Nieuwsbrief van het Nationaal Hepatitis Centrum. Jaargang 6, nummer 20, maart 2010 INHOUDSOPGAVE. Informatie over de NHC nieuwsbrief

Transcriptie

1 Nieuwsbrief van het Nationaal Hepatitis Centrum Jaargang 6, nummer 20, maart 2010 INHOUDSOPGAVE Informatie over de NHC nieuwsbrief Evaluatie Landelijke Hepatitisweek 2010 World Hepatitis Day 2010 Administratiekosten bestellingen NHC verhoogd Campagne hepatitis B in Den Haag Campagne hepatitis B in Rotterdam Medische Wetenschappelijke Dag e vaccinatie tegen hepatitis B Hepatitis A besmettingen in Nederland met mogelijke relatie voedsel Ribavirine beoordeeld op mogelijke schade voor de voortplanting Muis met menselijke lever gekweekt Ontwikkeling ernstige leverziekte bij mensen met chronische hepatitis C Nieuw hepatitis B-vaccin werkt beter bij dialysepatiënten Chinese dialysepatiënten lopen hepatitis C op Minder chronische hepatitis C patiënten in de VS behandeld VS falen in aanpak hepatitis B en C Overzicht lopende studies Informatie over de NHC nieuwsbrief De nieuwsbrief van het Nationaal Hepatitis Centrum verschijnt per kwartaal en geeft een overzicht van de recente ontwikkelingen omtrent virale hepatitis. Uitgebreide informatie kunt u verkrijgen via onze website of door telefonisch contact op te nemen met de Hepatitis Infolijn: (033) Onze materialen zijn te bestellen via de NHC-website en via de Hepatitis Infolijn. Onze publicaties zijn gratis online in te zien en te downloaden. Als u opmerkingen of suggesties heeft, of als u deze nieuwsbrief niet meer wenst te ontvangen, kunt u een sturen naar: nieuwsbrief@hepatitis.nl. Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

2 Evaluatie Landelijke Hepatitisweek 2010 Van 19 t/m 23 januari 2010 vond de zesde Landelijke Hepatitisweek plaats, georganiseerd door het Nationaal Hepatitis Centrum. Het centrale thema van deze week was dit jaar Medische en sociale aspecten van hepatitis. Er is voor dit thema gekozen omdat de lange duur van de behandeling en de bijwerkingen veel van de patiënt en zijn of haar omgeving vraagt en wij vanuit verschillende kanten signalen opvingen dat het sociale aspect vaak onvoldoende aandacht krijgt. In totaal hebben we deze week tegen de 500 deelnemers mogen verwelkomen. Wij als organisatoren van de week kijken met veel voldoening en tevredenheid terug op deze week. De deelnemers hadden de gelegenheid om een evaluatieformulier in te vullen. De uitkomsten hiervan zijn positief. Hieronder per dag de beoordeling van de deelnemers. Het volledige evaluatierapport is op onze website te downloaden. 19 januari, programma speciaal voor mensen werkzaam in de eerste- en tweedelijnszorg: De inhoud van het algemeen gedeelte scoorde gemiddeld een 7,8; voor het specialistenprogramma was dit een 7,5; voor het mini symposium 7,5 en voor de workshops 7,7. Algemeen werd de gehele dag met een 7,9 beoordeeld, de locatie met een 8,2 en de verzorging met een 8,1. 21 januari, programma speciaal voor Arboprofessionals: De inhoud van het plenaire gedeelte scoorde gemiddeld een 7,5; de workshops een 7,2. Algemeen werd de gehele dag met een 7,7 beoordeeld, de locatie met een 8,1 en de verzorging met een 8,0. 23 januari, programma voor patiënten en andere belangstellenden: De inhoud van het plenaire gedeelte scoorde gemiddeld een 7,0; de workshops een 8,3. Algemeen werd de gehele dag met een 8,1 beoordeeld, de locatie met een 8,6 en de verzorging met een 8,7. World hepatitis Day 2010 Op 19 mei is het World hepatitis Day. Op deze dag zal wereldwijd aandacht worden besteed aan hepatitis B en C. Ook dit jaar is het centrale thema Am I number 12? Een verwijzing naar het gegeven dat wereldwijd 1 op de 12 mensen (chronisch) drager is van hepatitis B of C. Daarnaast is er dit jaar voor het subthema 'This is hepatitis...' gekozen. Door middel van waargebeurde verhalen willen we mensen inzicht geven in wat hepatitis betekent voor mensen die drager ervan zijn. Net als in de voorgaande edities van WHD wordt er een speciale website aangemaakt. De bedoeling is dat er op deze interactieve website een weblog zal worden bijgehouden door 12 patiënten uit 12 verschillende landen. Momenteel bekijkt the World Hepatitis Alliance of er voldoende aanmeldingen zijn om dit uit te kunnen voeren. Eén van de aanmeldingen is een Nederlander dus wie weet zal hij binnenkort zijn verhaal doen op de website. Ook het NHC is alweer druk bezig met de voorbereidingen voor deze belangrijke dag. We willen er voor gaan zorgen dat deze dag ook in Nederland niet onopgemerkt voorbij zal gaan. We houden u op de hoogte. Administratiekosten bestellingen NHC verhoogd Per 1 februari 2010 zijn de administratiekosten die berekend worden bij bestellingen bij het NHC verhoogd. Dit is noodzakelijk om de kosten voor ons centrum binnen de perken te kunnen houden. Voortaan betaalt u voor een bestelling t/m 99 exemplaren 2,- administratiekosten, voor bestellingen vanaf 100 exemplaren bedragen deze kosten 4,- Campagne hepatitis B in Den Haag GGD Den Haag is een campagne gestart om Chinezen in Den Haag en omgeving te screenen op hepatitis B. Hiermee wil de GGD de dragers opsporen om deze te kunnen behandelen, maar ook Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

3 om de Chinese populatie te beschermen die vatbaar is voor de infectieziekte. De campagne 'China aan de Noordzee' is een vervolg op de campagne die vorig jaar is gehouden in Rotterdam onder de naam China aan de Maas. Vanwege het succes start GGD Den Haag nu ook een campagne voor ongeveer vijfduizend Chinezen in deze stad en enkele omliggende gemeenten. Bron: ANP Campagne hepatitis B in Rotterdam Op 4 januari 2010 startte de GGD Rotterdam-Rijnmond een hepatitis B-preventiecampagne gericht op Turkse Rotterdammers in de leeftijd van jaar. De campagne heeft als doel In Turkijke geboren Rotterdammers te testen op hepatitis B. In de Turkse gemeenschap komt hepatitis B tien maal zoveel voor als bij de autochtone bevolking. In de afgelopen jaren betrof 18% van het totale aantal meldingen van Hepatitis B bij de GGD Rotterdammers van Turkse afkomst. Het gemiddelde aantal hepatitis B besmettingen in de leeftijdscategorie van jaar is ongeveer 122 per Turkse Rotterdammers. Dit is veel hoger dan de 35 infecties per personen in de totale bevolking van Rotterdam en de 9 infecties per personen op landelijke niveau. Van januari tot juni 2010 ontvangen alle eerste generatie Turkse Rotterdammers in de leeftijd van 16 tot 40 jaar een persoonlijke uitnodiging per post. Met een persoonlijke code kunnen deelnemers op de website voorlichting krijgen over hepatitis B. Via de website kan een laboratoriumformulier worden aangevraagd, waarmee men zich gratis bij één van de bloedafnamepunten van Star - Medisch Diagnostisch Centrum - kan laten testen. Het gratis testen kan tot 31 augustus 2010 worden gedaan. Via de GGD ontvangen de deelnemers de uitslag. Als een deelnemer in aanmerking komt voor vaccinatie, dan kan hij/zij dit tegen gereduceerd tarief laten doen bij de GGD. Dragers van het hepatitis B virus worden via de normale GGD-procedure behandeld. Naast het stimuleren van hepatitis B-testen, zal de GGD onderzoek doen naar nieuwe manieren van voorlichting. Het onderzoekt vergelijkt 3 soorten voorlichting met elkaar. Het onderzoek moet ten eerste antwoord geven op de vraag of advies-op-maat voorlichting meer mensen zal aanzetten tot testen dan standaard voorlichting. Ten tweede wordt onderzocht of advies-op-maat met nadruk op culturele barrières en motiverende factoren meer effect heeft op het testgedrag dan de gewone advies-op-maat voorlichting. Deelnemers krijgen op basis van toeval één van deze drie soorten voorlichting op de website te zien. Aan het ontwikkelen van de voorlichting is een uitgebreid vooronderzoek voorafgegaan. In 2008 zijn er al groepsgesprekken gevoerd en er is een vragenlijstonderzoek gedaan in de doelgroep die tot inzicht in mogelijke barrières en/of motiverende factoren ten aanzien van testen hebben geleid. Medisch Wetenschappelijke Dag 2010 Op 18 juni vindt de Medisch Wetenschappelijke dag (MWD) plaats in Leiden met het thema hepatitis. De Federatie van Medisch Wetenschappelijke Verenigingen (FMWV) is een interdisciplinair samenwerkingsverband van medisch-wetenschappelijk en gezondheidsonderzoekers, via hun wetenschappelijke verenigingen. Elk jaar geeft de FMWV een groep medici of onderzoekers de mogelijkheid hun specifieke vakgebied onder de aandacht te brengen middels de MWD. Tijdens deze dag is er zowel voor specialisten als voor meer algemeen publiek een apart programma. Veel vooraanstaande sprekers uit het vakgebied hepatitis zullen recente ontwikkelingen presenteren. Bovendien zal aan de meest veelbelovende wetenschapper op dit gebied de zogenaamde Federa prijs worden uitgereikt. Het thema van de Medisch Wetenschappelijke Dag in 2010 is: hepatitis: nieuwe kennis, nieuwe kansen. Meer informatie over deze dag vindt u op: Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

4 e vaccinatie tegen hepatitis B In het vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen is deze week de e persoon gevaccineerd. Het programma richt zich op gedragsgebonden risicogroepen, namelijk mannen die seks hebben met mannen (MSM), prostituees en drugsgebruikers. Zij lopen vanwege seksueel gedrag of drugsgebruik een hoger risico op een hepatitis B-infectie. Doel van het programma is om het aantal besmettingen met hepatitis B te verminderen. Het vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen startte in 2002 in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) en wordt sinds 2009 gecoördineerd door het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM. In dit programma wordt samengewerkt met Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), GGD Nederland, Schorer, Soa Aids Nederland en het Trimbosinstituut. De GGD en vaccineren de doelgroepen samen met regionale organisaties die de doelgroepen letterlijk weten te vinden. Het vaccineren van MSM, prostituees en drugsgebruikers vereist een specifieke aanpak. De doelgroep ervaart vaak een hoge drempel om naar de GGD te komen, daarom wordt er ook op locatie gevaccineerd, zoals homo-ontmoetingsplekken, gevangenissen, tippelzones en methadonposten. Deze specifieke doelgroepenbenadering heeft er mede toe geleid dat inmiddels personen zijn gevaccineerd tegen hepatitis B. De meeste hepatitis B-vaccinaties zijn gegeven aan MSM, gevolgd door drugsgebruikers en prostituees. Hepatitis B is een leverontsteking die in sommige gevallen ernstig kan verlopen. Mensen kunnen besmet raken door onveilig seksueel contact of bloed-bloed-contact, zoals het delen van naalden bij intraveneus drugsgebruik. Meer informatie over het vaccinatieprogramma hepatitis B-risicogroepen: Hepatitis A besmettingen in Nederland met mogelijke relatie voedsel In de nieuwsbrief van december 2009 werd reeds melding gemaakt van een hepatitis A-uitbraak in Australië met als mogelijke oorzaak besmette gedroogde tomaten. Ook bij een uitbraak in Frankrijk waarbij 43 patiënten zijn gemeld tussen eind november 2009 en eind januari 2010, zijn gedroogde tomaten aangeduid als waarschijnlijke bron. Hoewel in Nederland in de aangifte geen toename is te zien van hepatitis A, is uit genotypering gebleken dat vijf recente patiënten hepatitis A stammen hebben met dezelfde sequenties als die in voor- en najaar 2009 in Australië zijn gevonden. Vier van de vijf patiënten blijken gedroogde tomaten hebben gegeten. GGD Zuid-Holland West zet samen met het CIb een case-control onderzoek op. GGD-en met meldingen van hepatitis A met onbekende bron wordt verzocht contact met hen op te nemen. Daarnaast is de Voedsel- en Warenautoriteit (VWA) een onderzoek naar zongedroogde tomaten gestart. Ribavirine beoordeeld op mogelijke schade voor de voortplanting De Gezondheidsraad heeft de mogelijk schadelijke effecten voor de voortplanting van ribavirine beoordeeld en hierover advies uitgebracht aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ribavirine is een antiviraal geneesmiddel dat werkzaam is tegen DNA- en RNA- virussen. Het wordt o.a. bij de behandeling van hepatitis C gebruikt. Beroepsmatige blootstelling kan plaatsvinden bij bereiding van dit product. Over de gevolgen van blootstelling aan ribavirine voor de vruchtbaarheid is nog onvoldoende bekend; de Gezondheidsraad adviseert daarom ribavirine niet te classificeren voor het criterium effect op de vruchtbaarheid. De Gezondheidsraad acht de schadelijkheid van blootstelling aan ribavirine voor de ontwikkeling van het nageslacht niet voldoende bewezen, maar ziet wel redenen voor bezorgdheid. Voor het criterium effect op het nageslacht betekent dit classificatie in categorie 3 ( stoffen die in verband met hun mogelijke voor de ontwikkeling schadelijke effecten reden geven tot bezorgdheid voor de mens ). De bevindingen van de commissie dienen als uitgangspunt voor de wettelijke classificatie als reproductietoxische stof. Bron: Gezondheidsraad Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

5 Muis met menselijke lever gekweekt Amerikaanse wetenschappers hebben een muis genetisch zo veranderd dat de lever van het dier vrijwel volledig uit menselijke cellen bestaat. De onderzoekers slaagden er in om grote hoeveelheden menselijke levercellen te transplanteren naar het lichaam van een muis. De lever van het dier bestaat nu voor 95 procent uit menselijke cellen. De muis is daardoor vatbaar voor leverziektes zoals hepatitis B en C. Hierdoor kan de muis gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek naar hepatitis B en C, bijvoorbeeld voor het testen van (nieuwe) medicijnen. Het volledige artikel over dit onderzoek is op onze website te downloaden. Bron: Journal of Clinical Investigation Ontwikkeling ernstige leverziekte bij mensen met chronische hepatitis C Een gedeelte van de mensen die lijdt aan chronische hepatitis C ontwikkelt na verloop van jaren ernstige leverziekte zoals cirrose en/of leverkanker. Bij welke patiënten dit wel zal gebeuren en bij welke niet is tot op heden niet goed te voorspellen. Veelal wordt er daarom sowieso gekozen voor behandeling met ribavirine en PEG-interferon. Onderzoekers van de Trent HCV Study Group in Groot Brittannië zijn daarom een onderzoek gestart om te onderzoeken welke factoren van invloed zijn op het verergeren van leverfibrose door HCV. Dit onderzoek bestond uit 282 chronische hepatitis C patiënten zonder fibrose (Ishak stage 0) of met milde fibrose (stage 1) gebaseerd op een leverbiopsie. Deze patiënten werden over een periode van meer dan 4 jaar gevolgd. Bij 118 van de patiënten (42%) is in deze periode de mate van fibrose verergerd. Bij 13 van hen (5%) was de fibrose ernstig geworden (Ishak stage 4 of meer). De onderzoekers concluderen dat de leeftijd van de patiënten en de alanine transaminase (ALAT) waarde van invloed zijn op de verergering van fibrose. Er werd geen relatie gezien tussen geslacht, body mass index, lever steatose (vetstapeling) of histologische ontstekingsactiviteit en de verergering van fibrose. De onderzoekers concluderen uit dit onderzoek dat bij een substantieel gedeelte van de chronische hepatitis C patiënten leverfibrose verergerd en dat hepatitis C niet gezien moet worden als een goedaardige ziekte. Vroegtijdige behandeling moet volgens hen overwogen worden bij oudere patiënten en bij patiënten met hoge ALAT-waarde. Bron: Journal of Viral Hepatitis 2010, early online view Nieuw hepatitis B-vaccin werkt beter bij dialysepatiënten Dialysepatiënten lopen meer risico op een hepatitis B-besmetting dan de gemiddelde bevolking. Daarom worden zij ingeënt. Ook voor patiënten die bijna dialyseren of een niertransplantatie zullen ondergaan, wordt vaccinatie aanbevolen. Maar mensen met een slechte nierfunctie reageren minder goed op de gangbare recombinante hepatitisvaccins dan gezonde mensen. Meestal wordt daarom aangeraden een dubbele dosis te gebruiken, en nog een extra, vierde, keer te vaccineren. Maar zelfs dan, is de seroprotectie bij nierpatiënten lager en van kortere duur dan bij gezonde mensen. Sinds 2005 is in Europa het hepatitis B-vaccin HB-AS04 toegelaten voor de inenting van volwassen nierpatiënten (merknaam Fendrix). Dit vaccin bevat een adjuvans, een stof die de reactie op het vaccin sterker moet maken. Patiënten die volgens een schema van 0, 1, 2, en 6 maanden dit vaccin toegediend krijgen, blijken beter beschermd tegen het hepatitis B-virus dan zij die volgens hetzelfde schema het vaccin zonder adjuvans maar in een dubbele dosis krijgen. Een Europees team onder leiding van Belgische wetenschappers onderzocht de werkzaamheid van hetzelfde vaccin met een ander adjuvans: HB-AS02. Hieraan is een immuunstimulerend extract van de Zuid-Amerikaanse boom Quillaja saponaria toegevoegd. Het voordeel van dit adjuvans is dat het, in tegenstelling tot HB-AS04, geen aluminium bevat. Van een groep van 300 volwassenen in de predialysefase of al dialyserend kreeg de helft vier inentingen met HB-AS04 volgens het standaardschema. De andere helft werd drie keer ingeënt met HB-AS02: 0, 1 en 6 maanden. Alle patiënten werden vervolgens een jaar gevolgd, waarbij de Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

6 onderzoekers regelmatig keken naar de hoeveelheid antilichamen in hun bloed tegen het hepatitis B-virus. Het vaccin met het nieuwe adjuvans bleek beter te beschermen: een maand na de tweede dosis was de bescherming twee keer zo hoog als bij het vaccin met het gangbare adjuvans. En na een jaar waren de percentages 94 en 79. In de groep die HB-AS02 kreeg vertoonden wel meer patiënten een reactie op het vaccin, maar de bijwerkingen waren niet ernstig en gingen vanzelf weer over. Nierpatiënten die voor het eerst ingeënt worden tegen hepatitis B zijn volgens de onderzoekers meer gebaat bij drie keer inenten met het nieuwe HB-AS02 dan bij vier keer met het toegelaten HB-AS04. Bron: Kidney International Chinese dialysepatiënten lopen hepatitis C op In een ziekenhuis in het oosten van China hebben eind dialysepatiënten hepatitis C opgelopen. Een bloedtest onder 57 dialysepatiënten in een ziekenhuis in de provincie Anhui had uitgewezen dat 25 van hen hepatitis C hadden. Bij een controletest door de provinciale medische autoriteiten bleken zelfs 28 patiënten besmet. Negen van hen waren dat al voordat ze in het ziekenhuis onder behandeling kwamen, de overige 19 hebben het zeer waarschijnlijk daar opgelopen door onvoldoende hygiënisch handelen. Bron: China Daily Minder chronische hepatitis C patiënten in de VS behandeld Steeds minder mensen met chronische hepatitis C in de Verenigde Staten worden behandeld tegen deze ziekte. Dat blijkt uit onderzoek dat in het decembernummer van Hepatology gepubliceerd is. Als belangrijkste oorzaak hiervan is dat veel mensen de diagnose chronische HCV niet krijgen: ongeveer de helft van alle mensen in de VS met hepatitis C weet zelf niet dat hij of zij besmet is. Een van de conclusies van de onderzoekers is dus dat scholing van de artsen in de VS noodzakelijk is om het aantal diagnoses en dus het aantal mensen dat behandeld kan worden voor hepatitis C te verhogen. Bron: Hepatology 2009;50: VS falen in aanpak hepatitis B en C Op 11 januari jl. is het rapport van the Institute of Medicine of the National Academy of Science over hepatitis en leverkanker gepubliceerd. De conclusie van dit rapport is dat de huidige aanpak in de VS ter voorkoming van chronische hepatitis B en C niet werkt. De ziekte wordt vaak niet herkend als serieus gezondheidsprobleem. Om hier wat aan te doen heeft een comité zich gebogen over het probleem en een aantal aanbevelingen gedaan. Verspreiding van kennis over chronische virale hepatitis en betere screening zijn twee speerpunten in het rapport. Een link naar de volledige tekst staat op onze website Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

7 Lopende studies: Hepatitis B: 1. ARES-studie (Erasmus MC en AMC) Patiënten die worden behandeld met nucleos(t)ide analogen (virusremmers zoals lamivudine, adefovir, entecavir, telbivudine en tenofovir) moeten deze behandeling vaak langdurig voortzetten. Het beëindigen van de behandeling leidt namelijk in het merendeel van de patiënten tot het weer actief worden van het hepatitis B virus. Er is recent gestart met een onderzoek waarbij wordt gekeken of het tijdelijk toevoegen van peginterferon aan de behandeling met entecavir leidt tot een grotere kans op een blijvende onderdrukking van het hepatitis B virus na het stopzetten van de behandeling. Hiervoor worden patiënten óf behandeld met alleen entecavir óf behandeld met een combinatie van entecavir en peginterferon. Patiënten met een chronische hepatitis B en een positief HBeAg kunnen deelnemen aan deze studie. Voor nadere informatie kan contact opgenomen worden met Milan Sonneveld via of via m.j.sonneveld@erasmusmc.nl In het AMC kan contact opgenomen worden met tel of via leverresearch@amc.nl 2. Tenofovir-studie (Erasmus MC) In deze studie wordt gekeken naar het effect van behandeling op het afweersysteem van de patiënt die chronisch geïnfecteerd is met hepatitis B. Patiënten die gaan starten met Tenofovir behandeling voor hun chronische hepatitis B infectie kunnen deelnemen aan de studie en zullen worden behandeld volgens de huidige richtlijnen. Tijdens de studie zal er op 4 tijdstippen een dunne naald zuigbiopt uit de lever worden afgenomen om het afweersysteem van de patiënt te onderzoeken. Voor nadere informatie kan contact opgenomen worden met Roeland Zoutendijk via of via r.zoutendijk@erasmusmc.nl 3. PADD-studie (Erasmus MC) Voor patiënten met chronische hepatitis B die al langdurig met virusremmers worden behandeld. In deze studie zal peginterferon worden toegevoegd aan de huidige behandeling met virusremmers om te onderzoeken of een blijvende onderdrukking van het hepatitis B virus na het stopzetten van de behandeling mogelijk is. Voor nadere informatie kan contact opgenomen worden met Vincent Rijckborst via of via v.rijckborst@erasmusmc.nl Informatie AMC studies Informatie over alle AMC-studies kunnen ingewonnen worden per (leverresearch@amc.nl) of per telefoon ( ) op het secretariaat, waarna U terug gebeld wordt door een van de leverspecialisten. Informatie Erasmus MC studies Voor algemene informatie of vragen over één van de Erasmus-studies kunt u contact opnemen met drs. R. Roomer, drs. M. Claassen, drs. J.F. Bergmann of dr. R.J. de Knegt via , of Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8

8 Hepatitis C: 1. VIRID-studie bij hepatitis C patiënten met genotype 1 of 4 (Erasmus en UMC Radboud) Sinds 2008 loopt in het Erasmus MC en UMC Radboud een studie waarin een dubbele dosis ribavirine wordt vergeleken met de standaarddosering bij de behandeling van hepatitis C. Daarnaast wordt behandeld met PEG-interferon. Om bloedarmoede te voorkomen wordt EPO (erythropoietine) gegeven. De studie wordt uitgevoerd in patiënten met HCV genotype 1 of 4 met een virusload > IU/mL, omdat bij deze patiënten de standaardbehandeling minder vaak slaagt. De ribavirine-dosering wordt onderzocht in deze studie omdat er aanwijzingen zijn dat met een hogere dosis ribavirine het succespercentage van de behandeling vergroot kan worden. Op de website staat alle informatie, zowel voor behandelaars als patiënten. Patiënten kunnen zich aanmelden via een van de twee arts-onderzoekers, via of telefonisch. 2. ENABLE-studie (Erasmus MC, AMC, VUmc) Voor hepatitis C patiënten met alle genotypen die niet eerder behandeld zijn met peginterferon en ribavine en waarbij sprake is van een laag aantal bloedplaatjes. Een laag aantal bloedplaatjes ontstaat vaak als er sprake is van ernstige leverschade (cirrose) waardoor het vaak niet meer mogelijk is de behandeling met peginterferon en ribavirine te starten. In deze studie zal in eerste instantie een nieuw middel (eltrombopag) gegeven worden om de bloedplaatjes te verhogen. Indien dat lukt zal vervolgens de behandeling met de standaard dosering peginterferon en ribavirine gestart worden. Patiënten die eerder zonder succes behandeld zijn met peginterferon en ribavirine maar waarbij een verlaging in dosering noodzakelijk was door een verlaagd aantal bloedplaatjes mogen ook deelnemen aan deze studie. Deze studie vindt ook plaats in Amsterdam (VU) en in Nijmegen (Radboud). Afhankelijk van de woonplaats van de patiënt, wordt de patiënt naar een van de drie centra verwezen. Aanmelden voor deze studie is niet meer mogelijk. 3. Actief testen (Erasmus MC) Chronische hepatitis C wordt in de westerse wereld voornamelijk via druggebruik overgedragen en het grootste gedeelte van de huidige HCV patiënten is op deze wijze geïnfecteerd geraakt. Project Actief Testen is opgezet door Erasmus MC, GGD Rotterdam en Bouman-GGZ met het doel voormalig en actief druggebruikers in Rotterdam laagdrempelig screening en behandeling op HCV aan te bieden. De onderzoeksarts van het Erasmus MC houdt hepatitis C spreekuur bij twee locaties van Bouman-GGZ en doet onderzoek naar de haalbaarheid van antivirale therapie bij deze doelgroep volgens deze multidisciplinaire opzet. Psychiatrische bijwerkingen en kwaliteit van leven worden bijgehouden middels vragenlijsten (SCL-90, SF-36) en succes wordt gemeten aan de hand van SVR, bijwerkingen, dosisreducties en drop-out rate. Patiënten worden gerecruteerd via Bouman-GGZ, locaties Poli West en Poli Centrum en de studie is inmiddels uitgebreid naar de locaties Poli Noord en Poli Zuid in samenwerking met het Maasstad Ziekenhuis. Printversie Nieuwsbrief NHC maart /8