Memo aan onderwerp de gemeenteraad van directie afdeling telefoon datum Burgemeester en wethouders 0182-588118 28 mei 2013 Memo De gladheidsbestrijding wordt jaarlijks geëvalueerd op wat goed ging en wat beter kan. Zoals u bekend is wordt de gladheidsbestrijding in opdracht van gemeente Gouda door Cyclus N.V. uitgevoerd. In 2010 zijn op verzoek van de raad verbeteringen in de gladheidbestrijding doorgevoerd welke in de periode 2011 en 2012 verder zijn geoptimaliseerd. Afgelopen winterseizoen was wederom sprake van een lange vorst periode waarbij de gladheidbestrijding naar tevredenheid is verlopen met positieve reacties vanuit gebruikers. In de bijgevoegde evaluatie is beschreven wat goed ging en waar nog verbeteringen mogelijk zijn. Wij vertrouwen erop u hiermee u voldoende te hebben geïnformeerd.
EVALUATIE GLADHEIDBESTRIJDING GEMEENTE GOUDA 2012-2013 Datum: 15 mei 2013 Definitieve versie 1.2
Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Typering winter 2012-2013... 4 3. Gladheidbestrijding 2012-2013... 5 4. Organisatie van de gladheidbestrijding... 6 5. Communicatie... 12 6. Financiën... 13 7. Conclusies en aanbevelingen... 14 8. Verbeterpunten voor het seizoen 2013/2014... 16 Bijlage 1 Evaluatie proef Pekelwatersproeier... 18 Bijlage 2 Routeaanpassingen seizoen 2012-2013... 20 Bijlage 3 Overzicht Uitrukken voor gladheidbestrijding... 21 Versie 1.2 20130422 Definitief 2
1. Inleiding Cyclus verzorgt de gladheidbestrijding in opdracht van de gemeente Gouda. De gladheidbestrijding maakt onderdeel uit van de dienstverleningsovereenkomst (DVO) tussen de gemeente Gouda en Cyclus. In de DVO is vastgelegd dat elk gladheidbestrijding seizoen jaarlijks geëvalueerd wordt. Cyclus biedt de evaluatie aan, aan de gemeente Gouda. Voor u ligt de evaluatie van het seizoen 2012 2013 (lopende van 19/11/2012 t/m 5/4/2013). De evaluatie is in concept besproken tussen opdrachtgever Gouda en opdrachtnemer Cyclus. Daarna wordt de evaluatie definitief en aangeboden aan de gemeente Gouda. Op 26 oktober 2012, voor de officiële aanvang van het gladheidbestrijdingseizoen, deed de winter haar intrede en werd er voor de eerste keer gestrooid (bruggenroute). Dit gladheidbestrijdingseizoen is er sprake geweest van een lange koude winter. Op basis van ervaringen, meldingen, brieven en verandering van de werkwijze t.o.v. het seizoen 2011-2012 kunnen wij melden dat de uitvoering van de gladheidbestrijding over het algemeen goed verlopen is. De curatieve bestrijding, die voorgaande jaren te wensen overliet, is dit jaar naar tevredenheid van gemeente Gouda en opdrachtnemer Cyclus verlopen. Er is een duidelijke verbeterslag gemaakt. Conform overeenkomst met de gemeente Gouda vindt er jaarlijks een evaluatie plaats, zodat de dienstverlening en samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer verder geoptimaliseerd kan worden. In hoofdstuk 2 wordt kort ingegaan op de typering van de winter. Hoofdstuk 3 beschrijft de gladheidbestrijding 2012-2013. Hoofdstuk 4 behandelt de organisatie van de gladheidbestrijding 2012-2013: medewerkers, materieel, materiaal, zout en meldingen. Hoofdstuk 5 belicht de communicatie rondom en over de gladheidbestrijding. Hoofdstuk 6 geeft een overzicht van de kosten van het betreffende gladheidbestrijding seizoen. Hoofdstuk 7 beschrijft tot slot conclusies en aanbevelingen voor seizoen 2013 2014. De uitvoering van de gladheidbestrijding 2012 2013 is goed verlopen. Er zijn diverse complimenten binnengekomen bij Cyclus van inwoners en raadsleden van de gemeente Gouda. Versie 1.2 20130422 Definitief 3
2. Typering winter 2012-2013 De winter was vrij koud met een gemiddelde temperatuur van 2,9 C tegen een langjarig gemiddelde van 3,4 C. Omdat het 's nachts vaak licht vroor, liep het totale aantal vorstdagen deze winter op tot 44. Normaal telt een winter 38 vorstdagen. Met gemiddeld over het land 221 mm neerslag had de winter vrijwel de normale hoeveelheid neerslag van 208 mm. Het aantal uren dat de zon scheen bedroeg gemiddeld over het land 187 uren tegen een langjarig gemiddelde van 196 zonuren. Vorig jaar winter bedroeg de gemiddelde temperatuur 4,1 C, de hoeveelheid neerslag 244 mm en het aantal zonuren 224. De winter van 2012-2013 ging op 26 oktober 2012 van start met de eerste vorst. De eerste helft van december lag de temperatuur meestal beneden het langjarig gemiddelde, de tweede helft van de maand verliep juist zeer zacht. In januari hield het zachte weer aanvankelijk aan. Op 10 januari begon een lange vorstperiode. Vanaf die dag waren er zeventien opeenvolgende vorstdagen (minimumtemperatuur lager dan 0,0 C). Enkele dagen later kwam het kwik overdag niet meer boven nul. Januari in haar geheel was een koude maand met een gemiddelde temperatuur van 2,0 C tegen 3,1 C normaal. Ook februari was een koude maand met een gemiddelde temperatuur van 1,7 C tegen 3,3 C normaal. De maand begon echter waar januari was geëindigd: met zacht weer. Vanaf 6 februari lag de temperatuur op de meeste dagen beneden normaal. Maart 2013 was een zeer koude maand met een gemiddelde temperatuur van 2,5 C tegen 6,2 C normaal. Daarmee eindigde de maand op een gedeelde zevende plaats in de rij van koudste maartmaanden sinds 1901. Op sommige dagen was het extreem koud met temperaturen die vijf tot tien graden beneden het langjarige gemiddelde lagen. De laatste 10 dagen van de maand werd met een gemiddelde temperatuur van 0,3 C zelfs de koudste sinds 1901. Versie 1.2 20130422 Definitief 4
3. Gladheidbestrijding 2012-2013 Het gladheidbestrijding beleid van de gemeente Gouda is vastgelegd in de beleidsnotitie Gouda goed beslagen ten ijs. De voornaamste doelen van de gladheidbestrijding zijn: 1. Bevorderen van de verkeersveiligheid, 2. Onder winterse omstandigheden optimaliseren van de doorstroming van het verkeer, 3. Op peil houden van de bereikbaarheid van Gouda. De uitwerking van het beleid vindt jaarlijks plaats door middel van een winterdraaiboek. In het winterdraaiboek worden de specifieke afspraken voor het betreffende gladheidbestrijding seizoen opgenomen. Het beleid van gemeente Gouda wordt vertaald naar de volgende doelstellingen: Er dient voldoende zout te zijn om een winter als die van 2009 2010 of 2010 2011 te doorstaan; dit is vastgesteld op 800 ton; Een preventieve strooiactie dient adequaat te zijn en dient vóór de spits te zijn uitgevoerd; Een preventieve strooiactie mag niet langer dan drie uur duren; Voor fietspaden en fietsstroken gelden dezelfde stroefheideisen als voor andere wegen; Alle wegen moeten binnen een straal van 350 meter van een weg liggen die is opgenomen in het strooiareaal; Alle wegen die zijn opgenomen in het strooiareaal dienen na afloop van een sneeuwperiode binnen de kortst mogelijk tijd weer 90% zwart te zijn; Samenwerking met omliggende wegbeheerders is noodzakelijk om te zorgen dat weggebruikers die van of naar Gouda komen verzekerd kunnen zijn van een vergelijkbaar wegbeeld; Zo min mogelijk terechte klachten van bewoners en weggebruikers over de uitvoering van het winterdraaiboek. In de organisatie en de afstemming tussen Cyclus en de gemeente Gouda zijn een aantal onderdelen voor verbetering vatbaar. Op 31 juli 2012 verscheen de eerste concept opdracht van de gemeente Gouda aan Cyclus om een winterdraaiboek 2012-2013 aan te leveren per 14 september en daarmee een aanbieding te doen voor de bestrijding van de gladheid in de gemeente Gouda. De feitelijke opdrachtverstrekking aan Cyclus NV werd gegeven per brief van 22 november 2012. Over de totstandkoming van het winterdraaiboek zijn meerdere briefwisselingen en besprekingen geweest tussen Gouda en Cyclus Gouda en Cyclus zullen meer nauwgezet moeten omgaan met de vastgestelde deadlines, conform overeengekomen planning. Volgens afspraak is bepaald dat de start van het gladheidbestrijding seizoen plaatsvond op 19 november 2012 en eindigt op 5 april 2013. Vanwege vroeg intredende nachtvorst vond er al op 26 oktober 2012 een eerste gladheidbestrijding actie plaats. Gedurende de uitvoering van de gladheidbestrijding is de communicatie tussen Cyclus en Gouda naar tevredenheid verlopen. Versie 1.2 20130422 Definitief 5
4. Organisatie van de gladheidbestrijding 4.1 Voorbereiding Al vroegtijdig, in juni/ juli, zijn de voorbereidingen gestart van de Uitvoering. De voorbereidingen zijn zonder problemen verlopen. Cyclus heeft alle betrokken medewerkers specifiek opgeleid voor hun taken binnen de gladheidbestrijding. De medewerkers zijn ingedeeld in twee ploegen en een dagploeg die conform een vastgesteld 24 uurrooster worden ingezet. Dit wordt o.a. geregeld middels wettelijke- en bedrijfsregelingen. Naast de inzet van de eigen ploegen wordt bij curatieve inzet gebruik gemaakt van onderaannemers om, overeenkomstig opdracht van de gemeente Gouda, binnen de kortst mogelijke tijd de norm 90% zwart te hebben bereikt en de wegen veilig en begaanbaar te hebben en de doorstroming te bevorderen. De routes zijn voor aanvang van het winterseizoen droog gereden ten behoeve van de routekennis en controle van de apparatuur. De ploegen hebben hard gewerkt om Gouda veilig en bereikbaar te houden. Tussen 19 november 2012 en 5 april 2013 is Cyclus diverse keren preventief en curatief uitgerukt. (Uitrukschema bijlage 4) Deze inspanningen hebben geleid tot het door de gemeente Gouda gewenste resultaat. In opdracht van gemeente Gouda heeft Cyclus in het winterdraaiboek specifieke plaatsen opgenomen om extra medewerkers en materieel in te zetten, bij extreme winterse omstandigheden. Deze extra inzet vindt plaats bij bruggen, bushaltes, looppaden, bijzondere gebouwen, instellingen enz. De inzet van extra medewerkers en materieel vindt plaats na opdrachtverstrekking van de gemeente Gouda aan Cyclus. De gemeente Gouda heeft 2 keer een extra opdracht verstrekt aan Cyclus. De extra opdracht betrof het bestrijden van de gladheid rondom het gebied Achter de kerk vanwege een expositie in de St.Jan en het museum. De busperrons zijn op momenten van voortdurende sneeuwval niet sneeuwvrij gemaakt. Gouda constateert dat bij de evaluatie het standaard strooien van busperrons op het Centraal Station en op de drukst gebruikte haltes betrokken moet worden en als standaard opgenomen moet worden in het strooiareaal. 4.2 Strooizout Voor gemeente Gouda was er 1100 ton zout opgeslagen. Door Cyclus is een geoptimaliseerd leveringscontract afgesloten, afgestemd op historische gegevens, zodat bij onvoldoende voorraad alsnog zout kon worden geleverd. Hiervan is geen gebruik gemaakt Het afgelopen seizoen is 631 ton gestrooid. Afgelopen winter was relatief koud. Een gemiddelde temperatuur van 2,9 C, tegenover een langjarig gemiddelde van 3,4 C. Jaarlijks moet worden bepaald in december of de zoutvoorraad toereikend is om het volledige gladheidbestrijding seizoen te kunnen dekken. Cyclus maakt hiervan een beoordeling in december en adviseert Gouda over de dan aanwezige voorraad zout in combinatie met de langdurige weersverwachting tot het einde van het gladheidbestrijding seizoen. Versie 1.2 20130422 Definitief 6
Additieven Halverwege het strooiseizoen is vanuit gemeente Gouda de vraag gekomen of we additieven kunnen toevoegen aan het strooizout om het bevriezingspunt omlaag te brengen (normaal: - 10 C). In het rapport Visie op Gladheidbestrijding van AkzoNobel over additieven, wordt geconcludeerd dat de extra vriespuntdaling die bereikt wordt bij toevoegen hiervan aan wegenzout, praktisch nihil is (bron: http://www.akzonobel.com/wegenzout/gladheidbestrijding), en dat een vriespuntdaling eerder gezocht moet worden in grotere concentraties CaCl 2. Daarnaast wordt opgemerkt: Temperaturen lager dan -10 C zijn uitzonderlijk in Nederland, bij deze lage temperaturen is de luchtvochtigheid ook laag en valt er weinig of geen neerslag. Hierdoor is de noodzaak tot gladheidbestrijding praktisch niet aanwezig. Safecote Ook Safecote is een alternatief strooimiddel bestaande uit een mengsel van zout en melasse(restproduct suikerbieten). De ervaringen met Safecote zijn nog erg pril. Daarom is nog niet veel te zeggen over het effect qua dooiwerking en milieubelasting. Cyclus strooit voornamelijk met natzout en dit heeft qua hechting aan het wegdek, hetzelfde effect als Safecote. Een voldoende effectieve werking van Safecote wordt bereikt als het mengsel uit ongeveer 90 % zout bestaat. Dit maakt het milieuvoordeel beperkt. De inkoopprijzen van Safecote zijn 1 ½ tot 2 maal hoger dan het reguliere strooizout. Geconcludeerd kan worden dat Safecote een goed alternatief strooimiddel is als er droog wordt gestrooid en geen ander materieel voorhanden is dan wel aangeschaft moet worden. Al het materieel van Cyclus is afgestemd op het strooien met natzout. In Nederland is er zelden sprake van temperaturen lager dan -10 C in combinatie met sneeuwval. Het strooien met Safecote ligt daarom niet voor de hand. Cyclus blijft de ontwikkelingen van additieven en alternatieven in de markt volgen. Mochten er alternatieven zijn die een gunstig effect hebben op de efficiëntie van de gladheidbestrijding dan zal Cyclus Gouda daarover informeren. 4.3 Bewonersondersteuning Er zijn 111 minicontainers met zout bij instellingen, scholen, woningcorporaties, etc. afgeleverd die na een melding opnieuw werden gevuld. Cyclus had met de gebruiker van de container een schriftelijke overeenkomst over de leverantie en het gebruik van de container. De minicontainers zijn, gevuld met 5 zakken a 5 kg zout, afgeleverd. Navulling werd wekelijks georganiseerd door Cyclus op basis van meldingen en/ of door het afhalen van zoutzakken bij het ABS door de bewoners zelf. Er zijn veel berichten van bewoners geweest die gebruik maakten van de mogelijkheid om een minicontainer te verkrijgen met zout. Over het algemeen gingen de klachten over de beperkte hoeveelheid zout (er werden 5 zakjes van 5 kilo per ronde aangeboden). Het effect hiervan was dat minicontainer marginaal gevuld was met zout en dat de betreffende bewoners het zout er bijna niet uit konden krijgen. Voor het komende gladheidbestrijding seizoen is deze werkwijze niet wenselijk. Cyclus en Gouda zijn van mening dat een met zout gevulde minicontainer nog steeds een goed alternatief is, ter vervanging van de starre zoutkisten. De minicontainers dienen echter ruim gevuld (minimaal 75 procent) aangeboden te worden aan de bewoners. Ook het navullen dient op een zodanige wijze te geschiedden dat de minicontainers weer voor 75 procent gevuld kunnen worden. Het distribueren van de minicontainers en het navullen dient wel op een arbo-technisch Versie 1.2 20130422 Definitief 7
verantwoorde wijze plaats te vinden. Cyclus bedenkt in overleg met Gouda een verantwoorde werkwijze. Vanwege het optimale machinale strooiregime in Gouda en het aanbieden van minicontainers met zout ten behoeve van bewonersondersteuning, zijn de zoutkisten weggehaald. Er zijn geen bezwaren van inwoners binnengekomen. Voor het volgende seizoen worden er geen zoutkisten meer geplaatst omdat het alternatief minicontainers goed voldoet. Om inwoners van de gemeente Gouda de gelegenheid te geven de eigen omgeving te strooien zijn er op het afvalbrengstation van Gouda zoutzakjes gratis beschikbaar gesteld. Er zijn 1326 zoutzakjes uitgedeeld in dit gladheidbestrijding seizoen. Maand November 315 December 423 Januari 424 Februari 144 Maart 20 Hoeveelheid uitgegeven zoutzakjes Inwoners van Gouda zijn hier tevreden over, bleek uit de reacties die medewerkers kregen bij het uitreiken van het zout. De inwoners van Gouda hebben er ruim gebruik van gemaakt. Ook het volgende seizoen kan deze werkwijze gehandhaafd worden. 4.4 Ingezet voertuigenpark Het materieel voor de gladheidbestrijding is afgestemd op de uitvoeringsmethode zoals die in het winterdraaiboek is vastgelegd. Er zijn 9 (10, inclusief de pekelstrooier route) routes beschreven met bij iedere route het passende materieel. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van een flexibele schil, bestaande uit onderaannemers die Cyclus voorzien van mankracht en materieel bestaande uit tractors met schuif voor de kruispunten en de doorgaande wegen en klein materieel met borstels voor de fietspaden. Het materieel is voor aanvang van het seizoen getest. De routes zijn voor aanvang van het seizoen droog gereden. Ook de onderaannemers die werden ingezet op de curatieve bestrijding van de fietspaden moesten vooraf de routes droog rijden. Het sneller en beter sneeuwvrij krijgen van fietspaden was één van de verbeterpunten in de evaluatie van 2011/ 2012. Bij curatieve gladheidbestrijding is er direct een inzet geweest van 2 voertuigen per fietspad. Deze reden in waaiervorm over het fietspad. De huidige curatieve routes hebben nu een doorlooptijd van minimaal 4uur. De curatieve gladheidbestrijding van de fietspaden blijft ondanks een verbetering, toch nog iets achter in het totale beeld van 90 % zwart. Voor het volgende seizoen wordt er naar gestreefd om de doorgaande wegen en fietspaden gelijktijdig sneeuwvrij te krijgen. Proef Pekelwatersproeier Dit jaar is er voor de 2 e keer een proef gedaan met een pekelwatersproeier. De conclusie van de proef is dat het momenteel niet opportuun is om over te stappen op het bestrijden van de gladheid met pekelwater. De proef met de pekelwatersproeier zal volgend jaar niet meer worden doorgezet. In bijlage 2 vindt u de gedetailleerde evaluatie van de pekelsproeier. Versie 1.2 20130422 Definitief 8
4.5 Strooimanagement systeem Winterlogic De GPS routeregistratie van de gladheidbestrijding vindt plaats in Winterlogic. Winterlogic heeft afgelopen strooiseizoen een 3 -tal grote storingen gehad tijdens langdurige curatieve acties. Hierdoor werden gereden routes in eerste instantie niet volledig ingelezen en/of werden ritten gefragmenteerd aangeleverd. In een later stadium konden de ritten alsnog compleet en samengevoegd aangeleverd voor rapportage. Helaas was dit in 1 geval (11 december) pas na de deadline voor de rapportage aanlevering. Cyclus heeft de leverancier krachtig aangesproken op deze storingen. De stelling van Cyclus daarbij was dat het systeem onvoldoende robuust is en niet voldoet aan de eisen zoals deze (vooraf) door Cyclus zijn gesteld. Cyclus stuurt strak op de verbetering van Winterlogic bij de leverancier. Inmiddels zijn de volgende technische- en functionele verbeteringen in het pakket gerealiseerd: Onbeperkt historisch raadplegen van ritten (vanaf december 2012); Overzicht van alle strooiers op 1 kaart in een gegeven tijdvenster. Hierdoor is het niet meer nodig meerdere kaarten aan te leveren (vanaf februari 2013); Het einde ritten mechanisme is verbeterd waardoor geen fragmentatie van ritten meer optreedt. Andere functionele verbeteringen zijn onder handen, zoals het definiëren van referentieritten in het systeem en de rapportage van afwijkingen daarop. Cyclus is van mening dat de leverancier afgelopen strooiseizoen niet naar behoren heeft gefunctioneerd. Na afloop van het strooiseizoen zal worden geëvalueerd de leverancier door Cyclus. Het doel van deze evaluatie is om een verbeterde dienstverlening te verkrijgen van de leverancier door een Service Level Agreement af te sluiten waarin resultaatverplichtingen zijn opgenomen. 4.6 Voorspellingen Meteoconsult/ Gladheidmeetsysteem Plaswijck Bij voorspellingen met neerslag is de gladheidbestrijding veelal moeilijk te voorspellen geweest. Meteoconsult had niet altijd betrouwbare voorspellingen. Regelmatig is het voorgekomen dat voorspellingen op het laatste moment bijgesteld werden. Dit zorgt voor onrust en onzekerheid, vooral tijdens perioden waarin het een besluit genomen moest worden om wel of niet uit te rukken. Cyclus gaat een evaluatie houden met Meteoconsult met als doel om een verbeterde werkwijze van Meteoconsult te vernemen en meer betrouwbare weersvoorspellingen te verkrijgen. Het meetpunt aan de Plaswijckweg heeft zijn werk goed gedaan. Het meetpunt leverde een substantiële bijdrage als het gaat om de besluitvorming om wel of niet uit te rukken. Het monitoren van de aanwezige hoeveelheid zout maakte dat er maatwerk gladheidbestrijding kon worden uitgevoerd door Cyclus. 4.7 Strooiroutes Bruggenroute Vorig jaar was als verbeterpunt in de evaluatie opgenomen het verhelpen van onduidelijkheid in de bruggenroute. Deze onduidelijkheid is ontstaan omdat erbij het bekijken van de bruggenroutekaart bleek dat er ook bruggen op de kaart staan die niet in een strooiroute liggen. Omdat deze bruggen al jaren gestrooid worden, ook als ze niet in een strooiroute Versie 1.2 20130422 Definitief 9
liggen, is besloten dit zo te laten. Een voorbeeld is de trappenburg aan de Turfmarkt. Er zijn geen aanpassingen gedaan in de bruggenroute. Areaal Het gladheidareaal is onderverdeeld in een strooiareaal bij normale gladheid en een sneeuwruim areaal. Extra opdrachten Cyclus heeft 2 maal een extra opdracht uitgevoerd voor de gemeente Gouda rondom Achter de Kerk. Omleidingroutes Vanwege wegwerkzaamheden was het niet altijd mogelijk om het geplande areaal te strooien. Hiervoor moeten omleidingroutes worden bedacht. Gouda en Cyclus concluderen dat hierin een betere afstemming moet plaatsvinden zodat inwoners van de gemeente Gouda hierover sneller en beter geïnformeerd kunnen worden. Het onderwerp omleidingroutes wordt toegevoegd aan de checklist die onderdeel uitmaakt van het winterdraaiboek. Nieuwe op- en afritten bromfietsen (op fietspaden) In de gemeente Gouda zijn gedurende het gladheidbestrijding seizoen nieuwe op- en afritten gemaakt bij fietspaden om het voor bromfietsen en scooters mogelijk te maken op de openbare weg te gaan rijden. Deze op- en afritten leverden problemen op voor de gladheidbestrijding omdat voertuigen van de fietspadroute afmoesten en daardoor moesten keren op de openbare weg. Dit was niet wenselijk en leverde verkeersonveilige situaties op. Voor het volgende seizoen komt Cyclus met een voorstel hoe deze op- en afritten in de gladheidbestrijdingsroute kunnen worden opgenomen. Daarnaast zijn er een aantal versmallingen in het strooi areaal waar het moeilijk machinaal strooien is. Voor het volgende seizoen worden deze locaties kritisch bekeken. De aanpassingen worden opgenomen in het winterdraaiboek. 4.8 Obstakels Er is gedurende het gladheidbestrijding seizoen veel discussie geweest over de obstakels/palen. Voor aanvang van het seizoen was de afspraak dat de obstakels zolang mogelijk gehandhaafd blijven. Na afloop van het seizoen, of bij een langere dooiperiode de palen weer terugplaatsen. Helaas kwamen er via verschillende kanten (gemeente Gouda, inwoners) verschillende wensen hieromtrent, waardoor dit veel extra werk met zich meebracht. (o.a. palen weer terugplaatsen en toch weer weghalen, palen omhoog of naar beneden). Zorgpalen Gedurende het gladheidbestrijding seizoen zijn er een aantal locaties geconstateerd die vanwege verkeersveiligheid niet langdurig naar beneden konden blijven. Voor deze locaties wordt een alternatief gezocht. Het betreft hier de locaties: Schouwburgplein, Meerburgstraat, Koningsmantelstraat, Achterwillenseweg thv Profile, Bodegraafsestraatweg/ Willem de Zwijgersingel, Wethouder Venteweg. Versie 1.2 20130422 Definitief 10
Het met regelmaat weghalen/omlaag doen van palen/obstakels ten behoeve van de gladheidbestrijding leveren voor Gouda veel reacties op van bezorgde inwoners. Voor Cyclus levert de afgesproken werkwijze veel werk op, om telkens bij verwachte periodes van dooi de palen terug te plaatsen en weer weg te halen op het moment dat er verwacht wordt om uit te rukken vanwege gladheidbestrijding. Voor het volgende strooiseizoen, uiterlijk 28 juni 2013, levert Cyclus aan Gouda een door verkeersdeskundigen goedgekeurd advies palenplan aan. Dit advies heeft betrekking op de gladheidbestrijding routes en de palen/obstakels die hierin voorkomen en een belemmering vormen voor de bestrijding van gladheid. Het advies zal bestaan uit 2 opties: 1. Het vervangen van statische palen door beweegbare palen en daardoor het handhaven van de gladheidbestrijding route 2. Het aanpassen van de gladheidbestrijding route(s) omdat het vanuit verkeersveiligheid bekeken, niet wenselijk is om statische palen te vervangen door beweegbare 3. De mogelijkheid onderzoeken van machinale oplossingen. 4.9 Meldingen Tussen 11 december 2012 en 1 maart 2013 zijn bij de klantenservice van Cyclus in totaal 209 meldingen binnengekomen over de gladheidbestrijding. Het betrof hierbij 3 hoofdgroepen meldingen: 1. Aanvragen en vullen zoutcontainers (bewonersondersteuning). 105 meldingen 2. Verzoeken tot gladheidbestrijding in straten die niet in de strooiroutes zijn opgenomen. 66 meldingen (geregistreerd in RS8 met als verantwoordelijke BOR) 3. Gladheidmeldingen en verzoeken tot gladheidbestrijding binnen het strooiareaal. 38 meldingen (geregistreerd in RS8 met als verantwoordelijke Cyclus)Deze meldingen zijn direct doorgegeven aan de gladheidcoördinatoren en deze zijn direct uitgevoerd. Het betrof hier vooral meldingen van teruggelopen smeltwater wat weer opvroor en meldingen die binnenkwamen terwijl er nog gladheid bestrijding gaande was. Daarnaast zijn er bij Cyclus en gemeente Gouda nog 35 meldingen binnengekomen over de palen, verwijderde vaste zoutbakken en extra strooiverzoeken. Versie 1.2 20130422 Definitief 11
5. Communicatie De gemeente Gouda is verantwoordelijk voor de informatie/ voorlichting over de gladheidbestrijding (beleid en beleidsuitvoering) aan inwoners (rechtstreeks of via de pers) over de gladheidbestrijding maar zal hierin proactief worden gesteund door Cyclus doormiddel van het verstrekken van inhoudelijke informatie zoals bij de Bekendmaking/ publicatie van het winterdraaiboek op www.gouda.nl De onderlinge afstemming tussen gemeente als opdrachtgever en Cyclus als opdrachtnemer is goed verlopen. De aanvang en het einde van de strooiactie, de voortgang en bijzonderheden worden daarbij uitgewisseld. Bij bijzonderheden werd de accountmanager van de gemeente Gouda direct op de hoogte gesteld en waren de lijnen tijdens het gladheidbestrijding seizoen kort. Inwoners van Gouda kunnen met vragen over gladheidbestrijding terecht bij het KCC van de gemeente Gouda en de Klantenservice van Cyclus. Bij terechte meldingen komt Cyclus direct in actie. SMS-alert ten behoeve van aanvang van een gladheidbestrijding actie werkte goed voor Cyclus en de gemeente Gouda. Alle betrokkenen waren hierdoor gelijktijdig op de hoogte wanneer er een uitruk ging plaatsvinden. Volgend seizoen op de website van de gemeente Gouda de kaart van het strooiareaal waarop de handtekeningen van Gouda en Cyclus staan. Dit punt wordt opgenomen in de checklist die onderdeel uitmaakt van het winterdraaiboek. Het is voor Cyclus niet wenselijk dat het Winterdraaiboek integraal op website gemeente Gouda wordt geplaatst. Cyclus levert hiervoor een publieksversie aan. Dit punt wordt opgenomen in de checklist die onderdeel uitmaakt van het winterdraaiboek. Cyclus twitterde over de uitrukken om snel een breed publiek te bereiken. Hier wordt de toegevoegde waarde van social media zichtbaar. Dit leverde diverse positieve reacties van raadsleden en inwoners op. Winterdraaiboek De totstandkoming van een definitief winterdraaiboek was een langdurig proces in verband met onduidelijkheden over in het verleden gemaakte afspraken. Om de totstandkoming voor komend seizoen vlot te laten verlopen zullen er extra hoofdstukken aan het winterdraaiboek worden toegevoegd zodat de gemaakte afspraken hierin vastgelegd kunnen worden. Versie 1.2 20130422 Definitief 12
6. Financiën De kosten van het bestrijden van gladheid worden onderverdeeld in vaste kosten, variabele kosten voor de inzet van strooiploegen en strooimiddelen. Het seizoen 2012-2013 is nog niet afgerond en de kosten zijn nog niet bekend. De kosten van de gladheidbestrijding in de gemeente Gouda in voorgaande jaren waren als volgt: Strooiseizoen Periode Kosten per periode Totale kosten per strooiseizoen 2013-2013 Jan.-Juni 13 Circa 301.000,- Circa 499.000,- Juni-Dec. 12 198.181,- 2011-2012 329.519,- 2010-2011 561.791,- 2009-2010 444.443,- 2008-2009 304.703,- 2007-2008 212.971,- 2006-2007 202.671,- 2005-2006 285.116,- 2004-2005 240.409,- Dit gladheidbestrijding seizoen is er gewerkt met zogenaamde fixed prices. Voor een preventieve ronde werd met één vaststaand tarief gerekend. Met de curatieve bestrijding werd gewerkt met gestandaardiseerde tarieven. De curatieve gladheidbestrijding werd afgerekend op basis van nacalculatie. Hiervoor was het voor Cyclus en Gouda beter werkbaar en waren facturen achteraf beter te controleren in vergelijk met de gerealiseerde uren. Daarnaast krijgt Gouda inzicht in de omvang van de extra opdrachten. Voor het gladheidbestrijding seizoen 2013-2014 zal er een financiële paragraaf met hierin de (vaste kosten en variabele) kosten opgenomen worden in het winterdraaiboek. Door vaststelling van het winterdraaiboek worden ook de tarieven en prijsafspraken voor het nieuwe seizoen vastgesteld. Versie 1.2 20130422 Definitief 13
7. Conclusies en aanbevelingen Op basis van de beschreven ervaringen en bevindingen van het afgelopen gladheidbestrijding seizoen kunnen de onderstaande conclusies en aanbevelingen worden benoemd. Meetpunt en weerinformatie Meteoconsult heeft niet altijd een betrouwbare voorspelling. Regelmatig is het voorgekomen dat voorspellingen niet uitkwamen of op het laatste moment bijgesteld werden. Dit veroorzaakte onrust en onzekerheid in de besluitvorming om wel of niet uit te rukken. Cyclus gaat een evaluatie houden met Meteoconsult met als doel om een verbeterde werkwijze van Meteoconsult te vernemen en meer betrouwbare weersvoorspellingen te verkrijgen. Het meetpunt aan de Plaswijckweg heeft zijn werk goedgedaan. Het monitoren van de aanwezige hoeveelheid zout maakte dat er maatwerk gladheidbestrijding kon worden uitgevoerd door Cyclus. Hierdoor kon telkens de hoeveelheid strooimiddel adequaat bepaald worden. Zoutopslag De zoutopslag in Bergambacht en de werkvoorraad in Gouda voldoet. 800 ton lijkt voor een winter als 2012-2013 toereikend. Afgesproken is dat Cyclus, Gouda eind december adviseert over de toereikendheid van de hoeveelheid zout voor het resterende deel van het strooiseizoen. Strooimanagementsysteem Winterlogic levert niet de vereiste rapportage. Er is 3 maal een landelijke storing geweest. Daarnaast missen gestrooide straten/fietspaden in de rapportage. Cyclus is in overleg met de leverancier om garanties voor het volgend seizoen te verkrijgen. De leverancier realiseert zich dat Cyclus met 100 % dekking aan de gemeente Gouda wil rapporteren. Voorstel is om door te gaan met het systeem en het voor aanvang van de winter 2013 2014 uitgebreid droog te testen. De leverancier zal met verbeterde functionaliteiten komen. De reeds doorgevoerde verbeteringen zijn gedemonstreerd aan de gemeente Gouda. Indien de leverancier niet de gewenste verbeteringen en garanties kan leveren zal er naar een alternatief worden gezocht voor het seizoen 2014-2015 Aanpakken van belemmeringen in de strooiroutes (palen, biggenruggen, bussluizen, smalle routes, op- en afritten bromfietsen) Zowel Gouda als Cyclus hebben veel tijd besteed aan bezorgde inwoners over het verwijderen van de palen. Cyclus brengt voor 28 juni een advies aan Gouda uit over een dekkend palenplan. Daarnaast zal er voor de overig genoemde belemmeringen een integraal advies worden gegeven. Proef pekelwatersproeier Het bestrijden van de gladheid met pekelwater is vooralsnog niet opportuun gebleken. Het bestrijden van gladheid wordt voortgezet met de natzout methode. De proef met de pekelwatersproeier wordt niet doorgezet. Versie 1.2 20130422 Definitief 14
Bewonersondersteuning De bewonersondersteuning was arbo-technisch meer verantwoord dan het jaar 2011-2012 waar gewerkt werd met minicontainers gevuld met zout. Dit leverde een onverantwoorde belasting van de medewerkers op. De huidige werkwijze voldoet niet aan de verwachtingen en wensen van de bewoners. Hier zal een alternatief voor moeten worden bedacht. Winterdraaiboek Het winterdraaiboek zal op onderdelen worden aangepast en er zullen, daar waar nodig, hoofdstukken worden toegevoegd. Het doel hiervan is om de informatie en afspraken meer expliciet geduid te krijgen. Versie 1.2 20130422 Definitief 15
8. Verbeterpunten voor het seizoen 2013/2014 Naar aanleiding van deze evaluatie van het strooiseizoen 2012 2013 worden de volgende verbeterpunten voorgesteld: Advies bromfiets op- en afritten in de gladheidbestrijding route opnemen. Vlakheid /oneffenheden van de (tonronte) verharding is het niet altijd tot 90% zwart te komen. Extra inzet borstelen ipv schuiven is mogelijk een oplossing. Deze oplossing is echter wel tijdrovend en daardoor kostbaar. Alternatief is om de eisen voor bepaalde delen in het areaal aan te passen. Opnemen hoe om te gaan met sneeuwresten en uitrijden van sneeuw in het winterdraaiboek Omgaan met obstakels in de route. Aanpassen van obstakels of route aanpassen. Palenplan integraal deel uit laten maken van winterdraaiboek. Cyclus geeft een integraal advies af. Presentatie 28 juni. Bewonersondersteuning. Gouda is niet tevreden over de wijze van ondersteuning aan bewoners door middel van minicontainers en zoutzakken. Er dient een alternatief te worden gevonden die een balans geeft tussen een optimale bewonersondersteuning (gebruiksgemak), arbo-technisch verantwoordt en kostenefficiëntie Gebruik identieke tekeningen strooiroutes door Gouda en Cyclus. De tekening die door Gouda en Cyclus wordt gebruikt is voorzien van een datum, nummer en ondertekening van de accountmanager Gouda en manager Uitvoering Cyclus Opnemen van een financiële paragraaf in het winterdraaiboek Onderdeel extra opdrachten op verzoek van de gemeente Gouda zoals busperrons, parkeerplaatsen bij (zorg) instellingen etc. meer expliciet vermelden in het winterdraaiboek Plaatsen van een publieksvriendelijk winterdraaiboek op de website van de gemeente Gouda Aanpassen van gladheidbestrijding routes bij omleiding vanwege (geplande) wegwerkzaamheden. Opnemen in checklist Winterdraaiboek. Sneller acteren op het sneeuwvrij maken van busperrons Naleven van afspraken omtrent termijnen wanneer documenten gereed zijn/aangeleverd dienen te worden, door Cyclus en de gemeente Gouda Versie 1.2 20130422 Definitief 16
Documenten Deadline Bespreken conceptevaluatie 20 maart 2013 Vaststellen definitieve evaluatie 12 april 2013 Opdrachtverstrekking GHB 2013/ 2014 van Gouda aan Cyclus 31 mei 2013 Aanleveren van Winterdraaiboek 2013/ 2014 van Cyclus aan Gouda 28 juni 2013 Vaststellen Winterdraaiboek 2013/ 2014 door Gouda 27 juli 2013 Start winterdienst door Cyclus 15 november 2013 Bron: Brief gemeente Gouda definitieve opdracht uitvoering gladheidbestrijding 2012/2013 d.d. 17 december 2012 met kenmerk 797403 Versie 1.2 20130422 Definitief 17
Bijlage 1 Evaluatie proef Pekelwatersproeier De gemeente Gouda heeft Cyclus verzocht om een proef uit te voeren met een Pekelwatersproeier. Doel van deze proef is om een vergelijk te kunnen krijgen tussen de kosten die gemoeid zijn met het strooien van (nat)zout versus het strooien met pekelwater. Tevens dient er een overzicht te ontstaan van de effectiviteit van beide middelen. Dit overzicht dient te ontstaan door de werking van de beide middelen te onderzoeken op basis van theoretische beschrijving enerzijds en de werking in de praktijk anderzijds. Hierdoor worden tevens de voor en de nadelen in kaart gebracht. Gereden route met Pekelsproeier De route van de pekelstrooier richtte zich vooral op de Voorwillenseweg en de Achterwillenseweg. In de bijlage is de exacte route opgenomen. Het verkeer dat zich op deze wegen/fietspaden begeeft, is vooral gemotoriseerd bestemmingsverkeer en fietsers. De breedte van de weg is beperkt. Auto s kunnen elkaar op deze route nauwelijks passeren, behalve bij zogenaamde passeerhavens. De weg is op zijn breedst circa 5 meter en op zijn smalst circa 2 ½ meter. Strooien met natzout versus pekelwater Strooien met natzout vindt plaats omdat natzout beter hecht aan het wegdek dan droogzout. Natzout bestaat uit een mengsel van 70 procent wegenzout en voor 30 procent vloeibare stoffen (water en natriumchlorideoplossing). Ter vergelijk wordt als uitgangspunt 7 gram natzout genomen. Deze hoeveelheid wordt gemiddeld gebruikt bij preventief strooien met natzout als het gaat om opvriezen van natte weggedeelten. (afhankelijk van de samenstelling van het te strooien wegdek). Om hetzelfde effect met een pekelsproeier te bereiken dient er een hoeveelheid van 23 g/m2 pekelwater te worden gestrooid. Strooiwijze Strooihoeveelheid Hoeveelheid droogzout Besparing zout hoeveelheid Werking Natzout 7 g/m2 5,3 gram - - 10 C Pekelwater 23 g/m2 4,6 gram 15 procent -6 C Gladheidbestrijding met Pekelwater Het strooien met pekelwater heeft een directe werking. Meer direct dan natzout. Naast een besparing in de hoeveelheid zout (15 procent t.o.v. natzout) werkt een oplossing met pekelwater ook sneller. De vereiste vriespuntdaling wordt sneller bereikt doordat het zout al in water is opgelost. De test die door Cyclus heeft plaatsgevonden is gebaseerd op een tractor met pekelsproeier voor fietspaden en smalle wegen. De pekelsproeier heeft een star sproeigedeelte en beperkt zich tot de breedte van de aanhangwagen. Hierdoor wordt ook direct de beperking van de geteste configuratie duidelijk. In de strooiroute bevonden zich wegen/fietspaden die sterke verschillen in breedte. Hierdoor was het noodzakelijk om delen van de route meerdere keren te berijden en te sproeien. Daardoor verliest het pekelsproeien de effectiviteit en wordt het sproeien met pekelwater duurder. Versie 1.2 20130422 Definitief 18
Bij curatieve bestrijding van gladheid werkt de pekelsproeier enkel bij een geringe hoeveelheid sneeuwval (< 1 cm). Daarnaast blijft ook de curatieve gladheidbestrijding beperkt tot een temperatuur van -6 C. Gladheidbestrijding met natzout Cyclus voert de gladheidbestrijding op de fietspaden (en normaliter op de geteste pekelwaterroute) uit met een Nimos werktuigdrager en een strooiaanhanger. Bij preventieve routes wordt er over het algemeen 10 gr/m2 gestrooid met natzout. Strooien met natzout levert een aanzienlijke besparing op ten opzichte van het strooien met droogzout en is daardoor milieuvriendelijker en goedkoper. De strooibreedte bij het strooien met natzout is instelbaar op verschillende breedtes. Hierdoor kan een route in één keer worden gereden. Aantal uitrukken seizoen 2012/2013 Het aantal uitrukken is ruim voldoende geweest om een valide beeld te geven en een vergelijk te kunnen maken tussen het strooien met natzout en het sproeien met pekelwater. Voordelen en nadelen In de praktijk is de pekelsproeier getest op fietspaden. Hieraan ten grondslag lag de breedte van de ingezette pekelsproeier. Hier zit de beperking van een pekelsproeier momenteel. De strooibreedte blijft beperkt omdat het strooimechanisme star is en niet, zoals een reguliere natzoutstrooier, ingesteld kan worden op verschillende strooibreedtes. De kosten van de ingezette voertuigen en materieel bij Cyclus zijn qua kosten nagenoeg identiek. Het voordeel van het strooien met pekelwater is dat er een besparing van 15 procent wordt bereikt met de gebruikte hoeveelheid zout, ten opzichte van de natzout methode. Het voordeel wordt teniet gedaan door de configuratie van het strooien met pekelwater, betreffende het starre sproeigedeelte. Hierdoor moet bij variabele wegbreedte, meerdere verkeersbewegingen worden gemaakt om een gelijk resultaat te krijgen als met het strooien van natzout. Het strooien met pekelwater wordt beperkt doordat een effectieve werking uitblijft bij temperaturen onder de -6 C en niet inzetbaar is bij curatieve gladheidbestrijding. Conclusie en aanbevelingen Op basis van de theoretische ervaringen tot heden is het sproeien met pekelwater goed in te zetten als gladheidbestrijding bij condensatiegladheid en bij bevriezing van natte weggedeelten waarbij de wegdektemperatuur niet lager komt dan - 6 C. Bij lagere temperaturen wordt vooralsnog geadviseerd1 om deze techniek niet in te zetten. Op basis van de praktijkervaringen van Cyclus wordt ook geadviseerd om het sproeien met pekelwater voorlopig achterwege te laten. Naast het feit dat er een kostbare investering gemoeid is met de aanschaf van materieel (tractoren, aanhangwagens en de pekelsproeier), wordt de inzet van het preventief strooien beperkt door de temperatuur (tot - 6 C) en door het starre sproeigedeelte. De besparing van 15 procent op het zout weegt niet op tegen de extensieve investeringen die gepleegd moet worden. Cyclus adviseert om over een aantal jaren een heroriëntatie te doen naar de mogelijkheid tot het strooien met pekelwater of andere alternatieven. 1 Bron: Infoblad 601 CROW Zout, kan het iets minder? Versie 1.2 20130422 Definitief 19
Bijlage 2 Routeaanpassingen seizoen 2012-2013 Locatie Aanleiding Opgenomen in routes 2012/2013 Wethouder Poletbrug/ F.W. Reitzstraat Fietspad Coenecoop, verbindingsstuk fietspad en Kampenringweg Fietspad verbinding tussen Heesterlaan en Bloemendaalseweg Gemeente Gouda op basis van verzoek fietsersbond Gemeente Gouda op basis van verzoek fietsersbond Wordt intensief gebruikt door scholieren. Ja. Bij aanvang van het seizoen Ja. Bij aanvang van het seizoen Ja. Bij aanvang van het seizoen Spoorlaan Gemeente Gouda/Cyclus Ja. Bij aanvang van het seizoen Hoek Achterwillenseweg. (tegenover Achterwillensebocht aan de andere kant van de Goudse Houtsingel) Schouwburgplein (straten tussen de parkeervakken) Klein Amerika (straten tussen de parkeervakken) Gemeente Gouda Gemeente Gouda Gemeente Gouda Ja. Bij aanvang van het seizoen Ja, tijdens het lopende seizoen Ja, tijdens het lopende seizoen Sint Mariewal Gemeente Gouda Ja, tijdens het lopende seizoen Fietsstroken langs de gehele B. van Hofwegensingel Ontbrekende deel van een route Cyclus adviseert de gemeente Gouda om dit deel op te nemen in de routes Locatie Aanleiding Opgenomen in sneeuwroutes 2012/2013 Torenstraat, Achter de Kerk en Jeruzalemstraat tot Lange Tiendeweg. Busperrons en belangrijke bushaltes Is belangrijke looproute door de binnenstad. Gemeente Gouda op basis van verzoek fietsersbond Nee, opnemen voor komend seizoen Nee, opnemen voor komend seizoen Versie 1.2 20130422 Definitief 20
Bijlage 3 Overzicht Uitrukken voor gladheidbestrijding Versie 1.2 20130422 Definitief 21