14 en 16 maart 2017 Sociaal-emotioneel leren: ontwikkeling van fundamentele levensvaardigheden door gerichte, planmatige en systematische acties Mijn inspiratie Zelfbesef 1
Emotie : chemische reactie op prikkel; onbewust; 6 seconden Gevoel: vanuit emotie; bewust; cognitief Intensiteit Blij verdrietig boos bang beschaamd Emotietaal Harriet Tenenbaum (2014): over moeders, emoties en kinderen 30 miljoen woorden minder Kathryn Hirsh-Pasek: kwaliteit belangrijker dan kwantiteit Hoog Gemiddeld Laag opgetogen opgewonden dolblij blij extatisch uitbundig in vuur en vlam gepassioneerd houden van verliefd geweldig Vrolijk bevredigd goed opgelucht tevreden trots verrast Blij tevreden aangenaam teder prettig voldaan kalm ontspannen leuk depressief smart eenzaam in pijn terneergeslagen zonder hoop diepbedroefd miserabel afgewezen buitengesloten bedroefd boos somber ontzet verloren verontrust in de steek gelaten melancholiek Ongelukkig humeurig verstoord teleurgesteld ontevreden neerslachtig moe woedend ziedend kokend verraden verbolgen toornig kwaad haten boosaardig gefrustreerd geagiteerd walgend van streek hekel hebben aan doodsbang geschokt versteend paniek verschrikt ongerust bedreigd ongemakkelijk geïntimideerd onveilig verstoord voorzichtig geërgerd nerveus gespannen bezorgd gevoelig geïrriteerd timide geprikkeld onzeker angstig opstandig niet op je gemak naar verrast treurig berouwvol belasterd waardeloos onterend gekrenkt terecht gewezen pijnlijk vernederd verontschuldigend onwaardig schuldig beschaamd geheimzinnig gluiperig verlegen belachelijk spijtig medelijden oncomfortabel onnozel dwaas Leren luisteren naar je lichaam Leerlijn emotiewoorden aanbieden Leren nuanceren 2
Marshmallow experiment Whether you eat the marshmallow at age 5 it isn t your destiny. Self-control can be taught. (Mischel) Emotionele gijzeling 3
Onderzoek Linebarger Meer focus op zelfmanagement Van grote waarde voor schoolse prestaties Zeker bij leerling met speciale onderwijsbehoeften Maar: vroeg beginnen! Triggers leren herkennen Stopmoment leren herkennen Verbale zelfspraak aanleren (Aandacht voor executieve functies) Sociaal begrijpend lezen 44 spieren in het gezicht Ruim 10.000 uitdrukkingen! Social cues 4
Empathie: 3 vormen Cognitief: hoe kijkt en denkt de ander? (begrip) Emotioneel: hoe voelt die ander zich? (chemie) Empathic concern > caring classroom 5
Gesprekken over wat anderen > denken > voelen Lessen over non-verbaal gedrag Sociale vaardigheid Jezelf voorstellen Deelstappen 1. Loop naar de andere persoon 2. Maak oogcontact 3. Groet hem of haar 4. Geef een hand 5. Zeg je naam Acquisition can t do Sociaal niet vaardig Kennis Motivatie - + Anderen groeten 1. Loop naar de andere persoon 2. kijk de ander aan 3. Zeg hallo Performance won t do + - Sociaal niet vaardig Sociaal niet vaardig Kennis Motivatie Kennis Motivatie Acquisition can t do * Expliciet aanleren * Bespreken wanneer toepassen + Acquisition can t do * Expliciet aanleren * Bespreken wanneer toepassen + Performance won t do + - Performance won t do + * Pre-correctie * Belonen, corrigeren, straffen 6
Vaardig omgaan met anderen Aandacht voor coöperatief leren Leren omgaan met sociale druk Morele gevoeligheid Schaamte Schuld Mededogen Betrokkenheid op de ander Praten over morele kwesties Complexe emoties bespreken zoals schuld en schaamte 7