verslagjaar. De verdere toename van de vaccinatiegraad voor hepatitis B voor zuigelingen van wie één of beide ouders in een hepatitis B-endemisch land is geboren, is een gunstig resultaat. Iemand die op zeer jonge leeftijd wordt besmet met hepatitis B, heeft namelijk een grotere kans op dragerschap en daarmee op lange termijn leveraandoeningen zoals leverkanker en -cirrose, dan bij infectie op oudere leeftijd. Voor het eerst ligt dit percentage in alle provincies boven de 90%: vooral in de drie noordelijke provincies Groningen, Friesland en Drenthe is een aanzienlijke toename bereikt. De vaccinatiegraad voor hepatitis B van kinderen van hepatitis B- dragermoeders behoeft nog steeds aandacht. Voor deze vaccinatie is 100% vaccinatie de norm, maar niet bij alle kinderen in deze groep werd uiterlijk op de derde levensdag een Hep B-0-vaccinatie geregistreerd (toediening dient binnen 48 uur na de geboorte plaats te vinden). Een verklaring voor het relatief lage percentage in de provincie Noord-Holland is dat in de regio Amsterdam de eerste levensweek wordt aangehouden als termijn voor Hep B-0. Wel is in acht van de twaalf provincies 100% van de kinderen van dragermoeders op 2-jarige leeftijd volledig gevaccineerd tegen hepatitis B. Afname in meldingen van acute hepatitis B in Nederland Het aantal meldingen van acute hepatitis B tussen 2004 en 2007 is 1060. In 2007 was het aantal acute HBV-meldingen gedaald met 26% van 296 gevallen in 2004 tot 220 gevallen in 2007. Hoewel het absolute aantal besmettingen bij zowel mannen die seks hebben met mannen (MSM s) als door heteroseksueel contact afnam, bleven dit de meest gerapporteerde transmissieroutes (respectievelijk 35% en 29%). Er werden 6 genotypen gevonden: A (65%), B (2%), C (3%), D (22%), E (5%) en F (4%). Van patiënten met genotype A was 47% MSM. Het genotype A-cluster was erg homogeen met veel identieke sequenties (55%), maar dit aandeel identieke sequenties nam over de tijd af. Binnen genotype B, C, D en E was vaker sprake van onafhankelijke introducties, deels gerelateerd aan het buitenland. Conclusie Het aantal meldingen van acute HBV-infecties was sinds 2004 afgenomen bij mannen, vooral door afname in besmettingen door seksueel contact. Dit is mogelijk een eerste effect van de vaccinatiecampagne gericht op risicogroepen voor de verspreiding van hepatitis B. Echter, er is nog steeds sprake van doorgaande transmissie van hepatitis B onder MSM door eenzelfde HBV-stam, terwijl bij heteroseksuelen vaker sprake is van introducties van nieuwe stammen, waarschijnlijk via chronische dragers uit landen met een hoge HBV-prevalentie. Bron: Ned Tijdschr Geneeskd. 2010;154:A900 Hepatitis A-cluster in Zeeland Bij GGD Zeeland zijn de afgelopen weken opnieuw 7 hepatitis A-gevallen gemeld. Vanaf 1 juni komt het totaal daarmee op 21 patiënten. Sequentieanalyse op het LIS van het RIVM/ CIb toonde aan dat 17 patiënten een specifieke 1A-stam hebben. Deze stam komt sinds de zomer van 2008 in Europa vaak voor bij mannen met homoseksuele contacten. Van de overige patiënten staat in één geval de typering nog in bij het LIS en bij twee patiënten werden andere virustypen gevonden. Bij één van hen wordt gedacht aan besmetting met een stam die tussen eind maart en begin juni Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 3/10
vier maal in een voedselgerelateerde uitbraak werd gevonden. De ander liep de ziekte waarschijnlijk op via transmissie naar aanleiding van een reis in Egypte. Naast de meldingen van GGD Zeeland, meldt ook het Toezicht Volksgezondheid Oost- Vlaanderen één geval van hepatitis A in een plaats die grenst aan de provincie Zeeland. Het gaat hier eveneens om de 1A-stam die onder MSM circuleert. De betrokken patiënt geeft aan homoseksuele contacten te hebben gehad en is werkzaam in een zorginstelling in Nederland. Hepatitis E in Zeeland GGD Zeeland meldt dat half juli 2010 drie patiënten positief zijn bevonden voor hepatitis E. Het gaat om een vrouw en 2 mannen. Eén van de mannen had gelijktijdig met hepatitis E, ook een hepatitis A-infectie. Alle drie de patiënten waren niet in het buitenland geweest, daarnaast kon geen binnenlandse bron voor de infectie gevonden worden. Het was niet mogelijk om met de derde patiënt in contact te komen voor de afname van de hepatitis E vragenlijst. Voor zover bekend is er geen verband tussen de 3 patiënten. Cahier Hepatitis. Een virus in je lever uitgebracht De Stichting Bio-Wetenschappen en Maatschappij (BWM) heeft in samenwerking met het Nationaal Hepatitis Centrum een nieuw cahier uitgebracht over hepatitis. Door de globalisering neemt de kans om geïnfecteerd te raken met hepatitis toe. Daarom is het belangrijk om te weten hoe besmetting is te voorkomen via veilig gedrag en vaccinatie, hoe het hepatitisvirus valt op te sporen en welke behandelingen er zijn. In het cahier worden naast medische en wetenschappelijke aspecten, ook de sociaalmaatschappelijke aspecten van hepatitis belicht door diverse auteurs. De redactie van het cahier is samengesteld uit: dr. Greet Boland, dr. Marijke Mostert (beiden NHC), Prof. dr. Joost Drenth (Radboud Ziekenhuis Nijmegen), dr. Jannes van Everdingen (Stichting Biowetenschappen en Maatschappij) en Maarten Evenblij (wetenschapsjournalist en eindredacteur). Bestellen Het cahier Hepatitis. Een virus in je lever is verkrijgbaar bij stichting Bio- Wetenschappen en Maatschappij voor 6,- exclusief verzendkosten. Wilt u een cahier bestellen? Dit kan het gemakkelijkst via www.biomaatschappij.nl Natuurlijk kunt u ook telefonisch of per mail bestellen, via tel +31 (0) 70 344 07 81 of bwm@nwo.nl Europa grijpt in bij prikongevallen De Europese Unie (EU) heeft een richtlijn prikongevallen uitgebracht. De lidstaten moeten de inhoud voor 2013 omzetten in nationale regelgeving. Dit moet het aantal prikongevallen in de Europese ziekenhuizen verminderen. De Richtlijn 2010/32/EU verplicht de lidstaten om de inhoud van het Europese akkoord om te zetten in nationale regelgeving voor 11 mei 2013. Nederland en de andere lidstaten krijgen zelf ook de vrijheid om de sancties te bepalen. Centraal staat de preventie van scherpe letsels in de ziekenhuis- en gezondheidszorgbranche om het aantal prikongevallen in ziekenhuizen terug te dringen. Jaarlijks vinden ongeveer 1.200.000 prikongevallen plaats in Europa. De EU roept de lidstaten op om meer te investeren in de opleiding en training van het medisch personeel. In Nederland komen per jaar minstens 15.000 prikaccidenten, de verzamelnaam voor prik-, snij-, bijt- en spatongelukken, voor. Prikaccidenten kunnen leiden tot ernstige infectieziekten als hepatitis en hiv. De meeste van deze accidenten hebben plaats in de zorg. Dat blijkt uit een onderzoek naar het voorkomen van prikaccidenten, waarop Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 4/10
Paul van Wijk in 2009 promoveerde. Paul van Wijk, adviseur infectiepreventie in het AMC in Amsterdam: Ik denk dat het goed is dat deze Europese richtlijn er nu is. Het zet er eindelijk eens vaart achter dat er nu echt iets moet gaan gebeuren. Het was tot nu toe allemaal veel te vrijblijvend. Werkgevers moeten er eindelijk eens werk van gaan maken om over te gaan op veilige materialen. Er zijn genoeg mogelijkheden. Voorkomen van prikaccidenten is nodig gelet op het aankomend tekort aan verpleegkundigen en verzorgenden en de noodzaak om deze groep van werknemers te behouden voor de zorg. Chronische hepatitis risicofactor voor ongeboren kind Wetenschappers in Israel hebben van 1988 tot 2007 749 zwangere vrouwen met chronische hepatitis B of C gevolgd. Vergeleken met niet-geïnfecteerde vrouwen, hebben de HBV- of HCV-geïnfecteerde vrouwen een significant grotere kans op vroeggeboorte, laag geboortegewicht, aangeboren afwijkingen en babysterfte. Lees meer over dit onderzoek in Liver International; 30(5): 765-770. Veelbelovende uitkomsten fase-3 studies protease-remmers In de strijd tegen hepatitis C worden momenteel verschillende protease-remmers getest op bruikbaarheid. Met name voor patiënten met het moeilijk behandelbare genotype 1 lijken protease-remmers uitkomst te gaan bieden. Vertex Pharmaceuticals bracht onlangs de resultaten naar buiten van een fase-3 studie naar Telaprevir. Hieruit blijkt dat het toevoegen van Telaprevir aan de standaardtherapie van peginterferon en ribavirine een vier maal zo grote kans op genezing geeft als bij de standaardtherapie alleen. Merck beschrijft de uitkomsten van twee fase-3 studies naar proteaseremmer Boceprevir. Ook deze studies zijn gedaan onder mensen met chronische hepatitis C genotype 1. De ene studie is gedaan onder patiënten die nog niet eerder behandeld zijn en de andere studie naar mensen die eerder behandeld zijn met peginterferon en ribavirine maar waarbij het virus weer teruggekomen is. Voor beide groepen geldt dat het toevoegen van Boceprevir aan de standaardtherapie een significant grotere kans op genezing geeft dan bij gebruik van alleen de standaardtherapie. Beide middelen zullen binnen enkele jaren verkrijgbaar zijn. Alarmerende hepatitiscijfers in Pakistan PESHAWAR, 25 juni 2010 (IPS) - Twaalf procent van de Pakistani's is besmet met hepatitis B of C, zegt de president van de Pakistaanse Doktersvereniging. Zowel een nationaal preventieprogramma als een veilig systeem voor bloeddonoren komen niet goed van de grond. Vijf procent van de bevolking heeft hepatitis B onder de leden, zegt dr. Umar Ayub Khan, en zeven procent heeft hepatitis C. "Dat komt doordat spuiten worden hergebruikt, gedoneerd bloed niet wordt gecontroleerd en medische apparatuur besmet is", zegt hij. In 2005 heeft zijn organisatie een onderzoek gedaan, maar de toestand is nog niet verbeterd. Dr. Khalife Mahmud Bile, hoofd van de Wereldgezondheidsorganisatie in Pakistan, roept op tot onmiddellijke maatregelen om de ziekte in te dammen, zoals vuilverbranders, waterzuiveringsinstallaties en controle van donorbloed. "De Wet op Veilige Broedtransfusie uit 2002 is nog steeds niet helemaal uitgevoerd", zegt dr. Khan. "De wet verbiedt het gebruik van ongecontroleerd bloed." Ook het opzetten van een toezichtorgaan om plaatselijke bloedbanken te controleren, is niet gelukt. Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 5/10
Het Nationaal Programma, waar gedurende vijf jaar 119 miljoen dollar (97 miljoen euro) mee gemoeid is, zou oorspronkelijk zorgen voor gratis medicatie, maar richt zich tegenwoordig op het wegnemen van de oorzaken. Volgens het hoofd, dr. Sharif Ahmed, heeft een patiënt gedurende twee jaar maar liefst 72 injecties nodig. Alleen al medicatie voor alle besmette Pakistani's zou het land 97 miljoen dollar (79 miljoen euro) kosten. "Dat is onmogelijk voor een land dat geen geld heeft." Een klein percentage van de bevolking krijgt wel gratis behandeling: 23.000 hepatitis C-dragers en 3000 hepatitis B-dragers worden volgens dr. Ahmed behandeld. Directeur rusthuis krijgt boete na verkeerd gebruik van naalden De directeur van een rusthuis in Oostvleteren in België is door de rechtbank veroordeeld tot 1.100 euro boete nadat enkele ouderen besmet raakten met hepatitis B. Dat gebeurde nadat dezelfde naalden bij verschillende personen werden gebruikt. Twee ex-werknemers kregen opschorting van straf. In Oostvleteren maakten in 2006 verschillende artsen melding van gevallen van hepatitis B. Onderzoek leidde naar een rusthuis, waar bij het controleren van de suikerspiegel van de diabetespatiënten meermaals dezelfde naald werd gebruikt bij verschillende mensen. Het gerecht riep de directeur en twee verpleegsters ter verantwoording. De drie werden beschuldigd van onopzettelijke slagen en verwondingen door gebrek aan voorzichtigheid. De directeur zei dat hij niet op de hoogte was van het probleem. De twee verpleegsters, die nu niet meer in het rusthuis werken, beweerden echter dat de directeur wel van de zaak afwist. "Hij vroeg zelf om dezelfde naalden te gebruiken om zo kosten te besparen", klonk het. De rechter kende enkele slachtoffers een schadevergoeding toe. Bron: Belga Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 6/10
Lopende studies Hepatitis B: 1. Hepatitis B patiënten gezocht voor nieuw onderzoek Binnenkort start in het AMC een nieuw onderzoek voor patiënten met een chronische hepatitis B infectie. De effectiviteit van een combinatie van de virusremmers Entecavir en Tenofovir zal worden bekeken bij patiënten die al behandeld worden met één virusremmer, maar hier niet voldoende op reageren. Voor dit onderzoek zijn de onderzoekers op zoek naar patiënten die voldoen aan de volgende criteria: Langer dan 6 maanden de diagnose chronische hepatitis B (zowel HBe-positief als HBe-negatief); Man / vrouw ouder dan 18 jaar; Op dit moment minimaal 24 weken behandeld met een van de beschikbare virusremmers de zg. nucleo(ti)side analogen, maar waarbij de virusdeeltjes niet onder de 50 IU/mL zijn gedaald; Bereid zijn om regelmatig naar het AMC te komen voor controle (hiervoor zult u reiskosten ontvangen). Patiënten met een chronische hepatitis B infectie die voldoen aan bovenstaande criteria en die belangstelling hebben om aan dit onderzoek mee te doen, kunnen zich aanmelden via: 020-5668468. U kunt ook een bericht achterlaten op de voicemail, waarna u spoedig teruggebeld wordt. Of u kunt een e-mail sturen naar leverresearch@amc.nl 2. ARES-studie (Erasmus MC en AMC) Patiënten die worden behandeld met nucleos(t)ide analogen (virusremmers zoals lamivudine, adefovir, entecavir, telbivudine en tenofovir) moeten deze behandeling vaak langdurig voortzetten. Het beëindigen van de behandeling leidt namelijk in het merendeel van de patiënten tot het weer actief worden van het hepatitis B virus. Er is recent gestart met een onderzoek waarbij wordt gekeken of het tijdelijk toevoegen van peginterferon aan de behandeling met entecavir leidt tot een grotere kans op een blijvende onderdrukking van het hepatitis B virus na het stopzetten van de behandeling. Hiervoor worden patiënten óf behandeld met alleen entecavir óf behandeld met een combinatie van entecavir en peginterferon. Patiënten met een chronische hepatitis B en een positief HBeAg kunnen deelnemen aan deze studie. Voor nadere informatie kan contact opgenomen worden met Milan Sonneveld via 010-7034513 of via m.j.sonneveld@erasmusmc.nl. In het AMC kan contact opgenomen worden met tel. 020-5668468 of via leverresearch@amc.nl 3. Tenofovir-studie (Erasmus MC) In deze studie wordt gekeken naar het effect van behandeling op het afweersysteem van de patiënt die chronisch geïnfecteerd is met hepatitis B. Patiënten die gaan starten met Tenofovir behandeling voor hun chronische hepatitis B infectie kunnen deelnemen aan de studie en zullen worden behandeld volgens de huidige richtlijnen. Tijdens de studie zal er op 4 tijdstippen met een dunne naald een zuigbiopt uit de lever worden afgenomen om het afweersysteem van de patiënt te onderzoeken. Voor Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 7/10
nadere informatie kan contact opgenomen worden met Roeland Zoutendijk via 010-7033037 of via r.zoutendijk@erasmusmc.nl 4. PADD-studie (Erasmus MC) Dit is een studie voor patiënten met chronische hepatitis B die al langdurig met virusremmers worden behandeld. In deze studie zal peginterferon worden toegevoegd aan de huidige behandeling met virusremmers om te onderzoeken of een blijvende onderdrukking van het hepatitis B virus na het stopzetten van de behandeling mogelijk is. Voor nadere informatie kan contact opgenomen worden met Vincent Rijckborst via 010-7031618 of via v.rijckborst@erasmusmc.nl Hepatitis C: 1. Gezocht: Mannelijke en vrouwelijke patiënten met chronische hepatitis C Voor onderzoek naar een mogelijk nieuw geneesmiddel (een zogenaamde micro RNA- 122 remmer) ter behandeling van chronische hepatitis C zoekt het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam en het Erasmus MC (EMC) in Rotterdam in samenwerking met PRA International in Zuidlaren mannen en vrouwen (die niet zwanger zijn of borstvoeding geven) tussen de 18 en 65 jaar die: de diagnose chronische hepatitis C met genotype 1 hebben en hiervoor nog niet eerder zijn behandeld; bereid zijn om voorafgaand aan het onderzoek een uitgebreide medische keuring te ondergaan in het Erasmus MC of AMC; bereid zijn om 1 periode (1 dag en 1 nacht) in het onderzoekscentrum van PRA in Zuidlaren te verblijven en verschillende korte bezoeken te brengen aan het onderzoekscentrum van PRA international te Zuidlaren en aan het EMC of het AMC. Periode onderzoek Groep 1 Zuidlaren: 16-17, 23 en 30 september 2010; 07, 14 en 21 oktober 2010; 11 november; 20 januari 2011; AMC ziekenhuis: 28 oktober 2010; 04 en 25 november 2010; 09 en 23 december 2010; Erasmus MC: 28 oktober 2010; 04 en 25 november 2010; 09 en 23 december 2010; Groep 2 Zuidlaren: 28-29 september 2010; 07, 14, 21 en 28 oktober 2010; 04 en 25 november 2010; 03 februari 2011; AMC ziekenhuis: 11 en 18 november 2010; 09 en 23 december 2010; 06 januari 2011; Erasmus MC: 11 en 18 november 2010; 09 en 23 december 2010; 06 januari 2011; Groep 3 Zuidlaren: 04-05, 11, 18 en 25 november 2010; 02, 09 en 30 december 2010; 10 maart 2011; AMC ziekenhuis: 16 en 23 december 2010; 13 en 27 januari 2011; 10 februari 2011; Erasmus MC: 16 en 23 december 2010; 13 en 27 januari 2011; 10 februari 2011; Groep 4 Zuidlaren: 18-19 en 25 november 2010; 02, 09, 16 en 23 december 2010; 13 januari 2011; 24 maart 2011; Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 8/10
AMC ziekenhuis: 30 december 2010; 06 en 27 januari 2011; 10 en 24 februari 2011; Erasmus MC: 30 december 2010; 06 en 27 januari 2011; 10 en 24 februari 2011; Groep 5 Zuidlaren: 02-03, 09, 16, 23 en 30 december 2010; 06 en 27 januari 2011; 07 april 2011; AMC ziekenhuis 13 en 20 januari 2011; 10 en 24 februari 2011; 10 maart 2011; Erasmus MC: 13 en 20 januari 2011; 10 en 24 februari 2011; 10 maart 2011; Vergoeding U zult voor deelname aan dit onderzoek een financiële vergoeding ontvangen. Na de behandeling met de onderzoeksmedicatie zal uw arts met u bekijken of het zinvol is om met de standaardbehandeling van hepatitis C te beginnen. Meedoen of meer weten? Bel AMC: 020-5668468 (u kunt eventueel een bericht achter laten op het antwoordapparaat) of e-mail: leverresearch@amc.nl. Bel Erasmus MC: 010-7033038 (u kunt eventueel een bericht achter laten op het antwoordapparaat) of e-mail: mdlpoli@erasmusmc.nl. Daarnaast kun u ook contact opnemen met PRA International op werkdagen tussen 8.30 en 17.00 uur: 0900 22 55 772 vanuit Nederland, 0031 50 8505798 vanuit het buitenland (lokaal tarief). Verwijs hierbij naar de vermelde studiecode (100431). 2. VIRID-studie bij hepatitis C patiënten met genotype 1 of 4 (Erasmus en UMC Radboud) Sinds 2008 loopt in het Erasmus MC en UMC Radboud een studie waarin een dubbele dosis ribavirine wordt vergeleken met de standaarddosering bij de behandeling van hepatitis C. Daarnaast wordt behandeld met PEG-interferon. Om bloedarmoede te voorkomen wordt EPO (erythropoietine) gegeven. De studie wordt uitgevoerd in patiënten met HCV genotype 1 of 4 met een virusload >400.000 IU/mL, omdat bij deze patiënten de standaardbehandeling minder vaak slaagt. De ribavirine-dosering wordt onderzocht in deze studie omdat er aanwijzingen zijn dat met een hogere dosis ribavirine het succespercentage van de behandeling vergroot kan worden. Op de website www.virid.nl staat alle informatie, zowel voor behandelaars als patiënten. Patiënten kunnen zich aanmelden via een van de arts-onderzoekers, via email of telefonisch. 3. ENABLE-studie (Erasmus MC, AMC, VUmc) Voor hepatitis C patiënten met alle genotypen die niet eerder behandeld zijn met peginterferon en ribavine en waarbij sprake is van een laag aantal bloedplaatjes. Een laag aantal bloedplaatjes ontstaat vaak als er sprake is van ernstige leverschade (cirrose) waardoor het vaak niet meer mogelijk is de behandeling met peginterferon en ribavirine te starten. In deze studie zal in eerste instantie een nieuw middel (eltrombopag) gegeven worden om de bloedplaatjes te verhogen. Indien dat lukt zal vervolgens de behandeling met de standaard dosering peginterferon en ribavirine gestart worden. Patiënten die eerder zonder succes behandeld zijn met peginterferon en ribavirine maar waarbij een verlaging in dosering noodzakelijk was door een verlaagd aantal bloedplaatjes mogen ook deelnemen aan deze studie. Deze studie vindt ook plaats in Amsterdam (VU) en in Nijmegen (Radboud). Afhankelijk van de woonplaats van de patiënt, wordt de patiënt naar een van de drie centra verwezen. Aanmelden voor deze studie is niet meer mogelijk. Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 9/10
4. Actief testen (Erasmus MC) Chronische hepatitis C wordt in de westerse wereld voornamelijk via druggebruik overgedragen en het grootste gedeelte van de huidige HCV patiënten is op deze wijze geïnfecteerd geraakt. Project Actief Testen is opgezet door Erasmus MC, GGD Rotterdam en Bouman-GGZ met het doel voormalig en actief druggebruikers in Rotterdam laagdrempelig screening en behandeling op HCV aan te bieden. De onderzoeksarts van het Erasmus MC houdt hepatitis C spreekuur bij twee locaties van Bouman-GGZ en doet onderzoek naar de haalbaarheid van antivirale therapie bij deze doelgroep volgens deze multidisciplinaire opzet. Psychiatrische bijwerkingen en kwaliteit van leven worden bijgehouden middels vragenlijsten (SCL-90, SF-36) en succes wordt gemeten aan de hand van SVR, bijwerkingen, dosisreducties en drop-out rate. Patiënten worden gerecruteerd via Bouman-GGZ, locaties Poli West en Poli Centrum en de studie is inmiddels uitgebreid naar de locaties Poli Noord en Poli Zuid in samenwerking met het Maasstad Ziekenhuis. Informatie AMC studies Informatie over alle AMC-studies kunnen ingewonnen worden per E-mail (leverresearch@amc.nl) of per telefoon (020-5668468) op het secretariaat, waarna U terug gebeld wordt door een van de leverspecialisten. Informatie Erasmus MC hepatitis C studies Voor algemene informatie of vragen over één van de Hepatitis C Erasmus-studies kunt u contact opnemen met drs. R. Roomer, drs. D.M. Hotho, Drs. A. van der Meer of dr. R.J. de Knegt via 010-7031617, 010-7033038, 010-7034513 of 06-12368887. Printversie Nieuwsbrief NHC september 2010 10/10