1401 SOA Factsheet.indd :02

Transcriptie

1 1401 SOA Factsheet.indd :02

2 Soa Aids Nederland heeft een nieuwe strategie ontwikkeld voor de periode om het aantal hiv- en soa-infecties onder MSM (mannen die seks hebben met mannen) omlaag te brengen. Deze meerjarenstrategie is gestoeld op het inzicht dat het promoten van condoomgebruik alleen niet afdoende is om een daling van het aantal nieuwe infecties te realiseren. Al jarenlang worden ruim 700 MSM per jaar geïnfecteerd met hiv. Dit aantal neemt niet toe, maar het neemt ook niet af. Alleen al bij de soa-poli s worden bij MSM jaarlijks zo n andere soa s vastgesteld. Er valt volgens Soa Aids Nederland winst te behalen als meer Nederlandse MSM zich tijdig laten testen op hiv en andere soa s en als MSM zich eerder laten behandelen. Naast testen en behandelen blijven veilig vrijen en vaccinatie tegen hepatitis B belangrijke onderdelen van een succesvolle aanpak. Deze strategie rust daarom op drie pijlers : - Meer en makkelijker testen - Eerder behandelen - Stay Safe. Soa Aids Nederland denkt dat met deze gecombineerde aanpak het aantal nieuwe soa- en hiv-infecties onder MSM de komende jaren drastisch kan dalen. Dit kunnen we niet alleen. We willen dit met onze samenwerkingspartners en de doelgroep realiseren. Waar gaan we voor? Ambitie Onze ambitie voor 2018 is een stelselmatige en significante daling van de soa- en hiv-incidentie onder MSM in Nederland. Een van de eerste stappen bij de implementatie van deze meerjarenstrategie is vaststellen wat onder stelselmatige en significante daling moet worden verstaan. We kiezen voor twee samenhangende benaderingen om soa s en hiv onder MSM in Nederland terug te dringen. De eerste gebruikt de zorgcascade om aanknopingspunten voor een effectieve aanpak vast te stellen. De tweede gaat uit van combinatiepreventie. 1. Zorgcascade Een zorgcascade biedt inzicht in het aantal hiv-geïnfecteerden, het aantal gediagnosticeerde mensen gekoppeld aan zorg, het aantal mensen blijvend in zorg, het aantal mensen dat hiv-remmers gebruikt en het aantal mensen met een onmeetbare hoeveelheid virus in het bloed. De SHM heeft deze cascade op verzoek van Soa Aids Nederland voor Nederlandse MSM ingevuld. Zie onderstaande figuur. Zorgcascade - MSM gegevens SHM juni % Aantal mensen % % 79% % % 75% 96% 86% 96% 0 Geïnfecteerd Gediagnosticeerd + aan zorg gekoppeld Blijvend in zorg Behandeld met hiv-remmers Onderdrukking van het virus De 1e balk toont het geschatte aantal MSM met hiv. Dit is inclusief mannen die niet weten dat ze hiv hebben. De 2e balk toont het aantal MSM dat een hiv-diagnose heeft gekregen en vervolgens naar een behandelcentrum is verwezen (75 procent). Het verschil tussen de twee balken laat zien dat er winst te behalen is door meer MSM met hiv te vinden die nog niet weten dat ze het virus hebben (en niet gekoppeld zijn aan zorg). Dit houdt in dat er meer getest moet worden en dat testfaciliteiten voor MSM laagdrempeliger moeten worden. Vergelijking tussen balk 3 en 4 laat zien dat 86 procent van de MSM in zorg behandeling met hiv-remmers krijgt. Ook hier is winst te behalen, namelijk wanneer meer MSM met hiv eerder beginnen met behandeling SOA Factsheet.indd :02

3 Ambitie voor zorgcascade MSM in 2018 Meer en makkelijker testen Eerder behandelen 100% 90% 87% 78% 75% 90% 96% 90% 96% Geïnfecteerd Gediagnosticeerd + aan zorg gekoppeld Blijvend in zorg Behandeld met hiv-remmers Onderdrukking van het virus Ons strategische doel is om ervoor te zorgen dat 75 procent van alle hiv-positieve MSM in Nederland een onmeetbare hoeveelheid virus in het bloed heeft. Op dit moment is dat 58 procent. Hiertoe moet het percentage MSM dat: - zijn positieve status kent en gekoppeld is aan zorg stijgen van 75 procent naar 90 procent - in zorg is en met hiv-remmers is gestart stijgen van 86 procent naar 90 procent Om deze strategie van testen en behandelen te laten slagen blijft het bevorderen van veilige seks cruciaal. 2. Combinatiepreventie Het combineren van verschillende interventies heeft een versterkend effect op het terugdringen van soa s en hiv op populatieniveau. Bij deze gecombineerde aanpak gaat het erom op verschillende terreinen tegelijk te werken. Het gaat dan met name om biomedische interventies, gedragsbeïnvloeding, veranderingen van regelgeving en beleid, aanpassing van voorzieningen en aandacht voor de sociaal-culturele omgeving van MSM. De drie pijlers van de meerjarenstrategie Pijler 1. Meer en makkelijker testen Doel Sleutelindicatoren inclusief streefcijfers Het vroeg opsporen van (acute) hiv-infectie en andere soa s - 85 procent van alle seksueel actieve MSM kent zijn actuele hiv-status; - 90 procent van MSM met hiv is op de hoogte van zijn hiv-infectie; - 60 procent van de nieuwe hiv-diagnosen zijn recente infecties, dat wil zeggen dat de tijd tussen de positieve hiv-test en de laatste negatieve hiv-test niet meer dan 1,5 jaar beslaat Maatregel Op tijd testen op hiv en soa s voor MSM zo gemakkelijk en goedkoop mogelijk maken Biomedische uitkomsten 1. Betrouwbare testmogelijkheden zijn beschikbaar om (acute) infecties op te sporen 2. Er worden meer acute hiv-infecties gevonden Gedrag beïnvloedende uitkomsten 3. MSM kennen en accepteren het aangescherpte seksueel gedragsadvies voor MSM met betrekking tot testen op hiv en soa s en volgen dit op. Zij kennen de mogelijkheden om zich te laten testen 4. MSM die hiv of een andere soa hebben, waarschuwen hun sekspartners en roepen deze op zich ook te laten testen 5. MSM die gewaarschuwd worden door hun sekspartners laten zich testen 1401 SOA Factsheet.indd :02

4 6. MSM kennen de voordelen van het weten van hun hiv- en soa-status. Ze weten dat tijdige behandeling van hiv en soa s goed is voor de eigen gezondheid en bovendien de kans op overdracht van hiv zeer klein maakt 7. MSM herkennen de klachten van een acute hiv-infectie en laten zich testen indien ze risicovolle seks hebben gehad en deze symptomen zich voordoen Uitkomsten op het niveau van wet- en regelgeving en beleid 8. De testadviezen voor MSM worden aangescherpt 9. De kosten voor thuis- en laboratoriumtesten zijn voor MSM geen belemmering om zich te laten testen 10. Het seksueel gedragsadvies voor MSM is bekend bij professionals en opgenomen in relevante richtlijnen 11. Vernieuwde richtlijnen (2013) met betrekking tot proactief testen zijn landelijke geïmplementeerd 12. Regelgeving maakt het mogelijk dat betrouwbare hiv-thuistesten breed worden aangeboden 13. Er is een eenduidig standpunt over soa-thuistesten met betrekking tot de betrouwbaarheid, de kwaliteit en het gebruik ervan 14. Partnerwaarschuwing en contactopsporing zijn op basis van de uitkomsten van de huidige pilotprojecten omgezet in een landelijk geïmplementeerde richtlijn voor professionals. Hiertoe is een aanvullend scholingsaanbod beschikbaar Uitkomsten op het niveau van voorzieningen en fysieke omgeving 15. Over de kwaliteit, het gebruik en de betrouwbaarheid van diverse vormen van testen is juiste informatie beschikbaar 16. Instructies over het gebruik van betrouwbare en gevalideerde hiv-thuistesten zijn beschikbaar. Counseling met betrekking tot deze testen is ook beschikbaar. 17. Thuis, outreach- en online testvoorzieningen zijn opgeschaald en landelijk beschikbaar 18. De hiv-testen die worden ingezet maken eerdere detectie van hiv mogelijk 19. Er is een monitoring- en rappelleringsysteem voor herhaald testen door MSM bij alle testvoorzieningen en dit wordt consequent toegepast 20. Professionals in de eerste en tweede lijn: - herkennen indicatorziekten die samenhangen met een mogelijke hiv-infectie en testen hier proactief op - herkennen symptomen die samenhangen met een mogelijke acute hiv-infectie en testen hier proactief op - stimuleren partnerwaarschuwing en faciliteren dit waar mogelijk - beschikken over voorzieningen om partnerwaarschuwing te stimuleren - counselen consequent bij elke testuitslag (positief/negatief) en zien geen barrières om testen en seksueel gedrag te bespreken 21. Hiv-behandelcentra testen mensen met hiv 1 keer per jaar op soa s, de andere keren gaan MSM met hiv naar de soa-poli s, hun huisarts of doen het via Man tot Man Testlab Uitkomsten op het niveau van sociale en culturele omgeving 22. In homohoreca en op sekslocaties wordt informatie over testen verspreid en wordt gelegenheid geboden voor outreachactiviteiten (waaronder testen op locatie) 23. MSM zijn ervan overtuigd dat het goed is om je eigen hiv- en soa-status te weten, die van je sekspartner(s) en deze met elkaar te bespreken 24. MSM ervaren minder barrières om zich te laten testen 25. MSM met hiv voelen zich ondersteund en gewaardeerd als zij open zijn over hun hiv-status Pijler 2. Eerder behandelen Doel Sleutelindicatoren inclusief streefcijfers Het in een zo vroeg mogelijk stadium van de infectie behandelen van hiv en andere soa s bij MSM - 96 procent van alle gediagnosticeerde MSM met hiv meldt zich tijdig in zorg en blijft in zorg - 90 procent van de MSM met hiv die in zorg zijn wordt behandeld (cart) - 96 procent van alle MSM met hiv onder behandeling heeft een onmeetbare hoeveelheid virus in het bloed - 75 procent van alle MSM met hiv komt in zorg met een CD4>350 cellen/mm3 Maatregel MSM bij wie een hiv- of soa-infectie gevonden wordt, aanmoedigen zich zo vroeg mogelijk te laten behandelen Biomedische uitkomsten 1. Aan MSM wordt direct na de hiv-diagnose behandeling aangeboden 2. Er worden meer acute hiv-infecties behandeld Gedrag beïnvloedende uitkomsten 3. MSM met hiv gaan tijdig in zorg, zo vroeg mogelijk in behandeling en zijn therapietrouw 4. MSM zijn op de hoogte van de voordelen van behandelen van hiv en soa s voor henzelf en voor anderen (partner, netwerk, gemeenschap) SOA Factsheet.indd :02

5 5. MSM met een acute hiv-infectie hebben de kennis, houding en vaardigheden om direct na de diagnose, zorg te zoeken en met behandeling te beginnen Uitkomsten op het niveau van wet- en regelgeving en beleid 6. Hiv-behandelaren voeren eenduidig beleid ten aanzien van het starten van behandeling van MSM met (acute) hiv, conform de richtlijn voor hiv-behandeling. Uitkomsten op het niveau van voorzieningen en fysieke omgeving 7. Hiv-behandelaren hebben actuele kennis over de voordelen van vroege behandeling van hiv en het effect daarvan op de overdraagbaarheid. Zij bespreken dit met de MSM die in hun zorg zijn en eventueel met de partners van deze MSM. 8. Beleidsmakers en gezondheidsprofessionals handhaven en verbeteren voorzieningen die het mogelijk maken andere soa s tijdig te behandelen Uitkomsten op het niveau van sociale en culturele omgeving 9. MSM waarderen het om (vroeg) in behandeling te zijn tegen hiv. Pijler 3. Stay safe Doel Sleutelindicatoren inclusief streefcijfers MSM houden de seks zo veilig mogelijk door condoomgebruik of door toepassing van een valide risico-reductiestrategie uit het seksueel gedragsadvies - 80 procent van de MSM volgt het seksueel gedragsadvies voor MSM op met betrekking tot condoomgebruik of andere valide risicoreductiestrategieën - 80 procent van de MSM is tegen hepatitis B gevaccineerd Maatregel a. Het bevorderen van seks met zo min mogelijk risico op overdracht van hiv en andere soa s, waaronder hepatitis C b. Het bevorderen van vaccinatie tegen hepatitis B Biomedische uitkomsten 1. De volgende biomedische interventies zijn goed beschikbaar: HBV-vaccinatie, Treatment as Prevention, PEP en mochten de ontwikkelingen daartoe aanleiding geven: PrEP voor bepaalde groepen MSM Gedrag beïnvloedende uitkomsten 2. MSM zijn bekend met het seksuele gedragsadvies en onderschrijven dit. Ze zijn in staat dit gedragsadvies in hun eigen seksleven adequaat toe te passen 3. MSM weten hoe hiv en soa s worden overgedragen en kunnen een inschatting maken of ze zich moeten laten testen 4. MSM die risico hebben gelopen op een hiv-infectie zijn in staat om zo snel mogelijk (en in ieder geval binnen 72 uur) om PEP te vragen 5. MSM die risico hebben gelopen op (het krijgen en overdragen van) een soa of hiv-infectie waarschuwen hun sekspartner en/ of seksuele netwerken en informeren hen over de preventie- en behandelmogelijkheden (waaronder PEP) 6. MSM (h)erkennen (bij zichzelf) de invloed van alcohol en drugs op hun onveilige seksueel gedrag en nemen maatregelen om deze invloed zoveel mogelijk te beperken Uitkomsten op het niveau van wet- en regelgeving en beleid HPV-vaccinatie voor jonge MSM, dan wel alle jongens wordt landelijk ingevoerd Uitkomsten op het niveau van voorzieningen en fysieke omgeving 8. Het gedragsadvies voor MSM is uitgebreid met risicoreductiestrategieën ten aanzien van hepatitis C. Indien overgegaan wordt tot gratis vaccinatie van jonge MSM tegen het Humaan Papiloma Virus (HPV) dan wordt deze ook in het gedragsadvies opgenomen 9. Condooms, glijmiddel en desinfectiemiddelen zijn laagdrempelig beschikbaar in homogelegenheden waar seks plaats vindt en op seksfeesten. 10. Professionals kennen en onderschrijven het seksueel gedragsadvies voor MSM en bespreken dit tijdens contactmomenten consequent met alle MSM: algemeen en op basis van maatwerk 1401 SOA Factsheet.indd :02

6 11. Barrières op voorzieningenniveau om het seksuele gedragsadvies voor MSM op te volgen zijn zoveel mogelijk weggenomen 12. Relevante professionals (h)erkennen de risico s van alcohol, drugs en psychische klachten die van invloed zijn op onveilig seksueel gedrag en nemen maatregelen (doorverwijzing naar GGZ of verslavingszorg) 13. MSM die risico hebben gelopen op een hiv-infectie kunnen binnen 72 uur starten met PEP Uitkomsten op het niveau van sociale en culturele omgeving 14. Risico s op (het krijgen en overdragen van) soa s en hiv-infecties worden consequent besproken. 15. Het opvolgen van het seksueel gedragsadvies voor MSM is de norm en de opvolging ervan wordt binnen de doelgroep positief gewaardeerd 16. MSM die zonder condoom anaal neuken informeren eerst naar elkaars hiv-status, viral load en wanneer de laatste soa-check was, zodat beiden een goed beeld hebben van de risico s die ze lopen Binnen de drie pijlers gaat specifieke aandacht uit naar: - het aanbod: betrouwbaar en toegankelijk basisaanbod van informatie, consultatie en training voor alle groepen MSM en professionals. Speciale aandacht voor informatie over acute infecties. - subdoelgroepen van MSM: met name jongeren en etnische minderheden - directe benadering doelgroep: proactief on- en offline benaderen van deze groepen, daar waar ze zich bevinden - samenwerking: gerichte samenwerking en allianties met MSM zelf, uitvoerende professionals, experts, beleidsmakers en wetenschappers (onderzoeksprogrammering) Soa Aids Nederland is een landelijk thema-instituut dat zich richt op de bestrijding van hiv en andere soa s. Het levert hiermee een belangrijke bijdrage aan de seksuele gezondheid van Nederlanders. Soa Aids Nederland richt zich op professionals, op de overheid en op doelgroepen zelf. Uitgangspunt is het seksuele gezondheidsbeleid van de Nederlandse overheid. Na het faillissement van Schorer zijn in 2012 MSM als doelgroep bij Soa Aids Nederland ondergebracht. Soa Aids Nederland, samenvatting MSM Meerjarenstrategie Onder Controle, 20 januari SOA Factsheet.indd :02